N.V. Middenstands-Credietbank DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN DINSDAG 18 OCT. 1921. 35ste JAARGANG No. 59. 2 verschijnt Dinsdag- Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen c'ke week i geschieden v Advcrtcnllün moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaals kan nlcl worden gegarandeerd. Kenzaamheid kweekt f/roole denkers, maar ook pedante men- schen. Besluiten. Zij die hun stempel hebben gedrukt -op hun eeuw, zijn menschen geweest van groote beslistheid menschen die iets doen en het dadelijk doen. Een besluiteloos mensch, die altoos hinkt op twee gedachten en steeds maar overlegt welken weg hij zal in slaan, geeft door die besluiteloosheid te kennen, dat hij zich zeiven niet be heerschen kan, maarjgeboren is om door anderen beheerscht te worden. De mensch die spoedig besloten is en snel handelt, wacht niet op gunstige omstandigheden en onderwerpt zich niet aan gebeurtenissendie moeten zich maar aan hem onderwerpen. Al wat er groots i» voorgebracht in de geschiedenis der wereld, is het resul taat van snel en beslist handelen. De weifelaar hangt steeds af van de genade van hem met wien hij 't laatst gesproken heeft. Besluit hij al eens, den een of anderen weg te volgen, dan gaat hij slechts zoolang voort ander zich daartegen verzet. Wereldveroveraars hebben aatzeld. Aarzelen en veroveren zijn twee zaken die naast elkander bestaanbaar zijn. Toen Julius Cesar met zijn troepen in Britanje geland was, wist hij dat de bewoners besloten waren zich over te geven. Tegenover zulk ei slisthcid kon alleen nog grootere be slistheid winnen. Hij zag dadelijk dat hij zijn soldaten moest stellen ti schen de keuzete overwinnen of sterven, en om hun dat duidelijk te maken, liet hij alle schepen verbranden die hen naar de kusten van Brittanje gebracht hadden. Nu was er geen hoop meer op terugkeerslechts or of sterven. De macht om oogetiblikkclijk te be slissen, welke de beste weg is om te volgen, is een der machtigste factoren om ons succes te verzekeren. Als wij aarzelen, zijn wij vaak ver loren. Hij toch die steeds aarzelt en vreest, en wendt en keert en uitvluchten zoekt en onderhandelt, wikt en weegt en haar-klooft over nietige zaken, zal nooit iets ten uitvoer brengen. Een mensch waarin het negatieve domineert over het positieve, brengt niets tot stand wekt geen vertrouwen. Men verhaalt van Alexander den Groote dat hij eens op de vraag hoe het kwam dat hij de wereld had veroverd, dit korte antwoord gaf: «Door niet te aarzelen. Van een mensch zonder beslistheid kan nooit gezegd worden, dat hij en behoort Hij is het eigen- eenieder die invloed op Item weet uit te oefenen. Hij is gelijk aan Stllk hout in een snelstroomende nu en dan wordt het opgehouden door een ongelijkheid aan den oever, u zijn graf is de onmetelijke oceaan. Icn punctueel mensch. die alles wikt weegt, kan geroemd worden als man van evenwicht. Maar men !t wel bedenken dat het kleinste gewicht aan een zijde gelegd in staat dat evenwicht te verbreken. Toch wil ik geen kwaad zeggen van den punctucclen mensch, als hij maar beslist er bij is, want dan kan hij twee maal zooveel doen als de treuzelaar die nooit precies weet wat hij wil. Beslistheid heeft alle groote veld- hecren, die wij uit de geschiedenis ken nen, hun legers doen redden, als uitstel hun noodlottig had kunnen zijn. Napo leon heeft gezegd, dat, hoewel een slag een heelen dag kon duren, het toch gewoonlijk alhing van een enkel kritiek oogenblik, hoe de beslissing uitviel. Van Item is dan ook bekend, dat hij even beslist was io de geringste bijzonderheden zijner bevelen als in den grootsten veldslag. «Als cn maar», zeide hij, «zijn woorden die ik niet ken alles moet met snelheid geschieden.» Ons goed Hollandsch spreekwoord van «twaalf ambachten en dertien gelukkenis zeer karakteristiek om te duiden dat weifelaars nooit slagen zullen. Een jongmensclt dat meent dat het beroep van