Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken. "£X DE EEMBODE Kantoor: Langegracht 28, Amersfoort Telefoon No. 314, Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar. Abonnementen kunnen elke' week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aan vang van een nieuw kwartaal. n i Vrijdag 19 Oct. 1917. No. 58. 31«te Jaargang. AdvertentiënPrijs per regel 12'/j ct., met bewijsnummer. Voor incass» wordt vijf cent per maand-nota in rekening gebracht. Billijke tarieven bij geregeld adverteeren Advertentiën moeten Dinsdag- of Vrijdagmorgen vóór elf uur ten Kantore van De Eembode worden bezorgd. Mededceliogen, ingezonden stukken en adVertentiën te zenden aan de Directie van De Eembode, Langegr=«rht 28, Amersfoort. J, B. S01EUER AMERSFbORT. Laogegracht 32 - Telefoon 254. n i s t r a t i ;enkantoor. Coupon».'-Muilen longstic. kantoor geopend v Drankmisbruikbestrijding. .1. De wijze, waarop v. S. hen. die hem om nadere verklaring van zijn denkbeelden vragen, meent te mogen te woord te slaan, lokt uict erg aan om zich in deze zaak te mengen. Maar ik zal mijn naam onder deze regels plaatsen en zakelijk mijn meening zeg gen daardoor hoop ik van insinuaties verschoond tc blijven., v. S. verklaart zich vóór drankbe strijding in liet nummer van 5 October, maar zonder deze verklaring zou hei uit zijn artikelen moeilijk op te maken zijn. En ik geloof, dat de meeste drank bestrijders zullen zeggennon tali auxi- liozoo iemand doet aan de drank bestrijding meer kwaad dan goed. Wanneer hij het werkelijk goed meent met de drankbeslrijding, iaat bij zijn ideeën eens duidelijk uitwerken en dan op ccn Bondsvergadering of in „So- brit'tas" ter sprake brengen. Er zijn trok nog andere mcnschen in ons land, die het Alcoholisme hebben bestudeerd en de bestrijding daarvan met hart ca ziel zijn toegedaan; zij zullen gaarne kennis nemen van «Iegelijk gemotiveer de voorstellen tot wijziging van taktick ett die zeker ill praktijk brengen, wan neer ze hoop op meer resultaat bieden. De resultaten van de bestrijdings wijze, die de Katli, Drankweer tot nu toe heeft gevolgd, wonlcn door v. S. al heel erg gekleineerd: hoe«jjn drink- ideeën en drinkdwang niet terug gedre ven, nl zijn ze nog r.iet uitgeroeid hoeveel maatregelen van overheidswege zijn er niet tot stand gekomen tot in perking van het kwaad; hoeveel voor lichting'is er niet gegeven; lioevclci zijn er voor dc drankellende bewaard gebleven; hoevelen ook zijn daaruit al niet gered I lir blijft nog veel te do" over, maar het past een eeresnluut brengen aan onze Roomschc Drankweer voor hetgeen zc gedaan heeft. Haar in betweterij Ie smalen is een blijk van grove onkunde, die te meer te laken valt in iemand, die zulke gewichtige adviezen komt geven. De drankbestrijding is negatief, dat schijnt voor v. S. hel grootste bezwaar. Maar wat kan de bestrijding van e«.n euvel nu anders zijn? Alle actie tegen kwaad in zooverre, dat zij tegen het kwaad ingaat, de verwijdering of be perking daarvan tracht te bewcrkei uiteraard negatief. Dat lot deelt dc Roomsche Drankweer met „Voor Eer Deugd", de Anti-Malthusiaanschc Bond, Anti-Oorlograad, e.d. Men kan positieve strijdmiddelen aanwenden ter bevordering van het tegenovergestelde góed, in casu de deugd van matig heid maar dat deed' de Roomschc drankwecr ook waar zij haar taak em- dig opvatte door te pleiten voor alco holvrije opvoeding, het oprichten van Jongens- cn Meisjesbonden, organisee- •en van huisvlijt, het geven van cur sussen, het oprichten van alcoholvrije lucaleti, etc. Maar bij dat alles blijft "'o actie zelf een negatieve. De