Prachtcollectie FiUJUHAMERSVELD DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT ÉN OMSTREKEN DINSDAG 30 NOV. 1920 84»ts JAAROANO No. 70. Kantoon Laagogracht 78, Amersfoort DE EEMBODE verechflnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, doch oplegging ran abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per drie maanden 10.90 Bulten de tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld advertecren. Advertentlin moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 9 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Lichtzinnige menschen worden door de opvoeding die het leven geef t, slechter nadenkendbeter. Een wandeling door Oud- Amersfoort (1770). Door T. PLUIM. Slot. Een ander huis is het Stads/einder huis, staande in de Lieve-Vrouwen straat bij de kleine kerk (die thans ver dwenen is) en in 1717 geopend werd. Vóór dien tijd werden de arme weezen der stad, die niet in het Weeshuis konden opgenomen worden, bij ingezetenen uit besteed. Tegenwoordig (dus in 1770) worden niet alleen zulke weezen, maar ook alle verlaten kinderen en zelfs bast aarden in dit Huis opgenomen. Het geniet, behalve zijn gewone inkomsten, ook de geiden, waarvoor de Bank van Leening jaarlijks verpacht wordt. Ook gaan jaarlijks tweemaal de reeds ge noemde leden der stadsregeering een collecte langs de buizen houden, terwijl elke week twee jongens met een bus om aalmoezen laDgs de huizen gaan. Het is thans een ruim gebouw. De kinderen uit het Weeshuis gaan half zwart, hall rood gekleed, en die uit het Kinderhuis geheel in 't zwart of zwart grijs, met een half rood, half wit boordje op de schouders. KLOOSTERS. Er zijn voorheen ook verscheidene kloosters in en om Amersfoort geweest, die óf verdwenen óf tot andere doel einden ingericht zijn. (Eén paar jaar geleden heb ik in dit blad er enkele van behandeld onder den titel van «Twee oude kloosters onder Soeett). De voor naamste waren die van St. Jan, dat ge heel verdwenen is; Marienhof, nu (d.i. ïd 1770) het Weeshuis en dat der Minder- broedren, nu de Doelen. Dat van St. Barbara is tot woningen vertimmerd. De voornaamste kloosters zijn evenwel geweest dat van St. Agnes, en dat van St. Agatha of St. Aagten. Het eerste is in een Latijnsche school véranderd dat van St. Agatha is verkocht om ei aanzienlijke woningen van te maken, er wel een gedeelte in 1640 voor 10.500 gulden voor een lakenreederij, nadat nonnen, die sedert 1603, toen de stad de kloostergoederen had genaast, op stadskosten werden onderhouden, uit gestorven waren. In 't z-lfde jaar werd nog een ander gedeelte verkocht en in 1643 de overige gebouwen. Zoodoende is van de uiterlijke bouworde van bet klooster niets meer overgebleven, be halve een kerkje met een spits torentje en een luiklokje. Het bt hoort aan de r allerlei doeleinden stad, die het 1 gebruikt. SCHOLEN, Er is bier een oude Latgnsehe School, die reeds in 1380 vermeld wordt. Zij stond vroeger aan de Appelmarkt ach ter de Groote Kerk, waar nu de Waag en de Hoofdwacht zijn (dus in 1770) doch in 1622 is zij in de kerk van het St. Agaes of Agnietenklooster, tusschea den Singel en de stadsmuur, bij het School- of Heerenpoortje, overgebracht. Zij placht voorheen de Groote School genoemd te worden ter onderscheiding van de Stads Nederduitsche School, waartoe het kostershuis der Groote Kerk 1586 was ingericht. In het jaar 1726 hebben de zooge naamde Jansenisten ook een Kweek- of Kostschool in deze stad opgericht bij hun kerk in de Muurhuizen, waarin veel de beginselen en gronden der Weten schappen en inzonderheid in de God geleerdheid onderwezen worden. HANDEL. Veel handel zoo zegt onze schrijver in 1770 werd er vroeger in kieren gedreven, die naar Gelderland, Holland en Westfriesland en ook naar Vlaan