DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 38, AMERSFOORT
DINSDAG 29 JULI 1919 33* JAARGANG No. 38
DE EEMBODE verscliljnl Dinsdar-
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week in
gaan, doch opzegging van abonnement moet
geschieden vóór den aanvang van een nieuw
Stenografisch Raadsverslag der gemeente
Amersfoort óón grilden per Jaar.
ADVERTENT1EN 20 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteereu.
Adverlentic'n moeten des Dinsdags en des
Vrijdags vóór 10 uur worden bezorgd.
multatulli.
Onze trouwe lezer P. v. A. vroeg
ons wat te denken van Multatulli,
wiens nagedachtenis men dit jaar hul
digen gaat.
Over Multatulli zijn heel wat blad
zijden volgeschreven en hij die critisch
zijn persoon en zijn werk beschouwt
komt, wanneer zijn hoofd nog helder
is, tot de conclusie dat Eduard Dou-
wes Dekker, meer bekend onder zijn
schrijversnaam Multatulli een man was,
die allerminst aanspraak mag maken
op lof en bewondering.
Hij werd zoo ongeveer de patroon
heilige van anarchisten en vrijdenkers,
die in hem een bizonder wezen zagen
omdat hij zoo formitabel kon schelden
en razen tegen recht en orde, gods
dienst en goede zeden.
Zijn onbetwistbaar schrijverstalent
heeft velen in de war gebracht en voor
tal van half rijpe geesten was hij als
een engel des verderfs.
Nu zal men aan den anderen kant
zeggen dat dit vooroordeel is, bekrom
penheid enz. enz.
Maar dan willen we om die niets
waardigheid van Multatulli te demon-
streeren anderer uitspraken laten hooren.
Uitprakcn b.v. van den Hoogere-
Burgerschool-directeur Meerkerk die
een boek van bijna vierhonderd blad
zijden over Multatulli schreef met kennis
van zaken, personen en toestanden.
Diens oordeel is vernietigend voor den
held van Lebak.
Meerkerk geeft in zijn werk absoluut
geen blijk dat hij de anti-Christelijke
beweringen van Multatulli afkeurt, geen
enkele regel geeft ons recht bij hem
ook maar een schijn van Christelijke
overtuiging te veronderstellen. Waaruit
dan valt te concludeeren dat hij zich
niet heeft laten leiden door afkeer van
den man die het Christendom smaadde.
Hoe luidt nu het oordcel van dien
ongeloovigen Multatulli-kenner
Vernietigend!
Ziehier eenigc citaten uit Meerkerk's
Multatulli studie:
»De geniale verheerlijker van eigen
Ik,« klinkt het blz. 16, .altijd vervuld
van zich zelf en van zijn roemrijke
daden. Dekker speelde doorloopend
komedie, enz, enz.
Een schandelijke dobbelaar (266,
335, enz.)'n lichtzinnig mensch (297)
een politieke tinnegieter (b.v. 342),
een karikatuur van 'n bestuursman
(vooral Hfdst, V.); 'n gewetenlooze
schuldenmaker; een egoïst van 't zui
verste water (33, 365, 367, enz,); 'n
verwaande dwaas, een karakterloos
man (292)een dóór en dóór schan
delijke echtgenoot en onzedelijk mensch,
die er concubines op nahoudtde on
beschaamde laagheid heeft ze bij zijn
eigen vrouw aan huis te brengen.
Meerkerk zegt.hij die voor zich
zelvtD geen enkelen breidel kende die
èn als vader èn als echtgenoot
als vriend èn als familielid èn als be-
stuursmar èn als... ja laten wij maar
om 't kort te maken, in eens zeggen
èn als mensch een mislukking was
heel en al, met zijn slechte daden vaak
geurde en ze zelfs tot iets heroïeks
trachtte op te blazen, diezelfde man
.hield bij dit alles een open oog vooi
de tekortkomingen van zijn meerderen.
In dit opzicht was Denker een vernuft
van den eersten ranghij trad als vriend
of als martelaar binnen cn loerde op
de wrakke plekken van hel gebouw
waar hij werd ontvangen of toegelaten
hij was een geboren spion ea een vir-
'uoos in 't vake.
