DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT
DINSDAG 12 NOVEMBER 1918 32E JAARGANG No. 69
Wernchljnl Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs
per drie maanden 75 ct. Afzonderlijke nrs.
8 cl. Abonnementen kunnen elke week ingaan,
doch opaegging ran abonnement moet ge-
•chieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal.
lm oude ilustiii ondir Soest.
Door T. PLUIM.
I.
In vroeger tijden hebben onder Soest
twee kloosters gestaan, nl. een vrouwen
convent bij Blegendaal. iets tea O. van
de tegenwoordige Herv. Kerk, den Klei
nen Melrnwcg, waar de Eens op, waar
nu nog een boerderij„HetKlooster"hect,
en een mannenconvent in de Birkt,
en wel aan den straatweg van Amers
foort naar Soest, 5 minuten voorbij de
renbaan van Birkhavea, maar rechts
van den weg en een paar minuten er
af, waar thans riog de boerderij liet
„Langebuis" staat.
Het eerstgenoemde klooster wordt
gewoonlijk „Mariïnburgh genoemd, en
het tweede, dat oorspronkelijk in de
stad zelf was gevestigd, heette „Mari-
ünhof" of Birkel (dat wel Birkeloo
Berkenbosch zal beteekenen.) Over beide
kloosters zal ik iets meedeelen, al zal
het over het eerste niet veel kunnen zijn,
bij gebrek aan overgebleven bescheiden.
Mariaaburg.
Dit klooster lag, zooals wij reeds
zeiden, kort bij de tegenwoordige Herv.
Kerk, en moet reeds vóór 1393 geslicht
zijn, daar in dit jaar een brief betref
fende den schouw over de Eera spreekt
van „het coovent van St, Brigitten".
Gewoonlijk echter wordt op voetspoor
van den bekenden Gelderschen geschied
schrijver Mr. Arend van Sligtenhorst de
oorsprong als volgt opgegeven. Vol
gens dezen schrijver dan was eens
Jonker Jacob van Gaesbeek, heer van
Abcoude, Wijk- bij- Duurstede, Putten
(het Eiland in Zd.-Holland) en Strijen,
met zijn eenige zoon op een wandelrit
bij Ileyendaal, dat hem ook toebe
hoorde. Daar bemerkt heer Jacob, dat
de jonge ruiter niet naar de regelen
der kunst rijdt of te paard zit,
zijn drift daarover slaat hij zijn
met een spitse roede op het hoofd, dat
dc jongeling dood van het paard ter
aarde zijgt. Als boetedoening en tot
rust voor de ziel van den vcrslagene
stichtte heer Van Gaesbeek het boven
genoemde vrouwenklooster en wel op
de plaats, waar het oaheil plaats had.
Na moet de geschiedvorscher hier een
vraagteekeu zetten; immers heer Jacob
stierf in 1460 (hij werd in de Domkerk
begraven de doodslag zou vóór 1393
hebben moeten plaats gebad, mi
toen was heer Jacob nog te jong
een zoon te hebben. Wel schrijft
aan dien doodslag het ontstaan vai
Soestergild toe, dat de vader voo
zielerust van zijn zoonstichte. Nu schijnt
het mij zeer aannemelijk toe, dat hij
bij d e gelegenheid ook bepaalde, dat
in het genoemde (dus reeds bestaande)
klooster eveneens voor de zielerust var
den verslagene gebeden zou worden
missokien heeft bij door een vorstelijke
schenking ket klooster vergroot of rijke
bezittingen vermaakt, en zou dit dan
aanleiding hebben gegeven ook de
stichting van het klooster zelf aan den
heer Van Gaesbeek toe te schrijven,
Het klooster behoorde tot de orde
va:i Sint-Salvator. gewoonlijk genoemd
„de orde der Brigittjjuen," waarvan in
ons land slechts weinig kloosters ge
vonden werden. De nonnen
volgens de afbeelding uit diou tijd
gekleed in grijze wollen kleeren rok,
kap en mantel. De witte hoofddoek
liep langs de beide zijden van het ge
laat tot over 't voorhoofd en werd met
speld op de kruin vastgemaakt.
