DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREREN
DINSDAG I MAART 1921
24ste JAARQANO No. 96.
Langerrecht 28.
I)B EBMBODB Verschijnt Dlnadsg-
Vrljdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week
>r handel en nijverheid bU geregeld
7 Verdragen van nijd en haal,
is de eerste kunst van een eerlijken
staat.
Cbarles Dicken* en zi|n
vooroordeel.
(Slot.)
Bij de beoordeeling van toestanden,
gewoonten en gebruiken in Katholieke
landen, ging Dickens uit van de onder
stelling aan Gibbon') sijn landgenoot
ontleend, daw het Kalholidame, waar
het inheemsch en overwegend la, een
oorv'aak wordt van bederf en verval.
Daarom stond het priori bl) hem
vast, dat men in Katholieke landen
noodzakelijk de verschijnselen van be
derf en verval moest aantreffen, omdat
zij Katholiek zijn. De niet-Katholieke
landstreken, die hij bezocht moesten
daarentegen alle kenteekenen vertoonen
van vooruitgang en welvaart.
In dit vahche licht stelden omstreeks
de tweede helft der vorige eeuw, meer
dere Kngelsche reisgidsen het wezen
vAn Europa voor.
Zoo oordeelen tal van Britten in den
vreemde, die een blind vertrouwen stel
den in hetgeen deze onbetrouwbare
gidsen hun als zooveel waarheden ge
liefden op te dl8schen.
Zoo ook oordeelde Charles Dickens.
Voortdurend zag hij door de oogen
van anderen. Het klinkt hBast onge-
loofelijk maar het staat in een zijner
brieven zwart op wit, dat men in Zwit
serland aan het bloeien of 't vervallen
voorkomen der bebouwde velden kon
zien, of ze door protestantsche of door
Katholieke landlieden werden bebouwd.
Zoo vei haalt deze scherpzinnige schrij
ver, dieals sprookjes-verteller zijn weerga
in geen Letterkunde ter wereld heeft
gevonden, maar die toch waarlijk geen
man was om zich sprookjes als waar
heid op de mouw te laten spelden, dat hg
zich wel zou wachten, om in Zuid-Itaiie
zijn kinderen niet verzeld te laten wan
delen, uit vrees dat zij door de jezuidten
zouden worden opgelicht en in den
Katholieken godsdienst opgevoed.
Als weinig anderen muntte Dickens
uit in het doorschouwen der karakters
zijner tijdgenooten. En wat lezen we
nu tot onze wrevelige verwondering in
een zijner brieven
Hij brengt daarin Daniel O'Connell
en Mazziai, ter sprake.
Van den eersten vernemen wij wei
nig meer, dan dat hij een ijdel niensch
was en den tweeden hemelt bij op
als een waarheidlievend man van eer.
Zoo oordeelde deze menschenkenner
in zijn vooringenomenheid tegen alles
wat een Katholieken naam droeg, alsof
de groote Ier en geweldige bevrijder
van zijn verdrukt volk, niet op schit
terende karaktereigenschappen kon bo
gen naast enkele korreltjes IJdelheid,
en alsof de Italiaan geen oproerkraaier
en samenzweerder in merg en been
was, in wiens geschriften en manifesten,
sluipmoord en gewelddadige omver
werping der maatschappelijke orde, als
van de daken werd gepredikt.
Uit dit alles en veel meer nog, het
geen ik hier onvermeld moet laten,
spreekt een bevangenheid van opdeel,
een gemis aan onpartijdige, wikkende
en wegende waardeering, die den be
wonderaar van Dickens pijnlijk aandoen.
