DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 23 AUG. 1921.
35ste JAARGANG No. 43.
Kantoor: Langcgracbt 28,
DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
geschieden voor den aanvang van een nieuw
Prijs per drie maanden It. 00 Bulten de
gemeente Amersfoort 11.10. Atzondcrlljke
nummers 10 ct.
ADVERTENTIËN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
j en Vrijdag
Ween blij met de kinderen /.eer
hen blij zijn, goed gestemd ook
na teleurstelling, getroost in
driet. Leer hen genoegen vinden
in hel vervullen van liun plicht.
De kunst van bet lezen,
Hel lezen is een ernstige kunst;
moet tenminste als zoodanig en aldus
worden beoefend.
Dat iemands karakter louter door 't
lezen zou worden gevormd is sterk
overdreven.
Het lezen richt zich ook
karakter.
Lezen en karaktervorming hangen
Niemand, die nagaat hoe de
schen meestal lezen kan het vei
deren dat de groote meerderheid der
beschaafden zoo onzelfstandig, zoo onbe
kwaam om zelf te denken, zoo afhanke
lijk van aDderer oordeel, zoo wankel
moedig eo zoo karakterloos is.
Hoe zou het anders
Een eigen oordeel mag de moderne
mensch niet hebben, want daardoor
wordt hij onbekwaam zich bij ee
partij aan te sluiten en zoodoende ev
weinig geteld als de Paria in Indië,
De partijmeening schrijft hem e
partijblad voor. Vóór hij dit gelezen
heeft, denkt hij in 't geheel niets.
Heeft hij dit gelezen, dan denkt hij
wel is waar ook niets, maar hij zegt
toch na, wat hem voorgezegd werd.
Erger wordt het nog, als bij zich de
onwaardigheid van dit napraten bewust
gewordeD, om zich onafhankelijk te
maken, naar de bladen der tegenpartij
grijpt. Ledig van alle zelfstandige
tuiging, neemt hij alles wat hij leest in
zich op, gelijk de dakgoot alles wr"
Zoodoende houdt hij elke vijf minuten
iets anders voor aanneembaar, zonder
de waarheid naderbij te komen, zich
steeds voornamer schattende
hij alles wat anderen zeggen, vinniger
bespot.
Hoezeer zulk courantlezen het ka
rakter bederven moet, ziet eenieder ge
makkelijk in.
Helaas is het met het boekenlezen
in zooverre daar sprake van kan
zijn niet veel beter.
Want wie kan zeggen, hoe vele boe
ken gtltscn worden.
Kan men zelfs van populair geschre
ven boeken, die men opslaat om over
een vraagpunt mede te kunnen spreken,
ja zelfs van boeken tot ontspanning
zeggen, dat zij gclcsen worden?
Men bekijkt de platen, men zoekt
in den tekst naar de verklaring ervan,
men doorbladert ze om te zien hoe de
geschiedenis eindigt.
En daarmee is de zaak afgedaan
Oppervlakkigheid, stukwerk, halfheid
it is onze geestesbeschaving en zoo
ook is haar productons karakter,
Om dit kwaad te ontgaan zou onze
aniei van lezen grondig veranderd
moeten worden.
Hierin rust op ouders en opvoeders
in onzen tijd een plicht I
Vooreerst is het zeker, dat ons ge
slacht te veel leest, te veel en te ve
lerlei, waDt trots dat veellezen wordt
nog Diet veel gelezen.
Minder lezen, maar goed, dezen grond
regel moesten alle volksopvoeders op
hun program plaatsen.
Ten tweede moesten zij de leergi
rige geesten aansporen ernstig te lezen.
Dat bladeren, neuzen, dat springen
in den hak op den tak, dat
school voor de karakterfout dii
grilligheid noemt.
Dit gebrek wordt daardoor bedwon
gen, dat men leerlingen noodzaakt
langzaam en ordelijk ten einde te lezen,
at zij lezen.
Dat geeft aan het karakter volharding
i sterkte.
Ten derde moet het lezen zoo inge-
:hf^worden dat de geest zelf in vast
heid van beginselen en van overtuiging
toeneme, want slechts op dezen grond
slag kan eene gezonde karaktervorming
gedijen
Daartoe is nu het lezen een goed
middel.
In plaats van zonder oordeel in ruwi
haast te verslinden wat hem in der
weg komt, moet de geest leeren me
zelf beheersching en waakzaamheid ieder
woord te onderzoeken, eer hij het in
zich opneemt.
