N. II. Centrale Crediet- en Landbouwbenk
The Douglas
LJ.B.Posthouwer
J.J. VAN HAMERSVELD
Bel dan op No. 42
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
VRIJDAG 3 JUNI 1921.
35ste JAARGANG No. 19.
KantoorL«ntejr«cht 28, Amersfoort
DË EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke weel
gaan, doch opzegging van abonnement
Eeschleden voor den aanvang van een n
wartaal.
Prijs per drie maanden! 1.00 Bultende
gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADYERTENTIÊN 25 cent per regel. BlllQke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
AdvertentKn moeten Dinsdag en Vrijdag
véór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Koopnuffls goed, is ebbe en
vloed.
Int Staatsrecht in de
middeleeuwen.
(Slot)
De plechtigheden, die bij de kroning
van een Westerschen keizer plaats had
den, doen ons dan ook de algemeen
aangenomen en dus gangbare begrippen
van dien tijd, ter deze kennen.
De Paus herinnerde den keizer, dat
bij de tracht ontving om zijn onder
danen te regeeren en om de ware Kerk
Gods te verdedigen.
Hierop antwoordde de keizer door
den volgenden eed»Ik, door de genade
Gods, Roomsch koning en toekomstig
keizer, beloof en teweer voor God en
den H. Petrus, voorlaan te zullen zijn
de beschermer en verdediger van den
Roomschen opperpriester en van de
H. Roomsche Kerk in al hare nooden
en gevaren ik zal al hare bezittingeu
bewaren en beschermen ct hare rechten,
met de hulp van God, zooveel in mijn
macht is, oprecht en trou v eerbiedigen.
Zoo helpe mij God en de heilige
Evangeliën.»
Volkomen in overeenstemming met
den inhoud van dezen eed, was de taal
welke de groote leenmannen van
Dujtsche keizerrijk in het jaar 1077
tegen Hendrik IV voerden, naar aan
leiding van diens strijd met Paus
Gregorius VII. Zij schreven den keizer
»dai zij hem trouw gezworen hadden,
maar op voorwaarde, dat bij vorst zou
zijn tot opbouw en niet tot verwoesting
van de Kerk Gods, op voorwaarde, dat
hij volgens de wetten der rechtvaardig
heid zou regeeren, door de bezittingen,
de waardigheden en de rechten van
een ieder te eerbiedigen. Zij voegden
er aan toe, dat dit verdrag het eerst
door hem geschonden was en zij der
halve van den eed van trouw ontslagen
waren. En de daad op hun woorden
latende volgen, kozen de Duitsche rijks-
grooten Rudolf van Zwaben tot hun
vorst, nadat l'aus Gregorius den door
zijn misdaden verafschuwden Hendrik
met den ban getroffen en verklaard
bad, dat zijn onderdanen van den eed
van trouw aan hem gezworen, waren
Inderdaad, de macht welke de Pausen
in de Middeleeuwen op de wereldlijke
macht der vorsten uitoefenden, was
volkomen wettig.
Die macht toch wij hebben dit
aangetoond was gegrond op de wet
geving of het staatsrecht dier tijden
d.w.z. op de staatkundige grondwetten,
die de christen-volkeren, hun staten,
BteDden of vorsten, met volle viijheid
zelve hadden gemaakt.
De Paus werd toen zoowel door de
vorsten als door de volkeren als hel
natuurlijk opperhoofd en als de alge
meent vader der christenheid beschouwd.
En het was in die hoedanigheid, dat
hem bet recht werd toegekend, om voor
zijn rechterstoel de vorsten en hun
onderdanen te dageude geschillen
tusschen de Koningen te beslechten
aansdiegenen onder hen, die een erger
lijk leven leidden en zich niet ver
beterden, geestelijke straffen op te leggen
en hen ten slotte uit hun waardigheden
ontzet te verklaren, wanneer zij in hunne
boosheid volhardden.
Wij achten het niet ondienstig hier
even een dwaling aan te roeren en weg
te nemen, waarin velen verkceren ten
aanzien van demacht en de onafhankelijk
heid der vorsten in de Middeleeuwen.
Vtlen toch meeuen, dat die macht
onbeperkt, absoluut was. Zij plaatsen
die macht op gelijke lijn met de latere,
absolute macht der Fransche Koningen,
welke stap voor stap door den Minister
van Lodewijk XIII, kardinaal de
Richelieu, op de voormalige vazallen
van het rijk veroverd, onder Lodewijk
XIV, dieD vorm, van absolutisme zou
bereiken, welken aan den Zonnekoning
de uitspraak ontlokte»1' Etat c'est
moi.« (De staat ben ik.)