Wat hiervan te denken Wie lost
ons het zielkundig raadsel op, dat ons
in zijn „Pictures trom Italy" eo in zijn
brieven Ban John Forster tegengrijnst
Zonder mijn meening als onomstoo-
telijke waarheid te willen opdringen,
meen ik toch de gissing te mogen wa
gen, dat Dickens, terwijl hij schimp
scheut op schimpscheut losliet tegen
toestanden, gewoonten en gebruiken,
die nauw verband hielden met den
Katholieken godsdienstterwijl hij veel
van hetgeen ouder den invloed van dien
godsdienst groeide en bloeide, bij voor
baat uitkreet als bestemd tot verval en
ondergang, in het diepst zijner van na
tuur zoo edel aangelegde ziel, worstelde
de stralen van hel Katholiek geloof.
:r de duisternis der dwaling tracht
ten te verdrijven.
De verbitterde stemming, die zich
in zijn gemoed meester maakte, wan-
ier hij over het Katholicisme nadacht
of schreef, sproot voort uit den strijd
die in zijn binnenste gevoerd werd tus-
schen de Waarheid en de Dwaling.
Zonder er wellicht zich zelf van be
ast te zijn, zocht Dickens naar argu
enten, om de stem, die in de binncn-
kameren zijns harten ten gunste van
het Katholicisme sprak, het zwijgen op
te leggen. Eo wanneer die argumenten
hem in den steek lieten, vatte hij de
-urrogaten opspot, smaad en hoon,
om de Katholieke overtuiging, die zich
van 2ij" gemoed trachtte meester te
maken, met gewe'd terug te dringen.
Dan gleed hij af tot die weerzin-
'ekkende gevoelens, belichaamd in
lasterlijke uitspraken, die zoo vele zijner
brieven ontsieren en indruischleo tegen
zijn edele en waarheidlievende natuur.
Het ging hem, als zoo menig schit
terend: geest, die door de Waaiheid
tot het pr^sgeven zijner dwaling ge
drongen, na het hanteeren zijner met
het vonnis der machteloosheid geslagen
argumenten, deze nutteloos bevonden
itrijdmiddelen in arren-moede van zich
werpt, en in gramschap ontstoken, de
handen uitstrekt naar den beduimelden
mispelaren stok van den landlooper, of
den met slijk bedekten steen, vervuilend
den modder op den publieken
straatweg.
Dickens was een scherpzinnig men
schenkenner. De diepst verholen bin-
nenkamereo van het menschelijk hart
heeft hij gevonden en doorzocht, en
alles, wat zijn fijn bewerktuigde speur
zin daar aantrof, van de kostbaarste
parel tot het schijnbaar waardeloos ge
steente, schreef hij op zijn inventari
satie-lijst.
Geen duister hoekje, dat niet door
den vuurstraal uit zijn valkenoog werd
belicht; geen geheime deur, die hij niet
ontdekte, ontgrendelde, open rukte of
met geruischloozen handgreep ontsloot
Hoe een doortrapte huichelaar achter
mom van den godsdienst 2§n ver
lijke plannen en aanslagen smeedde
een onschuldig kind voelde, leed
liefhad; hoe haat, nijd en afgunst
hun moordend werk in de huisgezinnen
verrichten, dit alles en veel meer nog,
heeft bij ons in meesterlijke bekken
oogen getooverd. De verstokte
wroeging van den gevangen moorde
naar en de radeloote wanhoop van
den woekeraar, wien de listig beloerde
buit uit de tot grijpklauwen misvormde
vingeren glipt, hg heeft ze als te proe-
ven l?cgeven. A's geen ander muntte
Dickens uit in de kunst om bij zgnjlezers
jevoel en mede'gden| op te wekken
de verdrukte onschuld en de in
het sl$k vertreden deugdin de kunst,
om hen te doen juichen, wanneer een
verachteigke schurk kermend den rug
kr;:mdeeo wrong, onder de striemende
geeselslagen, waarmee z^n gespierde
hand, de murw geranselde huid van
den ellendeling openreet.
O, Dickens zag in het menschenhart
als in een spiegel. Hij kende er van de
geheime en verterende tochten, de rag
fijne onmerkbaar ademendé aandoenin
gen hg wist wanneer en hoe het er
stormde, manr ook, de zonoestralen
in igdzaamheid en zelfverloochening,
ui liefde en trouw, zag hg er iu flik
keren en darftlen en spelemeien.