groote oorzaak van het verval, ;.t v. S. meent te kunnen constatee rt, zou gelegen zijn in het feit, dat de arbeiders zich van de beweging gemaakt hebben. Dat het verval nog niet zoo erg is, kan hem dc So- briëtas-almanak van 1917 leeren en eveneens, dat dc beweging nog niet geheel in handen van dc arbeiders is: daarvoor sla hij maar eens na dc sa menstelling van het federatief bestuur i van dc bondsbesturen. Dol de drankbestrijding zooveel leden telt onder dc arbeiders-klasse vindt de een zeer natuurlijke verklaring het feil, dat een zeer groot deel i onze Katholieke bevolking lot die klasse behoort. Zeker, dc drarikbesti ij- ding zou meer bloeien, wanneer de middenstand meer meewerkte. De fout echter hij den middenstand en niet bij de drankbestrijding. Het alcoholisme 4s een volkskwaal, niet de kwaal van een bepaalde klassedaarom moet het verweer daartegen ook van het ge- lieele volk uitgaan. En al toont het ■zich bij den middenstand niet zoo dik wijls in langs dc slraat waggelcude individuen, het maakt er zijn slacht offers evengoedd fatale gevolgen op godsdicnstig-zedelijk en economisch ge bied zijn daar e.vcngoed na tc wijzen, Ma .ar nu liet middel, wat v. S. aan geeft om hel verval te bezweren 13J Ik geloof, dat het juist het verval in de' hand zou werken, ja in zeer korten tijd lot ontbinding zou voeren. Of dc actie intenser worden zou, is bij mij aan groeten twijfel onderhevig: de stands- en vakorganisaties hebben zooveel an dere punten op lui» program, dat de drankbestrijding maar een heel beschei den plants tip het achterbalcon zou krijgen. Hoe door dc voorgestel-Je ont wrichting der drankweer zij aan eenheid winnen zou, moet zelfs voor v. S. cc raadsel zijn. Het argument van-bcsp: ring van onkosten der zaalhuur is toch beetje te naicfl En wi ributies alleen de burcnu-onkpslen behoeven goed te maken, vanwaar moet dan liet geld komen voor do propaganda en voor reddingsbrigades, consuitatie-bureaux, huishoud- en kook i, alcoholvrije localen, dienst boden-tehuizen, kiosken cn dergelijke nuttige instellingen, waar v. S. zoo dweepte. Neen, de verdediging zijn voorstel is al te slap. En te genover kleine successen, die misschien •laatscüjk of in zekere kringen te behalen zijn, staan nadeelcn, die er niet mee te vergelijken zijn. Kap. Th. BREMER. Zevbnaar, 17 Oct. '17! i) Dc cijfers, die de Kruisbanier van Oct. publiceert uit het jaarverslag van Sobiïtas 1916, kunnen v. S. geruststellen aangaande hei vers-al. In 1895 walen er 8 afdcclingen Kruisverband met 350 leden cn in 1896 7 af dcclingen Mariavcrceniging met 357 leden. Na 90.730 hebben we 1111 1124 Krui verenigingen en Jeugdovgani- ledcn. waarvan 20.964 gc- 90,; hcelonthoudcrs. Zulk een vers-al is nog niet beangstigend 1 2) Of v. S. de drankbeslrijding bij dc stands-organisatie of bij de vakorganisatie onder dak wil brengen, is niet licelcmaal duidelijk. dat „rij het beste op de hoogte zijn van dc nooden en misstanden in hun val bestaande." feit.liit,» .i.'e hij ten voor- Verder spreekt beeld si Van den Oorlog. De krijgsverrichtingen op de Oostzee- .