DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT
VRIJDAG 6 DECEMBER 1918 32E JAARGANG No. 76
Werschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs
per drie maanden 75 ei. Afzonderlijke nrs.
5 CL Abonnementen kunnen elke weck ingaan,
doch opzegging van abonnement moet ge
schieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal.
DE RELIGIEUZEN.
't Is in ons wereldje nog altijd
iets bijzoaders stabiliteit in het streven
naar een scherp omlijnd doel, door
Vereeniging waar vrije mannen san
werken. En toch hoe prachtig mooi
zien wij die stabiliteit in onze religieuze
Orden. Elke Congregatie, deelt natuur
lijk in al de wisseling welks leeftijd,
èn ziekte, èn dood overal veroorzaken
en tevens in den beschavingsgroei der
maatschappij, buiten haren huiselijken
kring.
Als we dan zien, hoe elke Congre
gatie of Orde gelijken tred houdt met
den ontwikkelingsgang der samenleving,
óf die ontwikkeling krachtig mede be
vordert in goeden zin, dan brengen
we eerbiedig onze hulde aan de organi
satie en aan de levenskracht die hier
eenheid en geestdrift bewaart.
Mij dunkt de buitenstaanders hebben
hun voordeel kunnen doen met de be
schouwing van dit feitde gestadige
vaste arbeidzaamheid van onze religi
euze instellingen.
Het is ook een teeken dat het Katho
licisme niet veranderd is en uitgroeit
waar de lucht om vrij te ademen niet
wordt onthouden.
Allen konden vooreerst zien, wat de
religieuzen niet zijn, of liever: allen
moesten dat wel zien.
Zij zijn dan niet cultuurschuwc wezens,
die een rem zijn aan het rad der voor-
uitgang.
Ook niet blinde werktuigen in de
handen van geheimzinnige oversten
niet menscben die met schaapachtige
gedweeheid in den tredmolen loopen.
zonder eigen wil en bijna zonder ver
stand I
En zeker niet een menschcnklasse,
die als parasieten knagen aan welvaart
der maatschappij, of zelfs aan het ge
zond leven der Werk.
Evenmin menschen, die als dam weg
duikende slaven eerder verkiezen als
kuddedieren geleid te worden, dan te
werken met eigen initiatief of eigen
vcrantwooidelijkhe d.
Onze religieuzen zijn ook volstrekt
geen verzameling fanatieken, die de
leer des evangelies voorstellen in over
dreven gestalte en ze afschrikkend
maken voor anderen.
En nog veel meer zijn ze zeker niet
wat zoo vaak toch van hen wordt
gezegd.
Wat ze wel zijn
Mannen, die een verheven ideaal voor
den geest hebben en om wille van dit
ideaal vrijwillig hun beste krachten
te werk stellen in den vasten vorm
hunner vereeniging. Wie in vereeniging
de hoogste kracht wil bereikeo moet
noodzakelijk iets van zijn eigen vrijheid
ten offer geven. Zeker, dat weten zij,
maar daarin toonden zij juist vrij te
zijn, dat zij dit offer brachten
der organisatie.
Doode lidmaten passen niet in het
organisme van een icvend wezen, het
moge plant, óf dier, óf mensch zijn
zij vallen weg vanzelf.
Maar veel minder kunnen willooze,
kortzichtige geestelijk blinde mannen
het leven leiden in een religieus orga-
Wat zij dan met de kracht, die uil
een ordelijke
zoor menig goed en heerlijk doel ge
schapen werd, gedaan hebben, ten ze
gen voor duizenden, herdenken wij
er met dank.
Voor de Missie.
is geen grooter rem in het mach
tige mechanisme der Katholieke actie
dan de onwetendheid. Voor zoovele
duizenden brave Katholieken is weten
willen, en willen werken. Waren ze
zoo opeengehoopt in reeds be
schaafde streken, maar verspreid te
midden van een bcidendorp, zij zou
den hun geloof tegelijk met de ellende
van de nog niet geloovenden leeren
kennen en die kennis zcu ijver en de
zou dan heerlijk bekeeringswerk
kweeken.
Gelijk het gezicht van de lichame
lijke ellende in een bedompte achter
buurt den plicht van barmhartigheid
krachtig in het bewustzijn roept,
ontwaakt ook een brandende apos
telijver bij de aandachtige beschouwing
de geestelijke ellende van gelijken
want dat zijn toch de bewoners van
Azië, Australië, Afrika, in hun bonte
mengeling van kleuren, van talen, van
zeden.