Echter, de stralen, ontschoten aan
de volhefd van het Katholieke gevoels-
en zieleleven, vermocht hg, de geniale
en veelzgdige, in zgn vooroordeel be
lemmerd, niet op tc vangen in de, in
Kembrandtieken kleurengloed fonkelen
de prisma's van zgn wonderbaren ka-
leidoscoop.
Haarlem JOS, P. H. HAMERS
Edward Gibbon, Engelsch geschied
kundige geb. 1737, gest. 1794. Hg werd
Protestant Katholiek en van Katho-
weer Potestant en mag dus ala
weerhaan in den godsdienst be
schouwd worden.
ng ver bulten het dorp, aan
Zandvoortweg, naast het oude, boven
genoemde Kerkhof. In deze huizinge
zou de kapel heimeUjk «go aangebracht,
bogen en nissen. Het huis heb ik,
:eo 35 jaar geleden, zien afbranden,
r zonder dat mg toen die bgzonder-
heid bekend wasanders had ik mg
van de waarheid der overlevering kunnen
fttt oudt R. R. Kerhbof
t« Baarn.
In de jongste vergadering van den
Baarnschen gemeenteraad werd besloten
het terrein van het R. K. Kerkhof aan
te koopen eo het voor andere doel
einden te bestemmen. Reeds sedert 60
was deze begraafplaats aan den
Zandvoortweg niet meer gebruikteen
houten kruis wees nog op de vroegere
bestemming.
Misschien is het voor de lezers van
dit blad niet oawelkom er iets meer
van te lezen, ook omdat men dan een
blik krggt op den vrgwel onmondigen
toestand, waarin vroeger R.-Katholieken
"er te lande verkeerden.
Oplast der Staten van Utrecht werden
Eemland bg 't begin van het Kerst
feest op 25 Dec. 1580 de R.-Kath.
kerken door de Hervormden in bezit
genomen, en zoo moesten de Room-
schen in Baarn ook hitn iloude kerk
op den Brink afstaan. Voortaan be-
i de Katholieken hier geen kerk
gebouw meer. Daar nl. de Hervormde
godsdienst tot staatskerk was verhevt
werden nl. geen Katholieke kerken mi
geduldslechts in 't geheim werden
«ij als bg oogluiken toegelaten, mits
zij het uiterlijk van gewone huizen
hadden. Ia Baarn vergaderden dan ook
Katholieken, naar een mondelinge over
levering mg meldde, in een boeren-
omstreeks 1703 kwam hier ge
regeld een Priester in die bidkapel den
H. Dienst verrichten, totdat 't niet lang
daarna aan de Katholieken werd ver
gund een eigen kerkje te bouwen,
ver bulten het dorp. Het ver-
dan ook bg genoemde boeren
woning. Dit kerkje beeft daar ruim ander-
dve eeuw dienst gedaan (tot 1861).
Wel hadden nu de Katholieken een
eigen gebouw, maar van een eigen
begraafplaats bleven ze nog altgd ver
stoken zg moesten hun dooden in de
voortaan Hervormde kerk op den Brink
bigven begraven. Dit geschiedde toen
maals bg voorkeur in de kerk «elf, en
kostte dan ook het dubbele van een
graf in de ruimte rond om de kerk,
het eigenigke «Werkhof'. Zoo las ik
bgv., dat in 1690 de Eerw. Pater
Vlamlrcx, die van uit Brabant hier in
Baarn sgn zuster wilde beioeken, door
den schout van Baarn op Soestdgk in
de gevangenis werd ge*et. (Het verbigf
in deze streken was nL aan de Eerw.
Paters ten strengjie verboden.) Pater
Vlamincx had «ich evenwel daardoor
liet laten afschrikken hg werd even
ed, «oo Ik reeds zeide, in de ge-
•angenis gezet, waarin hg spoedig stierf,
i's Nags werd hg begraven in de kerk
van het dorp Baeme, in dewelcke de
Catolycken eertgts plagten hun gods
dienst te doen, maar die nu gebruikt
'ord door de Geusen", zegt zgn levens-
beschrgver.
