PRIMA WIJNEN
I. VAR HAMERSVELD Jr.
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KAN1 OOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT
DInSDAG 25 NOV. 1919 33* JAARGANG No. 69
DB EEMBODE verschijnt Dinsdags- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week
gaan, doch opzegging van abonnement moet
{eschicden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prijs per drie maanden f 0.75. Bulten de
gemeente Amersfoort f 0.80. Afzonderlijke
nummers 5 et.
Stenografisch Raadsverslag der gemeente
Amersfoort één gulden per jaar.
ADVERTENTIEN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
advcrtccren.
Advcrtentlén moeten des Dinsdags en des
Vrijdags vóór 10 uur worden bezorgd.
VANAF f I 35 PER FLESCH
VRAAGT PRIJSCOURANT.
De verkiezingen in Belgie.
„N'en déplaise" de ovcrwinnings-
geslie der verschillende Vlaamsche
bladen, is de verkiezing der vorige
week in België een ware tegenslag ge
weest voor de katholieken. Het so
cialisme heett aldaar niet te miskennen
overwinningen behaaldwel grooten-
deels ten koste derliberalen, die trouwens
overat op hun laatste, versleten schoe
nen schijnen te loopen, maar óók ten
koste der katholieken. En men was
daar, de psyche van het volk niet
kennend, zoo vol goeden moed! Waar
aan is dit verschijnsel te danken Wat
leert ons die verkiezing Zij leert ons,
dat geen mooie fragen en breeds ge
baren over rechtep, over liefde tot
geboortegrond, over godsdienst, alléén
in staat zijn, een volk ter zegepraal te
voeren, maar dat de daden met de
woorden harmonisch moeten si
gaan. Er moet gewérkt worden
maar ook onder het volk, men
contact houden met de menigte, men
moet de theorieën van de studeerka
mer omzetten in daden voor de
er moet georganiseerd worden
vastaanccngesloten gelederen ten strijde
te kunnen gaan. En dót is vergeten in
België, o zekerer was onder de vóór
mannen enthousiasme genoeg: Vlaan
deren moest en xou zich ontworstelen
aan de jarenlange verdrukking. Vlaan
deren had in de eerste gelederen ge
streden gedurende den oorlog, en het
land tot overwinning gebracht. Het zou
zich nu oók krachtig genoeg tooneo,
om zich van de onrechtmatige Waal-
sche overheersching te emancipeeren
het zou nu bewijzen, dat de Katholieke
Vlamingen het voornaamste, het beste,
het sterkste deel van België waren I
En de uitkomst? De katholieken heb
ben zich niet alleen niet gehandhaafd,
maar moesten zelfs een aanmerkelijk
deel hunner afgevaardigden inboeten
aan bet socialisme. Zóó gaat het, waD-
necr eenheid in leiding en middelen
ontbreekt, wanneer in den strijd eenieder
aan zich z*l»en is overgelaten.
Nu moge het waar zijn, dat de
„Vlaamsche zaak" een paar voorvech
ters meer heeft gewonnen in de Kamer,
dit ueemt het groote feit, de hoofdzaak,
niet weg. n.m. dal de katholieke meer
derheid is verdwenen. Vele, zeer vele
katholieke Vlamingen hebben hun stem
uitgebrachi op socialisten. Dit is helaas I
niet te loochenen, en is een treurig
bewijs van de verkeerde mentaliteit van
die velen. Goede voorlichting en leiding
van het volk, niet alleen in de enkele
couranten die door eeo vloedgolf
socialistische bladen en blaadjes
geneutraliseerd wordeo maar door
het voortdurend voeling houden daar-
meé en het organiseeren tot machtige
- doelbewuste krachtsontwikkeling,
waarschijnlijk dit treurig feit on
gedaan gemaakt.
Men troost zich thans met de vol
gende redeneering: de katholieke partij
zal tóch blijken de machtigste partij te
zijn in de Kamer, omdatde so
cialisten onderling volstrekt niet eens
gezind zijn daarbij zullen in dc meeste
gevallen de liberalen de „intellecluee-
zegt men, zich niet voor samen
werking met de socialisten laten vinden.