-iUnden worden stelselmatig voortge zet. De Russen bicden hardnekkig tegen stand. Slechts een gedeelte van het garnizoen heeft kunnen ontkomen, en het aantal gevangenen dat in Duitscltc handen viel is vrij aanzienlijk, in het geheel is thans een cijfer van 10000 ge meld. Over deze overwinning wordt door de Duitsche pers,- slechts met weinig geestdrift geschreven. Men is het in Duilschland gewoon dat een goed voorbereide aanval op het oostelijk front sticces heeft, maar ntcn kan zich niet :arm meer maken over dc ver overing van enkele h'onderdeD mijlen Russisch grondgebied. Duitschland heeft daarvan al zulke groote brokken inge- slokt, zonder dat de binntnlandsclic nood iets minder nijpend werd, zonder dat het vooruitzicht op vrede, op gedeeltelijken vrede, ook maar in kant, Tiaar door Nederlandsche genie- officieren positief werd vatigesteld, het zand en grint, dat door Nederland naar Bclgie'wordt doorgevoerd, aldaar door dc Duitsche autoriteiten Slechts voor t-mllitairc doeleinden wordt gebruikt. Aan «Jen andoren kant zijn door En- gcland -groote hoeveelheden munitie door {Voorweden Rusland ver voerd. .Ten slotte is het in dit verband niet kwaad, er nog eens aan te,herin neren, dat Amerika in den tijd, toen het nog niet tot dc oorlogvoerenden behoorde, steeds op het standpunt heeft gestaan, dat niet alleen de door voer, maar ook de vervaardiging en dc aflevering van munitie aan de oor logvoerenden volkomen in overeen stemming was met het volkenrecht. ,n dan die j'a£-propaganda-afdceling ikbcstrijding ccn vak? Uit het Buitenland. Binnenlandsche Berichten. Door den Minister van Landbouw nieuwe regeling vastgesteld vi de distributie van brood, bloem, m rogge. Zij brengt enkele verandei :n in de tot nu toe geldende regelen. De voornaamste verandering luidt „Broodkaarten worden niet uitgereikt n een tarwe- of roggeverbouwer, aan len tarwe of rogge is ol wordt gela- n voor het zelf bakken van brood, noch aan de leden van zijn gezin of a het gezin, waartoe hij behoort." Hier wordt dus eindelijk mogelijk gemaakt, dat dc boeren graan mogen houden voor het eigen gebruik. De minister is dus bekeerd. Beter laat dan nooit I Engelsche willekeur. In verband met dc moeilijkheden, welke zich thans tusschen Nederland Engeland voordoen, willen wij h'cibij op wijzen, dat aan den eer Gemengde Berichten. Oorlogsberichten. Het „Journal des Débals" schrijft ■Het 'Frausche leger weet heel pre cies, Welk een tegenstander het in de Duitsèhers heeft. Niets staat het meer gen, dan de verhalen over een vijand, ie van honger is uitgeput go binnen kort genoopt zal zgo, zich op genade of ongenade over te geven. Men moet den -moed. of liever de eerlijkheid hebben, ronduit te erkennen de Duii- scher is een dapper soldaat, het Duit sche opperbevel verstaat zijn handwerk cn het Duitscltc leger is en blijft een geducht leger I" In Engeland moeten van den win ter alle winkels ont half zeven geslo ten zijn. In Engeland is al hot leer in be slag genomen voor de vervaardiging 1 legerschoenen. De „Germania" wijdt eerie beschou wing- aan de nawerking der Pauselijke vredesnota in dc pers der Geallieerden. Terwijl de Katholieke bladen aan vankelijk een vooroordeel tegen de bemoeiingen van den Heiligen Vader hadden, omdat zij meenden, dat de Paus een Duitschen vrede wilde, is de ig thans anders geworden. Zoo wijdde o.a. het meest verspreide Katho lieke blad in Frankrijk „La Croix" een hoofdartikel aan het vredesvoorstel, op de noodzakelijkheid wedcrzijdschc onderhandchugcn krachtig den nadruk werd gelegd, dal dc Italiaansche „Osservatore Romano" deze veranderde gezindheid voor be langrijk genoeg hield, om vrijwel het gchcelc hoofdartikel af te drukken. „Op deze wijze aldus vervolgt de „Germania" openbaart zich de Katholieke Kerk nieyillcen door haai Hoofd doch ook in hare gclcdingi steeds meer als een vredesmacht vo de gelteelc wereld. Steeds nicer zullen de Katholieken in dc vijandelijke lan- naar de stem van den Paus luis- 1, en de geneigdheid tot den vrede zal zich op deze manier voortdurend uitbreiden cn aan kracht winnen. Duitschland