Een zwartlinnen sluierwijle of kovel
bedekte hoofd en schoudersover
deze wijle was een kroon van wit linnen
gespannen, besprenkeld met vijf roode
vlekken, ter herinnering aan Jezus'
wonden.
In 1543 deed Maarten van Kossum
:n inval in Kernland en hield met
zijn woeste troepen verschrikkelijk in
het klooster huis. Kr waren toen twee
of drie nonnen in het convent gebleven,
die veel van de ruwe krijgsknechten
lijden hadden.
Niet laug daarna kreeg het klooster
cuwe zusters en wel uit Gouda (tus-
schen 1434 en 1466 gesticht) verkochten
deze in 1349 haarhuis aan de Reguliere
Kanunniken in het land van Stcyn, wier
klooster was afgebrand, en de zusters
trokken nu naar Soest in het klooster
Mariünburgk. Waarschijnlijk waren beide
nonnenconventen door de Hervorming
aantal zusters afgenomen.
Trouwens ook het klooster van Soest
ondervond daarvan de gevolgenhet
heeft niet lang meer bestaan. Wel vin
den wij aangeteckend, dat het St. Aag
tenklooster te Amersfoort in 1586 een
erf onder Soestdijk bezat, „dat dit Con
st gemeen heeft met de Brigitten
Soest" en 32 gld. opbrachtmaar
het Soesterklooster zal wïl spoedig
opgeheven zijn, zooals met vele kloosters
in de provincie Utrecht toen geschiedde,
daar weldra de Staten den Hervormden
godsdienst invoerden. Een histnne-
schiijver van 1772, („Hedcndaagsche
Staat") zegt: „men ziet er nog een
overblijfsel van." Thans is alleen in de
boerderij den raam „Het Klooster
zsoals wij reeds zagen.
Wordt vervolgd.
Uit het Buitenland.
Ke'uar Wilhelm.
Keizer Wilhelm er. z$n zool:
Kroonprins doen afstand van den troon
trekken zich in 't belang van
land terug.
Het bericht van 's Keizers aftreden
komt niet alt een verrassing. Nadat het
soldaten-oproer de volksbeweging, die
alle bladen, behalve dis van de uiter-
rechterzijde, tot uiting kwam, ZOO
krachtig metterdaad ging oadersteuaca,
was het aanblijven van den Keizer on
mogelijk geworden.
De Hohenzollerns gaan dus heen,
evenals de Habsburgers, want dat de
dynastie nog gered zou kunnen worden,
inaannemclijk. Nu de invloed der
sociaal democraten dermate is toege-
dat de rijkskanselier zelf 'n
socialist is, cal het Duitsche rijk wc!
i afzienbaren tijd in een republiek
orden herschapen. De Constituante,
die op voorstel van den afgetredeu
kanselier Prins Max van Baden bijeen
geroepen wordt, zal over deze groote
kwestie moctea beslissen.
Met Keizer Wilhelm verdwijnt
Europa de laatste vertegenwoordiger
van dc autocratie. Bn tevens eei
laDgrjke persoonlijkheid. Tijdens dezen
oorlog is Wilhelm II geheel ten on
rechte gedoodverfd als dc verpersoon
lijking van het Pruisische militaiiisme,
al heeft deze eenmaal machtige
vngetwgfeld al het mogelijke gedaan
om van het Duitsche leger een ge
weldig instrument tc maken. Zijn oudste
zoon was veel meer dan hijzelf dc
incarnatie van dat militairisme. Wilhelm
II liet zich graag den Vredes-Kcizcr
nor men en zijn oorlogsvoorbereiding
heette te geschieden in het belang van
den vrede. Hij beeft thans op wel harde
wijze moeten ondervindon hoe nood
lottig deze opvatting voor zijn landen
zijn huis geworden is.