Wij willen hopen, dat die verwachting
niet beschaamd zal worden, maar wij
Waar het gaat tegen den godsdienst
i tegen de katholieken, daar blijkt uit
de ondervinding, de antithese nog steeds
de cohaereerende kracht te bezitten, om
reest heterogeene elementen tc
verbinden, en het cement te zijn, dat
i voegt, wal uiteraard niet bijeen
behoortMoge God het nog altijd
katholieke België genadig zijn, en het
behoeden voor Bolsjewistische uit
spattingen I
Wél mogen wij, katholieken van
Nederland, ons gelukkig achten, dat wij
o degelijke organisatie op alzijdig
gebied mogen wijzen. Zonder deze, en
die van de andere rechtsche partijen,
hadden wij waarschijnlijk hier, sinds
November van verleden jaar, een toe
stand gehad, als thans in Rusland,
Duilschland en andere staten. Zonder
deze, konden wij niet bogen op een
christelijk ministerie, dat met wijsheid,
kracht en voorbeeldigen ijver regeert,
het volk aanstuurt op zijn geestelijk
tijdelijk heil. Zonder deze zouden
zoovele sociale wetten ongeboren zijn
gebleven, die nu geheel Nederland, en
vooral den werkenden stand ten zegeo
zijn. Blijven wij waakzaam en. met het
oog op België en andere landen, dank
baar voor 't goede, dat ons deel is.
Amersfoort. F. B. F. S., pr.
Binnenland.
In de stad en op 't platteland alom
openbaart zich Hollaad's medelijden
voor het verhongerde Oostenrijk, en
honderden kinderen, wien geen voedsel
kon worden toebedeeld, fleuren
hier weer op, dank zij de goedheid
in zoovele vaders en moeders, die de
me kinderen uit den vreemde tot zich
imen en verpleegden.
En dankbaar zijn die kinderen. Het
moge blijken- uit een brief van een
hunner, waaraan we het volgende ont-
Zoo rekte zich mijn verblijf in dit
heerlijke land, dat zijn milde gaven
uitstort over ons, arme slachtoffers van
i wrecden oorlog. Ik voel me trisch
doorvoed, maar, als ik dc Holland-
sche kinderen wil naloopen en springen,
voel ik nog mijne achterlijkheid. Maar
nog dagelijks sterk ik aan en ik ben
bewaard en gespaard voor moeder
dat dank ik aan Holland. Ik kan weei
achen en zingendat dank ik aar
Holland. Ik heb de meest aangename
verrassingen naar mijne ouders kunnen
meezendendat dank ik aan Holland.
Ik heb geld meegegeven voor moeder
tje, genoeg voor schoener) en een bril,
dien zij zoozeer mist: dat dank ik aan
Holland. Ook moeders dank, Oosten
rijks dank aan Holland.
In naam van alle Oostenrijkiche
kinderen, die hier met mij tranen van
dankbaarheid gestort hebben, die hier
een tweede .vaderland vonden, dank.
duizendmaal dank I God loone hen
allen, die ons weldeden en nog wel
doen. Dank voor het lichamelijk onder
houd, dank ook voor de voorbeelden
van geloof en godsdienstzin, die ons
zullen bijblijven. Ja, nu begrijp ik, dat
dit land vrij bleef van den geesel des
Holland, uw gaven gedijen I Een
Oostenrijkse!) kind, zoo werd dezer
;en gemeld, kwam thuis, met doozen
zakken en pakken. Zijn broeder, die
ts meer aan godsdienst deed, zag
alles uitpakkenhij was een oogenblik
sprakeloos en zeide dan geroerd »lk
zou nooit geloofd hebben, dat er zulke
menschen op aarde waren.* Dan ging
hij heen ter kerke en kwam met God
verzoend weder. Ook dat is uw werk,
Holland I
Dierbaar, goed en Hef Holland, gij
zijt mij een moeder geworden aanvaard
toen meer heb ik niet van
dankbaar kind en, zoo gij dien
aanvaarden wilt, mag ik dan aan mijn
uitgemergelde landgenooten zeggen, dat
gij hen niet zult laten verhongeren
Uit vol hart en heele zielGod zegene
heerlijk schoon Holland, God zegene
u, edele kindervrienden. Uw aandenken
gaat met mij naar het graf.*
In de groote bladen plaatst Mgr. van
Roosmalen CssR., Apostolisch Vicaris
m Suriname eene oproep om
lor zijn missie.