Multatulli had het o.a. over de
schooljongens die professor heden»
ivcr «de weetnieten en schurken die
volk bedriegen in deStaten-Gencraals;
iver .den gemeenen Vethe«den
verdraaiden Potgieter» .den nul Tlior-
beckee; (369); .Shakespeare schreef
misselijke dingen».Schiller is een
ijmelaar, enz.", enz.
Leuk vinden we dan ook 't antwoord
/an Rochusscu, toen Multatulli's broer
Jan hem kwam vragen om Eduard
in N.-I. in staatsdienst terug te
:n. Rochussen antwoordde: .Dat
zijn broer alleen geschikt zou wezen
voor de betrekking van Inspecteur van
misbruiken en verkeerdheden in de
Kolonie. En aangezien die betrekking
uiet bestond, kon hij hem niet ge
bruiken».
Als 't nog niet voldoende is om
Multatulli als poseur te doen kennen,
willen we hier nog afdrukken wat Jhr.
de Koek, een Multatulli-kenner en
Indische specialiteit over hem in een
Tijdsspiegel.-artikel publiceerde.
De Koek heeft 't over de .Max
Havelaar», 't hoofdwerk van den auteur
Multatulli.
De Max Havelaar draagt het diep-
ingedrukte brandmerk van den laster,
de leugen en de laaghartigheidhet is
geen strijdkreet voor een algemeen,
maar een partijd:g pleidooi voor eigen
belang, ten behoeve waarvan het we
melt van opzettelijke onwaarheden, van
onbewijsbare schandelijke beschuldigin
gen en lasterlijke aantijgingen.»
Multatulli was volgens de Koek een
nan die er .bijzondere begrippen van
edelijkheid op na hield» die uitslui
tend op indrukken reageerde en zich
voortdurend tegensprakdie telkens
foutieve praemissen stelde en verkeer
de conclusion trok, dus onzin vertelde
dit ook vaak deed, zonder praemis
sen, of conclusie; die aanviel, niet uit
goed doordachte overtuiging, maar haat
en wraakzuchteen man zonder ernst,
zonder zin voor dankbaarheid en recht
vaardigheid, zonder eenig begrip van
logikazonder fijn gevoel, zonder zie
lenadel, zonder deernis voor wie hem
weerstonden, niet aanbaden of niet be-
derdenzonder eerbied voor de
talenten, de deugden, de grootheid van
andereniemand die geen gezag er
kende, omdat gezag in zich sluit tucht,
waar voor hij niets voelde, iemand die
alles offerde aan zijn .genie», een
ten slotte zonder principe, dus
zonder karakter I
Zoo iemand heeft niet het recht te
poseeren voor Waarheidszoeker,
>or Verbeteraar van toeetan-
De hier gegeven karakterschets is
voor ieder, die de werken en speciaal
de brieven van Multatulli kent, geen
ziertje overdreven, maar overeenstem
mend met de werkelijkheid.
Het ligt daarom voor dï hand wat
n noodlottige» invloed zijn huichelen,
liegen, razen tegen Nederland op bet
gemoed van een onbedreven Javaan,
die wat Hollandsch verstaat, moet uit
lenen. Het schijnt echter, dat vele
opvoeders daar niets van begrijpen.
Dat men zich als verstandig mensch
blameert door aan de Multatulli-drukte
i te doen, is zeo klaar als de dag.
SEMPER IDEM.
Binnenland.
- Baron van Wijnbergen ichrijftinde
Maasbode» over de toekomstige wet
houdersbenoemingen o.m.het volgende:
Dat men in provinciën, waar de
Rechterzijde de meerderheid heeft, geen
socialisten tot leden van Gedeputeerde
Staten heeft gekozen, acht hij volkomen
correct en nu is een gelijke gedragslijn
geboden bij dc wethoudersbenoemiogen
het verwondert hem, dat men hier
daar ervan schijnt te willen afwijken.
