Effecten, Coupons, Prolongatie Safe Deposit. DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT VRIJDAG 15 NOVEMBER 1918 32E JAARGANG No. 70 \7crschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden 75 ct. Afzonderlijke nrs. 5 cl. Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet ge schieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal- In: nidi kloosters onder Soest. Door T. PLUIM. II. Marien hof. Van dit klooster is ons meer bekend geworden. Het was oorspronkelijk in de stud Amersfoort gesticht, maar werd zooals wij zullen zien later naar de Birkt overgebracht. (Als men van Amersfoort den straatweg naar Soest neemt, dan stond bet klooster aan de rechterhand, 5 minuten voorbij de ren baan van Bakhoven, nu vindt men er de boerderij «Het Langchuis-. Dc renbaan ligt juist op de grens van de gemeenten Amersfoort en Soest). Laten wij eerst den oorsprong van dit klooster nagaan. Zooals beltend is, werden omstreeks 1370 door Gerard Groote krachtige en met schitterend gevolg bekroonde po gingen gedaan om het godsdienstig leven bij de groote meerderheid der menschen op te wekken. Weldra had hij een groot aantal volgelingen, die -klerken van Goeden Willet heetten, oi' ook wel -Devoten» en Broeders des Geincencn Levens Zij belastten zich inet bet onderwijs der jeugd cn gingen voor in vrome oefeningen. De vriend en medearbeider van Gerard Groote, Mr. Florcns Kadewijnsz, nam te Deventer, waar hij vicaris van de St. Lebuïnuskcrk was, cenige jotigelin gen van Goeden Wille- in zijn vicaric- huis op, Zonder professie te doen leef den zij van den arbeid hunner handen, ii.I. het afschiijven van de werken der Kcikvadvrs. (De boekdrukkunst kende men nog met.) Weldra nam deze kring van godsdienstige jongelingefc zóó toe. dat het huis te klein werddaarom slichtte heer Kadewijnsz in 1301 te Deventer een zoogenoemd Fraterhuis, waarin vier of meer priesters waren cn acht of meer klerken. In 1388 had heer Kadcwijnsz in Amersfoort gepredikt en wel zoo vuiig, i'nt cenige godvruchtige mannen aldaar opgewekt werden, ook te Amersfoort een Fraterhuis te stichter. In 1395 ver zochten zij aan heer.Radewijnsz daar toe mede te werken. De bekende cn vurige redenaar zond nu uit zijn huis te iJcventer drie klerken naar Amers foort, nl. Andreas van Attendoorn, Johan de Lemego cn Nicolaas van Arpel. Dit drietal bracht met behulp van cenige andere godvruchtige man nen in drie jaar tijcis het gewenschte Fraterhuis lot stand en wel achter het St. Pietersgasthuis. Weldra werd heer Willem Hcndrik- sen, Amersfoortcr van geboorte, tot Pater cn Overste van het huis aange steld hij was een leerling van Kadc wijnsz cn was eerst rector der Amers- foortscbe school en daarna Pastoor van de St. Jotiskerk geweest. Na het ver trek van heer Warnbolt werd hij, zoo wij zagen, tot overste van het huis Niet lang na de stichting van het Fraterhuis namen heer Willem Hen- drikscn cn heer Nicolaas van Arpel den derden regel van St. Franciscus aan (1399)ook werd heer Hendriksen overste van het gansche Algemeene Kapittel der derde orde. Deze derde regel omvatte dien van boetvaardigheid, zoodat men ook wel sprak van «peni tentie broeders.' Maar weldra ^werd liet huis achter het Sl. Pietersgasthuis te klein, en zag men naar een geschikte plaats uit om een nieuw en grootcr huis of klooster te bouwen. Onverwachts werd het be- noodigde terrein welwillend aangeboden door zekcicti Wouter Vlo wijk, die on der den rook der stad bij Monniken dam een stuk grond bezat, dat «An- drieskamp» heette. Hier nu b. gon men met hulp van heer Harmen Snijder, een Priester, ir. het jaar 140'; «ter eeren Goodts, sijne gebenedijde Moeder ende St. Andrics des Heiligen Apo- lels» een nieuw klooster te bouwc. genaamd St. Andrieskamp, In dit klooster gingen, toen liet in 1405 t,e- recd was. de meeste