Effecten, Coupons, Prolongatie
Safe Deposit.
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1918 32E JAARGANG No. 70
\7crschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs
per drie maanden 75 ct. Afzonderlijke nrs.
5 cl. Abonnementen kunnen elke week ingaan,
doch opzegging van abonnement moet ge
schieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal-
In: nidi kloosters onder Soest.
Door T. PLUIM.
II.
Marien hof.
Van dit klooster is ons meer bekend
geworden. Het was oorspronkelijk in
de stud Amersfoort gesticht, maar werd
zooals wij zullen zien later naar
de Birkt overgebracht. (Als men van
Amersfoort den straatweg naar Soest
neemt, dan stond bet klooster aan de
rechterhand, 5 minuten voorbij de ren
baan van Bakhoven, nu vindt men er de
boerderij «Het Langchuis-. Dc renbaan
ligt juist op de grens van de gemeenten
Amersfoort en Soest). Laten wij eerst
den oorsprong van dit klooster nagaan.
Zooals beltend is, werden omstreeks
1370 door Gerard Groote krachtige en
met schitterend gevolg bekroonde po
gingen gedaan om het godsdienstig
leven bij de groote meerderheid der
menschen op te wekken. Weldra had
hij een groot aantal volgelingen, die
-klerken van Goeden Willet heetten,
oi' ook wel -Devoten» en Broeders
des Geincencn Levens Zij belastten
zich inet bet onderwijs der jeugd cn
gingen voor in vrome oefeningen. De
vriend en medearbeider van Gerard
Groote, Mr. Florcns Kadewijnsz, nam
te Deventer, waar hij vicaris van de
St. Lebuïnuskcrk was, cenige jotigelin
gen van Goeden Wille- in zijn vicaric-
huis op, Zonder professie te doen leef
den zij van den arbeid hunner handen,
ii.I. het afschiijven van de werken der
Kcikvadvrs. (De boekdrukkunst kende
men nog met.) Weldra nam deze kring
van godsdienstige jongelingefc zóó toe.
dat het huis te klein werddaarom
slichtte heer Kadewijnsz in 1301 te
Deventer een zoogenoemd Fraterhuis,
waarin vier of meer priesters waren cn
acht of meer klerken.
In 1388 had heer Kadcwijnsz in
Amersfoort gepredikt en wel zoo vuiig,
i'nt cenige godvruchtige mannen aldaar
opgewekt werden, ook te Amersfoort
een Fraterhuis te stichter. In 1395 ver
zochten zij aan heer.Radewijnsz daar
toe mede te werken. De bekende cn
vurige redenaar zond nu uit zijn huis
te iJcventer drie klerken naar Amers
foort, nl. Andreas van Attendoorn,
Johan de Lemego cn Nicolaas van
Arpel. Dit drietal bracht met behulp
van cenige andere godvruchtige man
nen in drie jaar tijcis het gewenschte
Fraterhuis lot stand en wel achter het
St. Pietersgasthuis.
Weldra werd heer Willem Hcndrik-
sen, Amersfoortcr van geboorte, tot
Pater cn Overste van het huis aange
steld hij was een leerling van Kadc
wijnsz cn was eerst rector der Amers-
foortscbe school en daarna Pastoor van
de St. Jotiskerk geweest. Na het ver
trek van heer Warnbolt werd hij, zoo
wij zagen, tot overste van het huis
Niet lang na de stichting van het
Fraterhuis namen heer Willem Hen-
drikscn cn heer Nicolaas van Arpel
den derden regel van St. Franciscus
aan (1399)ook werd heer Hendriksen
overste van het gansche Algemeene
Kapittel der derde orde. Deze derde
regel omvatte dien van boetvaardigheid,
zoodat men ook wel sprak van «peni
tentie broeders.'