Gelijk in de dagen van St. Willi-
brord ons land een missieland was, al
gebruikte men toen dien term niet in
de tegenwoordige beteekenis, zoo ver-
keeren ook thans nog vele Aziatische
egebeden in den aanvang der be-
keeringspcriode. Gelijk ons vaderland
nooit Christelijk zou geworden zijn, in
dien omliggende rijken zich niet be
waren geworden van hun plicht
alle schepselen het Evangelie te
prediken, zoo zouden ook thans nog
vele plekken in andere wcrelddcelcn
geestelijk braak blijven liggen, indien
de kerk de volheid harer zending op
hield uit te oefenen.
50 000 priesters zijn er noodig, en
zijn er maar 12.500; 100.000 broe
ders en zusters zouden we moeten
hebben en we hebben er maar 35000.
Dr. Gerard Brom heeft een treurig
doch niettemin waar woord gezegd:
De keuken zegt hij is de plaats waar
icesle missieactie wordt gekweekt,
neer de ar nalen aan huis bezorgd
worden zegt Mevrouw dikwijls, breng
i maar naar de keuken. Neen, de
malen moeten gelezen worden in de
huiskamer. Zij moeten ook liggen op
de tafels der rijken.
Wat van de Duitschers zeer terecht
zoo werd afgekeurd, toen ze België
hadden bezet, wordt nu door Belgen
en Franschen in het bezette Duitsche
gebied gedaan. Dezelfde harde
regelen worden voorgeschreven i
gepast. En de bevolking der bezette
gebieden wil men blijkbaar laten bloe
den voor al hetgeen de Belgen en
Noord-Franschen in den langen oor
logstijd hebben moeten ondergaan.
Het gemak waarmede zelfs de h&rdste
voorwaarden door de Duitschers werden
ingewilligd, maakt de overwinnaars
overmoedig. En ware Wilson de Ame-
rikaansche president s.ict vastbesloten
niet tot bet uiterste te drijven, er zou
Duitschland weinig terechtkomen.
iVilson is nu op weg naar Europa
zal daar overleggen hoe dc zaken
te wikkelen. Al is de oorlog thans
door de Geallieerden gewonnen en zijn
zij dus niet meer aangewezen op mili-
hulp. Amerika Lczit nog altijd een
economisch wapen om aan zijn wen-
schen kracht bij te zetteo.
Want de hulp die Amerika nogver-
lcenen kan is onschatbaar, en aan het
uitgemergelde Noord-Fiankrijk en België
wordt die hulp in nrldc mate toege
zegd. Daar waar aile fabrieken met den
grond gelijk gemaakt, waar dc machines
vernield en <le bekwaamste vakarbei
ders gedood of weggevoerd zijn.
Binnanlandsche Berichten.
Prijsvraag Missiespel.
Door de M:s-.rc.<mttc's van Utrecht,
den Bo»ch en lticda zijn twee prijzen
van 300 en een van
de beste Missie tooneel-
ipclen, die vóór Augustus 1919 zijn
tnge!
rrrd.
Het stuk moet
le, b t'ckkiog hebben op de Katho
lieke Miss'ïn
2e. or ge veer anderhalf uur duren
uitsluitend uit vrouwenrollen
4e. onder een motto worden inge
leverd.
De stukken, liefst geschreven in ma-
ehinesclmft vóór 1 Aug. 1919 opgezon
den zijn. De met bekroonde stukken
big ven het eigendom der schrijver».
De jury zal later worden bekend ge
maakt, Alle nadere inlichtingen worden
gaarne vertrekt door
TH. KXUVELDER,
Culemborg.
Uit het Buitenland.
De toestand.
In Duitschland bereidt men zich voor
op de verkiezingen die zullen uitwijzen
hoe of het nieuwe Duitschland zal wen
den geregeerd.
Tusschcn dc socialisten is nog voort»
durend strijd. Dc heftigsten willen Rus
land navolgen cn alles onderstboven
keeren. Meer bedaarde elementen zien
dat dan het land reddeloos is verloren.
Dc wapenstilstandsvoorwaarden zijn
le vervuld. De Duitsche vloot is uit
geleverd en de troepen der Entente
staan in de Duitsche Rijnprovincie.
Wat zich daar nu afspeelt, doet dui
delijk zien dat het menschdom voor
i« algemeene verbroedering nog niet
rijp is.