Katholieken van Nederland,
sahreef Mgr. van Roosmaleo, de goede
God alleen weet, wat ik geleden heb
in die 5 oorlogsjaren. Ondanks alle be
zuiniging zelfs op het noodzakelijke,
steejl de schuldenlast schrikbarend. Ar
me heidenen, kinderen en zieken en
melaatschcn smeekten om hulpmijn
priesters liepen om hulp, mijn Fraters
en Zusters riepen om hulp, en ik, hun
aller vader, kon niet helpen.
De inkomsten verminderden
uitgaven stegen, stegen maar aldoor.
En nu kom ik tot U, katholiek Ne
derland. Ach, ter liefde van O. H. Je
zus Christus, ter liefde van onze'Moeder
de H. Kerk, ter liefde van mijne pries
ters en medearbeidets, ter liefde onzer
kinderen, armen en zieken, ter liefde
ongelukkige melaatschcn, helpt,
helpt mij I O I ik ben er zeker van, ook
thans zal bewaarheid worden de oude
Christelijke spreuk: „als de nood het
hoogst gestegen is, is Gods hulp het
dichtst nabij."
God, de goede en barmhartige God,
Wiens werk gij steunt, zal het duizend-
-oudig vergelden. Van mijn kant beloof
ik U voor U te bidden en te laten bid
den. Mijn.Missionarissen en hun mede
arbeiders, onze katholieken, onze kinde-
nieuwbekeerden en o
mèlaatschen zullen met mij tot God de
bede richten„Heer gewaardig U allen,
die om Uwen naam ons weldoen, het
eeuwig leven eens te schenken"
Giften kunnen worden gezonden Kei
zersgracht 218, Amsterdam.
Te Zelhem (Geld.), zou bruiloft
worden gevierd bij de wed. B. Doch
het feest werd onbarmhartig gestoord,
woning binnendrongen en een groot
deel van het benoodigde voor den
bruiloftsdisch, zooals vleesch, boter,
kaas, drank, enz. meenamen. De daders,
waarvan twee 'uit Gendringen en een
uit Doetlnchem zijn opgespoord en naar
Arnbem overgebracht.
De Duitsche ex-kroonprins heeft
het Comité voor plaatsing var.
indervoede kioderfcn uit Duilschland en
Oostenrijk in Holland, een bedrag van
f50 beschikbaar gesteld en den wensch
te kennen gegeven, zelf ook twee
kinderen voor eenige maanden in zijn
woning, de pastorie, te Oosterland,
.derdak te geven en te onderhouden.
Het aantal op Wieringen te plaatsen
kinderen uit Duitschland en Oostenrijk
zal 45 bedragen.
ij een »schoenen«-debat in den
Amsterdamschen gemeenteraad gaf wet
houder Miranda cijfers uit het schoen-
winkeliersbedrijf. Hij had van een groot
aantal schoenwinkels in volksbuurten
cijfers samen laten stellen. In 1913 of
1914 was de netto verdienste dier zaken
gemiddeld f 3600 tot f 3900. Thans
die gemiddelde netto-verdiende
minder dan f9309.
Kamer, de heer mr. J. Bomans, als
spr. zal optreden.
Het bestuur stelt zich voor, kort
daarna eene ledenvergadering te houden,
diverse voorstellen van reorgani
satie, geboden door gewijzigde omstan
digheden, aan de leden ter goedkeuring
zullen worden voorgelegd.