Maar weldra ^werd liet huis achter
het Sl. Pietersgasthuis te klein, en zag
men naar een geschikte plaats uit om
een nieuw en grootcr huis of klooster
te bouwen. Onverwachts werd het be-
noodigde terrein welwillend aangeboden
door zekcicti Wouter Vlo wijk, die on
der den rook der stad bij Monniken
dam een stuk grond bezat, dat «An-
drieskamp» heette. Hier nu b. gon men
met hulp van heer Harmen Snijder,
een Priester, ir. het jaar 140'; «ter
eeren Goodts, sijne gebenedijde Moeder
ende St. Andrics des Heiligen Apo-
lels» een nieuw klooster te bouwc.
genaamd St. Andrieskamp, In dit
klooster gingen, toen liet in 1405 t,e-
recd was. de meeste broeders uil het
oude Fraterhuis over. ook heer Wil
lem Hendriksen en heer Nicolaas van
Arpel. Dit klooster weid nog in het
zelfde jaar door Bisschop Floris van
Blaitkenbijm bevestigd en dour het
kapittel der St. Joriskerk geadmitteerd.
De eerste rector van het klooster werd
heer Willem Hendriksen, van wicti
gezegd wordt: hij was een inan van
groote geleerdheid en daarbij ervaren
m de Rechten, benevens Vicatis van
de Amersfoortsche (St. Joris-) kerk
desniettegenstaande was hij zeer ncde-
in zijn omgang. AD God hem
eindelijk liep, is hij ziek geworden, cn
heeft den weg van alle viecsch betre
den, den 2 Mei 1414. Op zijn uitvaart
is een groote menigte volks, zoo man
nen ais vrouwen, van Amersfoort vc-r
schenen, want hij werd door ieder in
hoogachting gehouden cn bemind
de Broeders droegen hein een vader
lijke genegenheid toe. want schoon hij
statig en ernstig van gedrag was, was
hij nochtans van nature goedig, mee-
doogend en zeer milddadig.»
.Na den dood van lieer Willem Hen
driksen (1414) werd heer Goscwinus
van Santen Rector van Sint-Andries-
kamp. Reeds spoedig daarna (1416)
verlieten de broeders den derden regel
van St.-Francif-cus cn namen do. orde
regelen van St.-Augusiinu» aar.) icrwiji
zij zich tevens onder het kapittel van
Windeshemi begaven. Dit beroemde-
klooster stond bij Zv.ollc en was zijn
oorsprong verschuldigd aan Gerard
Groote. Toen deze nl. op zijn sterfbed
lag, verzocht hij zijn leerling Florcns
Kadewijnsz een klooster van Reguliere
Monniken te stichten tot zijn gedach
tenis. Van dit Windesheitn ging zulk
een godsdienstige roep uit, dal er in
den loop des tijds op andere plaatsen
86 mannen- en 26 vrouwenkloosters
uit zijn voortgekomen, behalve nog
eenigc hondetden conventen, die al
leen onder de wetten en de zorgen
van Windeshcint stonden. Daar zoo
als wij zagen het Amersfoortsche
klooster in nauwe betrekking tot
rens Radewijnsz stond, is het nic
verwonderen, dat ook Sint-Andrieskamp
zicll weldra onder Windesheitn stelde.
Wordt vervolgd.
gezag zonder eenig voorbehoud, willen
zij zich niet den naam van Katholiek
onwaardig toonen.
Zelfs al zou er nu absoluut niets
worden toegestaan ten gunste van de
een of andere klasse, dan zou nog on
verzwakt en onverminderd van kracht
blijven wal St. Paulus eens schreef:
„Alle mensch zij aan de hoogere
machten onderdanigwant er is geene
macht dan van God, en de bestaande
machten zijn van God geordend. Der
halve wie zich tegen de macht verzet,
verzet zich tegen Gods verordening;
en die zich daartegen verzetten, bren
gen een strafoordecl over zich zeiven."