broeders uil het oude Fraterhuis over. ook heer Wil lem Hendriksen en heer Nicolaas van Arpel. Dit klooster weid nog in het zelfde jaar door Bisschop Floris van Blaitkenbijm bevestigd en dour het kapittel der St. Joriskerk geadmitteerd. De eerste rector van het klooster werd heer Willem Hendriksen, van wicti gezegd wordt: hij was een inan van groote geleerdheid en daarbij ervaren m de Rechten, benevens Vicatis van de Amersfoortsche (St. Joris-) kerk desniettegenstaande was hij zeer ncde- in zijn omgang. AD God hem eindelijk liep, is hij ziek geworden, cn heeft den weg van alle viecsch betre den, den 2 Mei 1414. Op zijn uitvaart is een groote menigte volks, zoo man nen ais vrouwen, van Amersfoort vc-r schenen, want hij werd door ieder in hoogachting gehouden cn bemind de Broeders droegen hein een vader lijke genegenheid toe. want schoon hij statig en ernstig van gedrag was, was hij nochtans van nature goedig, mee- doogend en zeer milddadig.» .Na den dood van lieer Willem Hen driksen (1414) werd heer Goscwinus van Santen Rector van Sint-Andries- kamp. Reeds spoedig daarna (1416) verlieten de broeders den derden regel van St.-Francif-cus cn namen do. orde regelen van St.-Augusiinu» aar.) icrwiji zij zich tevens onder het kapittel van Windeshemi begaven. Dit beroemde- klooster stond bij Zv.ollc en was zijn oorsprong verschuldigd aan Gerard Groote. Toen deze nl. op zijn sterfbed lag, verzocht hij zijn leerling Florcns Kadewijnsz een klooster van Reguliere Monniken te stichten tot zijn gedach tenis. Van dit Windesheitn ging zulk een godsdienstige roep uit, dal er in den loop des tijds op andere plaatsen 86 mannen- en 26 vrouwenkloosters uit zijn voortgekomen, behalve nog eenigc hondetden conventen, die al leen onder de wetten en de zorgen van Windeshcint stonden. Daar zoo als wij zagen het Amersfoortsche klooster in nauwe betrekking tot rens Radewijnsz stond, is het nic verwonderen, dat ook Sint-Andrieskamp zicll weldra onder Windesheitn stelde. Wordt vervolgd. gezag zonder eenig voorbehoud, willen zij zich niet den naam van Katholiek onwaardig toonen. Zelfs al zou er nu absoluut niets worden toegestaan ten gunste van de een of andere klasse, dan zou nog on verzwakt en onverminderd van kracht blijven wal St. Paulus eens schreef: „Alle mensch zij aan de hoogere machten onderdanigwant er is geene macht dan van God, en de bestaande machten zijn van God geordend. Der halve wie zich tegen de macht verzet, verzet zich tegen Gods verordening; en die zich daartegen verzetten, bren gen een strafoordecl over zich zeiven." Paus Pius IX heeft in zijn Syllabus zeer nadrukkelijk veroordeeldde stelling Men nifg aan wettige vorsten de gehoorzaamheid opzeggen, ja zelfs op- r tegen hen maken." in Leo XIII leeraarde: ,Dc gehoorzaamheid weigeren en de nigle tot oproer en geweldpleging izeltcn is een misdaad zoowel tegen de Goddelijke als tegen de mensche- lijke Majesteit." Dat zijn de punten waaraan we ons te houden hebben en die punten gel den voor alle standen. Eerbiediging van het gezag, omdat zulks Gods Wil cn Wet is. Dus niet omdat er meer brood eri vlecsch, meer kleeren en schoenen, meer voorrechten en vrijheden, minder weik en meer geld komt. Dat zijn hier bijzaken. Aan dat alles zal onze rcgecring hare aandacht schenken en wat in het belang van het volk kan worden ge daan, zal niet verzuimd worden. Daarop kan men gerust zijn. Onze icgeering is cene goede regee ring, die haar best dort ons volk door den nood der tijden te helpen. Haar steunen waar het kan is nu meer dan ooil Christenplicht. T. G. Tegen de revolutie. De socialisten sturen aan op i omwenteling van het bestaande gezag- en gaven iti de Tweede Kamer breed voerig uiting aan hun voornemen. Tegen dat onzalige plan moeten zich alle Katholieken krachtens hun gods dienstige overtuiging