KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT
DINSDAG 12 MAART 1918 31» JAARGANG No. 97
p\it Blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdag-
middag. I'cijs per drie maanden Ou cl.;
buiten de slad Amersfoort 65 et. Afzonder
lijke nrs. 5 cf. per exemplaar. Abonnementen
kunnen elke weck ingaan, doch opzegging
van abonnement moet geschieden vóór den
aanvang van een nieuw kwartaal.
Is fi Kilholieki tut tin «ijnndia
nn dan nitwit?
„Ja!" schreeuwen cn schrijven so
cialisten.
„Neen I" getuigen de kerkelijke ge
schiedenis en de dagelijksche onder
vinding.
Wie hebben gelijk
In de hcidenschc oudheid was dc
werkman een slaaf. Hij werd beschouwd
cn behandeld ais een gereedschap, een
trekdier. De liter kon naar willekeur
over hem beschikken, Item verknopen,
zelfs dooden.
Christus komt op aarde cn sticht zijn
Keilt. Het heidendom gaat plaats ma-
kun voor liet Christendom. De Kctk
achaft de slavernij a( en heeft nooit
opgehoudci' zc te bestrijden cn vrijheid
cu recht voor alle incnschcn op te
cischtn. Zij leert, dat alle menschep
voor God gelijk zijn, cn dc werkman
niet du slaaf, maar de dienaar is van
den rijke. In zuiver kerkelijke zaken kent
zij geen verschil van s'.aid. Tegelijker
tijd herinnert dc Kerk aan J- verplich
ting van den arbeid, doer Cud opge
legd. En zij wijst op het H. Huisgezin,
op de Apostelen, die in de visscherij
hun bestaan vonden. De Kerk bostiend
ledigheid en luiheid. GHoofslcerli gc i
pas gedoop
„Zor
r toch
inden d-
Apostclcn, „dal er geer. enkel Christel
weikloos .tij." En ze-: en hen
volgers gaven e.n geven voorrijt:
rrr.d het voorbeeld van arbeidzaamheid
Zou werd dc arbeid verh n c:i gc
heiligd door dc K rk. Et i UMlOlC lie
Katholieke Geloof zich vcr-pt-addi'
verdwenen dc onn-vtt ch ri'j'rirc -r v t
het heidendom, kreeg de werkman mee
vrijheid cn recht cn werd rijn lot r.cli
ter cn dragelijker.
O.nder medewerking van 'h-Kerk ci
door haar geest bezield werde-. in d
Middeleeuwen broederschappen en gi!
den opgericht, v/Tiriii dc wi-rkli -.it i va,
eenzelfde ambacht of beroep rich vet
eenigden om elkander tr tulpen en t
steunen. Door dc or.lblnJr-g der gilde
kwam de wcrk.nai weer alleen te Maar
afhankelijk van willekeur.
Nog slechte; werd de lecsl -i
den werkman, toen hij. door de voi J-.
ringen van wetenschap cr.ijrcihri'
genoodzaakt werd, z.ij.i levcr.oudcrhou
te gaan zoeken in fabrieken cn v<eii
plaatsen, waar hij als 'l ware het rade
werk eer.er machine is.
Wie zal medelijden in et hem hebbel
hem beschermen en behoeden vor
algclleclcn ondergang?
De Katholieke Kerk.