Paus Pius IX heeft in zijn Syllabus
zeer nadrukkelijk veroordeeldde stelling
Men nifg aan wettige vorsten de
gehoorzaamheid opzeggen, ja zelfs op-
r tegen hen maken."
in Leo XIII leeraarde:
,Dc gehoorzaamheid weigeren en de
nigle tot oproer en geweldpleging
izeltcn is een misdaad zoowel tegen
de Goddelijke als tegen de mensche-
lijke Majesteit."
Dat zijn de punten waaraan we ons
te houden hebben en die punten gel
den voor alle standen.
Eerbiediging van het gezag, omdat
zulks Gods Wil cn Wet is.
Dus niet omdat er meer brood eri
vlecsch, meer kleeren en schoenen,
meer voorrechten en vrijheden, minder
weik en meer geld komt.
Dat zijn hier bijzaken.
Aan dat alles zal onze rcgecring
hare aandacht schenken en wat in het
belang van het volk kan worden ge
daan, zal niet verzuimd worden.
Daarop kan men gerust zijn.
Onze icgeering is cene goede regee
ring, die haar best dort ons volk door
den nood der tijden te helpen.
Haar steunen waar het kan is nu
meer dan ooil Christenplicht. T. G.
Tegen de revolutie.
De socialisten sturen aan op i
omwenteling van het bestaande gezag-
en gaven iti de Tweede Kamer breed
voerig uiting aan hun voornemen.
Tegen dat onzalige plan moeten zich
alle Katholieken krachtens hun gods
dienstige overtuiging en volgende hun
politieke beginselen verzetten tot het
Zij hebben te steunen het wettig
Uit het Buitenland.
Een terugblik.
Als gevolg van het aanvaarden van
de wapcnslilstands-voorwaarden door
Duitschland zijn de vijandelijkheden ge
staakt op alle fronten.
En hoewel met de vredesverdragen
nog langen tijd gemoeid kan zijn, en
officieel dus de oorlog nog niet uit is
hoewel er ook nog bloed genoeg kan
vloeien Wegens binncniandschc onlusten,
mogen we toch reeds in grove trekken
de rekening opmaken van den wereld
oorlog.
De oorlog heeft 4jaar, of 1567
dagen geduurd, sedert de oorlogsver
klaring van Oostenrijk-Hougarije aau
Servië op 28 Juli 1914.
Van een juiste verliezen-rekening zal
wel nooit sprake kunnen zijn. Maar
volgens een raming, zoo goed moge
lijk opgemaakt zal het algemeen totaal
in ror.de cijters bedragen negen millioen
dooden, b'/x rnillioen invaliden. Dit
is geen te ruime schatting, de meeste
ramingen gaan nog cenige millioencn
hooger. (De oorlogen tusschen 1790
en 1815 kostten aan 2 rnillioen r
schen het leven).
Nog minder nauwkeurig dan de
liezen aan menschenlevens ziju de ni
rieele verliezen te ramen. Alles inbe
grepen zal de directe en indirects schade
wel liggen tusschen 500 en 1000 mil
liard gulden.
Enkele hoofdmomenten uit den oorlog
mogen hier volgen
COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING
H. L.. A. DULLAERT Co.
AMERSFOORT, SCHERPENZEEL, SOEST, UTRECHT
Tel. Interc. 363. Tel. Interc. 2. Tel. Intere. 6. Tel Interc- 460
'8 Juli 1914; Oost.-Hong. verklaart
Servië den oorlog. 4 Aug. Dutiscbe
inval in België. 29 Aug. De Russen
verslagen bij de Masoerische meren.
1 Sept. Begin van den Duitschen terug
tocht aan de Marne.
2 Mei 1915Russische inval in
Galicië teruggeslagen. 7 Mei. De
„Lusitania" getorpedeerd. 23 Mei.
Italië in den oorlog. 14 Oct. Oorlogs
verklaring van Bulgarije.
9 Jan. 1916De Geallieerden ont-
uimen het schiereiland Galüpoli.
:4 Jan. Montenegro vraagt vrede.