Door invoering van het vrouwen
kiesrecht wordt het R. K. Kiezerscorps
dan verdubbeld en is decentrali
satie van bestuur gewenscht. Met behoud
en centrale leiding, wordt het
doelmatig geacht de R. K. Kies
gerechtigden in vier parochiale afdee-
lingen te verdeelen. Deze vier afdee-
lingen hebben eigen bestuur en be
hartigen de politieke beladgen in hun
Hoewel gebleken is, dat de land
bouwende bevolking bezwaren heeft
tegen den zomertijd, meent den minister
dat bij den zeer beperkten kolenaanvoer,
die zonder twijfel in het volgende jaar
niet veel gunstiger zat zijn, van eeo
niet-invoering van den zomertijd moei
lijk sprake zal kunnen zijn.
De minister deelde mede dat bij
rekent op een winter-brandst (Ten-rant
soen van 10 H.L. per gezin, bovendien
2 H L. voor groote gezinnen e
beroepswerkzaamheden 4 H.L.
Voor zieken zal een extra hoeveel
heid worden toegestaan, terwijl turf
ongerantsoeneerd blijft.
Bezuiniging mogetijk.
Zooals m*n weet, werd door den
Minister-President bij de algemecne be
schouwing over de Staatsbegrooting
meegedeeld, dat de Minister vati Marine
e: in geslaagd is, om zijne begrooting
met3'/i millioen gulden te verminderen.1
Naar wij nader vernemen, is het De
partement van Oorlog nu bezig, or
ook de begrooting voor dit DeparU
ment met zeer belangrijke bedragen te
verminderen. De Katholieke fractie,
:ns welke mr. Kolkman den wensch
te kennen' gaf naar vermindering der
uitgaven voor hoofdstuk VIII, krijgt
dus haar zin. In parlementaire kringen
hoopt en verwaeht men, dat daardoor
de oppositie tegen den Minister van
Oorlog zal bevredigd zijn en dat er
geheele overeenstemming ten opzichte
van het militair beleid zal worden be
reikt.
Gedeputeerde Staten van Gelderland
stellen voor een geldleening aan te gaan
van 3 millioen ten einde' aan de N. V.
de Provinciale Geldersche Electriciteits-
Maatschappij dat geld ter te verstrekken
voor de uitbreiding van haar bedrijf.
Amersfoort
Recht en Orde.
In de Woensdagavond gehouden
bestuursvergadering der R. K. Kies-
vt-reeniging «Recht en Orde* weid
besloten in December a.s. eene ve
gadering voor R. K. Kiesgerechtigd)
beleggen, waarin het lid der Tweede
wordt het Centraal Bestuur
gekozen,
Voorts zal het Besluur den leden
Iviseeren aan te nemen, dat de vrouwe
lijke kiezers geeo aparte afdeeling in
«Recht en Orde* zullen vormen maar
gewoon als leden zullen worden inge
deeld in de parochiale afdeeling waartoe
zij behooren.
In de afdeelingsbesturen en in
centraal bestuur zijn dan plaatsen
vrouwelijke kiesgerechtigden 'te r-
Aan het bestuur was verzocht adbaesie
betuigen met de motie inzake de
oorlog- en marineiasten, door de R.K.
Kiesvereeniging van Arnhem aanvaard.
Het bestuur besloot de gevraagde
adhaeslebetuiging te zenden.
Het >dekenkantoor«.
Wat is de reden, vraagt het Han
delsblad, dat de hquidatie van den
-oorraad legerdekens op andere wijze
plaats vindt dan die van de militaire
schoenen
-Te 's-Gravenhage bestaat een Rijks
kantoor voor Huiden en Leder, mei
liquidateur aan het hoofd, tot wlen
de burgemeesters zich moeten wenden,
indien hun gemeente voor toewijzing
voorraad militaire sch
aanmerking wil komen.
-De Minister van Landbouw roept
daartoe de burgemeesters bij
waarvan in de Su-Crt. mcdedeeling
rdt gedaan.
-Een regeling, waarmede
coord kan gaan.
-Voor de dekens is een heel andere
methode gevolgd.
-Dit blijkt uit een door het Hbld.
afgedrukte officieel klinkende circulaire,
gedateerd Amersfoort, 18 Oct.
Centraal Dekenkantoor, aldaar.