'Indien de sociaal-democraten zich
er en meer gaan gevoelen, en zich
heusch gaan inbeelden, dat wij niet
zonder hen kunnen, moet erkend, dat
daartoe van reohts aanleiding gegeven is.
.Het is daarom dat wij onzerzijds
daartegenover nogmaals als ons oor
deel weergeven, dat indien de sociaal
democratische arbeiders-parieten onzent
alsdan nog het thans door haar inge
nomen standpunt handhaaft, bij de aan
staande wethoudersverkiezingen door
een Katholiek geen stem op een sociaal
democraat moet worden uitgebracht.»
«In strijd met deze meening heeft
onlangs de Bond van Anti-Revolution-
naire Gemeenteraadsleden eenige stel
lingen geformuleerd, waarin we die
juistheid eu helderheid van betoogtrant
missen die we in politici van die zijde
gewoon zijn. Wel kunnen we bedoelde
stellingen vrijwel onderschrijven, doch
zijn niet terzake dienende».
Na te hebben aangetoond, dat wel
waar minderheden recht hebben ver
tegenwoordigd te zijn. mar r dat dit niet
geldt in bestuurscolleges, omdat daar-
geen personen behooren, die het be-
lur onmogelijk willen maken, althans
voortdurend op den uitkijk liggen om
de revolutie van over de grenzen bin-
onze landpalen te halen. Zelfs van
poging tot reclasseering hebben de
leiders der socialisten zich tot dusver
onthouden ea zij zelve rullen onze af
wijzende houding ten hunnen opzichte
consequent moeten vinden.
.Wie het er niettemin op wagen wil,
i loopt 't mis zich zelf een
verwijt moeten maken, niet dengenen,
wien hij de reclasseeringsproef
Maar zulke proeven neme dan hij
die er lust toe gevoelt, in eigen zaak,
eigen bedrjjf of in eigen gezin, niet
onze openbare instellingen.
Zeker, te betreuren achten ook wij
het, dat op heden eene dergelijke
houding jegens de sociaal-democraten
aangenomen moet worden, maar wij
zijn overtuigd dat zij zelf althans
binnenkamers de juistheid onzer
houding zullen erkennen,
.Eu eveneens zijn wij overtuigd, dat,
blijft op bovenaangeduide gronden die
houding over gansch de linie tegenover
hen aangenomen, zulks het spoedigst
zal bewerken, dat de socialisten zelf
houding veranderen, en met de
daad zullen toonen te beseffen, dat
alleen langs wettigen weg en met wet
tige middelen bet hun geoorloofd is
streven de idealen, die hun voor
oogen staan.
.Zoolang derhalve de socialisten ten
onzent blijven handhaven het thans
door hen ingenomen standpunt, blijven
volgen de leiding van Troelstra, mee-
nen wij, dat het vaderland een dienst
bewezen wordt, Indien bij de aanstaande
wethoudersverkiezingen geen stem op
hen wordt uitgebracht.»
Studiobeurzen voor Katholieken.
Overtuigd van de noodzakelijkheid, dat
het getal der R. K. jongelieden, die
gaan sludeeren en een wetenschappe
lijke richting uitgaan, veel grooter moet
worden, heeft zich een commissie ge
vormd, die zich tot taak stelt het stu-
deeren onder de R. K. jongelieden te
bevorderen. Gaarne wil de commissie
aan allen, die zulks verlangen, de
noodige inlichtingen omtrent de studiën
verstrekken.
Overtuigd echter ook, dat aan de
R.K. jongelieden, uitmuntend door aan
leg en studieijver, gelegenheid moet
worden gegeven om die studiën moge
lijk te maken, zoo noodig met behulp
van geldelijke ondersteuning, heelt be
doelde commissie zich ook tot taak
gesteld medewerking te verleenen ter
verkrijgin van een studiebeurs en zal
mogelijke .iddelen aanwenden om, met
medewerking van particulieren, aan hen,
:r voor in aanmerking komen, op
of andere wijze een voorschot te
verstrekken.