Daarom moet men steeds met de pen
de hand lezen, niet om werktuigelijk
i te schrijven, maar ten eerste om
het gelczeoe te ziften en te ordeneD,
ten tweede om zich rekenschap te ge
in of het waar of valsch is, en wi
En ten derde om voor zich-zelf
maken hoe het eigenlijk zijn mi
Op deze wijze wordt het lezen een
middel tot vorming van stijl en logica
en, wat nog meer is, een gewichtig,
opvoedingsmiddel voorgeest en karakter.
Oude Grafheuvels in
Eemiand.
Door T. PLUIM.
II. De Koepelgraf bouwers, omstreeks
900 v. Chr.
Zij kwamen zich vestigen opdeVe-
luwe, Drente cd ,Overijsel, maar ook
De Vuursche. Zij verbrandden
min als de Hunebedbouwers hun
lijken niet; zij begroeven dus hun
dooden nog. Deze volksstam had de
gewoonte daartoe een »koepelgraf« te
maken. Om zulk een graf te verkrijgen
legde men in een grooten kring (soms
60 passen in omtrek) boomstammen op
den grondhierop een tweede,
kleineren kring; daarop een derden,
iets kleiner, en zoo al verder en hoo-
ger, totdat men ten laatste een soort
koepelgewelf had, dat wel wat op een
reusaebtigen bijenkorf geleek. In dit
gewelf nu, werd de doode bijgezet (in
gehurkte houding, terwijl hij allerlei
gereedschappen en sieraden meekreeg)
daarna werd de koepel met zand be
dekt, zoodat er een groote heuvel ont
stond. Deze gelijkt veel op de latere
grafheuvels, waarin men de urnen zette
met de asch der verbrande lijken, maar
hij is toch veel en veel ouder. De bron-
voorwerpen en vooral het vaatwerk
en er duidelijk op, dat men hier
t een afzonderlijk volksstam te doen
heeft.
Aan de Vuursche zijn nog in 1919
a. een bronzen beitel en twee bronzen
mringen (voor een vrouw) gevonden,
i wel in de streek der koepelgraven.
Want ik mag zoo goed als zeker aan-
nemen, dat ook aan de Vuurlelie de
Koepeigrafbouwers gewoond hebben.
Ik kan er n.l. een 12-tal koepelgraven
alle vrij wel bij elkander.
Wel zijn ze nog niet geopend, maar
Holwcrda, dien ik er persoonlijk
rondleidde, moest erkennen, dar zij er
uiterlijk alle rnerkteekenen van bezitten.
Een zeer prachtig exemplaar van een
koepelgraf vond ik op 't landgoed de
Hooge Vuursche, niet ver van de reeds
genoemde graven. Dit exemplaar bezit
nog duidelijk een gracht met vier toe
gangen (dammen). Ook op de heide
tusschen Hilversum en Laren heb ik
eenige koepelgraven gezien (o.a. één
halverwege het lïetspad van 't Bleek
tar 't St. Jauskerkhof).
Het vorige jaar fietste ik van de Py-
ramide over de Leusderheide naar
Amersfoort. Onderweg zag ik ook
eenige oude grafheuvels, maar de tijd
ontbrak mij om te onderzoeken (uit-
'endig natuurlijk), of hetkoepelgravco
'aren (900 v. Chr.), dan wel Saksische
braDdgraven (d.w.z. met urnen, 300 n.
Chr. of latei). Ook in de buurt van
den Dolder ziet men van di
t grafheuvels liggen. Maar da
zooals reeds gezegd is
gevonden heeft, zijn het ver
moedelijk geen koepelgraven. Toch is
dit nog geen bewijs. Immers de latere
volken gebruikten vaak de oudste graf
heuvels (waarin dus lijken begraven
lagen) tot bijzetting hunner u
lijkenasch. De/.e urnen staan
hooger, in den heuvel, terwijl delijkeD
in den grond of »gclijkvloers«, dus vrij
diep onder den ,:euveltop ligg:
III.. De Gal'ische stammen kwamen
omstreeks 300 v. Chr. in Nr. Brabant;
zij waren het eerste volk is ons land,
dat dooden verbrandde. Zij zetten dus
hun urnen in »braodgraveo «Natuurlijk
vindt men dir Gallische graven in
streken niet,
IV. Germaansche eo V. Saksische
heuvels (dus van 100 j. v. Chr. ai)
vindt men in vrij groot getal in Eem-
land verspreid: Leusderheide, Soester-
heide. De Vuursche, Gooische heide.
Eens bijv. ontdekte Notaris Perk te
Hilversum op de Gooische heide een
brandheuvei, waarin 50 urnen bijeen
gezet waren. Uit de versiering en den
vorm der urner. kunnen de geleerden
thans zien, hoe oud ze zijn.