31 Mei. Zeeslag bij het Skagerrak.
27 Aug. Roemenië in den oorlog.
6 Dec. Boekarest bezet door den Cen
trales 12 Dcc. Eerste vredes-aanbod
Centralen.
I Jan. 1917Afkondiging van den
verscherpten duikboot-oorlog. 24
Febr. Begin van den Duitschen terug
tocht aan de Ancre. 8 Mrt. Revo-
ic in Rusland. 4 Apr. Oorlogs
stand tusschen de Ver. Staten en
Duitschland. 10 Juli. De Oekrajir.e
onafhankelijk. 3 Nov. De Italianen
verslagen. 7 No v. Nieuwe omwenteling
in Rusland, vraagt vrede. 9. Dec.
De Engelscher. bezetten Jeruzalem.
3 Maart 1918 Vrede tusschen Rus
land en de Centralen. 7 Mei.
desverdrag tusschen de Ccntrai
Roemenië. 26 Mei. Nieuw Duitsch
offensief in het westen. 15 Juli. De
Duitschers trekken over de Marne.
16 Ju'i. Begin van Foch's tegenaan
vallen bij Sotssons. 14 Sept. Oos.
tenrijksch-Hongaarsch vredesvoorstel.
16 September. De Geallieerden
maken een bres in de Hindenburg-linie.
30 Sept. Bulgarije maakt vrede niet
de Geallieerden. 3 Oct. Prins Max
van Baden rijkskanselier. 5 Oct
Vredesaanbod en verzoek om wapen,
etilstand der Centralen aan president
Wilson. 20 Oct. Slaking van den
onbeperkten duikboot-ooi iog. 26
Oct. Begin der ontbinding van de
Oostenrijk-Hongarijsche monarchie. Lu-
dendortf afgetreden. 31 Oct. Tur
kije sluit wapenstilstand. 3 Nov.
Wapenstilstand met Oostenrijk-Hon-
gaiije. 5 Nov. Begin der revolutie
in Duitschland, 9 Nov. De Duitsch:
Keizer doet afstand. 10 Nov. Op
treden van rcpublikeinsche volksregee-
ringen in Duitschland; Wilhelm neemt
de wijk op Nederlandsch gebied.
11 Nov. Duitschland aanvaardt dt
wapenstilstilstandsvoorwaarden der Ge
allieerden staking der vijandelijk-
Binnenlandsche Berichten
Regeering en Volk.
De Regeering richtte zich in de vol
gende proclamatie tot het Nederland-
sche Volk:
,In deze meer dan ooit mocitevolle
tijden, ziet de Regeering zich genoopt
een dringend beroep te doen op de
medewerking cn den steun van alle
medeburgers.
De oorlog behoor|tot het verledene,
maar hersteld is nog allerminst de ont
wrichting van het economische leven.
Alleen met inspanning van alle krach-
a zal het tijdperk, waarvoor wij thans
san, voorbijgaan, zonder de meest
ernstige rampen met zich te brengen.
Mochten onlusten of erger den rich-
tigen gang van zaken belemmeren, dan
moet het ergste worden gevreesd.
Het voorbeeld van Rusland is een
onmiskenbare baken.
Last tot demobilisatie, voor zooveel
zulks slechts eenigszins mogelijk is,
:rd reeds gegeven.
Zorg is gedragen, dat de gewezen
soldaten niet broodeloos zullen zijn.
De militaire voorraden worden ter
beschikking van de burgers gesteld.
Daardoor zullen tal va:t lichtloozc ge-
"n het bezit van petroleum
worden gesteld.
Vijfhonderdduizend paar militaire
hoenen komen ter beschikking.
Goedkooper onder- en boven kleeren
worden dezer dagen op groote schaal
verstrekt.
Het broodrs ts 'en wordt over eenigc
dagen vaa 200 tot 280 gram verhoogd.
Kwaliteit en voedingswaarde zullen ver-
Vet- en koloniale warer. worden uit
IndiÖ spoedig verwacht.
Tie mate zal afslachting van
paarden en schapen ten behoeve van
de vleeschvoorziening plaats vinden.
