DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN DINSDAG 23 NOV. 1920 34sts JAAROANd No. 68. DB BBMBODB verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan. doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw a 10 ct. advertentiBn 25 cent per regeL BUU|ke tarieven voor handel en nijverheid bQ geregeld ad verteeren, Advertentlen moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 9 uur worden bezorgd. Tien bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Bisschop David van BourgondiS placht hier tijg verblijf te houden, toen hij uit Utrecht verdreven was. Hierom heetten naastbij tijode buizen, die ook tot oude Minderbroederklooster be hoorden, nog langen tijd ,,Davids~Hof Waag. Achter de St. Joriskerk, aan Appelmarkt, staat de Waag, een gebouw, dat vroeger voor Latijn- sche of Groote school was ingericht maar nadat deze in 1622 verplaatst werd, is de Waag van achter 't Stad huis herwaarts overgebracht en sedert een gedeelte van 't gebouw geschikt gemaakt voor een Lakenhal en een Hoofdwacht voor het garnizoen. KERKEN. Leer de jongens plezier in hun werk krijgen en energie ont wikkelen. Dat kweekt gélukkige en krachtige mannen. Saneta eatctlia. 22 Novamber. Caecilia, wier luit den lof Zong van 't gezegend hemelsch hof, Is«pp den klank van stem en snaren Ten open hemel ingevaren, En vleit daar met muziekgerucht Een witgewiekte Eng'lenvlucht Te volgen waar heur zuiv're voeten De heerlijkheid des Lamsjontmoeten. O maged, leid ons met uw stem Naar 't luiaterlijk Jeruzalem, Waar in Zijn zonne-lichte zalen De Heiland heerseht, die wilde dalen Voor ons in 't duister Bethlehem Eeti wandeling door Oud» Amersfoort (1770). Door T. PLUIM. ra. De Groenmarkt heeft men Zuidzijde van het Havik, en de Turf markt op den Singel vóór 't St. Pietets- Gasthnis, waar de turfschepen komen en lossen. GEBOUWEN. Behalve de kerken en godshuizen heeft Amersfoort weinig openbare ge bouwen. a. 't Stadhuis. Dit staat in 't midden der stad aan den reeds genoemden Hof. Het heeft een witten gevel en een op gang (bordes) met trappen ter weers zijden, op welker 4 pilaren het wapen der stad door 4 leeuwen wordt vast gehouden. Uit 't dak rijst een koepel torentje. In de Raadszaal ziet men de beeltenis van Willem III, stadhouder dezer gewesten, benevens een schilderij, dat het laatste oordeel voorstelthet is door den bouwkunstenaar Jacob Campen geschilderd en door zijn erf genamen aan de stad geschonken. b. De Doelen. In 't Westen der stad, aan den Singel naast het St. Pieters- Gasthuis, staat de Doelen, die voorheen een kerk en klooster der Minderbroeders (het Observantenklooster geheeteo) placht te zijn, maar ten tjjde der be roerten der zestiende eeuw (de invoe ring der Hervorming) in een Schut tershof' werd veranderd. Thans Is hel een drflige herberg, waar aanzienlijk, lieden kunnen logeeren en verscheidene Heemraadschappen en Collegiëa hun vergaderingen en maaltijden houden. Zij is omringd door tuinen en lommer rijke wandelpaden, o.a, het Jufferpad. ingericht, 'aarvoor de stad 100 ducatons schonk. (Een ducaton deed 13.15.) De Lutber- schen werden terzelfder tijd ook van schuttersdiensten (het betrekken der wacht, ens.) vrij vertelaard, doch deze vrijstelling is in 1748 weer ingetrokken. De vergaderplaats des Remonstranten staat in de Vijverstraat. Op de« plaats vond men voorheen een Beggribof. Zij is klein, gelijk ook de gemeente, die door een Predikant bediend wordt. Wordt vervolgd. hij hun de gegevens te be oordeel eo. Ook in de overheids bedrijven dient dezelfde eisch gesteld. Van de bedrijfsraden wenschcn wij i geen zuiver katholieke instellingen te|t maken, doch w) wenschcn publiekrechtelijke Binnenland Er zijn twee Hervormde kerken in