Bestuursleden der commissie zijn de
heeren Prof. P. G. Groenen, Voorzitter,
Prof. Dr. J. A. J. Barge, Dr. J. van
Ginniken S.J., Mr. A. I. M. J. Baron
van Wijnbergen en Dr. L. Deckers,
Secretaris.
Zij die van de tusschenkomst van
Katholieke Studiebelangen» wenschea
gebruik te maken, kunnen zich wenden
(ot den Secretaris: Juliana van Stol
berglaan 113, 's-Gravenhage.
Waarom de manufacturen zoo duur
blijven kan voor een deel zijn
klaring vinden wanneer men leest, dat
b.v. de firma Bins en Co te Amster
dam, die in de lapjes grossiert na
ruime afschrijving 20 pCt. dividend over
1918 uitkeert.
Zoo'n firma is de schakel tusschen
den fabrikant die ook aan de goederen
verdient en de winkelier die zonder
behoorlijke winstmarge ook niet in
leven kan blijven.
Een vijfde van den winkelprijs
dus grossierswinst. In ieder mensch
:n twee karakters, die helaas bij
leesten onzer in volkomen tw
spalt leven. Dat zija de producent
de consument. En nadat de producent
overdag zijn tijd besteed heeft met
exorbitante winsten of salarissen te
eischen, zit de consument zich 's avonds
bij moeder de vrouw te beklagen
het dure leven.
Amersfoort
Multatulli.
We hopen dat het comité zich
spoedig zal uitbreiden, opdat velen
zullen meewerken tot het vereeren van
de nagedachtenis van den man, die
vroeger zooveel geleden heeft ter wille
van anderen en zoo ontzettend veel
heeft gedaan tot ontwikkeling en op
heffing van de verdrukten."
Aldus Amersf. Dagblad na het publi-
ceeren eener mededeeling over de ver
gadering waarin zich een Amersfoortsch
Multatulli-hulde-comité vormde.
een paar regels worden hier
enorme flaters gemaakt.
Wie een bietje op dc hoogt* is van
de Multatulli-bibliografie weet dat Mul
tatulli nooit leed ter wiile van aoderen,
maar zelf velen deed lijden, dal hij
niets heeft gedaan tot ontwikkeling en
opheffing van de verdrukten, integen
deel het harde lot van verdrukten heeft
verzwaard door het zaaien van haat-
oprocr-kicmen, door hen wanhopend
te maken.
Vandaar dat hij 't luidst wordt ge
waardeerd en gehuldigd lo kringen van
vrijdenkers «n anarchisten,
fiomeentertad.
Hedenmiddag om twee uur verga
dering van den Gemeenteraad, waarin
voortzetting van de behandeling der
regeling van de jaarwedden van per
soneel m dienst der gemeente.
VerderOnderzoek geloofsbrieven
euw gekozen leden.
Verleenen van eervol ontslag aan
van Berkel, tijdelijk lecrares aan de
Handelsdagschool.
Aankoop van gronden cn gebouwen
het Soesterkwartier.
In gebruik geven van het H. V. C.-
veld voor het houden van feestelijk
heden op 1 en 2 September a.s.
Vaststelling uitbreidingsplan.
Afwijzend advies op het adres van
de Vereeniging Schilderskwartier waarbij
eenige wenschsn worden gedaan ten
opzichte van de woningen aan den
Woesiijgerweg.
Rapport der Commissie tot onderzoek
inzake Gemeentelijken Woningbouw en
antwoord daarop van Burgemeester en
Wethouders.
Voorstel verbrccding Bergstraat.
Verbetering en rioleering Ouden
Dievenweg,
Instellen Levensmiddelen-commissie.
Er kwam gereod
:n plan tot rioleerlog cn bestrating
van den Dievenweg.
De verschillende grondeigenaren heb
ben hunne gronden, gelegen langs
dezen weg afgestaan.
De rijweg zal een breedte krijgen van
5 Meter met aan beide zijden een trot
toir. Dc verharding van den rijweg is
met straatklinkers en de trottoirs zijn
van cemenitegels.
De kosten worden geraamd op f8000.