deren en Brabant werden gezonden. Volgens een opschrift in een der giazea in de Groote Kerk zouden er op een tijd 350 brouwers geweest zijn. Doch deze handel ia thans dus 1770 de 17e i, die in 't begin dezer eeuw tot 6 en thans tot 3 verminderd zijn. Ook de Lakenhandel en die in Wol werd met de bierbrouwer j voor een der hoofdneringen van de stad gehouden, doch die is thans geheet en al vcrloopen. De voornaamste handel, tegenwoordig gedreven wordt, i Tabak, welke omstreeks 1615 hier voor 't eerst geplant werd. In en de stad en op de heide tot de Geldersche grenzen toe, strekken zich de tabaksplanterijen der Amersfoorters uit. Builen de Kamp- en de Bloemen- daalsche poorten zijn veel groote tabaks- schuren opgericht voor het drogen der bladen. Vele ingezetenen winnen er den kost mee. Zij gaat naar 't Noorden en de Oostzee, waar de Amersfoortsche haar sterker reuk en smaak zeer gevraagd wordt. Doch tegen woordig wordt de meeste en beste soort voor Franrche rekening opgekocht en naar Frankrijk gevoerd. Men rekent, dat hier jaarlijks omstreeks 3 millioen pond tabak bij Amersfoort geteeld Verder leven vele ingezetenen van het weven en verkoopen van witte stukjes, die van garen en katoen met allerlei strepen en bloemen bewerkt worden; alsmede van bombazijn, diemei i ander weefsel. Ook wordt er in de omliggende streken veel wol, honig, was en eiken brandhout naar Amersfoort gevoerd en vandaar laDgs de Eem naar Holland, Friesland en elders verzonden. Aldus zag Amersfoort er voor 150 jaren uit. Dat er veel veranderd is, zal de lezer van zelf wel zijn opgevallen. Baarn, Nov. 1920. 1) Toen Filips van Bourgondie 1428 Amersfoort belegerde, wierpen de vrouwen kokend water nit de brouw ketels. Binnenland Op bet oogenblik wordt 1 rijwiel per 6 inwoners in ons land gevonden, een stijging in de verhouding alzoo van 60 pet. in 8 jaar. In verhouding tot de bevolking wordt it meest van het rijwiel gebruik ge maakt in de provincie Groningen daarop volgen Friesland, Drente en Zeeland. - Men bericht uit Hoek van Holland Donderdag werd door Prins Hendrik den Scheurpolder een drijfjacht gc- houdan. Geschoten "werden 100 fazanten 16 konijnen, 3 hazen en 11 houtsnippen. Middags weigerden de drijvers, die 10'n dag f3.50 verdienen verder voort te gaan. Zij eischten f5. Nadat deze eisch was ^ingewilligd, ging de jacht door. De oudste bewoner van de pro- vtneie Groningen, Geert Kamps, rus tend landbouwer te Haren heeft onder vele blijken van belangstelling zijn lOlsten verjaardag gevierd. Ofschoon het gehoor en het gezicht minder wor den, mag hij zich nog steeds in een goede gezondheid verheugen. De heer Kamps heeft 5 zoons, resp. ,n 72, 70, 66, 64 en 62 jaren. Geruimen tijd geleden had er een kerkdiefstal plaats te Wolbeek bi) Mun ster waardoor zeer groote waarden aan kerkgewaden en gouden voorwerpen zijn gestolen. Dezer dagen heeft een politiebond het spoor der dieven ge- 'olgd tot even voor de Holiandsche [tens. De Holiandsche politie zette het onderzoek voort en kwam op het spoor der gestolen goederen. Deze zijn n.l. met wagens takkenbosseh nabij Olden- zaal versmokkeld en vandaar door een bekenden hotelier verzonden naar Til burg. Bij onderzoek bij den hotelier werd etn kelk van groote waarde ge vonden van den diefstal afkomstig. De bewuste hotelier, die eigenaar van een der grootste hotels, is ge arresteerd en naar Almelo getranspor teerd om verder gehoord te worden. Het Centraal Verrekenkantoor van Brandstoffen zal de kolenprijzen (be halve die voor huisbrand) verlagen, mede in verband met de basis op de Amerikaansche kolenmarkt, die het mogelijk iraakt, dat thans vr^e brand stof aangeboden wordt tegen prijzen beneden die van het Bureau, Geruimen tijd geleden werd inbraak gepleegd bij de