stad, o.l. de Groote of St. Joriskerk de Kleine of Lieve Vrouwekerk. De St. Joriskerk staat aan den Hof, alwaar zij baar hoofdingang heeft, ter wijl er Dog een andere ingang is aao de Appelmarkt Ten Oosten, in de Lange- straat, zijn de dusgenaamde teven hui tegen de kerk aangebouwd. (Volgt een beschrijving der kerk.) Zij wr ds in 1248 voltooid en werd tot door Otto Hl, bisschop van Utrecht, aan St. Joris als beschermheilige toe gewijd. Men zegt, dat er wel 50 altaren ;estaan hebben. In 't jaar 1340 brand je zij geheel af, doch werd naderhand veel sierlijker herbouwd. Bisschop Jan van Diest heeft haar in 1337 verheven tot Collegiale kerk en er een Kapittel, bestaande uit een Deken en twaalf kanunniken, in gesticht. De Kleine kerk wordt de Lieve Vrouwekapel genoemd, omdat zij ouds aan de H. Maria was toegewijd. san de Breedestraat ter plaatse, waar eertijds een klein kerkj; of kapel, de St. Joostenkapel gehceten, gesticht was. Z§ werd in den Komeinschen tijd veel bezocht zegt de schrijver door Vreemdelingen, omdat er i Lieve Vrouwebeeld bewaard w« vele en groote wonderwerken >erden toegeschreven, eveoals de stich ting der kerk in de 14e eeuw. 't Ge bouw heeft weinig aanziens, (Zooals ik reeds in mijn opstel over Pieter Pijpers meedeelde, is deze kerk in 1787, toen de soldaten der Prinsgezinden er in gelegerd waren, en er bommen in ver- aardigd werden, in de lucht gevlogen.) bezit een zeer boogen sierlijken die met drie omgangen zeer kunstvol is gebouwd en een fraai klokkenspel van den vermaarden Frans Hemony bezit. Nu volgt een beschrij ving der kerk. Van ouds stond aan de Oostzijde der ad, kort bij den stadsmuur, een kerkje, de St. Janskapel genoemd, en in 1388 gesticht door een Priester uit Deventer, Floris Radewijn, den leermeester van Thomas Kempis. De kapel werd nog de voorgaande (d.i. hier in de 17e) uw, door de Fransche en Engelschi Hervormden gebruiktdoch zij is door een storm ingestort en vertoont nu niets meer dan een muur. De woningen van Broederschap van St. Maarten, die aan- deze kapel toegevoegd waren, zijn reeds voor lang tot Burgerhi bouwd. De Lutherschc kerk, een klein ge bouw met een spitsen toren, staat i dfe Langestraat bij de Vtschmarkt wordt door een Predikant bediend. De dezer keik is in 1552 geheel uwd, doch de keik is oud en was weleer de H. Geest-kapel, de oudste kerk der stad zij werd in 1686 door de stadsregeering aan de Lulherschen afgestaan met het recht van begraven in de kerk. Het gebouw werd toen belangrijk hersteld en tot het houden Bij de algeraeene beschouwingen in de Tweede Kamer gehouden naar leiding van de Staatsbegrooting blaarde bet lid Hermans dat geen van de katholieke afgevaardigden zich ge voelt als vertegenwoordiger van een bepaalde klasse. De katholieke fractie verdedigt de belangen van de geheele gemeenschap, omdat er eenheid van beginsel is bij^ mogelijk verschil van practische toepassing. Juist de midden weg tussehen socialisme en indivi dualisme wordt door de katholieken het trokken Raad van Arbeid vernietiging van de voor hem opgemaakte rente- kaart te vragen. Wordt op het versoek door den Raad of ia beroep door den gunstig beslist, dan worden de echte betaalde premiftt aan den rechthebbende terugbetaald. In bet bij zonder is het bovenstaande van belang voor t>3 •- solidarisme. Het uitgangspunt van de klassepoliliek deugt niet, al zijn de vertegenwoordigers daarvan .dikwijls beter dan bun beginselen. Troelstra zelf beeft in 1915 erkend, dat bet historisch materialisme niet bevredigend is ter verklaring van de meer diepere roerselen van des men- 3chen ziel. T'oelstra zal dus ook moeten erkennen het goed recht van beslaan der christelijke arbeidersbewe ging. De leiders van de