In het belang eener goede exploi
tatie van de gronden, gelegen tusschen
den Ouden Soestcrweg en dc rivier de
Eem vanaf den Isseliscbenweg tot aan
de villa sGretha» is het wenschelijk dat
de gemeente zeggenschap verkrijgt over
meerdere eigendommen, dan reeds
daar in haar bezit zijn.
B. en W. zijn hierin geslaagd en
stellen voor over te gaan tot aankoop
gronden daar gelegen, die met het
geen reeds eigendom der gemeente is,
bijna aaneengesloten complex
vormen.
De totaal kostprijs zal f354.656.79
bedragen.
Ongeacht de zich op den grond be
vindende opstallen, waarvan een ge
deelte voorloopig zal kunnen bljjvcn
bestaan, komt de prijs van den bouw
grond per M' op 92'/4 cent.
Het nieuwe uitbreidingsplan der
gemeente is niet meer te beschouwen
als een wijziging van hel bestaande
plan, doch inoct als een geheel nieuw
plan worden behandeld.
De Directeur van Openbare Wer
ken heeft het plan ontworpen, daarin,
voor zoover betreft het Bergkwartier,
bijgestaan door H, Poortman, park-
chitect te Diepenhcim.
FLORA.
19)
In het gevaarlijkste oogenblik
was het onder elkaar heimelijk afge
sproken verscheen Ferroni, die na
tuurlijk »bij toeval», zich in die wijk
ophield, ten huize van Perctti als redder
en beschermer. De geheele comedie
slaagde, alsof zij te voren op de planken
ingestudeerd was geweest. Liever
het Ferroni geweest, wanneer het
bitterde grauw zich feitelijk aan Perctti
haddc vergrepen, dan zou zijn tusschen
komst des tc verdienstelijker geschenen
hebben, maar de omstandigheden ont
wikkelden zich onafhankelijk van Per-
roni's wil. Nu had hij Perelli aan zich
verplicht en alvorens de jonge Fiorentyn
nieuwe intriges wilde spinnen, welke
hem bij Pcretti tol liet oorspronkelijk
op 't oog gehad hebbend doel
leidei, was hij voornemens aan ae
noodiging des dokters gevolg te ge1
en dezen te bezoeken. Hij wilde dan
andermaal aanzoek doen om Flora's
hand en wel met meer geluk, naar hij
zeker hoopte, Zou ook ditmaal het v
langde gunstige gevolg uitblijven, d
wilde Ferroni zich vreeseiijk wreken
wel onmiddeUjk, op staanden vo
Wederom moest Chosrim helpen cn
hem «en vergift verschaffen, dat onfeil
baar in zijn uitwerking was.
De jonge edelman begaf zich
het huis van Chosrim. Hij trad de
kamer aldaar binnen en wachtte, totdat
de huishoudster, die haren
de aanwezigheid des edelmans
verwittigen, terug zou keeren. Maar de
minuten verliepen en er kwam niemand
te voorschijn. Ferroni kon zich dat nii
verklaren, want de dienstbode had hem
toch gezegd, dat haar meester thuis was.
Opeens hoorde Carlo een gilde oude
ouw kwam naar binnen geloopi
bleek en ontsteld gelaat.
Ach, signore I» kreet zij me
schrikten blik, sik vrees, dat e
ongeluk geschied is 1»
•Waarom?»
sMijn meester heeft zich inhetlabo-
torium opgeslotenik heb geklopt
geroepen, zoo luide ik vermocht, nis
hij geeft geen antwoord. Ik heb mijn
patroon reeds sinds ettelijke uren niet
meer gezien.»
Misschien is hij toch uitgegaan, zon
der dat gij het hebt opgemerkt,» zei
Neen, neen,» verzekerde zjj hard
nekkig, »dat kan uiet. Chosrim gaat
nooit uit, zonder mij eerst daarvan
kennis te stellen.»
sLaat ons gaan zien. Wellicht gelukt
het mij licht in de zaak te brengen.»
Ferroni volgde de oude Veronica. Hij
bevond alles zóó, gelijk zij bet gezegd
hadde deur was gesloten en ondanks
alle lawaai-maken, roepen en kloppen,
kwam er geen antwoord.