firma Enschedé te Haarlem. Voor een bedrag van nil minder dan 4 ton werd aan nog ni< geheel afgewerkte bankbiljetten ont- Onafgebroken, dag en nacht, heeft en Daar de daders en het ontvreemde gespeurd. De hoofdinspecteur heeft ten leste verschillende plaatsen der stad vallen gedaan. In de Anlboniestraat 55 moest hij zich toegang verschaffen met mokers ijlen. Toen de recherche de kamer binnendrong, was men juist bezig het veranderen der nummers en letters de bankbiljetten, waarvan een aantal op den grond en de tafels ver spreid lag. Op de eerste mokerslagen was een man aan de achterzijde gevlucht. Zijn metgezel, die bij de tafel zat, werd dadelijk gearresteerd, waarna de achter- 'olging van de W. aanving. Deze be vond zich reeds op het dak aangrenzend huis. De recherche loste uit den tuin twee schoten op den vluchteling, waardoor hij werd gewond en van het dak naar de andere zijde rolde in een tuin. Bloedende wist hij nog door een woning, waarvan hij de ruiten stuk trapte, in een steeg te komen, zoodat hij een oogenblik voor de recherche onvindbaar was. Tea slotte is hij op den zolder vau een perceel in de Ossenhoofdsteeg, waar hij zich verstopt had, gepakt. Inmiddels was een inval gedaan in perceel Ossenhoofdsteeg, en daar werd eveneens op zolder een groot deel der bankbiljetten in beslag genomen. De bewoner werd eveneens gearresteerd binnen een uur zaten de vermoe- De resteerende bankbiljetten werden gevonden in een pakhuis in de Beek steeg, in den grond verstopt. Het ge- heeie aantal ontvreemde bankbiljetten beslag genomen. De voorgestelde Onderwijzerssalaris- regeling wekt nog voortdurend beroe ring in alle onderwijzerskringen. In de Tweede Kamer werd er eene interpel latie over gehouden, waarbij woord voerders van alle partgen de regeling meer of minder sterk afkeurden. De heer Van Wijnbergen acht de teleurstelling bij de onderwijzers ver- Spr. is van meening dat de thans >orgestelde regeling verbeterd moet worden. Het stelsel van den Minister acht hij echter onaantastbaar. Een prikkel voor verdere studie moet big ven bestaan nivelleering der sala rissen moet tot geen prijs worden aan vaard en er moet gezorgd worden, dat niemand in salaris achteruit gaat. Het geld voor verbetering zc vinden zijn in bezuiniging, b.v. op ge bouwen, opleiding. In het algemeen leven we, op te grooten voet en de heer Van Wijnber gen wil den minister daarom aanraden in zijn nieuw besluit niet op te nemen de salarisregeling voor de toekomstige onderwijzers. Er dient ean staatscommissie te wor den ingesteld, waarin menschen zitting hebben, die verstand hebben vi wijszaken en van financien. Niettegenstaande interrupties bleef spr. van meening, dat de regeering aan de onderwijzers een behoorlijke bezol diging zal geven, en dat de benoodigde gelden zijn te verbalen op andere deelen van het onderwijs. Men is voornemens alle tarieven der posterijen nog meer te verhoogen. Het tarief der briefkaarten zal ter stond bij het in werking treden der wet op 7 Va cent per kaart gebracht worden. De voornaamste tariefswijzigingen zgn brieven 10 cent tot een gewicht van niet meer dan 20 gram briefkaar ten 7 7, centgedrukte stukken 2 cent per 50 gram nieuwsbladen1 cenl voor nieuwsbladen een gewicht van 55 gr. niet te boven gaande 2 cent voor die, wegende boven 55 gram tot en met 150 gram postwissels voor be dragen tot en met f 50,10 cent per f 25 quitantién12 7i cent. Hierbij komt later de evenbedoelde 25 pet Carbid-, Elactrische en Kaarslantaars, Hand- en Jasbescbnrmers. zeer guchlkt voor St Meolus-eadeaux Filiaal: Utrechtschestraat 25. TELEFOON 81 Uit den Omtrek Baarn Op verzoek zal Jules Persyn, de Antwerpscbe hoogleeraar, in December, Januari en Februari in het Lyceum zes lezingen houden over de groote Rus