en volgende hun politieke beginselen verzetten tot het Zij hebben te steunen het wettig Uit het Buitenland. Een terugblik. Als gevolg van het aanvaarden van de wapcnslilstands-voorwaarden door Duitschland zijn de vijandelijkheden ge staakt op alle fronten. En hoewel met de vredesverdragen nog langen tijd gemoeid kan zijn, en officieel dus de oorlog nog niet uit is hoewel er ook nog bloed genoeg kan vloeien Wegens binncniandschc onlusten, mogen we toch reeds in grove trekken de rekening opmaken van den wereld oorlog. De oorlog heeft 4jaar, of 1567 dagen geduurd, sedert de oorlogsver klaring van Oostenrijk-Hougarije aau Servië op 28 Juli 1914. Van een juiste verliezen-rekening zal wel nooit sprake kunnen zijn. Maar volgens een raming, zoo goed moge lijk opgemaakt zal het algemeen totaal in ror.de cijters bedragen negen millioen dooden, b'/x rnillioen invaliden. Dit is geen te ruime schatting, de meeste ramingen gaan nog cenige millioencn hooger. (De oorlogen tusschen 1790 en 1815 kostten aan 2 rnillioen r schen het leven). Nog minder nauwkeurig dan de liezen aan menschenlevens ziju de ni rieele verliezen te ramen. Alles inbe grepen zal de directe en indirects schade wel liggen tusschen 500 en 1000 mil liard gulden. Enkele hoofdmomenten uit den oorlog mogen hier volgen COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING H. L.. A. DULLAERT Co. AMERSFOORT, SCHERPENZEEL, SOEST, UTRECHT Tel. Interc. 363. Tel. Interc. 2. Tel. Intere. 6. Tel Interc- 460 '8 Juli 1914; Oost.-Hong. verklaart Servië den oorlog. 4 Aug. Dutiscbe inval in België. 29 Aug. De Russen verslagen bij de Masoerische meren. 1 Sept. Begin van den Duitschen terug tocht aan de Marne. 2 Mei 1915Russische inval in Galicië teruggeslagen. 7 Mei. De „Lusitania" getorpedeerd. 23 Mei. Italië in den oorlog. 14 Oct. Oorlogs verklaring van Bulgarije. 9 Jan. 1916De Geallieerden ont- uimen het schiereiland Galüpoli. :4 Jan. Montenegro vraagt vrede. 31 Mei. Zeeslag bij het Skagerrak. 27 Aug. Roemenië in den oorlog. 6 Dec. Boekarest bezet door den Cen trales 12 Dcc. Eerste vredes-aanbod Centralen. I Jan. 1917Afkondiging van den verscherpten duikboot-oorlog. 24 Febr. Begin van den Duitschen terug tocht aan de Ancre. 8 Mrt. Revo- ic in Rusland. 4 Apr. Oorlogs stand tusschen de Ver. Staten en Duitschland. 10 Juli. De Oekrajir.e onafhankelijk. 3 Nov. De Italianen verslagen. 7 No v. Nieuwe omwenteling in Rusland, vraagt vrede. 9. Dec. De Engelscher. bezetten Jeruzalem. 3 Maart 1918 Vrede tusschen Rus land en de Centralen. 7 Mei. desverdrag tusschen de Ccntrai Roemenië. 26 Mei. Nieuw Duitsch offensief in het westen. 15 Juli. De Duitschers trekken over de Marne. 16 Ju'i. Begin van Foch's tegenaan vallen bij Sotssons. 14 Sept. Oos. tenrijksch-Hongaarsch vredesvoorstel. 16 September. De Geallieerden maken een bres in de Hindenburg-linie. 30 Sept. Bulgarije maakt vrede niet de Geallieerden. 3 Oct. Prins Max van Baden rijkskanselier. 5 Oct Vredesaanbod en verzoek om wapen, etilstand der Centralen aan president Wilson. 20 Oct. Slaking van den onbeperkten duikboot-ooi iog. 26 Oct. Begin der ontbinding van de Oostenrijk-Hongarijsche monarchie. Lu- dendortf afgetreden. 31 Oct. Tur kije sluit wapenstilstand. 3 Nov. Wapenstilstand met Oostenrijk-Hon- gaiije. 5 Nov. Begin der revolutie in Duitschland, 9 Nov. De Duitsch: Keizer doet afstand. 10 Nov. Op treden van rcpublikeinsche volksregee- ringen in Duitschland; Wilhelm neemt de wijk op Nederlandsch gebied. 