Na den dood van ziju vader, Keizer
Friedricli, werd dc in 1859 gebaren
prins Wilhelm Friedrich Victor Albeit
op 15 Juni 1888 Koning van Pruisen
va Duitscli Keizer Daar hij als Keiser
zijn eigen oordeel had -.u naar dit
oordeel ook wilde bandelen, leidde
dit al zeer spoed'» tot het conflict met
den in heel Duitschland bewonderden
en populaircn jBisraarck. Keizers po
gingen om de scherpe verhouding van
zijn land tot Frankrijk te verzachten
zjjn bekend ook zocht hij toenadering
tot Engeland, waar hij vele vrienden
bad, doch al deze pogingen bleven
persoonlijke uitingen. Dc vlootuitbrei-
ding wekte io Engeland wantrouwen
en juist het scheppen eener sterke vloot
was een van 's Keizers leiveliogsdenk-
beelden „Onze toekomst ligt op zee",
zoo decreteerde hij eens. Zoo au en
dan liefde Keizer ook niet na, met
de sabel te «rammelen wanneer hij de
politieke belangen van ziju rijk belaagd
achtte, en op dc macht van zija vloot
zijn leger den nadruk te leggen,
laatste heeft dit stelsel dan tot
'Idrauip geleld die onnoemelijk
vele offers heeft gekost maar die men
hem niet alleen ten laste mag leggen.
Uit Duitichland.
Het militaire oproer, te Kiel begon-
n, breidde zich snel naar andere
havensteden uit cn plantte zich
ook in het achterland, tot Hannover.
De regecring heeft haar gezag
deel van dc oorlogsvloot er
in Duitschland gelegerde troepen
verloren.
De soldatenraden hebben
Noord-Duitsche havensteden het heft
handen.
Na den -Rooien Woensdag'
Hamburg, toen dc cersie gebeurtenis
sen der omwenteling voorvielen, is bet
kalmer geworden.
Op de straten zijn geen politleagcn-
n meer te zien. Io hun plaats wordt
de veiligheidsdienst door commando's
van den arbeiders- en soldatcnraad
waargenomen. Het zijn voornamelijk
mannen van rijperen leeftijd. De uni
formen, die men anders op straat vaak
tegenkomt, ziju nu nog slechts schaarscb
vertegenwoordigd. Officieren ziet men
in het geheel niet meer. Menige lange
officierssabel sleept nu mannen achter
na, met een rooden band om den arm.
die nog nooit zulk een degen hebben
gedragen. Op dc drukste verkeerswegen
zijn machinegeweren opgesteld. Dik
werf komt men ook groote menschen-
menigten tegen, d'-ch iedere onnoodige
samenscholing wordt verhinderd.
Wanneer ook in de eerste conster
natie ongure elementen herhaaldelijk
de gelegenheid om te rooven waarge
nomen hebben, is dit intusschen door
verscherpt toezicht belet.
Om de voorziening van de bevol
king met levensmiddelen tc verzekeren,
moeten alle levensmiddclenbedrijver
doorwerken, anders worden zij in be
slag genomen. Niettemin wekt het
stilliggen van het spoorwegverkeer al-
gemeene bezorgdheid.
Vele zaken zijn tot sluiten gedwon
gen. De hotels sluiten reeds in den
namiddagen de couranten kunnen
hunne ochtendbladen niet drukken.
Uit de berichten over dc gebeutte-
ssen te Bremen blijkt dat aldaar de
opstandige beweging was voorbereid.
Zij werd ingeleid door dc aankomst
van marinematrozen uit Wilhelmshaven.
Dezen waren op weg naar bet kamp
te Münster, doch besloten te Bremen
te blijven. Zij bezetten het stations
gebouw en marcheerden naar de ka
zernes. Overste Lrhmaon gaf zonder
meer het garnizoen over. Hierop werden
de gevangenen bevrijd. In troepen trok
ken de soldaten door de stad. gewapend
met mitrailleurs. Op verschillende pun
ten werden machinegeweren opgesteld.
Aan het hoofdstation werden ook ma
chinegeweren opgesteld, daar men
militaire treinen verwachtte.
De beweging te Wilhelmshaven is
itstaan deordat de marine-manschap
pen vreesden dat de autoriteiten de
vredesór.deihaodclingen wilden versto-
o. door actie ter zee.
Prins Heibrich met zijn gemalin cn
prins Waldemar zijn in een auto uit
Kiel weggereden. Bij de brug over het
kanaal kwam het tot een botsing met
r.alrozen. Een schietpartij volgde,
waarbij een matroos gedood werd. Het
gelukte den prins te ontkomen.