heeft reeds sedert gen tijd met zijne tegenstanders willen mderhandelen, en het is ook op de Pauselijke vredesvoorwaarden bereid willig ingegaan. Doch zoolang onze tegenstanders niet anders willen, zal het zwaard moe De fabriek Rigtersbleek te Enschede is wegéns gebrek aan grondstoffen stop gezet. Ruint 1000 arbeiders zijn hierdoor Tegen de glooiïng van den zeedijk bij Zierikzec is met donderend geweld een mijn ontploft. Bij een landbouwer, wonende aan den voet van den dijk. ■erden alle ruiten stukgeslagen en vlo gen de pannen van het dak. terwijl dc schuur geheel uit haar voegen is gerukt. Van een stoomgemaal werden de rui- verbrijzcld cn de ijzeren kruisen uit Maandag zijn 2000 schapen van Hoorn verzonden voor Engeland. Te Laag-Soercn is bij een land bouwer, toen de bewoners op het land aan het werk waren, ingebroken. De dieven verschaften zich toegang door het opschuiven van een raam en stalen f6000 aan papier- en zilvergeld. Te Baarlc-Nassau zijn sinds schenheugenis de daglooncn der gewone arbeiders niet zoo hoog geweest als 1 rooien der bosscben, het zagen vervoer van 't hout, het ontschor- der stammen nemen alle v krachten in beslag. Een werkman dient gemakkelijk 5 gulden en 1 Een voerman, die hout rijdt, maakt 1 gulden per uur. Voor ander werk kan geen arbeidskrachten bekomen. Tc Mcgen is ingebroken in het gym nasium der paters Franciscanen. Uit de zaal van den prefect werd f 240 vreemd. Een poelier in Den Haag is kooper geworden van al het wild, als herten, reeën, zwijnen, e. d. van het Koninklijk jachtterrein in GeMcrland. Boer B., te De Lutle, legde e bunsingklem in zijn kippenhok, ome hij geregeld eieren vcrmiste.Hij ving. ingekwartierd soldaat, die 's nachts ijsclijk gekerm de aandacht op zich igde. Het gepeupel te Turijn heeft hel klooster San Bernardino, de kerk van denzelfden naam en de kerk Madonna della Pace in brand beeft gestoken. Ook zijn verschillende fabrieken, hotels particuliere woningen in vlammen opgegaan. Het spoorwegongeluk bij Schön- hausen is zeer ernstig geweest. Dc aan blik der kinderen, die met gebroken ledematen in de wagens lagen, was ontzetfend. Er waren in dien trein 250 kinderen, die uit Wesr-Pruisen kwamen. De vijfentwintig gedoode kinderen bchooren iu Münchcn thuis. De machi- in de morgenschemering het haltesignaal niet gezien. De kinderen sliepen nog toen het ongeluk gebeurde. Het Spaarne is onder Heemstede buiten zijn oever getreden en heeft 60 H.A. weiland overstroomd. Het vee est met spoed verdreven worden. Toen het trampersoneel in de remise te Kralingen kwam, werd de nacht waker vermoord gevonden. Uit de trommels der conducteurs bleek geld te zijn gestolen. Wat reeds lang in den Haag broeide, is tot uitbarsting gekomen. Verschil lende vrouwen, die reeds weken, bij gebrek aan gas en petroleum, des avonds in het duister zitten, hebben een inval gedaan in een winkel en de daar aan wezige petroleum op eigen houtje ge distribueerd. Enorme prijzen worden tegenwoor dig gegeven voor landerijen aan den Langendijk. Men besteedt tot 8500 per H. A.f 6500 is niets buitengewoons. Omtrent de voedselvoorziening deel- 'n Amsterdamsche wethouder, die Duitschland reisde, mede, dat het in Duitschland daarmede thans veel beter is gesteld dan in Maart jl„ toen hij er ook vertoefde. Er zijn nu meer aard appelen, er is meer vleesch en het broodrantsoen is gebracht op 280 gram per dag cn per persoon, meer dus nog dan bij ons te lande. Alleen het vet is zéér schaarsch. Maar van „uithongeren" is voorshands geen sprake. Er zijn plannen om het maximum te kennen vergoeding aan de gezinnen