De handelsvloot is op het punt van
Een voorlocpige schikking met de
gealliëerden waarborgt ons de spoedig
levering o.a. van 50.000 ton tarwe,
2000 ton cacao, 6000 ton petroleum,
1000 ton benzine, 1700 ton soda en
zeep, 3000 ton looistoffen, 4000 ton
katoen, 1000 ton wol.
Uit Amerika kunnen bovendien 40
duizend ton graan, uit Engeland wollen
en katoenen garens en goederen worden
Alle schikkingen met het buitenland
worden op losse schioeven gezet, als
het wettig gezag wordt aangetast.
Moge het gezond verstand van de
overgroote meerderheid onzer bevolking
en vooral de minder bedeelden be
waren voor de naamlooze ellende, welke
haar deel zal zijn, als de geregeide
gang van zaken wordt verstoord.
Volk van Nederland, gij hebt uwe
positie zelf in handen 1
Tegenover de aankondiging, dat eene
4> Vlscbtelingen vu bil groots lip.
Eenigen verpleegden de gewonden,
andere hielden zich met poetsen der
wapens en het kogclsgieten onledig.
Aanvankelijk scliecn het of de daar
gelegerdcn van de aangckorfleuen weinig
notitie namen, doch nauwelijks zagen
zij <lc gevangenen of zij stroomden
onder wild gejuich op hen los.
Ongemeen verschilde het gezicht der
Bcicrschcn, wier duistere blikken cene
diepe hopeloosheid uitdrukten, tegen
de honende wilde vroolijkheid der over
winnaars. Julius, die voorheen zoo
krachtige mensch verzamelde al zijnen
moed, om in dit treurig oogenblik cene
mannelijke houding te bewaren.
Ongevoelig voor deze angst, leunde
Thcodoor, gelijk een marmeren beeld,
tegen dc borst van zijn broeder. Een
lach, gelijk aan die in zijn droom,
zweefde nu ook op zijne lippenin
zijnen koortsigen toestand geloofde hij
in het verrukkend en zoet aanschijn
zijner lieve ouders, ctl ill liet door ge
loof en onschuld verhelderd gelaal
van Augusta te lezen. Ongevoelig voor
hetgeen hen rondom hein plaats bad,
mciktc hij niet, dat cene kloeke vuist
op zjjnc schouders legde en hem zjja
mantel aftrok.
Johan, die oude, trouwe ziel, hierdoor
verontwaardigd, nam den roofgierige»
Rus den mantel weer af, zonder welken
de jongeling wellicht in de naaste
oogenblik zou bevroren zijn. Doch nu
moest deze trouwe dienaar een slechte
loon verwachten. Knobbelige stokken
en scherpe wapens verhieven zich
dreigend tegen hem. Maar Julius, die
nooit zijn tegenwoordigheid van geest
verloor, slingerde de mantel onder de
gevangenen terug en stond in edele
houding, onbevreesd op de plaats waar
Johan zou gevallen zijn. Dadelijk nam
hij zijn eigenen mantel van zijne
schouders en overeikte hem dc Rus.
«Hier hebt gij mijn mantel, vriend
cn op Thcodoor wijzende «laat den
zieken zijn slecht kleedingstuk, zonder
hetwelk hem de felle koude doodt 1»
Deze woorden, iu slecht russisch ge-
gesproken, werden door de mcesteu
verstaan. De verheven wapenen vielen
neder, cn de Rus scheen met deze
verwisseling tevreden, toch naderde hij
roet een arglistigen lach den dapperen
officier cn nam hem dc pelsmuts van
het hoofd, Julius verbleekte, evenwel
liet hij zonder tegenspraak, toe. Maar
Johan, die eene stomme getuige van
dit tooneel geweest was, kon zich niet
langer bedwingen; verbitterd p hij
i ontrukte
i het nu den
trouwen dienaar gedaan geweest, doch
op hetzelfde oogenblik, dat
kozakken hem met een pistool schot
wilde dooden, sprong een jonge, prachtig
gekleede Rus, die op kleinen afstand
alles afgezien bad, in den kring en be
val met eene stem, gewoon te gebieden
rust. Het edel ros, dat de slanken
ruiter, die hoogstens twintig jaar scheen
te tellen, bereed, evenals zijne rijke
kleeding en prachtige wapentooi, deden
in hem cerien edelman erkennen, «Wie
is deze Vroeg hij Julius in duitsch,
op Johan wijzende.