Echter, zooals we reeds aanstipten, z§
die aldus denken, verkeeren in dwaling.
In de meeste landeu van Europa was
gedurende de Middeleeuwen de vorste
lijke waardigheid wel erfelijk, maar
tevens was zij afhankelijk van heuse.
Zij was dit meer bepaalu in Frankrijk,
in Engeland en in Spanje. In den regel
werd een lid van het regeerend vorsten
huis gekozen.
Echter, zelfs de zoon moest, om zijn
vader te kunnen opvolgen, door de
staten van het land worden erkend.
Die staten nu, konden natuurlijk voor
waarden stellen aan hem, dien zij kozen.
Bijgevolg was de gekozene verant-
noordelijk jegens de staten. Als voor
gaarde weid dan bijna altijd gesteld,
de getrouwheid van den vorst aan den
katholieken godsdienst en bij verdrag
werd overeengekomen, dat,
vorst daarvan afvallig werd of de Kerk
rolgde, hij sijn macht en waardig
heid sou verliezen.
Er is echter nog iets, iets zeer be
langrijks, dat bij de beoordeeliug der
toestanden in de Middeleeuwen, in 't
bijzonder bij de lichtvaardige afkeuring
i de daden der Pausen in dien tijd
onkunde of kwade trouw, veelal niet
tot zijn recht komt.
dit: Vele vorsten hadden hun
kroon als huldeblijk aan den Paus ge
schonken, bun staten vrijwillig als leen
goed aan hem onderworpen en zich
zeil als zijn vazallen erkend.
Tot het getal dezer vorsten behoor-
:n o.m. koning Jan zonder Land van
Engeland (1213), Robert Guiscard van
Napels (1053), Rogier II van Sicilië
(1130). Ook de H. Stephanus, koning
van Hongarije, bad in 't jaar 1000 zijn
koninkrijk als leengoed aan Paus Syl-
ster II afgestaan.
Krachtens deze schenkingen bezat de
Paus ten opzichte van deze en andere
de gewone rechten van den
teenheer tegenover den leenman.
Het leenrecht nu kende aan den
of opper leenheer het recht
den vazal, die aan een zijner
verplichtingen te kort geschoten was,
te straffen. Hij kon hem zijn leengoed
ontnemen en het aan een ander geven.
Daarenboven werd in de ecden, die
door de vazallen van den H. Stoel
werden afgelegd, het recht van de Pau-
n uitdrukkelijk erkend.
Voor de persoonlijke onbaatzuchtig
heid der Middeleeuwsche Pausen pleit
wel het feit, dat zij Dooit van dit rcch;
hebben gebruik gemaakt, door zich zelf,
geheel of gedeeltelijk de staten toe te
eigenen van een vazal, die zijn ver
plichtingen niet nagekomen was.
Wanneer wij nu, aao het eind dezet
beschouwingen gekomen, een terugblik
werpen op het behandelde onderwerp,
dan komen we tot de bevinding, dat
n en verordeningen dei
Middeleeuwen, de algemeen aaogeno-
dus gangbare ideeSn en be
grippen dier eeuwen, waren vastgelegd.
Die wetten en verordeningen vormder-
hei staatsrecht van dien tijd, en het zijn
de f.iten van dien tijd, welke wij, in
het licht van dien tijd, hebben te be-
oordeelen.
Binnen den kring der heldere stralen
in dit licht, wordt volkomen de han
delwijze verklaard en gerechtvaardigd
den H. Gregorius VII tegenover
Hendrik IV van Innocentius III te
genover koning Philips August van
Frankrijk van Innocentius IV legen
den talentvolle», maar trouwe
loozen, in Turksche zeden opgaandei.
keizer Frederik II, en zooals wij
hebben gezien van Paus Bonifactu-
VIII tegenover den stuwen en valschen
Philips IV den Schoonen.
Haarlem. JOS. P. H. HAMERS.
I) De aan het Tausdom 100 vijandig ge
ls volgt den investituur-strijd tusschen Paus
Ircgoiius en keiier Hendrik: »l)c regepraal,
oor den monnik Hildcbrand (paus Gregorius
'11). zonder wapens op Hendrik bevochten,
eeft nieer aanspraak op de bewondering van
het nageslacht, dan de overwinningen van
Alexander, Julius Caesar of Napolco:
l) Paus Innocentius III (1198— i: 16) dwong
koning Philips August, zijn wettige gemalin
Ingeborga van Denemarken weer tot xich te
:men, die hij, tcrwille van Agnes de Méranie
irstooten had.