Door de beroemd-: Encycliek va
Paus Leo XIII „Over hel arbeider
vraagstuk" herinnert rij \vetkg:vi -
werknemers aan hun rechten ca pitch
ten, Zij waarschuwt dc werkgevers, „dat
de werklieden met »!s slaven u
beschouwd ca behandeld worden
sij veeleer dienon gcëcibiedigd t>
den in hun persoonlijke waarde, di:
door hun waaidighcid tds Chri
geadeld; dat handwerk of arbeid geen
schande is, maar di t het naar waar
heid moet gelden als een eet, door
eigen krachtinspanning ziclt datgene te
verwerven, wat men voer zijn lerens-
onderhoud noodig heeftdat hel on
waardig cn schandelijk is, mcnschen
enkel tot eigen gewin te gebruiken cn
hen slechts zoo hoog te schatten als
hun arbeidskrachten reiken." Dc Kerk
roept den werkgevers verder toe. „Geeft
acht op het geestelijk heil, op de gods
dienstige belangen van uw werklieden
gij zijt verplicht hun den tijd tc laten
voor hun godsdienstoefeningengij
moogt hen bij hun arbeid in uw dienst
niet blootstellen aan verleiding en zede
lijke gevarengij moogt den zin voor
huiselijkheid bij hen niet versirkken
het is onrecht, als gij ben met meer
arbeid beiast dan hun krachten toela
ten, of werkzaamheden van hen eischt,
waartegen hun leeftijd of hun kunne
zich verzet. Vóór niks evenwel ver
maant de Kerk de weikgcvers, om het
naleven der leer„ieder hel zijne" steeds
als een eersten plicht te beschouwen.
Ongetwijfeld moet, om een rcchim&'.i-
gen loonitandaard vast tc stellen, met
verschillende omstandigheden rekening
worden geiioude. in het algemreu ge
sproken evenwel, h.bben dc bemid
delden cu dc wcikg. vers te bedenken,
tint het zoowel met het goddelijk als
schelijl: recht in st'tjd is,
lodlfjdcnden te verdrukken en te ge
bruiken te erger, bi.tc
Den werkman w-j-t dc Kerk in 't
ider op het volgende, als op de
crpiichtmgen. rijn *u». eigei ..ecihjk
trouw dei: arbeid te verrichten, waar-
j hij rich vrij cn bij icchtvaardigr
recnkonut heeft verbondenden
rcrkgevef r.och in zijn goed, ncch in
'i te bfliadeclen in de har.d-
n zijn iccbt zich te onthouden
iddadighrderi er. in geen geval
bij -b. i -i, ii ;;roole ver-
opwekken en gouden ber
ven en cirkel bittere lek
stelling ca verarming berokkenen."
Tcrwiji d: Keik door hare leer
inningen werkgever cn werk-
ader tot elkander tracht te
tot beider welzijn ets geluk,
ijvert zij in 't bijzonder nog ten gunste
den werkman. Zs bevordert
inigingcn cu volksbonden, leu
[ibarken, 1). uwt scholen ca patro-
natei', srichl huizen voor wecze
gebrekkige mannen ea vrouwen,
reken en z-.lfs voor gevallen VtOU
8)
DE KOLENBRANDER.
Historische schets uit de middeleeuwen.
De vrouw mist hare dochter,
argwaan op en verbergt haastig
alles wat met uc misdaad in verband
staat. Spoedig terug, en toont
wat meer nauwgezetheid voor de be
langen van onzen heer!"
Met beschaamde kaken en wrevelige
gemoederen dropen de knechten
cn sloegen nogmaals den weg naa
kolenbrandershut iu.
Gonda had deze woordenwisseling
geheel aangehoord, /.ij geraakte daar
door nog meer van dc wijs. Wat be-
tcokcndcn die verschrikkelijke woorden
van Wilhelm
Juist vroeg zij zich dat «f, tor
stalmeester zich tut haar wcnddi
de woorden
„Ik weet niet of gij aan het schelm
stuk medeplichtig zijt, ja of neen. Zijt
gij onschuldig, zoo vrees nietsgeen
haar zal van uw hoofd gekrenkt
den. Maar bekend zijt gij er m«.
ieder geval, dit is ons uit dc getui
genis van Lieva gebleken. Daarom
heeft heer Jan bevolen u herwaaits
te brengen, opdat gij zoudt antwoorden
op dc vragen, die hij u zal stellen.
Volg mij cn wees oprecht 1"
Deze aanspraak was niet geschikt
om aan den angst cn de verwarring
van het arme meisje een einde
den werkman va» de Kerk
den cn afvallig te maken, hem zijn Ge
loof cn zijn eerbied voor gezag cn
zedelijkheid tc ontrukken en hem van
zijn vrijheid en waardigheid te berooven.