Amersfoort.
Dinsdagavond half acht recollectie
voor alle oud rcltatl «nlcn en leden van
traitepcnningvercenigingen in de pa-
'chickctk van St. Franciscus Xaverius
in het Zand.
- Conrector Hooyman zal Dinsdag-
rond in Geloof en Wetenschap de
issic-actie bespreken.
Apothekers Zondags- en nachtdienst
8 tot 14 December apotheek v.
den heet Iltmann, Langesltaat.
Zondag vierde de R. K. Xaaistc
ceniging haar Patroonsfeest. Iu dc
H. Mis des morgens waren allen die
liet wettig vet hinden! waren aanwezig.
Des avonds half 8 kwamen allen geest
driftig ter vergadering.
"r voorzitster heet de aanwezigen
welkom, dankt voor de goede opkomst
N.V. Centrale Crediet-
en Landbouwbank
AMERSFOORT, Kortegr. 19. Tel. Int. 363
UTRECHT, Tel. Interc. 460.
SOEST. Van Weedestr. 206, Tel. Int. 6
SCHERPENZEEL, Tel. Interc. 6.
Telegramadres „Credo".
Iran geldeo i deposits o; Lengen en Korten Termijn.
Safe Deposit.
wenscht de vergadering een gezel-
ligen avond. Daarna werd uit volle
borst het Bondslied gezongen. De ver
slagen der secretaresse en penningm,
werden goedgekeurd. Het verslag van
de afgev. ter Bondsvergadering werd
door allen blijde begroet; vooral de
eontributieverhooging. waaruit voort
spruit fondsen bij overigden, ziekte,
werkeloosheid en staking, dit punt zal
in de volgende vergadering worden
uiteengezet.
Alsnu dankt onze Geestel. Adviseur
>or het vertrouwen dit jaar in hem
gesteld en verklaarde in de toekomst
voor de afd. te zullen doen wat in zijn
macht is. Meermalen was in de gedach-
an zijn Eerw. twijfel opgekomen
de instandhouding onzer veiceni-
maar nu zijn voor altijd die ge
dachten verijdeld, daar allen met hem
in 't H. Misoffer, den groei en bloei
der vereeniging hebben afgesmeekt en
door hun trouwe opkomst ter verga
dering hun verknochtheid toonden aan
onze Patrones St. Elisabeth van Hon
garije en aan de vereeniging.
In 't kort werd nu de levcnsgeschie-
enis onzer patrones verhaald, vooral
ordt van haar gezegd dat zij zeer veel
oor haar even menschen deed iu
opzichten, vooral werd door haar,
behulp van eenige meisjes, kleeding
vervaardigd voor de armen. Om onze
Patrones eenigszins na te volgen heeft
onze vereeniging een verstel en naai
cursus geopend, waar eenige onzer leden
geheel kosteloos zich bereid verklaard
hebben les te geven. Ook de leiding
dezer cursus is een liefdadig doel. Ver
der werd nog aangespoord onze patro
nes na te volgen vooral in die groote
deugd der naastenliefde.
Vervolgens schilderde zijn Eerw. de
grootheid van het vereenigingsleven.
Vooral in deze dagen is dat zoo heer
lijk uitgekomen toen ons dierbaar vader
land bedreigd werd met de wreede
(evolutie. De leden werden aangespoord
toch trouw tc blijven aan hunne ver
eeniging, daar de toekomst voor de
vrouw veeleischend wordt.
De voorzitster dankt den Geestelijken
Adviseur voor zijn aanmoedigende woor
den en spreekt den wensch uit namens
allen dat hij nog jaren in ons midden
moge zijn.
De voordrachten wekten in allen een
vroolijke stemming en werden schitte
rend uitgevoerd. Zij werden afgewisseld
door eenige aardige stukjes op de gra-
maphoon en een trac'.atie.
Het was een recht genoegelijken
avond. Aan het einde dankte de voor
zitster allen die hadden bijgedragen tot
het slagen dezer feestavond en sloot
met den Chr. groet. Blij gestemd gin
gen allen huiswaarts met de gedachte:
nu verzuim ik nooit geen enkele ver
gadering meer. W. M. v. FESSEM,
Secretaresse.