Nog in 1810 vood ik op een IQst
'an eigenaren verscheidene namen van
Katholieken, die nog steeds een eigen
graf in of om de Herv. kerk op den
Brink bezaten. Trouwens er was
geen andere begraafplaats.
Deze toestand heeft juist twee-en-
halve eeuw geduurd, tot 1830. In 1827
werd n.I. door de Regeering het be
graven in en om de kerk verboden en
gelast, dat voortaan buiten de kom van
het dorp een begraafplaats moest wor
den aangelege. Zoo kregen de Her
vormden bun kerkhof aan den Eem-
nesserweg, (toenmaals ver buiten het
dorp), maar ook aan de Katholieken
werd nu een eigen begraafplaats vergund.
Natuurigk namen zg die naast hun
keikje op Santvoort, daar dit toch bulten
het dorp lag. Deie begraafplaats werd
in 1830 in gebruik genomen en heeft
30 jaar dienst gedaan. Toen waren de
tgden gelukkig verdraagzamer geworden
waren ook aan de Katholieken alle
gerrechten geschonken. Zg mochten
bg Ministerieel besluit in het dorp
zelf een nieuwe kerk bouwen en daar
achter een begraafplaats aanleggen
als plaats daarvoor werd de straat ge
kozen, die naar deze kerk weldra
„Kerkstraat" heette (1861).
Het oude kerkje óp Zandvoort werd
et de Pastorie afgebroken en ook het
kerkhof aldaar gesloten. Langzamer
hand begon het gras alles te bedekken
en slechts een houten kruis wees tot
heden nog de plek aan. waar eens velen
bun laatste rustplaats hadden gevoodeo.
Eerstdaags zal dit oud: kerkhof, na
60 jaren niet meer te «gn gebruikt,
ontruimd worden. Met de grootste
Landbouw an KfeinveatMlt li
Landsbelang.
De Staat «al gedurende de eerstko
mende 30 jaren de handen vol hebben
met de droogmaking der Zuiderzee.
Een buitengewone uiting van onder
nemingsgeest en volharding is dat werk
zeker in deze tgden, en 't was een uit
nemende gedachte er bg de a.s. »Ned.
Week« te Madrid, de aandacht er op
te. vestigen. Het is echter te hopen,
dat de landbouw en de verzorging van
den bodem door de Regeering niet op
den achtergrond worden gesteld, 't Bigft
van 't hoogste belang voor Holland,
krachtig voort te gaan op den Inge
slagen weg. De zaadkeuze steeds te
verbeteren en een eigen bemesting
zoeken. Hoe ODafhankeigker wg tegen-
't buitenland staan, hoe beter,
wg dan wakende en werkende
zgn en de gevoelige les van de crisis
jaren niet vergeten. Maar vooral ontgin
nen op groote schaal. Wg hebben
méér bouw- en tuinland noodig. De
kleinveeteeh dient ook beter behartigd.
Voor groot-vee zorgt Zuid-Amerika.
Verder geigke belasting voor alle soor
ten land (vast te stellen door de Staten
Generaal). Wie niet zelf ontginnen en
verkoopeo wil, betale toch volledige
grondlasten naar de werkelgke waarde.
Mochten Regeering en volksvertegen
woordiging bg voortduring de aandacht
san al deze dingen schenken. Hare leus
blgve Waakzaamheid.
piSleit zullen, volgens een vanzelfspre
kende voorwaarde der overdracht, alle
overbigfselen verzameld en naar 't
Kerkhof in de Kerkstraat overgebracht
worden.
En zoo verdwgot dan ook met dit
oude kerkhof de laatste zichtbare her
innering aan een tgd, toen de Katho
lieken hier te lande nog zeer in hun
rechten beperkt werden. T. PLUIM.
«rn, Febr. 1921.