sen ook over de allernieuwsten onder wier boeken thans in Rusland zelf het meeste te zeggen hebben. Eemnc* Onder leiding van dijkgraaf J. van Klooster, werd vergadering gehouden m het Waterschap „Eemnes" Er werd vastgesteld de ijst van de over 1920 aaDbesteede werken en de herziene legger van de mennegaten in den Wakkerendijk, waarbij de onder houdsplicht in natura is geregeld. Deee legger zal op de secretarie worden nedergelegd. Besloten werd de Sas- en Dijkwale ring in den Noord- en Hetnellenpolder veld uit te diepen en te verbreeden. T. Roodhart Tzn. werd herbenoemd t vast-werkman van het waterschap op eene belooning van f35 per week. ~e vergoeding aan smid Steensma voor :t inzetten der schutten in de door- ten bij de haven, werd gebracht f20. De voorzitter deelde mede, dat eene wijziging van het reglement noodzake lijk is in verband met het besluit waarbij de jaarwedde van D. Hoe pen als secretaris-penningmeester met f 600 is verhoogd en gebracht op f 1800. Carcn GeborenMarie Otto, z. van O. H. Aschmoneit en M. E. J. Weinschenk. Johan Clemens, z. van J. Majoor en C. Kok. Aleida Johanna, d. van C. v. d. Zwaan en M. M. Heerschop. GetrouwdC. P. A. v. d. Heuvel cd H. G. Hilhorst. Overleden Antoinette C. Liernur, 71 j. Klaasje Schaapherder, wed. van B. Vlug, 80 j. Geboren Cbristiaan, z. van C. M. Mulder en P. van den Veen Martha Maria, d. van D. G. Middelman en M. M. Eek Theodora Maria, d. van O. Daatzelaar en H. C." de Groot Hermanns, z. van T. Rekers en J. C. van der Kuijp. Overleden Elise Louise Maria Sin- nige, oud 40 jaar ongeh. Andrisa Everdina van den Broek, oud 7 jr Elisabeth van Slooten, oud 71 jaar geh. Jan Bakkenes, oud 70 jaar echtg. van Johanna Gieliln. De afdeeling Amersfoort en Omstre ken der St. Lebuïnusvereeniging van R, K. Bijzondere Onderwijzers heeft met algemeene stemmen een motie aangenomen, waarin zij haar diepe teleurstelling en verontwaardiging uit spreekt over den moed der RegeerÏDg, een dergelijke salarisregeling samen te stellen, en met klem bij de Regeering erop aaodringt, het in uitzicht gestelde besluit alsnog te wijzigen HARRY SHARPE »'t Een noch het anderer is ien geschaakt] Een deftig rijklui's meisje van ongeveer vijftien jaar, met lang goudblond haar en het liefste gezichtje dat ooit een jongenshart tot in de keel deed opspringen 1« verzekerde de kleine Ier, geheel in vuur gerakend, waardoor Ben onmiddelijk groot belang in de zaak stelde. «Wanneer is het gebeurd?» vroeg hij, terwijl belden de straat langs ren den, met den stormwind vierkant in huD gezicht. «Vandaag, niet meer dan een uur geleden. Het is er de nieuwsbladen om te doen wie het zaakje het eerst pu bliceert.» »Hoe heet zij, Feddy? Misschien ken ik het huls wel ik kom bij de m> huizen in dit gedeelte der stad.» «O, 't ia de dochter van een almachtig hoogen piet, met trillioenen aandeelen in de spoorwegen, goudmijnen en dat soort van dingen,» verzekerde Feddij. die altijd tamelijk rad met zijn tong was en voor een der meest geziene kranten jongens der stad bekend stond. Hoe beet hij dan vroeg Ben weder. »Hoc bij heet, vraag je Wel al zgn leven dagen, dat ben ik vergeten 1 Laat eens kijken. Daar, nou weet ik het w het is dicht bij de Vijfde Avenue i Vier en veertigste straat en hij heet hij heet... Underwood heet hijl» Ben Collester pakte Feddy eensklaps bij den schouder, draaide hem een paai maal om en schudde hem toen flink door elkaar. «Vijfde Avenue, Vier en Veertigsti slraatl» herhaalde bij, «en de naam it Underwood I Wel ik kom juist van dat huis. Ik had er een bestellinghet huis scheen gesloten, maar een jonge wilde met roode oogen kwam daar juist aan en beweerde dat hij de zoon was van Underwood. Ik gaf hem den brief en hij sloeg mij in mijn gezicht. Zie ji dat is