Deie Paus. de grootste der Middeleeuwen en
een der voortrcflclijksten die ooit op Sint
us' Stoel rctelden, wordt door den Duit-
■odgclcerdc. den wijsgeer, den' redenaar, den
urist, den dichter, den strengen asceet, den
leschcrmer van kunsten en wetenschappen,
den verdediger der onschuld, den vader der
armen cn wccien, maar bovenal, den waanligcn
stedehouder van Christus, den koning der H.
Kerk, dc reusachtige persoonlijkheid, die het
.deaal van den waarachtiger! Opperpriester
-.enlijkte, die al de uitstekende hocda-
len beul, welke God slechts bij uitson
dering in één persoon vcreenigt.»
De eertte (aren der Ber.
vormde Kerk in Eemland»
Door T. PLUIM. (Slot.'
EEMNES.
(Eemnez-Binnen en Eemnea Buiter
hadden tot 1650 denzelfden predikant,]
De predikant Hendrik Mertensz
verklaarde aangaande den toestand de
kerk in Buitendijk bij zijn komst ge
vonden te hebben een woeste plaats
(de kerk was n.l. vóór zijn komst ve-
brand en blijkbaar weldra herbouwd),
docb nu een tamelijk gehoor hebbende
van 200 mens(hen; dat h(j het Avond
maal nog niA heeft kunnen houden eti
de Psalmen nog niet heeft kunnen in
voeren. Hij zeide, nog niet in Binnen
dijk gepreekt te hebben, daar de huis
lieden van hem eischten, dat hij eerst
zijn aanstelling daartoe van de Staten
moest hebbu.
Hij klaagde, dat de
eertijds, zoo hij meende, een katholiek
geestelijke daar was, de kinderen doopt
ook klaagde hij over eenige andere
geestelijken, die uil Blaricum en Hit
ersum kwamen en de lieden tot zich
iepen en uitnoodigden om de kindereu
door hen te laten doopen. Gok deelde
hij mede, dat hij eenigen lijd zelf scboo)
heeft gehouden.
Verder klaagde hij er over, dat hij
10 bekrompen woonde, daar hij in 't
geheel geen kamer had, waar turf ge
stookt kan worden of waar hij sludt eren
kan. Wel had hij aan 't gemeentebestuur
een betere woning verzocht, doch dit
verzoek was van de hand gewezen, met
de opmerking, dat hij zich tot de Stater
in Utrecht moest wenden.
BUNSCHOTEN.
De predikant Jacob Moy (die schijnt
dus tóch gebleven te zijn, ondanks al
zijn tekortkomingen), verklaarde dat hij
in de bediening des Woords en der
H. Sacramenten volgt de formulieren
der Geref. Kerkdat hij het Avond
maal houdt met 28 communicanten
dat hij geen ouderlingen heeft dat
jaarlijks de diakenen hun rekening en
verantwoording doen dat hij kerkeraad
houdt met dc diakeuen en de gebceie
gemeente.
Ook heeit hij geen koster of school-
eester, er is trouwens ook geen school.
Hij houdt tweemaal 'sjaars het Avond-
Verder klaagde hij over de Mennisten
(Doopsgezinden), dat zij de lieden, als
deze ter kerk gaan, toeroepen, dat de
kerk een moordkuil is, terwijl zij zelf
plaats hebben, waar zij on
gehinderd vergaderen. Ook zijn er enkele
in de voornaamste Mennisten, die in
gemeentebestuur zitten, welke door
hun wandelingen of toespraken bij de
kerk gedurende de predicatie de men-
schen uit de kerk houden.
Ook zijn er velen, die de geboden
wel in de kerk hebben gehad (d. w. z.
de huwelijksafkondiging), maar die on
getrouwd blijven.
Nog klaagde de predikant er over,
dat onder de predicatie drinkgelagen
worden gehouden.
(Over Hoogland wordt bij de «Visi
tatie in 1593* en op de Synode van
1606 niets gezegd; blijkbaar was dus
daar geen kerk.)
En hiermede verlaten wij de Synode.