niet-christelijke arbeidersbeweging stellen alleen de materieele motieven op den voorgrond, hetgeen op diepe teleurstelling moet uitloopen daar niet alle wenschen kunnen worden bevredigd. Het geroep om socialisatie is het beste middel om ontevredenheid te wekken. De sociali- satie-roep moet op bitte uitloopen en nieuwe reactie wekken. Zooals men die nu al eens hoort tegen den 8 urendag 1 De achturendag zal uitnemend kunnen werken, indien de toenemende arbeidsscbuwheid streep door de rekening haalt. Er moet zedelijke kracht aangekweekt wor- in de arbeiders, welke alleen mo gelijk is door het behoud van de ideo logieën in ons christelijk volk. De ka tholieke arbeidersbeweging groeit voort durend, door haar ideologische kracht. De socialistische arbeidersbeweging heeft nu echter haar stuur verloren, waardoor zij slingert. Met het kapita lisme rekenen de socialisten hier af, zij zijn zelf nog niet klaar met de organisatie van de productie. Jaren lang praten ze al over de socialisatie, zonder te weten wat zij is. Wel mag vastgesteld worden, dat het den socia listen mankeert aan rechte propaganda middelen. De socialisatie is slechts een magere leuze, meer niet. Doorvoering daarvan zou geen verbetering brengen het lot van de arbeiders. Opvoering n de productie mag niet geschieden i koste van de vrijheid en het geluk van de arbeiders Men wachte het rap port van de Staats-commissie rustig af. De katholieke bedrijfsorganisatie overal in wording. Het ligt in de bedoeling van bedrijfsradenstelsel, den arbeiders t veel mogelijk medezeggenschap geven, niet slechts over de arbeids voorwaarden, maar ook o drijfspolitiek. De patroon atbeiders, die hooger loon eischen, niet kunnen afschepen met De groote moeilijkheid bij de rege ling van der ambtenaren rechtspositie, zegt de A. R. Rotterdammer, is recht te laten wedervaren aan het eigenaar dig karakter der atbeidavcthoudmg, die navolging van het burgerrechtelijk model uitsluit. Waarin dat karakteristieke gelenge is In tweeërleiDegccn die in over heidsdienst gaat, doet afstand van de wisselende kansen van het vrije maat schappelijke leven. Hij treedt in hiërarchisch ambtelijk verband, gaat niet op eigen risico op verovering uit, maar volgt de enger afgebakende ambtelijke loopbaan eu geeft daarmee verschillende rechten prijs. De tweede karaktertrek is dat het overheidspersoneel heeft tot patroon de Overheid en alzoo in verband met het gezagselcment eene afwijkende positie inneemt. Ditmaal slechts over het eerste. Uit de ambtelijke positie vloeit voort dat de ambtenaar mag vorderen dat bij, doende zijn plicht, /niet lichtvaardig worde ontzet van zijn post en dat zijn dienstvoorwaarden hem tot behoorlijke bi| d» invoering tbr verzekering door den Raad van Arbeid op grond van hun werkzaam zfétnde ringsplichüg zijn verk Bij uitspraak van 10 Jmd LL beeft de Centrale Read van beroep beslist, dat ais regel die kinderen niet verse- keringsplichtig zijn. Belanghebbenden worden daarom in hun eigen belang geraden t$«lig in elk geval vóór 3 December 1920, zich met een aan vraag tot vernietiging hunner rentekaar l te wenden tot den Raad van Arbeid binnen wiens ressort zij hun woon plaats hebben. Bij aankomst van een trein Is te Zwolle een jougeman door de loco motief gehee' "-rmnrzeld. 