•Zal ik de deur met geweld openen
vroeg de edelmaa.
»Ja, beproef het,» antwoordde d«
huishoudster,
Zij snelde heen, om de noodige werk
tuigen te halen. Zij bracht hamer en
breekijzer en Ferroni begon terstond aan
het slot van de deur te breken. Einde
lijk kon hij deze openen, maar op het
zelfde oogenblik alaakto de oude vrouw
luiden gil, terwijl Carlo van schrik
terugdeinsde en het gereedschap uit
zijne handen liet glijden.
Met het aangezicht voorover lag
Chosrim op den vloer van het labora
torium, zonder eenig teeken van leven
te geven. Carlo waagde zich eindelijk
in het vertrek, ten einde htm op tc
beuren toen ontsnapte ook aan zijn
borst een ontzettende schreeuw het
gelaat van Chosrim droeg zwarte pest
builen Alsof de hel met al hare ver
schrikkingen hem op de hielen zet, rende
de edelman weg en vluchtte uit dit
vreetelijke huis, waar hij zooeven den
dood ia 't aangezicht had geschouwd.
Zelve halfdood van ontsteltenis, kwam
hij thuis en moest zich onmiddellijk te
bed begeven. Zijn bedienden waren bang,
dat hun jong* meester ook door de
besmettelijke ziekte was aangetast. Carlo
stuurde terstond om den dokter. Voor
eerste maal in tija leven liet hij den
an roepen, tegen wien hij de aansla-
:n van zijn haat gericht had, Peretti I
TIENDI HOOFDSTUK.
Pcretti liet niet lang op zich wachten,
Hij was verwonderd, den edelman in
bed te vinden, want hij had gemeend,
slechts met een kleine onpasselijkheid
i hem te doen te hebben.
Waarover klaagt gij, signore ft luid
de zijn eerste vraag.
•Peretti», bracht de zieke
spanning eruit, sik heb een peitdoode
gezien cn ben daarvan geschrikt. Ik
vrees, dat het met mij gedaan zal zijn.»
sStel u gerust, signore. vooral geen
moed verliezen I Het zal zoo erg niet
zijn 1 Met Gods hulp zal alles wel
terecht komen,»
Terstond nam de dokter alle maat
regelen, om het ergste te voorkomen.
Eer hij sich verwijderde drukte de zieke
hein de hand, deze was heet en droog
in 't gevoel,
sHcb dank, Peretti,* zeid* de patiënt.
>Kom spoedig wedermij duokt, dat
ik reeds half genezen ben, als ik u zie.»
Het was niet de pest, die in het
lichaam van den jongen man gavaren
een gevaarlijke koorts, die
hem had aangetast. Toen de dokter na
eenige uren wederkeerde, had de zieke
reeds het bewustzijn verloren en wilde
phantaaieüa woedden door zijn brein.
Peretti beval den bedienden des edel-
geen oogenblik van de zijde huna
ijken zij iel ven hadden
ezende koorts was niet
besmettelijk, alhoewel voor den zieke
hoogst bedenkelijk.
Er verliepen verscheidene dagen en
de toestand van Carlo maakte het twij
felachtig, of hij de crisis zou doorstaan.
Slechts zelden keerde het bewustzijn
terug en dan nog maar voor korte
oogenblikken. Den vierden dag, juilt
toen Peretti naast het bed van den zieke
stond, sloeg dese, uit een langen slaap
ontwakend, de oogen op. Naeenpooa
herkende hjj den dokter. Peretti gaf hem
een weak, niet te spreken, want de zieke
bewoog zijne lippen.
Blijf bedaard en kalm, signore,» ver
maande Peretti minzaam, maar met
klem, shet gevaar ia voorbij, maar rust
houden, rustl*
Wordt vervolgd.
i de'weer' "malles ^weer'om vtT'te z<t;Kcn Zoo als lot nu toe! wil ik niet «Vriend Carlo,» begon Paolo na een (redenen hem daartoe genoopt hebben. andermaal te benadeelen».