Op een hoogst merkwaardige en voor
is land éénige vondst wil ik nog in
't kort wijzen.
zuidoostelijkste hoekje der pro
vincie Nd.-Holland niet ver van den
Zwaluwberg was nu 70 jaar geleden
(najaar 1852) een arbeider bezig met
omspitten der heide en stiel daar tel
kens op stecnen, die blijkbaar opge
stapeld in den grond stonden. Eindelijk,
na dathij er heel wat feitelijk vernield had,
gaf hij kennis van zijn vondst aan den
Burgemeester van Maartensdijk, die al
ipoedig begreep, dat hier een merk
waardige vondst gedaan was. Hij schreef
den Directeur van 't Leidsche Museum,
die terstond overkwam en alles nauw
keurig onderzocht. Het bleek, dat elke
hoop stcenen een vuurhaard was, en
dat hier in overoude tijden een dorpje
l gestaan hebben, van omstreeks
50 woningen (hutten), tenminste zooveel
werden er ontgraven. En wat bleek bij
dat nader onderzoek? Dat de bewoners
nog in het steenen tijdperk hadden ge
leefd alle werktuigen, die men opgroef,
De vuurhaard had aan drie zijden een
opgestapeld muurtje de vloer lag 1 el
onder den grond (natuurlijk is die vloer
later zoo diep ondergestoven)men
vond vóór elke haard allerlei steenen
werktuigenwiggen, pijlspitsen, een
mesje, slingerbailen (om 't wild dood
te gooien), een spijlsteentje, enz.
Natuurlijk bracht deze ontdekking de
geheele wereld (ook buiten ons land) in
beroeringmen meende hier een dorpje
te hebben gevonden uit den grijzen voor
tijd, zooals nog nergens een gevonden
Doch later vond men in de stee
muurtjes ook een stuk van een
Romeinschen steen zoodat het dorpje
ct zoo oud wsa, als men eerst meende.
Toen ik met dr. Holwerda deze plek
bezocht, gaf hij zijn voornemen te ken-
ueD, daar óók eens te gaan graven.
Hopen wij dat dit gebeurt, want dan
zal hij ongetwijfeld dit geschiedkundig
raadsel zooals hij wel zooveel an
dere reeds deed, voor ons* oplossen.
Baarn, Juli 1921,
Binnenland.
Dringende bede om hulp en s
dige voor het R. K. Mil. tehuis en
de legerplaats Harsksmp
•Voor hel laatst vraag ik in de
rten want, vóór den komenden winter
>el Tehuis en Kerk hersteld worden,
anders is de schade niet te overzien.
Katholiek Nederland, wat wilt ge
de jongens zonder Kerk en Tehuis
laten op een plaats, waar zij drie uui
gaans van de bewoonde wereld zijn
verwijderd.
«Van uw gave, hangt de subsidie
der regeering 'af.
Zij heeft subsidie toegezegd, als het
gebouw eerst geheel hersteld werd.
«Ach versmaadt toch deze bede van
den herder niet, wiens plicht het is de
schapen in den waren Schaapstal te
behouden en de verloreneu daarin terug
te brengen. Pastoor A.GOWTHGRPE,
Barneveld.*
gemeenteraad, HeldsdiDgen, een der
veteranen van de Sociaal democratische
Arbeiderspartij. Vele jaren was hij pro
pagandist en geruimen tijd maakte hij
deel uit van het partijbestuur.
Zijn opvolger als lid der Tweede
Kamer is Hiemstra uit Leeuwarden.
Door vonken uit de locomotief van
de tram, ontstond boschbrand tusschen
Doorn en Leersum. Het trampersoneel
'oorbijgangers probeerden het vuur
Een geneesheer te Zandvoort heeft
iemand moeten behandelen, die drie
maal per dag een zeebad nam, plus
zonnebaden. Huid en Tichaam van dezen
patiënt waren dan ook zoo aangedaan,
dat ernstig gevaar voor zijn leven
Op 13 November a.s. zal de leider
der Katholieke Kamerfractie Mgr. Dr.
Nolens, zijn zilveren jubileum als
Tweede Kamerlid vieren.
Te Bussum zal de nieuwgebouwde
rcchausseekazerne, die meer dan
f 100.000 heeft gekost, over enkele
:n in gebruik worden genomen door
brigade marechausse te paard, be
staande in 1 opperwachtmeester en 4
marechaussees.
Te Gasselte heeft een drietal per-
li ingebroken bij den logement
houder H. Thalen. Deze en diens vrouw
werden met een revolver bedreigd. Het
kabinet werd open gebroken en een
'rag van f800 medegcoomeo.