Te Kiel trokken gewapende soldaten
door de stad, voorzien van roode vlag
gen. Enkele malen kwam het tot een
botsing tusscben muiters en troepen,
die weigerden zich bij hen aan te slui
ten. De oproerlingen behaalden de
overwinning, 's Middags sloot het ge-
heelc garnizoen zich bij dc opstande
lingen aan, waarop een 15 a 20,000
soldaten, meest gewapend met roode
vaandels door de stad trokken.
In Beieren is de volksrepubliek uit
geroepen.
Hoc is die beweging ook weer be
gonnen vraagt men zich af.
Het verhaal gaat, dat kort geleden
in een zeehaven matrozen geweigerd
zouden hebben een bevel te gehoor
zamen om met oorlogsschepen uit te
loopen. Zij wilden :zich wel beschikbaar
stellen voor de verdediging tegen
vijandelijken aanval, maar wilden zelf
niet uitvaren om een aanval te gaan
doen. Deze matrozen werdeo gearres
teerd en naar Kiel gebracht, waar zij
gevangen werden gezet.
De beweging te Kiel nu w«
eerst gericht op de vrijlating
arrestanten. Of cn hoever daarbij poli
tieke ophitsers hun invloed hebben doen
gelden, weet men voorloopig niet. Iu
ieder geval maakte zich bij deze be
weging de radicaalste strooming van de
zaak meester en schoof de aangelegen
heid met groote stoutmoedigheid op
het revolutionnaire spoor. Nadat het
oproer eenmaal ontbrand was, was er
geen houden meer aan.
De beweging breidde zich uit, en hoe
meer troepen zich aansloten, des te
miader was de beweging te stuiteD,
omdat op die manier de opstandelingen
zich gemakkelijk in het bezit van wa
pens konden stellen, waartegenover de
autoriteiten machteloos stonden.
Amersfoort.
Wat een vreugde, zoo schrijft de
heer Keete het hoofd der school van
Oud-Lensden, verwekte onlangs het stuk
je dat de verbetering van den Leusder-
weg aanstaande was.
Algemeen waren de bewoners van
dien weg toen van meening, dat nu
eindelijk dezen Herfst en Winter een
begin zou worden gemaakt met de ver
harding, riooieering en verlichting van
dezen meer dan middeleeuwschen weg.
Die vreugde heeft weer plaats gemaakt
voor de stemming van voorheende
Leusderweg is en blijft een modderpoel,
weg, die een groot deel des jaars
alleen des avonds, maar zelfs op
klaarlichten dag onbegaanbaar is.
Waar in dezen tijd voor vele ernstige
ziektegevallen de scholen gesloten wor
den, om die ziekten te bestrijden, en
de geneeskundigen vooral wijzen op
dc nadeelige gevolgen van natte voeten
(en wie ziet kans om den Leusderweg
droogvoets te doorwaden blijft het
voor iedereeu een raadsel, waarom alle
wegen, zonder*"uitzondering, bewoond
of niet bewoond, als hu: ware een com
plex van prachtige wandelingen vormen,
terwijl reeds jaren de toestand van
den Leusderweg met zijn drukke passage
een dieptreurige bespotting is van het
bekende „Vestig u te Amersfoort,"
Het is 's heeren Keetc's gewoonte
et om ingezonden stukken te schrij-
:n, maar nu meent hij toch als Huofd
m school H, voor welke inrichting
300 leerlingen vaak met door en
door natte voeten de school komen
binnen stappen, niet langen te mogen
zwijgen.
W. hebben besloten de scho
len te heropenen. Als ouders bezwaar
maken hun kinderen te zenden, zal dit
als ongeoorloofd schoolverzuim
worden aangemerkt.