Velen helaaslaten zich door valsche
volksvriend.:!! bedriegen en verleiden
en worden zoo niet alleen tijdelijk maar
misschien ook eeuwig ongelukkig.
Gelukkig daarentegen de katholieke
werkman, die zijn Kerk eert en bemint
als zijne moeder en zijn liefde toont,
door hare geboden en voorschriften
trouw te volbrengen eu de raadgevin
gen en vermaningen IfSrcr Bedienaars
bereidwillig op te voigcr. Hij cn zijn
gezin zullen er wel bij varrn. De dagr-
lijkschc oadervinding Inert het.
P. RE IJS, S. J.
Binnenlandsche Berichten.
Brandstoffen.
I>c RijUskoIendistributic is bezig een
nieuwe regeling te ffen .-oor de brand
stoffen voorziening. Geleerd door de on
dervinding, zal men thans niet verschil
lend- factoren tekening houden.
Hel ligt in d<- bedoel'ng om ook nog
in April brandstoffen ter beschikking te
stellen. Nadere en uitvoerige mededee-
lingen omtrent de regeling volgt n.
De Mm
Vet-
r heeft mat
men tot iszameling v.-n
Daartoe is bepaald, d.-.t
tiging van den burgemec
deren en schapen mogi
'icht, terwijl a'. het vet
o:t worden ingeleverd.
Ook tiet slachten
tdcre bepaling: ii
,11 d: Rijkscomn:
vadte" s
rolgendc 12 n
door
worde:\ Ja, gre
cfd: der Kcik v.ior
liefde duurt vooi
racht ci
den werkman en
t tot na den dood.
en vrienden der.'ten
inc'cr ssh dierbare overledenen,
'chtcr dc K.tk. Jaren, eti
Ootbijf.ann, in de H. Mi
gndcdier.xtoefeiiingeo büjlt zij ook
ieletuii bidden.
Zieda-.r in grout e trekken, hoe de
ii'.bc-iickc Kek altijd ea overal
kwam voor de vrjjheid en waardighi
li werkman, en dc wetten v
ardighcid en liefde iu toepassing
bracht tot zijn tijdelijk en geesle'ijk
welzijn. L du alies b:t werk
ijaniln? Wat kunnen de socialisten
daar tegenover stellen!
Zij trachten op alle mogelijk
dat zij, hoewel
■nrust cu ontsteltenis
bij ridder van Bocckct
i.ir.l binnenbad. Doelt de ridder kei
luchuldlg,
>p het gelaat,
ilechll
«-en bewijs van mede-
n deze di-.-rc
zulke demonstratie gevoelt,
houding van de christelijke
ar de vermaning karei
die zich richt
leidslieden.
Wat beeft
bereikt?
i met demonstraties
Nie-
geslaagd nóg meer ont-
tevredensn te ksfeeken, dan er reeds
waren, en heeft men het volk een toe
stand als óór den oorlog voorgespie
geld, dart her ft men het eenvoudig voor
den gek gehouken. Een toeBtand als
vóór den oorlog is onbereikbaar.
Maar ook toen was dc Sociaal-demo
cratische Partij als nu bezig met het
het kweeken van ontevredenen.
Wat toer. voor een onmenschwaardig
bestaan, voor i jons'avcinfj, voor een
leven vu:, ellct.de eu verdriet werd uit
gekreten. heet nu een ideaal, waarvoor
men demonstreerca moet.
Nieuwe banen.
Gi»teiniddag werd te Arnhem in
Hotel Nobic de oprichtingsvergadering
gehouden van het Ulrechuche Priester-
Kruisvcrbond. Het ledental is reeds tot
Ï70 gestegen.
R. K. Middenstand.
Te., bewij/e dat de Roomscht mid
denstand zelfstandig wil aanpakken 't
stichten va iaf.-bu.-eaux enz., diene
rf.it het Be tuur van den Nedrrl. R. K.
Middenstandsbond voor het Nationale
R. K. M dde.-.s'.Aads-bureau vraagt een
bekwaam R. K. jurist, om als Directeur
werkzaam tc zijn.