mij bij dat huis oveikomen. Ik wacht eens, ik meet een coi hebben waar het in staatdat it gekste geschiedenis, dien ik ooit be leefde en ik beb zoo'n voorgevoel, dat dit muisje een staart zal hebben.» Ben wachtte niet langer op Feddy, maar zette het eensklaps op een loopen, zoodat iedereen hem nakeek, want het is bepaald een zeldzaamheid een brie venbesteller in draf te sien. Hij kocht een courant van den eer sten jongen den besten die er hem een kon bezorgen en holde toen weer verder. Aan het bureau komend, sag hij een vreemden man, met glad geschoren gezicht, achter de ijzeren balustrade zittend, druk in gesprek met een der hoofbeambten. Ben, kom eens hier,» zeide deze laatste. «Gij hebt immers zoojuist brief afgeleverd bij No... in de Vier en veertigste straat?» ■Ja mijnheer, maar ais ik daar nog a heen gezonden word, dan xc graag een regiment dragonders nemen.» was Ben's antwoord. «Wel, wat is je daar dan overkomen? Vlug, haast je een beetje, maar spreek wat zachtjes anderen hebben er niet mee noodig.» Ben vei haalde fluisterend wat hem was overkomen, «Dat noem ik een mooie geschiede nis.» zeide zijn chef, toen Ben geéin digd bad. De vreemdeling, die Ben bij zijn binnentreden had sien zitten stond nu op, wierp de courant, waarin hij oogen- scbijnlijk verdiept was geweest, neder en slenterde langzaam de straat op. «Die man wil je spreken,» zei de hoofdbeambte. «Ga dus naar buiten maar neem volstrekt geen notitie van hem. Als hij je wil aanspreken, zal hij dit uit zichzelvea wel doen. Dus Ben,» vervolgd: hij nu op luiden toon, «je kunt naar huis gaan, je hebt je avond boterham wel verdiend.» Ben ging de deur uit, een nauwe steeg door, die naar een der breedere straten geleidde, toen hij eensklaps haas tige voetstappen vlak achter zich hoorde, en omziende zag hij een man in draf op zich afkomen. Een ocgenbük bleef hij stokstijf staan, want tot zgn grooten schrik herkende hij in den hem nade renden man denxelfden aan wien hij den brief gegeven, denzelfden die hem dien verraderlijken klap had toegediend. HOOFDSTUK IL Seharpa de geheiaie politieagent. Ben was nog slechts een jongen en ofschoon tamelijk groot, bezat hij niet meer moed dan de meeste jongens van zijn leeftijd, en in de gegeven omstan digheden kwam het hem wenschelijkei voor om zijn beenen op te nemen dan deu man af te wachten. Underwood indien tenminste lijn ware naam was had hij leeren kennen als iemand van een kwaadaardig ka rakter. En toen hij wat dichterbij kwam, zag Ben duidelijk al zijn tanden glin steren, iets wat hem bepaald een woest aanzien gaf. De kleine besteller rende dus, zoo hard hij koD, de nauwe steeg uit, de tamelijk breede straat over, regelrecht in een andere nauwe steeg, ook deze rende hij, zonder een enkele maal om zien, door, en eerst toen hg een ilgende straat bereikt had, hield hij stil, en zijn vervolger nergens meer ziende, vertraagde hij zgn stap. Het was bitter koud dien nacht, en toch, toen hij de plaats naderde die hij zijn tehuis noemde, gevoelde hij zich bijna geneigd daar voorbQ te loopen, om ergens buiten een nachtverblijf te zoeken. Ergens in een of ander afge legen hoekje of onder een der bruggen, zooals hg bij warm weer zoo dikwijls deed. Toch durfde hg dit nu, midden in den winter, niet doen. De nachtlucht werd steeds kouder, en zgn dunne ar- medige plunje zou hem geen voldoende beschutting wezen. Neen, dan vond hg de armzalige vliering, die hg daarbo ven nog met Hepsy Hicks moest dee len toch noch verkieselgker. Toen hg dus een poort bereikte, waar twee mannen samen stonden te twisteu, wilde hg hen voorbg en het slot ingaan, toen een van hen hem bg den arrapgreep en op ruwen toon hem- vroeg: Woedt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1920 | | pagina 1