Ingediend is een verzoekschrift om
verlof tot verkoop van alcoholhoudende,
anderen dan sterken drank, voor gebruik
plaatse van verkoop door Matthijs
de Wit, bierbottelaar, in de beneden
•oorlocaliteit van het perceel Xieuw-
traat no. 7. Binnen twee weken kan
:cn ieder tegen het verleenen van het
verlof schriftelijKe bezwaren inbrengen.
1Dinsdagavond vergaderde de R.K.
Volksbond. 4 nieuwe leden werden ge
ïnstalleerd. In zijn installatierede wees
dc voorzitter op het groote belang der
K. K. Vakorganisatie, hetgeen vooral
de laatste week duidelijk is geworden.
Tot lid der finantieele commissie is
gekozen J. v. Empelen. Een missive
van de R. K. Jongensscholen omtrent
de schoolgeldverhooging werd voor
kennisgeving aangenomen.
Medegedeeld werd dat op den 2en
Kerstdag een Kerstfeest wordt georga
niseerd voor de kinderen der leden. De
leden werden verzocht een wittebrood
bon van 50 grain en suikerbons of
suiker in natura af te staan. Aange
nomen werd het bestuursvoorstel om
de bestuursverkiezing uit te stellen tot
na dc reglementsherziening. Nog werd
medegedeeld, dat op a.s. Zondagmiddag
het bestuur der R. K. Spaarkas zal
zitting houden. De leden werden tot
deelname opgewekt. Den leden werd
herinnerd aan de a.s. vergadering van
de R. K. Kiesvereeniging,
De Weleerw, Adviseur verwelkomde
eveneens de nieuwe leden cn behan
delde tevens de kwestie: Welk is ons
standpunt bij de beantwoording der
vraagHoe is de oorlog in overeen
stemming te brengen met Gods alwijze
en algoede voorzienigheid? Tot groot
genoegen der aanwezigen werd dit be
langrijk punt uiteengezet.
Een der aanwezigen pleitte voor den
uren .werkdag, bezien van Christelijk
standpunt.
Woensdagavond vergaderden de
R. K. Bouwvakarbeiders.
Nadat weder 4 nieuwe leden waren
geïnstalleerd, bracht de voorzitter ver
slag uit over dc gehouden bondsver
gadering.
Doordat het collectieve arbeidscon
tract afloopt, werd een nieuwe loon-
actie besprokeu. De voorzitter herdacht
den overleden 2en voorzitter R. Vee-
Vliithlilinnn van het poli leger.
Doch dan goede vrienden, moet g
mij ergens brengen waar ik eenige
weken kan blijven om te herstellen.»
Julius en dc oude soldaat knikten
toestemmend, want bij deed even
de noodzakelijkheid der rust gevoelen,
en het schoonste beeld, wat hun kon
aanmoedigen was het overtrekken
de Niemen.
Men gebruikte het overige van
wildgebraad en brood, en ledigden
de liescli wijn. Nog eens doorwarmden
zij zich aan het vuur, en zeiden daarop
de plaats waar zij eene vetkwikkende
rust genoten hadden, vaarwel.
De wind had opgehouden te woeden,
en daar gedurende den nacht geen
sneeuw gevallen was, volgden zij den
weg, welke hunne kameraden gebaand
hadden.
Na een moeilijken tocht van eenige
uren, vertoonde zich nogmaals aan
hunne oogen de schrikkelijke verminking
van het voorheen zoo geducht groot
leger. Overhoop lagen daar in graven
en verdiepingen kartonen, bagage
wagens, doode mensehen, ransels,
mutsen, schakos en wapenen van allen
aard. Het zuchten en kermen der met
deu dood worstelende menschen, meng-
ich met het hijgen en steunen der
paarden, Tusschen dit treurig c
blijfsel zaten eenige honderden soldaten,
door de koude bevangen cn onbekwaam
een stap te doen. Eenigen zonden
smeekgebeden tot den Almachtige
doch de meesten waren door verzwak
king en verstijving reeds van de spraak
beroofd, en zagen onbeweeglijk met
starende oogen voor zich heen, zij
hislden de bevrozen vinger aan den
mond of kauwden aan hunne nagelen.
Dit nieuw ijzingwekkende tafereel
maakte op de broeders en den braven
ouden soldaat een smartelijken indruk.
Aangezien zij toch niet vermochten de
ongelukkigen hulp tc bieden, schreden
zij met treurig bevangen hart en afge
wenden blik, deze plaats van grievende
smart en lijden zoo snel mogelijk voor
bij, na uit de verstrooid liggende
wapenen, eenen sabel voor ieder
gekozen te hebben.