11 Nov. Duitschland aanvaardt dt wapenstilstilstandsvoorwaarden der Ge allieerden staking der vijandelijk- Binnenlandsche Berichten Regeering en Volk. De Regeering richtte zich in de vol gende proclamatie tot het Nederland- sche Volk: ,In deze meer dan ooit mocitevolle tijden, ziet de Regeering zich genoopt een dringend beroep te doen op de medewerking cn den steun van alle medeburgers. De oorlog behoor|tot het verledene, maar hersteld is nog allerminst de ont wrichting van het economische leven. Alleen met inspanning van alle krach- a zal het tijdperk, waarvoor wij thans san, voorbijgaan, zonder de meest ernstige rampen met zich te brengen. Mochten onlusten of erger den rich- tigen gang van zaken belemmeren, dan moet het ergste worden gevreesd. Het voorbeeld van Rusland is een onmiskenbare baken. Last tot demobilisatie, voor zooveel zulks slechts eenigszins mogelijk is, :rd reeds gegeven. Zorg is gedragen, dat de gewezen soldaten niet broodeloos zullen zijn. De militaire voorraden worden ter beschikking van de burgers gesteld. Daardoor zullen tal va:t lichtloozc ge- "n het bezit van petroleum worden gesteld. Vijfhonderdduizend paar militaire hoenen komen ter beschikking. Goedkooper onder- en boven kleeren worden dezer dagen op groote schaal verstrekt. Het broodrs ts 'en wordt over eenigc dagen vaa 200 tot 280 gram verhoogd. Kwaliteit en voedingswaarde zullen ver- Vet- en koloniale warer. worden uit IndiÖ spoedig verwacht. Tie mate zal afslachting van paarden en schapen ten behoeve van de vleeschvoorziening plaats vinden. De handelsvloot is op het punt van Een voorlocpige schikking met de gealliëerden waarborgt ons de spoedig levering o.a. van 50.000 ton tarwe, 2000 ton cacao, 6000 ton petroleum, 1000 ton benzine, 1700 ton soda en zeep, 3000 ton looistoffen, 4000 ton katoen, 1000 ton wol. Uit Amerika kunnen bovendien 40 duizend ton graan, uit Engeland wollen en katoenen garens en goederen worden Alle schikkingen met het buitenland worden op losse schioeven gezet, als het wettig gezag wordt aangetast. Moge het gezond verstand van de overgroote meerderheid onzer bevolking en vooral de minder bedeelden be waren voor de naamlooze ellende, welke haar deel zal zijn, als de geregeide gang van zaken wordt verstoord. Volk van Nederland, gij hebt uwe positie zelf in handen 1 Tegenover de aankondiging, dat eene 4> Vlscbtelingen vu bil groots lip. Eenigen verpleegden de gewonden, andere hielden zich met poetsen der wapens en het kogclsgieten onledig. Aanvankelijk scliecn het of de daar gelegerdcn van de aangckorfleuen weinig notitie namen, doch nauwelijks zagen zij <lc gevangenen of zij stroomden onder wild gejuich op hen los. Ongemeen verschilde het gezicht der Bcicrschcn, wier duistere blikken cene diepe hopeloosheid uitdrukten, tegen de honende wilde vroolijkheid der over winnaars. Julius, die voorheen zoo krachtige mensch verzamelde al zijnen moed, om in dit treurig oogenblik cene mannelijke houding te bewaren. Ongevoelig voor deze angst, leunde Thcodoor, gelijk een marmeren beeld, tegen dc borst van zijn broeder. Een lach, gelijk aan die in zijn droom, zweefde nu ook op zijne lippenin zijnen koortsigen toestand geloofde hij in het verrukkend en zoet aanschijn zijner lieve ouders, ctl ill liet door ge loof en onschuld verhelderd gelaal van Augusta te lezen. Ongevoelig voor hetgeen hen rondom hein plaats bad, mciktc hij niet, dat cene kloeke vuist op zjjnc schouders legde en hem zjja mantel aftrok. Johan, die oude, trouwe ziel, hierdoor verontwaardigd, nam den roofgierige» Rus den mantel weer af, zonder welken de jongeling wellicht in de naaste oogenblik zou bevroren zijn. Doch nu moest deze trouwe dienaar een slechte loon verwachten. Knobbelige stokken en scherpe wapens verhieven zich dreigend tegen hem. Maar Julius, die nooit zijn tegenwoordigheid van geest verloor, slingerde de mantel onder de gevangenen terug en stond in edele houding, onbevreesd op de plaats waar Johan zou gevallen zijn. Dadelijk nam hij zijn eigenen mantel van zijne schouders en overeikte hem dc Rus. «Hier hebt gij mijn mantel, vriend cn op Thcodoor wijzende «laat den zieken zijn slecht