Gemengde Bericnten.
tens is aan Oorlogsberichten.
trbonóen. O. i. moct|N ia Rusland alles in honderd te
iis«ic van t eir. hebben gejaagd, gaat Trotsky been.
..air van het na I Trotsky tr^k naar Brcs'.-Litowsk, inde
vleeschhandel lamgeslagen. Van 1916
liggen er nog 700.000 balen in Australië,
lederen dag bederven er groote hoe
veelheden vleesch en graan en de rat
ten cn muizen vieren hoogtij. Aan het
einde van 1917 lagen er zooveel levens
middelen, grondstoffen en andere waren
op verscheping te wachten, dat er 653
stoomschepen van gemiddelde grootte
voor noodig zouden lija geweest om
dat alles t« vervoeren, en sedertdien
is er nog heel wat bijgekomen.
Van bevoegde Duitschc zijde wordt
ons verzocht het volgende mede te
De laatste maanden bevatten de
bladen herhaaldelijk berichten betreffen
de textielfabrieken, d;c bij gebrek aan
kolen genoodzaakt zouden zijn, het be
drijf stop te zetten. Een dienaangaande
ingesteld onderzoek heeft aan liet licht
gebracht, dal het sluiten dezer fabrieken
:n de meeste gevallen niet aan gebrek
aan kolen is toe te schrijven, daar de
kolen voorziening der textielindustrie
veeleer voldoende is. Daarentegen moet
het stopzetten van deze bedrijven ge
weten worden aan de Engelsche be-
petkiDgsn,33irege!en inzake den aan
voer van grondstoffen naar Nederland.
in den loop dei eerst-
landcn in hui-slachting
cliten. Het vet van ir
i behoeft
l tngc
sverd.
Rijkikletkrlnr; Utrecht.
De R. K. Alphftbetische Groslijst is
s volgt samengesteld
J. Balvers, Hilkgom. H. Brouwer,
ilversum. G. Bruna, Utrecht. Mr.Duij
zings, l'irecht, P. llaazevoet. Utrecht,
H. Hermans. Maastricht. Mr. KocKn
Utrecht. C. J. Kuiper, Utrecht. J. Th.
Lent, Utrecht. F. A. M.c:ei,Oude-
jr. Dr. Nn'.-ns, De:, H-.ag. Th.
Schaepmaii, Dc: Haag. Mr. v.Schaik.
Arnhem. Mr. Sc'.iretlcii, Utrecht, I'.
.huif. Uaarn. J. VV. Stokman. Wijk
bij Duurstede. J. G, Suring. Maarsso i.
on de Wtjkerslooth. Utrecht. Mr.
:on van Wijnbergen. Utreclit.
Je jaarvergadering van dc.r Alge-
cutn Bond van R. K. Kissverecr.i
gingen, waar liet Concept program iu
behandeling komt cn mgr. dr. Nolens
een politieke rede zal uitspreken, :t
■vórdert gehouden op 11 Mei.
Volksbedrog.
Bij een levensmiddelen-demonstratie
te Leiden zei een sprekvr„Vu
ver gij nog niet ontevreden zijt.
lt, dr.t gij liet dezeo middag word'."
En een ander„men moet demo
ren, om een toestand te krijgen
die vóór den oorlog."
Dergelijke uitlatingen rechtvaardigen
teil volle de verachting, die
hoop daar een kansel te vinden voor
itondig.ng van zijn ideeën over
::eidrevo!utie. Het bleek daar
cedig, da* hij het ree; den vrede
ernstig mecr.de. Geen nuddel liet
nub p-oefd om dc onderhandelingen
-eprnde te hcuden.
Trouki herf: door zijn optreden des
ucod in Ru«'.a::d vergroot e» hel land;
ichting prijs gegeven.
Het uilvocrc-'d comité te Petrograd
:eft lie: vredcivetdrag goedgek.urd.
Een licgrr.iaaval op Parijs werd
erd door verschillende Duitschc
skaders. Verscheidene vliegers wi :-;
echter ten gevolge van het hevige af-
iggekeerd. Voor zoover lol
beke r.; is. zij-, er :,i dc voor-
■cden vau Parijs 29 meuschca gedood
i 60 gcw-.-.d.