van dienstplichtigen bij de Dt Miililanssi m llptslitl. „Hecroem". „Wat en doedy „Ick cn slac het léste blaedtjen van mijn dagtij-boek omme. Watisser?" ..Miscri enöe ellendicheyt, Heerocm 1" „Syite er tioebelen i" „Contrary, Hecroem I" „Wal nJa< „Die leydt morsdoct op dc Kuipmerl". „Kom innc, Wabbc „Innet 't boogie", voltooide de bood- schapbrenger, toen dc deur in het boog- kozijn ontsloten, en hij werd binnen- gelaten.' Men had in liet jaai des Heeren 1481 de stad der Gyabrcchtcn Amsterdam, bcmuurd. Deze muur liep van de Schreierstoren langs dc westzijde van dc Gelderschekade, den Kloveniers burgwal, ccn gedeelte van den legen- woordlgen Bimien-Amstel, verder langs den Singel en eindigde daar ongeveer aan de IJ-zijdc der stad. Deze muur was niet vier hoofdpoor ten versterkt, die van zware deuren met schotbalken voorzien w.ncn, cn buitendien door „hameyen" of hekwer ken en palisadeeringen gedekf. De sterkste en aanzienlijkste dezer poorten was de „Sint-Anthonis," in 1488 ge bouwd, waarvan wij nog een gedeelte kunnen terugvinden in de „Waag," op dc Nieuwntarkt. Dc tweede, de Haar lemmer, stond ongeveer aan het "einde van den Nieuweitdijk cn werd in 1600 gesloopt. De derde, de Regulicrspoort, aan het zuid-einde der Kalverstraat, brandde in 1618 af. Een fondament- overblijfsel daarvan werd later opge trokken tot een torenbouw en van een spits voorzienhet is de Munttoren. De vierde was de Hciligewegspoort, aan den Heiligcnweg, Singelzijdc. Buiten deze poorten, die gelegenheid gaven tot gemeenschap met de buiten wegen naar de o nliggende plaatsen, cn tot de afzonderlijke gehuchtjes, die zich bij de toenemirg der bevolking hier en daar onder de ntureu begonnen achttiental grootere en kleinere tore ,n schietgaten voorzien. Plaatste men zich tegenover de bui tenzijde van den muur, dan zag slechts een stijl en sterk van moppen gemetseld gevaarte, dat op een voet van kareelstecn lustte, cn men wcrd_ aangegrijnsd door ccn groot getal monden, die in menigen strijd tegen de Utrechtschen en Gelderschen, zich „welsprekend" hadden laten hooren. Maar aan de binnenzijde der muren zag het er geheel anders uit. Achter de gemetselde borstwering liep soort van breeden gang, die op ge welfde bogen rustte. Deze bogen den door de Vroedschap aan hulpbehoevende lieden afgestaan, om te bewonen „ornrne Godts wille" Was in ccn dezer „boogjes- God^s wille," dat het boven weerge geven gesprek gevoerd werd. Tot be- kennismaking met de twee voor nog geheimzinnige personen, die het voerden, willen wij een vluchrigen blik werpen op het tijdstip, waarop het plaats had. De geschiedenis, die wij hier betrouwbare brounen zullen medcdec- voor in het zeer zeker treu rigste tijdperk der Nederlandsche historie. Alva was in het land gekomen en Willem de Zwijger, de „Vader des Vaderlands" was een der eersten, die op een loopen zette. Hij had op sluwe wijze de gemoederen aan het koken en gisten helpen brengen bij had oproer en opstand gepredikt en mogelijk helpen maken tegen het wet tige gezag en toen dat wettige gezag, zeer natuurlijk en begrijpelijk, zijn straf fende hand over de bloeiende provin ciën uitstrekte, ging hij ergens in hoek van Duitschland rustig zi gluren naar de dingen, die komen den hij was voorzichtig genoeg, zich buiten het bereik van dien straffenden arm te veitigen. De tiende penning, de brandschat tingen, de confiscation van goederen, het onthoofden, verdrinken, het moor. den op groote scha'."nam, w-n Spun schc zijde, een aanvang. De vrijheids zin der Nederlanders, ook die der' katholieken, en tc rccllt 1 kw: tegenspraak. De