Naar aanleiding hiervan is door de
Gezondheidscommissie een schrijven
en W. gericht, waarin zij er
de aandacht op vestigt, dat een her
opening der scholen moet worden be
schouwd a'.s een officieele erkenning,
dat thans het gavaar voor besmetting
der Spaanschc griep minder ernstig is,
dan op het tijdstip, waarop de scholen
gesloten worden; dat, gezien het aantal
en de aard der gevallen, thans nog
voorkomende, het juiste tijdstip voor
die officieele constateering nog niet ge
komen is en zij mitsdien B. en W. in
overweging geeft alsnog op hun besluit
tot heropening der scholen terug tc
komen.
Van de afd. Amersfoort van den
Ned. K. K. Bond van Handels-, Kan
toor- en Winkelbedienden gewerd ons
een winterprogram dat wij reeds mede
deelden. Op den eersten avond echter
was de upkomst niet schitterend te
noemen. De oorzaak hiervan zal wel
zijn de vele voorkomende ziektegeval
len. Een eeresaluut aan de Dames voor
haar trouwe opkomst.
De Zee'reerw. Adviseur opende deze
wintercampagne met het onderwerp
Wat dunkt u van den Christus. Wij
twijfelen er niet aaa of deze leerrijke
rede, nu en dan gevernisd met een
tintje poCzie, heeft de aanwezigen eenige
genotvolle oogenblikken bezorgd. Voor
zeker was de voorzitter de tolk van
allen toen hij den Zeereerw. spr. dank
betuigde en hoople Pastoor Sandkuyl
•og vele malen te booren.
Hierna werd overgegaan tot de huis
houdelijke vergadering, waarin eenige
mcdedeelingen waarvan de voornaam
ste, dat het bestuur erin geslaagd is bij
voldoende deelname een cursus te
kunnen openen, voorloopig in Boek
houden en Eng. taal.
llickliiingea ran htl pile ligit.
Johan wilde spreken, doch de officier,
die nu weder een blik op het bleek
aangezicht van zijn broeder wierp. «O
still still* fluisterde hij, ..zie de ai
lacht in tjfnea slaaphij droomt
schoonmisschien van de geboorte
plaats en geluk, terwijl hier roudoin de
grenzelooze ellende en dood legeren.
O, in Gods naam, wek hem niet.
De oude soldaat boog zich deel
nemend over den sluimereude jonge
ling die onbeschrijfelijk zoet lacheude,
do lippen opeode en in verrukking op
getogen de woorden uitriep«God
dank, nu ben ik weder bij u en alles
is nn vergeten. O mijn vader mijne
dierbare moeder!»
«Hij droomt van zijne ouders; hij
gevoelt sich soo gelukkig in hun
midden,» flnisterde Julius den ouden
soldaat toe, die treurig roet bet hoold
knikte.
•Of ik veel geleden beb zeide hij
iu sjneti droom verder. «O ja, veel,
zeer veel 1 Doch stil uu is het
voorbijBij u zal spoedig mijn b|ua
gekrenkt leven weder bloeien!- Hier
zweeg de droouiende een oogeublik,
daarop kleurden zijne bleeke wangeu
alsof hem een plotselinge vreugdi
raste, zijne handen uitstrekkende,
lijj«Angusta, sijt gg het zijt gij
het waatljk Hoe groot hoe schoon
zijt gij iu bet klooster geworden I»
Hij ziet in den begoochelden droom
de vriendin, de speelgenoot zijner ge
lukkige kinderjaren.»
-O stil stil! hij spreekt weder,»
zeide de oude soldaat tegen zijnen
heer cn altijd droomend, wederom
lachend voer Theodoqr voortWat
gij vindt dat ik bleek ben Angusta!
aiek zwaar ziek, meent gg O,
gij bedriegt u. Nooit voelde ik mij ge
rustcr. Ik beu weder hier, hier bg n te
huis, cn dus weder kind des linizcs.
O hoe schoon, hoe lief klinken de
woorden een kind des huizes
«Edele, goede ziel,» ffuisterdc Julius
ontroerd, eu toen de droomende zijne
bleeke, outvleeschde handen samen
vouwde en de ernst ecner heilige dask-
zegging op zija aanzicht blonk, volgdeu
de broeder eu de oud krijger zijn voor
beeld.
«God danken voor de doorgestane gc
varen? ja gij hebt gelijk vrome
vrienden, ja dit willen, dit zullen wij.