Inderdaad, groote vorderingen had de
Hervorming in 1606 sedert 1593 nog
niet gemaaktoveral ziet men, dat de
bevolking vrij algemeen katholiek wil
blijven, en dat de Hervorming feitelijk
met dwangmaatregelen ingevoerd moet
worden.
Zoolang in Utrecht wj zeiden het
reeds een verdraagzame regeering
:r was, werd van die dwang
maatregelen niet veel gemeikt, maar
a de twisten tusschen de Remon-
n (de verdraagzame!en de
Remonstranten (de strenge Calvi
nisten), de laatsten ook in Utrecht de
overwinning behaalden, geholpen door
den sterken arm van Prins Maurits, trad
Regeering van Utrecht, strenger op
ct het iovoeren der Hervorming.
Niemand zal Da lezirg der boven
genoemde cfficieele stukken meer kun-
n zeggen, dat de bevolking althans
Kernland spontaan (uit eigen aan
drang) het R. Kalh. geloof r.l.w.-cr m
11 vuur en ijver de Hervorming aan',am.
Baam, Mei 1921,
AMERSFOORT - ARNHEM SOEST STEENBERGEN
TWELL0 UTRECHT
Rentevergoeding voor Deposito's
l opvorderbaar 2'/, pet. - Met 10 daten opietstof 3 pet.
naand vaat 4 p<^. - Drie maanden opiegt»«z pet.
Een |aar opxerttat 5 pet.
Binnenland.
Een onzci bekendste missionarissen
n ons land teruggekeerd n.l. father
Arnold Witlox. die gedurende 18 jaren
de missiën van English East Africa
werkzaam geweest. Hij arriveerde te
GroniDgeo, waar een zeer groote schaar
van vrienden en kennissen hem be
groette. De eerste-klas wachtkamer
gereserveerd voor geestelijkheid, familie
en een ontvangst comité, inderhaast
samengesteld uit enkele oude vrienden
van den populairen pater.
In de wachtkamer sprak pastoor Kars.
Toen werd naar de pastorie gereden.
Bij den hoofdingang van 't station stond
't zwart van menschen. En alles zwaaide
met hoed en pet en zakdoek.
Pater Witlox, geboortig uit Kollum,
is ou 51 jaar. Hij was metselaar reeds
gedurende tal van jaren, Iocd bij door
een missiepreek zich tot het missieleven
voelde aangetrokken. Trots tal van be
zwaren, tal van schier onoveikomelijke
moeilijkheden zette hij zijn studie door
1 1903 droeg hij het plechtig H.
Misoffer op in de St. Martinus-kerk te
Grooingeo. Toen reeds was pater Witlc-x
populair, zoo rijk aan vrienden onder
allen rang en stand, dat toen hij in
November naar den oceaanstoomer ver
trok het perron wemelde van zijn be
kenden om hem uitgeleide te doen.
Ontzettend groot is zijn werk geweest,
tali ijk zijn de vruchten van dien arbeid.
Eerst als kapelaan in Ugunda, achter
eenvolgens in Nhokougerum, waar hij
een kerk slichtte evenals in Nsjambja,
de bisschopszetel, Milujauw (waar hi)
een groote M. U. L. O.-school bouwde)
Nagalama, waar ecu tweede kloostei
voor de zusters werd opgetrokken ging
hij naar Bukeddi, waar talrijke rampen
hem troffen. Tenslotte zou hij ('t was
in 1908) repatrieeren.
Maar de bergen van Kakamega, aan
de overzijde van het Victoria meer,
brachten uitkomst in de ziekte, die hem
daartoe noopten. Bisschop Haulon gaf
toestemming om het moeilijk werk elders
te aanvaarden voor de stichting eenei
nieuwe statie. Het valt moeilijk te
noemen, wat hier alles door den pastoor
Witlox en zijn kapelaans ir tot stand
gebracht. Rijk evenwel zijn de vruchten
geweest. De statie is een der meest
bloeiende van Oost-Afrika, schoon de
oorlog veel schade bracht.
Pater Witlox zocht nu herstel voor
zijn verzwakt zeouwgeslel en zal hier
een jaar blijven.
Minister Talma zeide eensEen
dronken massa kan vernielen, maar om
een nieuwe wereld te bouwen, hebben
we mannen noodig, die zich vrij kun
nen houden van alle bedwelming.
Het stellen der Katholieke candi-
daten voor de Tweede Kamer wordt
geregeld als volgt:
Het is wenschelijk dat het werk der
candidaatstelling minstens twee m
den voor de verkiezingen geheel is af-
geloopen, zoodat de laatsten tijd ge
heel aan propaganda naar buiten kan
worden besteed en men het onder
ling dus eens is.