2500 zilverbons van f2.50 zijn
derweg gestolen uit de ijzeren kist, welke
door den rijksbetaalmeester te Amster
dam, die wegens het meer en meer in
circulatie komeD van zilvergeld, de
zilverbons inhoudt, naar de algemeene
rekenkamer was gezonden. De bons zijn
herkenbaar aan de vier gaatjes ter
hoogte van de handteekening.
De grootste glasfabriek te Schiedam
zal deze week worden stopgezet, v
door liet aantal werkloozen met
wordt vermeerderd. Er wordt
onderhandeld met den directeur-generaal
den arbeid om weder tot invoering
den nachtarbeid te mogen overgaan.
Indien dit echter wordt geweigerd, zal
onvermijdelijk tot stopzetten m<
worden overgegaan:
Na een langdurig ziekbed is op 71-
jarigen ouderdom overleden het Tweede
Kamerlid en lid van den Haagschen
rijksveldwachter Helmond uit
Laren, die van Naarden naar Laren
fietste, was halfweg de Laarschehoogte
toen het frame van het rijwiel brak,
tengevolge waarvan de man over den
weg werd geslingerd en bewusteloos
bleef iiggen.
De leden der Apologetische ver-
eeniging »Pelrus Canisius», vergaderden
te Utrecht onder voorzitterschap van
Dr. Sloet.
In het jaarverslag werden gememo-
eid dc brochures en boekwerken,
door de vereeniging uitgegeven of wel
met het stempel der ivereenigiog ver
schenen. Voor de bibliotheek werden
20-tal boeken aangekocht. Dank
zij enkele bijzondere financieele bijdra
gen kon de propaganda ODder oiet-
Katholieken o.a. door het plaatsen der
bekende advertentie »Niet-Kathoiieke
landgenooten*, krachtig worden ge
voerd. Deze advertenties hadden tot
resultaat, dat inkwamen 421 algemeene
en 184 bijzondere aanvragen om inlich
tingen, drie bekeeringen en 20 aan
staande bekeeringen terwijl nog met
44 aanvragers een geregelde corres
pondentie gevoerd wordt. Op ruime
schaal werd onder niet-Katholieke apo
logetische lectuur verspreid.
Amersfoort
De bronzen gesp voor 18 jaren
trouwen dienst wordt toegekend aan
wachtmeester L. G. Wielaert le regi
ment hnzareo.
De luitenant Sas is overgeplaatst bij
de Ve Infanterie-brigade te Amersfoort
De aanslagbiljetten der gemeente
lijke inkomstenbelasting worden uitge
reikt.De aanslag geldt voor 16 maanden,
n.l. van 1 Jan. 1921 tot 30 April 1922
is daarom hoog.
De twee Buurlui.
Zie zoo, buurman Schaafs, du weet
ge het. Maar nu nog iets. Ge zoudt
me plezier doen met u voor
meer met mijne zaken te bemoeien.
Als ik raad noodig heb, wend ik mi
tot Onzen Lieven HeerWat wilt gi
hier, zoo laat op den dag?« snauwde
hij een bijna armoedig gckleeden ma
toe, die met een stevigen stok in c
hand, met vermoeiden tred naderde.
•Een reizend tuinier verzoekt om ec
kleinigheid.
Maak dat ge wegkomt, ik geef niet
aan vagebonden
Dat ge me niets geven wilt, is
zaak, maar ge hebt niet het recht, mij
te schelden».
En gij hebt het recht niet, den tuin
in te komen
Hier, vriend, hebt ge een kleinig
heid*, sprak de schrijnwerker, den ma
een zilverstukje gevend, »ga met God"
De vreemdeling vervolgde zijn weg.
Als ik zoo vrijgevig was, zou ik
spoedig ook zoo'n bedelaar zijn«, zeide
Brommer nijdig,
•Nu ja«, zeide baas Schaafs, »ik heb
vroeger ook op mijn ambacht ge
reisd en
•Dus. buurman Schaafs, ge zult
hierover wel mededeelen, wat ik u
Brommer greep zijn twee gieters
liet Schaafs staan.
Toen hij weer terugkwam, zeide de
ichrijnwerker: «Buurman, uw Karei
moet toch leven
-I.aat hem werken«.
-Hij moet toch eerst werk hebben.
Als ge hem niet in uw huis wilt ont
vangen, moet ge hem toch wat geld
geven, opdat hij zal kunoeo leven,
hij werk vindt*.