In net boscii v„n Compiègne is cc
ucgiu g gevondei:. waarvan de vii
- Dc sedeu December 1917 door
Ce: en bcluside oorlogsbuit w;
^rooiendeeis van Fiausch ju Engelsch
übrika-'.t en verleg.-:, woordigt
schatte waarde var, ver over de dui/eud
De verscliepingsmociiijkhcden doen
i vooral iu Austiahë zeer crnsli.
sier. De koelhuizen vuur bevi
iccsch zijn zoo propvol, dat de
lokker» hunne kudden ia de w<
:tcu latcu iuplaats vun dc slachtrijpe
cn tc slachten. Ds Australische tv,
handel is, evenals de graan-, huiden-
,11c lteb u hier laten brengt
ondcivrngcu," begon heer Jan; „zult
gij mij auiwoordcn naar waarheid
icsïire," stotterde Gouda,
heeft uvr vader u deze m
gen gezegd?"
Het inct'je hcrlianrde letterlijk
woorden, welke Diederick tot haar had
gericht, toen zij op het punt stond oi
waldbezicn tc gaas zoeken.
Dc ridder cn Wilhcm wisselden een
gelicinisinnigen, goedkeurenden blik.
„En welk bevel gaf hij u vervol
gens
Ook ditmaal kwam het antwoord
,n Go idu letterlijk met de getuigenis
ui het kamermeisje overeen.
„Huc gedroeg uw vader zich aan
tafel luidde de derde
Ofschoon hare beklemdheid bijna
den hoogsten grand had bereikt, slaagde
Gonda er evenwel nog ia, hierop
duidelijk antwoord l
wederom geheel i
gev
t bleek
beweringen
i somber ca zwijgend
,Ach, messirc," zeidc Gonda, e:i
barstte in tranen los, „dat weet ik niet
ik heb het vader gevraagd eu kreeg
g«eu antwoordik heb er met
moeder over gesproken, en die
er evenmin iets van als ik. Maar
gelooven toch allebeide, dat cr
met vader is voorgevallen...."
„Wat niet goed, wat schandelijk
slecht is," vulde heer Jan driftig
„Wilhelm, haal den gevangene hier
Gonda slaakte een kiect,
een poo:jc daarna haar vader geboeie
zag binnenvoeren krampachtig strekte
zij de armen naar hem uit
toen bewusteloos neder.
Diederick veischrok ook zichtbaai
en hij onverhoeds tegenover zij:
dochter stond, zijn schrik vcrmeerdeide
nog aanmerkelijk toen hij haar
zsg zijgen, doch hij sprak geen enkel
woord,
In dit alles, in dc bezwijming der
dochter en de droefheid var. den vadci
zag dc ridder slechts nieuwe bewijzen
vuil beider plichtigheid.
Met moeite brachten twee
meiden het bewustclooze meisje weder
hot
ti nu oprecht," hervatte Vnn
1, „en zeg mijwaarom gaf
L-k u dat bevel, w;
hst noenmaal d«i
bij, zij zetten het toen op een stoel
verwijderden zich weder.
„Uwe dochter, Diederick" begon
Van Bocckcl, heeft bekend dat gij
haar naar huis hebt gezonden
Ds Tweeds Kamer heeft ecs motie
aangenomen, waarin gevraagd wordt
een algemeen alcohol-verbod voor de
Indische bevolking.
Wordt deze motie uitgevoerd, dan
bcteckent dat een alcohol-verbod voor
heel Indie.
Reden waarom het papier zoo duuri«.
De papierfabrieken van Van Gelder
die tegenwoordig ongeveer 't monopolie
hebben vsn de papierfabricage, keeren
:r 1917 7,8 ®/j op pref. aan-
rieelen. 15 op gewone aandeelen.
Afgeschreven wordt voor 1 'jt millioe»,
ton stort men ia 't reservefonds.
vendien duisenden guldens voor tan-
lèmes aan directeuren c
ichcig was eu dat gij aan tafel
be.- zfgeirokken en beangstigd waart. Is
ailes weikelijk zoo
.Ja, messirc, antwoordde de kolen
brander bedaard cn gelaten.