Binnenland.
Amersfoort
R. K. HuitvMtlngt-Comité.
Het aangekondigde transport van
kinderen naar Weenen op 12 Maart a.s.
gaat niet door.
Tusschen 20 en 25 Maart zal echter
weer een transport naar Weenen terug-
keereo. Voor 10 Maart a.s. moeten de
namen, nummers en adressen der kinde
ren, welke met dit transport zullen ver-
trekken opgegeven worden aan Dr. J.
W.Jorissen, Muurbuizen 23, Amersfoort.
Tevens bestaat gelegenheid om met
dit transport liefdegaven naar Ween'en
te verzenden mits deze 8 dagen voor
het vertrek gezonden zgn aan het R. K.
Huisvestings-Comité, Zuid Willemsvaart
163, 's Hertogeobosch,
Ter tegemoetkoming in de kosten
van expeditie, administratie, vracht enz.
moet hierbg gevoegd per colli een
bedrag volgens bygaand tariefvan
1—50 K.G. f 0.50, 50—100 K.G. f 1,
100—500 K.G. (5.—, 500—1000 K.G.
f 10.
Marktbericht.
Zandaardappelen f4.50 k f5.50.
Hoendereieren f 12 k £13.50 p. 100.
Hooiboter f 3.40 k f 3.60. Kippen f 2
k f 4. Piepkuikens 15 k f6. Oude een
den f 1.75 k f2. Wilde konynen fik
f 1.25. Tamme kongnen 12 a f 5. Dui-
HARRY SHARPE
Ben's hoofd duizelde van alles wat
hg had gehoord.
Er waren dus naar het scheen, twee
dames in deze kroeg, die men in veilig
heid wenschte te brengen I Een daar
van kon Dolly Underwood zgn, maai
wie was dan die andere t
Ben verliet het raam met een half
dorgn plannen in het hoofd. Eindeigk
ecluer viel hem iets in, dat, wam*er
het hem gelukte, een der stoutste en
meest gewaagde zetten zou zgn, die
ooit door man en knaap beraamd en
ten uitvoer waren gebracht.
HOOFDSTUK XVI.
0e horrelvoet In moeilijkheden.
Wat het eerst het in Ben's brein
ontstane plan deed ontwaken, was het
ziea van een oud versleten stel kleeren,
dat hg In een hoek eener, tot de her
berg beboorende schuur zag hangen.
Hg nam hel van den spgker, schudde
het een weinig uit en begon toen zgn
eigen kleeren uit te trekken, waardoor
hg daar het zijn bestellersuniforoi
was natuurigk overal dadeigk her
kenbaar was.
Daarna trok hg de oude, versleteo
plunje aan.
De kleeren waren hem nee! te lang
i te wgd, alles was met spinrag en
stof bedekt, terwijl uit de zakken en
door de losgetornde naden heen, over
al stukjes stroo uitstaken. Rondziende
vond hg nog een ouden gedeukten hoed
en «gn toilet was voltooid. Met den
hoed diep over de oogen getrokken,
was hg bgkans onherkenbaar gewoiden.
Toch vreesde bg, dat zgn gezicht,
met van levenslust schitterende zwarte
oogen, hem aan degenen die hem ken
den, nog zou verraden. Nogmaals goed
rondsnuffelend, vond hg een goede hoe
veelheid wagensmeer tusschen de as
eener kar, en spoedig had hij deze
vette smerigheid op zgn gezicht ge
streken, daarna wiesch hij ei een ge
deelte vanaf, waartoe water uit een
ton hem ten dienste stond, zoodst het
geheel nu den indruk gaf alsof het
er bg ongeluk op was gekomen en hg
reeds vergeefsche pogingen had aan
gewend om het er met water, zonder
zeep af te krijgen.