Het Bondsbestuur werd machtiging
gegeven om een datum vast te stellen
waarbinnen alle groslijsten moeten klaar
zijn. De kieskringorganisaties zijn ge
houden zich aan dien datum te houder
want als slechts één groslijst niet bin
nen is, dan ondervindt daardoor de
samenstelling van het politiek advies
een ongewensebte stagnatie.
Voor wat de inrichting van het stem
biljet betreft wordtaanbevolen, dit zoo in
te lichten dat men met een enkel tceken
kan aangeven dat men wenscht te
stemmen overeenkomstig het politiek
Men is voornemens het volgend jaar
een grooten nalionalen polilieken land
dag te houden. lodien zulk een land
dag werkelijk slagen zal, dan moeten
de bt/oekeis r.iet uitsluitend komen
uit de plaats waar zij gehouden wort't
en de allernaaste omgeving, doch uit
alle st-ekeu des lands, uil eiken kies
kring moeten dan vertegenwoordigers
in grooten getale opkomen.
The World's best motor
cycles
Motoring on a Douglas
Better than medicine
Utrechtschestraat 25 Tel. 81
Amersfoort.
Zaterdags né 1.00 uur
worden geen bestellingen
meer aan huis bezorgd.
Hoofdagent „Amstel"-Bieren.
Hebt U een
Taxi of Auto noodig
Amersfoort,
Amersfoort
- Men schrijft ons
De vereeoigiog »St. George» benoem
de een feestcommissie voor viering vati
het jaarfeest der vereeniging. die reeds
veel mocht presteeren en thans zich in
ledental van ongeveer 100 mag
verheugen. Voorzitter der commissie
de heer A. Scheer.
Zondag 5 Juni fietstocht. Verzamelen
als gewoon2 uur precies.
Een korfbalafdeeling wordt opgericht.
Een geschikt terrein, benevens materi
aal. als manden, palen enz. is aanwezig,
terwijl zich reeds 20 leden hiervoor
opgaven. Leden die zich nog wenschen
in te sluiten, kunnen zich bij den
cretaris aanmelden.
Plannen zijn in voorbereiding tot het
houden van een vosserjacht per fiets.
zeer interessant belooft te worden,
Een zaugafdeeling wordt eveneens op
gericht, waarvoor zich reeds eenige
leden opgaven.
Kaasmarkt. Aangevoerd 68 wagens
bevattende 17.400 kg. Prijs f57 tot
f66 per 50 kg. Handel vlug.
Aan de arbeidsbeurs zijn ingeschre
ven de volgende aanbiedingen van
werkzoekenden op 2 Juni 1921
1 correspondent (Duitsch), 1 chauf
feur, 1 lompensorteerder, 2 2de klas
monteurs (centr.verw.), 2 hulpmonteurs,
1 banketbakker, 1 bierbottelaar, 1 boek
drukker, 1 boekhouder, 6 broodbakkers,
gas- en waterfitter, 89 grondwerkers-
corveeêr, 1 beeldhouwer, 1 borstel
maker, 1 huisknecht, 1 mann. kantoor
bedienden, 2 vrouw, kantoorbedienden,
1 kok, 1 kruideniersbediende, 5 letter
zetters, 1 loodgieter, 75 losse arbeiders,
3 machine-bankwerkers, 1 jongste kan
toorbediende, 1 kamermeisje, 1 maga
zijnknecht, 3 metselaars, 2 halfwas
meubel makers, 36 opperlieden, 26 si
garenmakers, 2 sigarensorteerders, 4
schoenmakers, 2 slagera, 1 steei hou
wer, 1 pianohersteller,. 1 plakker, 1
stukadoor, 1 veldarbeider, 2 werkvrou
wen, 1 winkelbediende in ijzerwaren,
1 zolenstanzer, 1 soldeerder, 1 stripper,
1 typiste en 1 scheerster (textiel).
De tuinbouwvereeniging «Amers
foort» houdt Zaterdag 4 Juni vergadering
in de tuinzalen van «Het Boompje».
De agenda kondigt aan jaarverslag,
rekening en verantwoording en een
bezoek aan een Proeftuin, waartoe ook
niet leden der vereeniging worden gc-
noodigd,
De heer H. Bekking. factory-houder
van Van Gend en Loos alhier, vierde
dezer dagen zijn ïilveren Ambtsfees