„Eu waarom hebt gij dat alles ge-
:gd en gedaan Wat voor reden be-
„Ik kan eu mag dit niet zeggen,
klonk het bescheid.
„Wederom hetzelfde antwoord," nep
in Bocckel toornig uit„gij kunt of
moogt het niet zeggen I Neen, gij
durft of wilt uw schelmstuk niet
,Ik heb geen schelmstuk bedreven,
hervatte Diederick, sterk in het be-
wusttijn van zijne onschuld, „onder,
vraag mijne dochterindien
van iets kan betichten dut niet oorbaar
i, wil ik vandaag nog stervt
„Neen, neen 1" riep Gonda opge
wonden, „Vader heeft nooit iets slechts
gedaan, vader is onschuldig I"
„Een zuiver geweten is niet onrustig,
sen braaf mensch sluipt met al» een
dief hel kasteel rond en verbergt zich
iu geen houtmijt I" zeidc de ridder
schamper.
Toen Gonda deze laatste woorden
hoorde, ontstelde zij opnieuw. Hoe,
had vader zich in bet hout verborgen?
Wat was er dan toch met hem ge-
zij Ibcurd? Zou hij dan werkelijk
er- het geweten hebben
lietl Een pijnlijke twijfel welde i
Besloten i» tot htt plaatsen van
ee-woud'j gtd nkteeken voor Tho-
s a Kenipis. op der: Agnietinberg
Zwolle. Dr. Cuypers l'ertt een schets
ostrrorpen.
Honger voor de deur.
u een rede te Arnhem heeft mr.
tsseihuys, lid der Tweede Kamer,
rcrklaardd*t Nederland op 31 Mei
korrel graan zal verbruikt
hebben, tenzij wo:dt aangevoerd van
:r,, waartoe weinig kan» bsitaat.
Te Havelte is ds r.ooti van een
arbeider nvt een beladen kruiwagen
i'.len. Hij heeft zich daarbij zoo
lezesrd, dat hij, na een vrceselijk
ijden, aan dc gevolgen is overleden.
Ter kennis van belanghebbenden
oidt gebracht, dat her verbod van
per' sp >i in bitinenlandsch
verkeer van ïunderea buiten werking
gesteld.
Te Tiel is binnengebracht een 18-
ige jongeling, die op heeterdaad was
•tr>pl bij het openbreken van offer
blokken in de R. K. Kerk. Hij bekende
hebben ingebroken in de R. K.
reiken te Kerk-driel en te Alm. Hij is
herkomstig uit Rotterdam en was door
den Voogdijraad als schildersleerling
gesteld in Rossum.
De burgemeester van Dreumel heeft
vaikens in beslag genomen, die na
gemoed op. Aan de grootste angst
•n prooi vroeg zij
„Vader, maak toch een einde aan
rijnen angst, cn zeg tcch wat u op
het hart ligt 1"
„Ik heb het reeds gerend," antwoord
de Diederick, „tk kan niet,.... ik
mag niet."
.Waarom kunt en moogt gij niet
vroeg Gonda.
De kolenbrander wierp een donke-
n blik op zijne dochter, als verweet
hij haar dc stoutheid, hem deze vraag
does. Deze blik ontging den ridder
:tcn bevestigde hein in de meeaing
dat dc kolenbrander phchlig was, doch
gaf hem tevens de overtuiging van
Gonda's onschuld.
„Laat het meisje ongehinderd ver
trekken," beval hij aan zijn opperslal-
knecht, „doch breng haar hardnekki-
jlü rader naar zijn kerker terug 1 Wij
zullen sisn of dc tijd hem tot betere
gedachten zal stemmen 1"
vul
Toen Gonda thuis kwam, trof zij
hare moeder en broertjes iu de groot
ste ontsteltenis aan. Dc terugkomst
van hare dochter deed echter vrouw
Ctinegondis terstond hare tranenvloed
opdrogen.
„O Gonda," zeide de goede vrouw,
„wat beu rk toch ongerust geweest
ui
Wordt vervolgd.