7ijn zuster die het za wanzinnig var schrik. Te Enschede is in de fabriek der firma Blijdenstein de 63 jarige tim merman door een drgfas gegrepen et onmiddellijk gedood. ontplooiing van zijn krachten in het maatschappelijk leven in Amersfoort Evenwel schuilt in die vastheid een Het gevaar dreigt, dat een bevoor rechte kaste van lieden wordt gescha pen, die met het „eens ambtenaar altijd ambtenaar" tot leuze een inge- zonkenbeid en sleur vertoonen, welke een gezonde plichtsbetrachting in den Die vastheid mag niet aldos op de de spits worden gedreven, dat het be lang van de ambtenaren praevaleert boven bet belang van den dienst. De ambtenaar is niet Selbstzweck, et doel maar middel. Hij is niet meer in een instrument der Overheid om het publiek belang te dienen. Overweging van die eenvoudige waarheid zal voor veel misverstand bij de uilwerking van de ambtenaarsrege- ling behoeden. In de onderwijzerswereld is onte vredenheid over de voorgestelde salaris- regeling. Een goede sa'.arisregeling moet niet meer geld van de schatkist vergen, dan strikt noodzakelijk is zij moet rekening houden met de wikkeling van den onderwijzer ei studie die noodzakelijk is, en raag het vak van onderwijzen financieel niet achter doen staan bij betrekkingen die minder of evenveel voorstudie eischen ook moet ze niet in het nadeel van den betrokken dienst zijn. Aan de eerste voorwaarde wordt voldaanaan de volgende nii Over de geheele linie zijn het vo ora tegenwoordige onderwijzers, door de salarisregeling zoodanig ge troffen worden, dat er niet slechts geen sprake is van noemenswaardigen uitgang in positie, maar soms zelfs ach teruitzetting is te constateeren. bevoegde zijde wordt er de aandacht van belanghebbenden op ge vestigd, dat degene, die meent door den Raad van Arbeid ten onrechte verzekeriogsplichlig ingevolge de validiteitswct te zijn verklaard, bevoegd is vóór 3 December a.s. aan den Woensdag 24 Nov. zal we< voor de eerste maal na de mobilisatie jaren de plechtige opdracht dez Leden van de R. K. Militairen-ver. plaats hch- ben onder het Lof van 7 unr, is de garni-zoenskerk aan bet Zand. Door de politie is terzake straat- diefstal op heeterdaad betrapt zekere J. R., oud 14 jaar. Door dezen diefstal, jeztaande uit het ouvreentdaa vaneen fietspomp van een onbeheerd staand rijwiel in de Krommestraat, hóeft de recherche een draad in handen gekre gen van in den laatsten tijd veelvuldig voorkomende diefstallen, waarbij ver mist werden rijwiellontaars, parapluis®, portemonnaies, mattenkloppers enz- Bebaive deze J. R, zijn daarbij betrok ken P. M„ A. v. L., en P. G. W., allen jonge lieden van 1214 jaar. Ket treurig is, dat er ingezetenen z$n, die van deze kinderen, voor een luttel be drag gestolen goederen koopen. J. R. is ter beschikking van den officier van justitie gesteld, Geboren Hendrika Jacoba, d. v. W. v. d. Eshof en M. C J.v. Leeuwen Elias Lambartu8, z. v. E. J. Ruitenberg i J. W. v. Gelder. Overleden: Roelof Rackee, 77 jr., ongeh. Petronella Rij pert, 10 m. Ten overstaan van den notaris Te Leuken werden geveild: Perc. 1 en 2. Twee woonhuizen Co- □inckstraat, E. J, Ruitenberg f5900. Perc. 3 tot en met 10. Complex ge bouwen met drukkerij gelegen aan de Kortegracht en Valkestraat; opgehouden f26940.—. f ere. 11 en 12. Twee woningen aan KI. Nachtegaalstraat opgehouden f 2520.—. Not. Johs. Knoppers veilde: Perc. 1. Winkelbuis Zuidsingel, G. Aarsen f4950. Perc. 2 en 3. Twee winkelhuizen Muurhuizen en perc. 4 woonhuis Stoove- strsat opgehouden f5350. 2 DE STORM In den laatsten tijd had de volgende veronderstelling zijn geweteu herhaal delijk gepijnigd. Die zoon kon thans ongeveer pries ter zijn. Hij wist van bem, dat het van zijl jeugd af zijn verlangen was geweest, missionaris te worden in deze streken, omdat zijn edelmoedig hart haakte, de grootste gevaren te onder staan uit liefde tot God nu bleef het aantal priesters gering, bleef de vraag om hier te werken juist door die gevaren geringais hij nu kwam aankloppen, zeker bij zijn aankloppen, zou deze dan even groot moedig tot alle offers bereid zijn ook voor den zoon van bèm l Gods wegen leiden zoo wonderbaar het kon toch. Weg wilde hij