kleedingstuk, zonder hetwelk hem de felle koude doodt 1» Deze woorden, iu slecht russisch ge- gesproken, werden door de mcesteu verstaan. De verheven wapenen vielen neder, cn de Rus scheen met deze verwisseling tevreden, toch naderde hij roet een arglistigen lach den dapperen officier cn nam hem dc pelsmuts van het hoofd, Julius verbleekte, evenwel liet hij zonder tegenspraak, toe. Maar Johan, die eene stomme getuige van dit tooneel geweest was, kon zich niet langer bedwingen; verbitterd p hij i ontrukte i het nu den trouwen dienaar gedaan geweest, doch op hetzelfde oogenblik, dat kozakken hem met een pistool schot wilde dooden, sprong een jonge, prachtig gekleede Rus, die op kleinen afstand alles afgezien bad, in den kring en be val met eene stem, gewoon te gebieden rust. Het edel ros, dat de slanken ruiter, die hoogstens twintig jaar scheen te tellen, bereed, evenals zijne rijke kleeding en prachtige wapentooi, deden in hem cerien edelman erkennen, «Wie is deze Vroeg hij Julius in duitsch, op Johan wijzende. «Ken oude dappere soldaat» woordde de aangesprokene, zeer heugd, onder deze wilde bende een mensch aan te treffen, die zijne moeder taal sprak. «Wel mogelijk» antwoordde de kleede Rus. Doch hij schijnt heden niet goed bij zijn verstand te zijn want een zinneloozc alleen kan zich in beelden, hier, waar wij gebieden, zelf standig te kunnen optreden I «Hierbij wierp hij een hoogmocdigen blik op de rond het vuur gelegerde troepen. Johan, aangemoed gd door den klank der geliefde moedertaal, uit den mond van een Rus, deed eenen stap voor waarts stelde zich in eerbiedigen houding voor den slanken ruiter, en zetde «Edele heer, gij beoordeeld! mij slecht ik ben waarlijk niet krankzinnig.' Zooveel te erger,» lachtte de Rus, «dan zijt gij strafbaar. «Voor u misschien, ja, doch God niet.» Terwijl hij .dit zeide verhief hij de door den sneeuw verblinde en ontstokene oogen tot den bewolkten hemel, en zeide daarop tot den Rijk- gekleeden KusAls men in dit land bij zoo vinnige koude eenen mensch mantel en hoofddeksel ontneemt, dit is zooveel alsof men hem doodde. Neen het is meer, het is iemand langzaam ter dood martelen 1 Wanneer ik, dc dienaar dezer beide hecren, mij tegen eene dergelijke oumenschelijke handel verzet, wanneer ik een oogenblik vergat dat men bier het gevoel van mcnschelijkheid hoont en verachtend onder den voeten treed, wanneer ik hen redden wilde, lien die ik nog kinderen zijnde op de armen droeg en als een vader beminde, ben ik dan daarom stralbaar Oordeel mij nu zoo- als het u behaagt, edele heer, doch ik bid u, zie mij hierbij ill de oogen Zoo sprekeude wierp de oude soldaat in vasten blik op den grootschen Rus, iens trekken verhelderden. «Gij zijt een dapper raas,» zeide de Rus na een kort zwijgen, en alleen aan goede heeren hecht de onderhoorige zoo'n zeldzame verkleefdheid. Daarom zult gij ook al uwe vorige kleeding- stukken behouden. Op eenen ge biedenden wenk van de russische edel man kreeg Julius mantel en muts terug. De prachtige, grootsche ruiter wierp een blik van opiecht deelneming op den half bewusteloozc Thcodoor hij werd innig aangedaan door dit lijdende beeld. «Vaarwel» riep hij vriendelijk tot Juliushij nam uit zijn overjas een kaart zeggende: zij kan u in dreigende gevaren nuttig zijn cn uwe gevangenis verzachten. Voor dat Julius een woord van dankbetuiging uitbrengen kon, drukte hem de schoone ruiter vriendelijk de hand, liep nogmaals vaarwel» cn ver- Dairop wierp Julius den blik op het perkament en las«Iwan Dolgoro- wnsch Boven dezen naam prijkte eene gravenkroon. Zorgvuldig verborg Julius deze kaartaan het veranderd gelaat, der kozakken, was liet duidelijk tc zien dat Iwan Dolgorowitsch een groot nan- zien onder deze heden genoot. Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1918 | | pagina 1