Het werd middag en eindelijk ook
avond, doch van de Niemen was er
nog geen spoor te zien. Eindelijk, toen
de zonneschijf achter de met sn<
bedekte heuvelen verdween, en
maan tusschen zwarte wolken de aarde
i schemerend verlichtte, riep de oude
soldaat, «de Niemen». Theodoor en
Julius keken naar de aangeduide richting,
zagen de lang verlangde stroom.
Doch welke schrik volgde op deze
vreugde, toen Johan den sabel trekkende
men houw op den ijsschaal gaf.
Duidelijk zag men nu aan de
strooid liggende ijsschollcn, dat nog
onlangs vijandelijke handen het ijs van
den vloed tot halfweg ingeslagen hadden
of de nieuwe ijskorst hen reeds dragen
zou, was nu eene gewichtige vraag.
Besluiteloos werd er nu lang, ov
wogen doch daar men zonder ond
vinding tot geen besluit kon komen,
verklaarde Johan zich bereid eerst de
gevaarvolle baan te betreden.
Edelmoedig zooals de broeders waren,
wilden zij dit niet hebben; want wie
zou den wakkeren man een helpende
hand bieden, indien tut ijs onder zijne
voeten inzakte. Met hoorbaar kloppend
hart legden zich alle drie op het ijsdck
neder en kropen op handen cn voeten
over den gladden spiegel heen.
Trots de vinnige koude en vorst,
welke hunne versteven leden deden
beven, werd het bun eindelijk zoo heet,
dat het zweet hun uitbrakwant bij
elke kraking meenden zij in den stroom
te zinken, welks schuimend water zij
onder het ijs hoorden ruischen en
bruisen.
Toch gelukkig kwamen zij het ge
vaar ten boven. Met welk gevoel zij
na zoo'n angstvolle overtocht den oever
betraden, en ten hemel blikten, kan
alleen bij begrijpen, die zich in eet
dergelijk geval bevonden heeft.
«Nu hebben wij eindelijk de vijandei
en al het gevaarlijkste achter ons l>
riep Julius. Doch hoe hij zich bedroog
kan men het volgende oogenblik zien.
De door het bloed en vriendschap
innig verbondenen, ontdekten door
een dicht woud stappende, eenige ver
strooid liggende huizen Met de streelende
hoop hici eindelijk ongestoord tc kunnen
lusten, klopten zij aan een dezer aan.
Na een herhaald kloppen lieten zich
eindelijk stemmen liooren een sleutel
draaide in het slot en in de opening
der deur verschenen verscheiden man
nen, wier gezicht zeer weinig vriend
schap tc kennen gaf.
Na weinig ge wisselde w oorden .smeten
zij de om gastviijheid biddenden, als
het ware de deur voor den neus
Verbaasd zagen zij elkander aan.
«Deze lieden moeten ons niet verstaan
hebben,» zeide Johan en klopte opnieuw
aan. Omdat dc bewoners zich niet meer
lieten zien, sloeg hij op den huisdeur,
als gold bet aooden uit hunnen slaap
te wekken.
Eindelijk werd de deur opengedaan.
Een afzichtelijk wijf lichtte en de mannen
van stevige stokken voorzien, zwaaide
die tegen Johan, die binnen wilde treden.
Men bedreigden de ongelukkigen, die
van koude beefden, met den dood zoo
zij niet aanstonds het huis verlieten.
Door een steike vuist achteruit ge-
stootcn viel Johan in den sneeuw, en
men sloot de deur. Woedend over
deze mishandeling sprong de oude sol
daat van den grond op trok zijn sabel
en wilde op de deur instormen. Doch
Theodoor en Julius hielden hem teg rn,
zij ovei tuigden hem dat zijne handel
wijs hun noodlottig zou kunnen worden,
en hij liet zich eindelijk overreden.
Op ongeveer honderd slappen kwa
men zij aan een tweede hl is. Weder
klopten zij aan de deur, doch wetden
insgelijks door de mistrouwende inwo
ners dreigend cn honend afgewezen.
Zoo ging het ook aan de overige
hutten, nergens vonden hunne beden ge
hoor, nergens weiden zij binnen ge-
Verlaten cn hulpeloos stonden deze
veel beproefden diep in den sneeuw,
en blikten met betraande oogen naar
de rootcende schoorsteenen der hutten
Wordt vervolgd.