»De ondergeteekende G. J. Bloeme,
Leusden, is volgens de inlichtingen
a het «Hbld.* een oud-sergeant, die
thans met een personeel van 16 nr
het centraal dekenkantoor bestuurt
il achter het hotel Oud-Leusden,
bij Amersfoort, de zoogenaamde
kenstal,* wel bekend bij dc bevolk-ng
Amersfoort en omgeving. Maar
dit dekeutoor schijnt zijn speciale de
kenaffaire te zijn. Dagelijks gaan
heele wagons dekens uit Amersfoort
naar verschillende plaatsen in ons land.
Volgens zijn mededeelmgen heeft de
heer Bloeme van zijn vootraad
70.000 stuks reeds de helft
kocht, zoodal hij een flinke verdienste
«Deze gang van zaken beeft
breeede kringen alleszins begrijpelijk!
■erbazing gewekt, en men vraagt zich
if waarom ook hier niet van overheids-
wege gedistribueerd wordt, zoodat niet
één persoon ten koste van belasting
betalers wordt bevoorrecht. Wij v__.
gen de aandacht op deze geschiedenis, 1
mede omdat onder de bewoners van
Amersfoort het gerucht de ronde doet,
dat een zelfde methode zal gevolgd
worden met den voorraad militaire
werkpakken.*
Politiezaken.
S., wonende L. Nicasiusdwari
deed aangifte diefstal van kruidenieta- I
In de modewinkel hoek Lieve
Vrouwestraat werd een ruit verbrijzeld, 1
doordat 'n schildersknecht met ten
wageD, waarop een ladder, een tekorte
Op den Arnhetnscheweg kreeg j
iemand ecu, toeval. Na bij een derbc-
woners te zijn binnen gedragen is h.j
□aar zijn woning overgebracht. i
v. d. R., wonende Hellestraat, doet
aangifte van verduistering vau een
handkar.
De afd. Handels- Kantoor- en Win-
keibedienden hield een ledenvergade- I
ring, tevens tweeden ontwikkelinga-
avond. De notulen werden gelezen en 1
eenige mededeelingen gedaandaarna
7 nieuwe leden geïnstalleerd. Alsdan j
werd overgegaan tot het kiezen vaa 4
bestuursleden eenige leden gaven zich
voor tijdelijk bestuurslid op, Daarna
kreeg de geestelijke Adviseur het wootd
en deze hield een interessante verban- li
deling over lijkverbranding en hoe de S
K. Kerk hierover denkt. Datderge-
lijke onderwerpen zeer belangwekkend
n leerrijk zijn behoeft geen betoog;
>ij hopea dat onze Adviseur ons oog''
ikwijls op zulke degelijke lezingen zal
vergasten. Na de rondvraag en op-
wekking den 12 Dec. weder allen op
den derden ontwikkelingsavond bijeen
te komen werd de vergadering gesloten.
Stepban Partos.
Donderdag 27 November li
ook hier ter stede ongeëvenaard ge- L
vierde 16-jarige violist Stephan Partos 9
een concert geven in Amicitia, t
Marcel van Gooi aan den vleugel.
Ingenieur Van Hoogstraten hield I
voor het departement Amersfoort der J
Maatschappij van Nijverheid een vooi
dracht over „het verkeerswezen i
'groote steden", toegelicht met licb
Op het terrein „Beag e
omgeving is door de jeugd en ook i]
door ouderen op schandelijke
huisgehouden door het plegen vi
dadigheid, gepaard gaand met i
ling, braak en diefstal.
Een dertiental jeugdige personen J
thans verbaliseerd.
- Op de markt.
Appelen f4.5 f 5-50, Pereo f4.'—
6.Zandaaardappelen f4.50 f5.— i
per h-ctoliter. Hoendereieren f 2*
30 per 100 stuks,
f 3 30 a f3.70 per Kilo. Kippen f li
f 3.20. Kuikens f 4.— 4 f 6.—, ~3
kuikens f 080 5 f 2.Oude e
60 a f 3.— Hazen f 3.50 4 f 1
Tamme konijnen f 2,f 5.
stuk. Duiven I 1.80 4 f 2.— per pi
Magere Varkens f 80.- a f lfl
Zeugen f 200— 4 f 300.- f 25.-
f 48 per stuk.