die hatelijke gedachten verdringen, welke zijn mooi, groot leven tlAchtten te verkleineD, en hierin werd hij geholpen door een uitroep van zijn zoon, die met dc ledige emmers i naar binnen haastte om daarna droppels een kracht, n het stei- e dreunde luiken op de »Daar komt het, var is bij En hij merktede e begonnen neer te slaan i dat de paarden er var geren gingen, en in de de naderende storm. Daar het in bedwang houden der verschrikte dieren alle oplettendheid vroeg, had hij niet gezien, dat dwars door de boomgaarden een man kwam aangeloopen hij keek pas die richting uit, toen diens polsstok in het water plonste van de sloot rondom het huis i hij kwam overgesprongen. Uiterlijk zag de vreemdeling er heel gewoon uit, ais de eerste de beste beider hier uit den omtrek, maar ijze, waarop hij rond zich keek, vlug n schuw, zoo van iemand, die altijd i gevaar verkeert, en zijn oversprin gen, dat eenigszins onhandig geschiedde, gaven den boer terstond het vermoe den, dat di( de nieuwe priester mocBt zijn. Bevestigd werd dit vermoeden, toen de vreemdeling hem naderde eo zachtjes toefluisterde»Ave Maria U het wachtwoord der katholieken voor hun geheime bijeenkomsten. Talrijker vielen de droppels en zwaar der geweldiger dreunde de storm en naderwilder sprongen de bange paar den, en het werd donkerder. En slaan deed hij de beesten met zijn vuisten om ze in bedwang te houden, meer nog echter om zich zelf bedwang te houden wegens den m van kwade begeerten, welke opstak in zijn hart. Achter dat wachtwoord had de vreem deling nog een klein woordje gevoegd •Oom li en hij had die stem her kend en dat gelaat. Nu was het geschied, nu stond bij tegenover den priester, wiens vader zijn vrouw had doen sterven. En de droppels vielen en de storm dreunde en de paarden sprongen eo het werd donkerder. Slaan bleef hij dc beesten, wild en woest, want zijn gedachten wilde hij overmeesteren. Binnen hoorde hij den schout zijn rakkers roepen om het onderzoek Maar zouden zij morgen niet terug komen Dan misschien de boete, welke a het geld van moeder zaliger zou vergen' Zou hij dien priester nu Diet onderkomen weigereD, want was niet te gewaagd l Hoor dien regen Hoor dien storm Wolken van afgerukte blues i stoven «usschen hem en de steigerende Dat was de ramp, de ramp van zijl buurman. Dat was de armoede cn het hui lijksuitstel van zijn kind, wellicht voor alujd. En dat alles voor den toon van hèm, van hem Daar trad de schout naar buiten vroeg de paarden. Alt bij nu eens ssi«Die verkleede man, dat is 't wat je zoekt" dan kreeg hij zelfs geld, veel geld. Hoor dien regen 1 Hoor dien storm Maar een prieBter verraden. Maar zijn ondergang en ongeluk ter wille van den zoon van hèmen zag zijn verbeelding dat uitge teerde gelaat zijoer stervende vrouw, hoorde hij haar roepen om haar broer, dien zij vergaf. Onstuimig greep hij de teugels om de anderen bij het opstggen te helpen. Die anderen, angstig en gejaagd om nog het komende noodweer te ontko men, letten niet op dien vreemden man, die er als een knecht bij stond, en zij reden weg, en hij liet ze weg rijden, duwde daarop den priester met geweld naar binnen, bracht hem zonder iets te zeggen naar de schuilplaats in dén stal en daar in het donker knielde hij neer en vroeg den zegen. De regen plofte op het rinkelende dak. De wind bonkte tegen het trillende huis. Gekraak van boom en al rondom. Maar de geflulstetde woorden dez priesters waren voor hem als de woor den des Zaligmakers op het meer, die den storm bedaarden, den storm xjjns harten, waarover nederdaalde die stilte der christelijke gelatenheid, welke tot alle offer te bereid. JOH. VAN DINTHER, S. J.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1920 | | pagina 1