Het resultaat was schitterend, e
er zich ooit een arme, smerige, jeugdige
vagebond aan de menschheid vertoond
heeft, dan geleek Ben wel den meest
verlaten armen drommel die ooit werd
grboren. Hg rolde «gn bestellersuniform
stgf innen, goed rondziende, dat hg niets
liet liggen, en na zich te hebben
gewist, dat niemand hem bad kunDen
bespieden, pakte hg het bundeltje io
een oude courant en boud het met
stuk geteerd touw stevig vast.
Het koetsbuis was met een deur
de sebum,verbonden en Ben ging eens
poolshoogte nemen of hg een gesloten
wagen, waarover hg had hooren spreken,
ergens zag staan. Dit in orde bevonden
hebbendej begreep hg natuurigk, d-.t hel
de wagèb was die door Carkinsen Under
wood gebruikt zou worden. Zonder veel
omslag wierp hg zgn pBkje vóór op den
bok van het gevonden rytuig eo keerde
daarop snel naar het raam der gelag
kamer terug.
Er door glurende, zag hg dat deze
thans geheel verlaten was. Een enkel»
lamp verspreidde een flauw li :ht ei
rnauwemood ontwaarde hg de glazen
flïsschen achter de toonbank.
Hg trachtte hel raam te openen,
hem tol zgne vreugde gelukte. Snel als
het licht liet hg zich in de kamer glijden,
luisterde een kort oogeoblik en nam toen
in minder dan geen tgd, een flescbje, nog
ruim half gevuld met whisky, van
plank.
Het raam weer uit te klauteren
slechts het werk van een oogenblik en
met het fleschje in de hand haastte hg
:h naar de schuur terug.
Nauweigks daar zgnde, hoorde hg
naderende voetstappen. Voorzichtig nu
door een reet glurende, herkende hg
Carkins met zgn horrelvoet.
Het eerste wat Carkins naar
waa-schgnigkhei'd doen zou, was den
wagen u;' het koetsbuis naar buiten
brengen, teneinde de paarden er
makkeiyker te kunnen voorspannen.
Hg was alleen, maar aou zonder
Iwgfel spoedig door Underwood worden
gevolgd-
Ben haastte zich het koetshuis in
zette, of liever legde, het flescbje dicht
bg een der wielen, goed zorg dragende,
dat bet den naderende onmiddeligk
het oog viel.
De horrelvoet kwam met een lantaarn
in de hand binnen en bg den rooden
weerschijn van dat licht zag hg
zichteigker uit dan ooit.
Ben vond tgdig een donker hoekje,
en als een in elkander gedoken aard
mannetje wachtte hg gretig op de dingen
die komen zouden.
Underwood boudt de teugels te
strak l« gromde de man tusschen zgn
tanden. »Hg verlangt dat ik alles goed
ten uitvoer zal brengen, en d&t boven
op den bok, in een scherp kouden
winternacht, zonder een enkelen droppel
in mgn ïgf om mg warm te houden,
dat is meer dan van een mensch ge
vergd mag worden
Hg keek eens in den wagen en liep
er toen omheen naar de andere zgde
Heilariep hg uit, toen zgo voet
tegen het flescbje stootte, dat Ben er
had neergelegd alsof iemand het uit
zgn zak had laten gigden.
Wat hebben we hier?« riep de
horrelvoet uit, zich bukkende om het
op te rapen. »0, zeker olie voor de
wielen; neen, dat is het niet.»
De kurk werd voorzichtig losgemaakt,
eerst even voorzichtig geroken, hetgeen
echter eindigde in een lang en gretig
opsnuiven.
Whisky l« riep hg uit.
Haastig zette hg de flesch aan de
lippen. Een lang, aanhoudend klokkend
geluid werd hoorbaar, dan daarna een
smakken met de lippen en een op
nieuw herhaald klokken.
»GoddeigV!« riep bg eindeigk, het
fescbje .egeo het licht houdend, om
te zien hoe veel er nog in was. Het
wat te weinig om te bewaren. «Jacht
hg, en opnieuw ging de flesch aan de
lippen en werd niet van den mond ge
nomen vóór de laatste druppel daaruit
verdwenen was. (Wordt vervclgd.)