laatste», de Katho lieken. deelden in ruime .mate in de rrecsclijke gevolgen van d< .pannigen oproerzio van den beroofden adel, dia in dc revolutie een gunstige gelegenheid zag. om tot herstel' hurt verdobbeld en verzwierd vermogen Het arme volk. in het algemeen, was de lijdende partij. Het werd plat gedrukt tusschen het schrikbewind van Alva en dat van Willem den Zwijger. Liet alva onthoofden, platbranden, moorden, enz. cnz„ dc schim van de Gorcumsche martelaren, van d Alkmaarsche Minderbroeders, van de Noord-Hollandsche plattelandbewoners enz. enz., blijft een sprekende t-n on loochenbare getuigenis, dat de partij van Willem den Zwijger daarvoor niet onder deed. Liet Alva de goederen der weeispannigen opschrijven en ver beurd verklaren dc goederen der katholieken, geestelijken en wereldlijken ondergingen van de wederpartij een gelijk lot. Met geweld sleurde nten hier daar dc Katholieken uit hunne bui- 1 en behandelde e dan of het „uit gewekenen" waren met andere woor den men verklaarde hunne goederen verbeurd. Hadden de „Spaanscbcn in een stad „roekeloos" huisgehouden, werden de kerken der Katho- aunrrc wettig geërfde goederer geplunderd, hunne schatten gestolen, zij zclven vermoord l Het onloochenbaar, dat de bloeddraad v Sonoy geen haar beter was dan dieD van Alva. Een cn ander is gemakkelijk met historische bewijzen te bevestigen. Van weerszijde is er een talloos ge tal van wreedheden gepleegd I Maar de katholiek was in den regel de worpene en daarbij gelasterde, cn inrom ook I de lijdende partij. Valt niet te ontkennen, dat in vele evallen de laagste wraak een oorzaak oud in weerwraak; ntaar 't valt ook vertmin te ontkennen, dat beelden tc over aan te voeren zijn,1 duidelijk blijkt, dat men moord de, uit lust tot moorden I Niet het minst van Staatsche zijde. Amsterdam komt bij uitnemendheid eer toe, het langst van -alle steden •t wettige gezag tc hebben gehand haafd. Vandaar, dat binnen zijne muren, den omvang als wij die boven heb- n beschreven, een veilige schuilplaats vinden was voor allen, die van el ders verjaagd waren. De stad, in dien betrekkelijk kleinen omvang, werd schuilplaats voor verjaagde nonnen, herberg voor de gevluchte priesters. En dat het getal van den laatste groot was, kan men ook hieruit afleiden, dat in i.a j«.ar 1573 aiicen me. :ig, die het gewijde kleed des pries- droegen, maar van het altaar wa- weggejaagd, als arme bannelingen gestorven, alhier op de verschillende kerkhoven werden begraven. Een dezer verjaagde priesters hebben wij hooren aanspreken met den destijds door het volk vrij algemeen gebczigden 1 „Heeroern". Het was de Eerw. Cornelis Adriaensz Simonsz van Wormer, een der fiere, stoere en forsch- gebouwde Ncord-Hollanders uit Water land. Sedert eenigen tijd had hij met warmen ijver de plichten van zijn heilig en vreedzaam ambt uitgeoefend in het Hollandsche dorpje Berkel. Op de komst van een troep geuzen moest hij vrij gewi'ssen dood ontloopen door Delft te vluchten. Ook daar was hij niet lang veilig. De Katholieken werden er niet geduld den geestelijken personen dreigde er een erger lot. Ter uwer nood kon de vrome priester de haast een paar schaatsen machtig irden, verkleed buiten Delft komen en door een gevaarlijken tocht langs den bevroren ijsvloer van het nog niet droogemaakte Haarlemmermeer naar Amsterdam vluchten. De katholieke Vroedschap nam dit soort van vluchtelingen wel binnen de muren der stad, maar zij had bij dezer grooten toevloed handen vol werks om ze te herbergen. Wordt voortgezet.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1917 | | pagina 1