Dierbare ouders lieve Julius wij willes
bidden, ja biddcuAngusta, bid gij
voor, wij tuilen woord nazeggen.»
Na deze woorden, bail Theodeor luid
op het: Onze Vader, en nauwelijks
waren de woordenVerlos ons van
den van den kwaden. Amen van
zijne lippen of het schrikgeroep wéér-
klonk: .De Kozakken de Kozakken I
■S U'
Do Kozakken.
Door den algemeenen roep dc Ko
zakken komen sprong ieder wezen op
cl met dc laatste krachtinspanning
iemand, die onder voortdurende
slagen van een onverbiddelijk noodlot,
bijna uitgeput is. Hij voor wien
met afgevroren taenen het gaan
mogelijk was, en die bijna met den
dood worstelen, kropen op hssden en
'«eten voort, tot zij eindelijk uitgeput,
icdcistortien, cn op hel koud lijkbed
ran sneeuw den gemartelde geest ui
bliezen.
Geene lafheid .dreef deze arms oo-
gelukkigcn tot deze OTcrijldc, tot den
dood afinaticade vluchtwa it tscn zij
uog gezondheid cn kracht in de hunne
leden vaelden, haddsn sij gelijk een
stevige muur gestaan. Dikwijls haddsn
zij legen overmachtige vijanden ge
streden en menige roemrijke zege be
haald. Doch tUau-i hadden dc voort
durends Moeilijkheden, het bestendig
nachtwaken, gebrsk aaa voedsel
schuttende kleederen, en bijzonder de
ontzettende, en onverdragelijks koude,
welke den noorder arend zelve in
dc lucht doodde, hunne gezondheid
vernietigd en hunne leden gedeeltelijk
verminkt. Meercndecls te zwak om da
wapens te dragen, hadden sij deze weg
geworpen, en daar hunne bevroren ont
zenuwde en krachtelooze armen, den
wel gewapende den sterken vijand
geenen weerstand bieden konden,
trachtte ieder ecne marteldood of
(jselflke mishandeling te ontvluchten.
Met ecocn angstige blik ontwaakte
Tueodoor uit zijne gelukkigen droom
daar hij door den langen tocht cn ont
bering geheet was uitgeput, weigerdeo
zijne ge.vonde voeten het ziek lichaam
te dragen. Met wilden Hoerah stormde
dc kozakkrnzweim toe, alle* overrf-
dend», alles vaor zich nederwerpende.
Vluchten, kon de ongclukkigen niet
leer reddendaarom verzamelde ds
lllcier dadelijk het klein getal Beier-
schen, dis nog gewapend waren, bj
den half vervallen muur. waar Tbeodoor
een oogenhiik geleden zon gelukkig
gedroomd had.
Intusschen vluchtte het treurig
schot, van het voorheen zoo groot
leger, naar da boorden van hst woud.
De kozakken stormden onder het af
schieten hunner pistolen, naar den muur.
waar de Bcierschen met geveld geweer
den vijand afwachtten.
Hardnekkig doch kort was hun tegen
stand de officieren die wel inragen
dat zelfs de kcoeste doodsverachting
hen en hunne lieden niet bevrijden
kon tegen de macht der tienmaal
sterkeren vijanden, gaven zich op ge
nade en ongenade aan den ruwen
kozakken, die wilde barbaarsche noordet»
zonen over.
Met weemoed legden de Beicrschen
hunne wapens neder, lieten zich in
twee gelederen stellen en door de
barre streek voortgeleiden.
Na een uur gaans bereikte men een
dicht, uitgestrekt woud en kort hierna
cene vrije met heuvels omzette plaat*.
Hier lagen bij lustig (linkerende
wachtvuren groste scharen gewapende
landlieden, en Julius, die met behulp van
Johan den ktanken broeder voortsleepte,
zag met verbazing ook vrouwen ondsr
deze troep. De algemecne haat tegen de
vijanden had in deze bloedige, onge
lukkige tijden ook de vrouwen, jonge
dochter* en zelf* de kinderen uit deu
vreedzamen huiselijkeu kring gelrokken
su hen in hst krijgsleven Je: mannen
gevoerd.
Woedt vervolgt.