Aangevoerd 150 heet. Appelen 1
heet. Peren50 heet. Zandaardapp
700 stuks Hoendereieren
Grasboter20 Magere Varkens
biggen 12 Zeugen.
DE WRAAK.
3)
Delpech naderde het bed
trillende stem fluisterde hij Jan d'Es-
coubés, terwijl hij hem de armen vast
hield, toe: «Ongelukkige die gij zijt,
weet dan nu dat de priester, de pries
ter, u het leven heeft geiedl.d'Escoubés
luisterde nu gelaten naar het verhaal
dat de apotheker hem gaf. Deze her-
imierde hem zijoe lange nachten van
ijlende koorts, zijne dagen van dood-
gtrijd, zijne «anhoop en vooruitzicht
van ongeneeffljkheid, alsmede de liefde
diensten vah den priester die ofschoon
vrijwillig dienaar, als een stomme slaaf
zich zeiven waagde om hem, en in stilte
vóór hem bad.
En toen hij opgehóuden had te spre
ken, snelde Delpech de kamer uit,
zonder eenig antwoord van den afge
vaardigde af tc yachten. Deze bleef
gedurende eenige uren alleen, eerst
mijmerende en daarna aan de hevigste
ootroeringen ten prooi. Eindelijk liet
Delpech zich weder zien en d'Escoubé-
vroeg hem bedeesdI «waar is hij?*
«Hier*, antwoordde de apotheker l„
te gelijk opende hij de deur waardoor
de hoogeerw. heer de Branvignac bin
nenkwam, gekleed in de zwarte toog.
Het slachtoffer en de beul stonden
tegenover elkander, hunne oogen ont
moetten elkaar. «Hier ben ik, zeide de
geestelijke, zend mij op naar het schavot,
ik heb mijn missie volbracht.*
d'Escoubcs sloeg de beide handen
>or het gelaat en prevelde enkele
onverstaanbare woorden.
Ons verhaal kan nu kort worden, de
lezer raadt wat ons nog overbleef
vertellen. De revolutionair wilde het
lichaam van den priester redden,
de priester verlangde meer: hij redde
de ziel van d'Escoubès. Dat ging
lijker dan de genezing van het hoofd
en de borst. De ziel lag onder bergei
stof als bedolven. Lange dagen, lange
maanden, gebeden, traneu, redeneeriu-
gen, bewijzen waren daartoe noodig.
De genade Gods was daartoe noodig.
Met dezen bijstand slaagde de priester
er in een eeuwenouden haat te
smoren en leidde hij den man de kerk
weder binnen, die reeds 't doodvonnis
over den dienaar Gods geveld had.
JOHAN SOBIESKI.
Johan Sobleski was een zoot
Jacobus Sobieski, landvoogd van Kra
kau, gehuwd met Theophila, dochter
den beroemden veldheer Zolkiovski.
Hij werd 2 Juni 1624 te Olesko,
Galicië, geboren, bezocht als jongen de
scholen te Krakau en trad daarna i
dienst bij de koninklijke musketiers t
Parijs, ten einde zich in de wapenhandi
te oefenen. Nadat hij er verscheiden
jaren had doorgebracht, ljet hun vader
hem en zijn broeder Marcus een rei
doen door Duitschland, Italië eo Turkiji
om landen en volken, doch vooral den
vooi uitgang in zaken van defensie te
leeren kennen.
Terwijl zij zich te Konstantinopel
bevonden, bereikte hun het bericht van
het overlijden huns vaders en het uit
breken van den kozakkenoorlog. Ijlings
keerden zij naar hun vaderland terug
en, nadat de eerste rouw over den
dood huns vaders verstreken was, be
gaven zij zich ten strijde.
Johan Sobieski, ofschoon een militair
in zijn hart, was tevens een liefhebber
van boeken en wetenschap hij kon een
zestal talen spreken en schrijven. In den
oorlog tegen de kozakken sneuvelde
zijn broeder Marcus; Jan Sobieski, die
zich evenzeer altoos in de voorhoede
bevond, bleef behouden
dooi dapperheid en beleid uit. Vooral
onderscheidde hij zich in het jaar 1667.