«Ken oude dappere soldaat»
woordde de aangesprokene, zeer
heugd, onder deze wilde bende een
mensch aan te treffen, die zijne moeder
taal sprak.
«Wel mogelijk» antwoordde de
kleede Rus. Doch hij schijnt heden
niet goed bij zijn verstand te zijn
want een zinneloozc alleen kan zich in
beelden, hier, waar wij gebieden, zelf
standig te kunnen optreden I «Hierbij
wierp hij een hoogmocdigen blik op de
rond het vuur gelegerde troepen.
Johan, aangemoed gd door den klank
der geliefde moedertaal, uit den mond
van een Rus, deed eenen stap voor
waarts stelde zich in eerbiedigen houding
voor den slanken ruiter, en zetde «Edele
heer, gij beoordeeld! mij slecht ik ben
waarlijk niet krankzinnig.'
Zooveel te erger,» lachtte de Rus,
«dan zijt gij strafbaar.
«Voor u misschien, ja, doch
God niet.» Terwijl hij .dit zeide verhief
hij de door den sneeuw verblinde en
ontstokene oogen tot den bewolkten
hemel, en zeide daarop tot den Rijk-
gekleeden KusAls men in dit land
bij zoo vinnige koude eenen mensch
mantel en hoofddeksel ontneemt, dit
is zooveel alsof men hem doodde.
Neen het is meer, het is iemand
langzaam ter dood martelen 1 Wanneer
ik, dc dienaar dezer beide hecren, mij
tegen eene dergelijke oumenschelijke
handel verzet, wanneer ik een oogenblik
vergat dat men bier het gevoel van
mcnschelijkheid hoont en verachtend
onder den voeten treed, wanneer ik
hen redden wilde, lien die ik nog
kinderen zijnde op de armen droeg en
als een vader beminde, ben ik dan
daarom stralbaar Oordeel mij nu zoo-
als het u behaagt, edele heer, doch ik
bid u, zie mij hierbij ill de oogen
Zoo sprekeude wierp de oude soldaat
in vasten blik op den grootschen Rus,
iens trekken verhelderden.
«Gij zijt een dapper raas,» zeide de
Rus na een kort zwijgen, en alleen
aan goede heeren hecht de onderhoorige
zoo'n zeldzame verkleefdheid. Daarom
zult gij ook al uwe vorige kleeding-
stukken behouden. Op eenen ge
biedenden wenk van de russische edel
man kreeg Julius mantel en muts
terug. De prachtige, grootsche ruiter
wierp een blik van opiecht deelneming
op den half bewusteloozc Thcodoor hij
werd innig aangedaan door dit lijdende
beeld.
«Vaarwel» riep hij vriendelijk tot
Juliushij nam uit zijn overjas een
kaart zeggende: zij kan u in dreigende
gevaren nuttig zijn cn uwe gevangenis
verzachten.
Voor dat Julius een woord van
dankbetuiging uitbrengen kon, drukte
hem de schoone ruiter vriendelijk de
hand, liep nogmaals vaarwel» cn ver-
Dairop wierp Julius den blik op het
perkament en las«Iwan Dolgoro-
wnsch Boven dezen naam prijkte eene
gravenkroon. Zorgvuldig verborg Julius
deze kaartaan het veranderd gelaat,
der kozakken, was liet duidelijk tc zien
dat Iwan Dolgorowitsch een groot nan-
zien onder deze heden genoot.
Wordt vervolgd.