-Zoo? Moet ik dat?
et ik dat?*
-Buurman, ik kom niet hier als ad
vocaat, maar alleen, om een goed
woord te doen. Toen de o de Wolfram
nog leefde, kwam de jongen dikwijl-
in mijn huis en was bijna altijd in mijt
werkplaats te vinden ik mag hem ook
goed lijden, trots al zijn sociaal-demo
cratische dwaasheden. In den grond
hij een goede kerel*.
Mij heeft hij altijd geërgerd, m
allerlei gespuis heeft hij omgegaan,
reeds toen hij nog een jongen was
en als iemand maar tot hem zeiik
heb honger, dan sneed hij hem heime
lijk een snee brood af, zoo dik als een
vuist; van mijn brood, buurman Schaafs!*
•Nu ja, dat was niet goed, buurman,
daarom zult ge hem toch
ongeluk niet alleen laten staan?-
-Ik wil niets meer van hem v
Dan dwingt ge hem, met u af te
rekenen*.
Wat afrekenen? Ik ben hem niets
schuldig*.
Toch wel, buurman Brommer, hij
kan zijn vaderlijk erfdeel eischen*.
Nu liet Brommer de twee gieters op
den grond vallen en zette de vuisten
de zijden.
Dat kwam er nog aan te ko
Zoo'n fielt, zoo'n dief en bedrieg"
Kijk, buurmaD, ik heb me jaren en jaren
afgesloofd en nu komt me zoo'n lui
aard zijn deel opeischeo. Voor mijzelf
heb ik me afgesloofd en niet voor zoo'n
dagdief. Maar laat hem maar komen
Dan zal ik hem laten zien, wat hij
mij krijgen kan. Eerst verkwisten
verbrassen ze alles, wal ze verdienen,
daarna keeren ze Oazen Lieven Heer
den rug toe, en als ze dan gebrek
krijgen, zouden ze anderen ontstelen,
wat dezen met hard werken verdiend
cn bespaard hebben*.
•Maar buurman, daarvan
in 't geheel geen spraak*, antwoordde
Schaafs sussend. »Hij wil immers slechts
thuis komen, hij wil niets meer van
ge dan tot een jongen man van vijf-
en-twinlig jaren kunnen zeggen: ga
heen, gij zijt vervloekt! Als dat
godsdienst is, dan
geloottms
r den r
et ik, dat ge
Christus in u
en, want christelijk
1 vroegere kameraden v
mond behoeft
het niet.*
Wat is dat nu voor praat, buur-
an Schaafs?*
Gelukkig is Onze Lieve Heer
heel en al zoo heilig als gij. Gij zoudt
irs niet dulden, dat iemand, die
den verkeerden weg heeft bewan
deld, uwen drempel betrad. Onze Lieve
Heer is veel toegevender. Wie spijt
heeft over zijne fouten, dan wascht hij
zijn besmeurd kleed met zijn eigen
harlebloed weder schoon
zondaar rouwmoedig op de poorten
van het paradijs klopt, dan verheugt
zich de hemel, maar gij, gijNu,
vaarwel, buurman l Onze Lieve Heer
zal wei hulp zenden, ook zonder dat
gij uw portemonnaie opendoet, of
hart!*
De schrijnwerker stak zijn pijp in den
zak en keerde verontwaardigd naar
huis terug.
•Onze Lieve Heer zou het druk
hebben, als Hij iederen luilak wilde
i. Zoudt helpen 1* riep Brommer hem na.
Schaafs keerde zich om>Er blijft
Hem altijd nog tijd over, om zulke
heiligen als gij zijt, tot beter inzicht te
brengen
Met deze woorden stak de schrijn
werker de straat over.
II.
Aan den overkant in zijne woning
werd hij met groote spanning verwacht,
In de zeer eenvoudig gemeubeleerde,
doch zeer zinJelijke woonkamer zaten
een meisje en twee jonge mannen. Het
venster stond open en het avondrood
wierp een gouden schijn op de drie
personen, die nu eens druk praatten,
dan weder elkander zwijgend en be
zorgd aankeken. Het meisje was
Mechtilda, of kortweg Tilde, zooals
men haar noemde zij zat bij het venster
en keek met bezorgden blik naar buiten,
hare kin rustte op de linkerhaud, terwijl
de rechter nog het mes vasthield,
waarmee zij zooeven de salade had
schoongemaakt. De schotel met salade
'stond nog op de tafel, en zij was zoo
diep in hare alles behalve aangename
gedachten verdiept, dat zij er zelfs niet
aan dacht, de tafel voor het avondeten
te dekken, ofschoon zij wist, dat haar
vader, als hij thuis kwam, wilde eten.
Wordt vervolgd.