Polen 80000 Tartaren versloeg en sedert
dien tijd den eeretitel van «Schrik der
Tartaren* behield. Hij won de gunst
des konings en de liefde van het Pool-
sche volk.
Tot maarschalk en landvoogd
Krakau door den koning 'benoemd, be
haalde hij in 1673 een groote beroemd
heid, door zijn schitterende overwinning
de verbonden legers vat Tartaren
Turken, te zanten 80000
lende. Hij tastte hen, (geallieerd met
Moldaviërs en Wallachen, te zamen
:t meer dan 50000 man uitmakende)
hun verschanst legerkamp aan, be
stormde het en joeg den vijand op de
vjucht. De vluchtelingen nazettende,
nam hij den volgenden dag de vesting
Choezim in, waar ontzaggelijke buit
'erkregen werd. 28000 Turken en Tar-
aren waren op h t slagveld gebleven,
terwijl er van den kant der Puien, Wal
lachen en Moldaviërs slechts 5 4 6000
gesneuvelden eo geblesseerden wa
Sedert die zegepraal ontving hij
tweeden vereerenden bijnaam, dien
«Strijdhamer tegen de Turken*.
Na den dood van Casimir IV werd
Sobieski, ten jare 1674, door de Polen
tot hun koning gekozen. Polen was
geen erflandde koningen werden
toen hij met een legertje van 100001 uit de waardigsten verkozen. De plech
tige kroning had eerst twee jaren later
plaats, wijl de nieuwe koning op de
slagvelden en in de vestingen de handen
vol had met de TurlAn, die eeuwige
vijanden der Christenen. Eerst in 1676
op den feestdag van O. L. V. Lichtmis
werden Sobieski en zijn gemalin Maria
Casimira, dochter van den Franschen
markies Lagrange d'Arquien i
hoofdstad Krakau solemneel gekroond.
Jammer voor de christenheid van
Europa waren de christenvorsten meestal
in onmin en hun verdeeldheid gaf dik
wijls aan de Muzelmannen vrij spel.
De Hongaren kwamen in opstand tegen
den Oostenrijkschen keizer en werden
door de Turken, zoomede door den
Franschen koning Lodewijk XIV ge
steund, Deze wilde zelfs den Poolsclien
koning overhalen om B'andenburg of
Silezië aan den Roomschcn keizer van
Duitschland en Oostenrijk, Leopold
ontrukken. Doch Sobieski liet hem w
ten dat hij een gelofte had afgelegd
om niet tegen christenvorsten oorlog
te voeren, maar alleen tegen den alge-
meenen vijand der christenheid en dat
hij aanhoudend den Hemel bad
eendracht onder de christen vors
ten einde met gezamenlijke strijdkrach
ten de macht van het Osmanische rijk
te breken en vrede, met veiligheid,
Polen en de omliggende rijken te ver-i j
zekeren.
Hij scheidde zich ook van de Hon-, 'J
garen af, wijl deze de hulp der Turken- J
hadden aangenomen; liet aan degroot-j
vorsten van Moskou te verstaan geven.
dat ook zij niet tc vertrouwen waren
en poogde een bondgenootschap te
vormen van Paus. keizer en verdere
Roomsche mogendheden. Paus Inno-
centius XI zeide aanstonds zijn mede- j
werking en hulp tegen den Turk toe
Keizer Leopold, die wist hoezeer de
Fransche gezant in Polen woelde, sloot 1
vooreerst slechts een defensief veibond
met de Poolsche regcering, te meer
wijl de wapenstilstand nog 5 jaren zou
duren. Sobieski zag inmiddels hoe de
Muzelman zich uitrustte en dat er ge- I
vaar bestond niet alleen voor Weenen,
maar ook voor Krakau en Venetié. f]
Zgn vooruitzichten werden .nai.r al
te zeer bewaarheid en den 31 Maart
1683 kwam er een of- en defensief j
verbond tusschen Oostenrijk en Polen
tot stand, dat door den Landdag moi st
g iedgekeurd worden. De Poolsche
Landdag kon het echter, gelijk trouwens
in die dagen meermalen gebeurde, niet
eens worden.
Wordt vervolgd.