zijn vriend beter is dan het zijne, en daarom zoo dikwijls ver andert als hij vrienden heeft, zal nooit een meester worden in 't vak of beroep want hij brengt het beste gedeelte van zijn leven door op den drempel van het bedrijf, waar de welvaart alleen Item wacht die weet door te dringen t het einde. Een mag wien het aan beslistheid ontbreekt, is als een tourniquet bij tentoonstelling, die op ieders weg staat, niemand tegenhoudt, meeste jonge mann wen, die in onze groote steden verloren gaan, gaan ten onder, omdat zij niet in staat zijn beslist »neen« te zeggen op de duizend verlokkingen en verlei dingen, die hen belagen. Er is geen gewoonte, die zich er met de ziel vereenzelvigt als be sluiteloosheid. Voor iemand weet, wat hij gedaan heeft, heeft hij zijn leven verdobbeld, omdat hij nooit bij zich zelvcn overlegd heeft wat hij zou doen. Voor trage, onbeholpen, zorgelooze menschen wordt het leven niets anders dan een zoeken naar allerlei hulpmid delen. Zij komen niet tot het besef dat de gewoonte om alles uitte stellen, ook hun mannenkracht, hun capaciteit, hun succes uitstelt. 't Ergste is, dat hun zielsgebrek be smettelijk is. Zij steken al wat zwak hun omgeving aan. In de jeugd openbaart zich hel gc brek aan beslistheid vooral in het treu zelen om 's morgens op te staan. Hoeveel lijd gaal er niet verloren met dat telkens zich omkeeren, bang als men is om op te sti Laten de ouders nauwletteni dat dit gebrek, dat velen aankleeft, niet et de jaren verergere. Hier ligt het :gln van karakterbederf. Niets zal grooter vertrouwen doen schenken aan een jongmensclt en hem eerder hulp doen verleenen dan de dat hij flink dc voorste gelederen wil komen, lijn die snel en beslist handelen kan, Beslist en gij zijt v»ij« heeft Long fellow gezegd, T. G. 2 Di Woiklitdin in vrotgar tijd. uoor T. Pluim. 1. Inleiding. St.-Jozef (St. Joesl) of Timmerlieden- gild (omvatte 4 ambachten): Timmerl., Metselaars, Rademakers en Kuipers. Doch in 1617 zijn de 3 laatste am bachten elk een eigen gilde geworden. Bij de Metselaars werden toen ook de leidekkers en steenhouwers gevoegd, en bij de kuipers ook de stoelenmakers. St. Jan Baptist of Kleermakersgilde, waartoe ook de Keurslij venmakers Wollenaaisters behoorden. Het kleine St. Nicolaas- of Kram gilde, bestaande uit Kruideniers, Vettc- wariers, Kaarsmakers, Kaasverkoopers, Vleeschhouwers (vroeger een afzonder lijk gild, naaml. dat der Bijlhouwers), Katoen- en Linnenwinkels, Tabakver- koopers, enz. Drapiers- of Wollewevergilde. 't Linnewevers-gilde. 't Sl. Joris- of Brouwersgilde (opge richt ter eeren Goids ende syne grbene- dide Moeder Maria, ende des Heiligen Ridders Sant Joris, Patr. hunnes outaars, staande in de St. Joriskerk, in 1506). 't Mandenmakersgild. 't Hoedemakersgild. li snel handelt. St. Christoffels Gasten- of Drag< gilde (vergaderde sedert 1660 op de Koppelpoort.) Dit Dragersgilde ontleen de zijn naam aan St. Christophorus, die naar men weet, het Kindeke Jezus door 't water droeg, waarbij de staf lelién uitschoot. De naam «Christophorus* zelf beteckentChristus-drager). 't Goud- en Zilversmids gilde, in 1599 van 't Smidsgilde afgescheiden. St. Antoniu9-broederschap of Bijen- Heden-gilde, in 1603 geslicht 't Bombazijnewerkers-gild, in 1612, 't Bakkersgild, waartoe ook behoor den de Koekebakkers, Banketbakkers en Weytemeel verkoopers, in De oude Corduaniers- of Schoen- reperateursgilde, in 1619. 't Voerluidengilde, in 1626. De Broeders van de Boulijn of Schippersgilde, in 1627. 't Chcrurgijnsgilde, 1630, 't St, Lucasgilde, zijnde de Schilders, de Glasschrijvers en Glazenmakers, 1630. 't Molenaarsgild, 1631. 't Tappersgilde, 1634. 't Gruttersgilde, tot 1664 bij de Mole naars ingedeeld. 't Tinnegietersgilde, met de Koper slager als één gilde in 1680 opgericht, maar In 1740 hebben dc Koperslagers Hij die In tijd van concui Uolgdinqen van Beert Hroote. Belangstellenden in mtjnc onlangs in iKembodc» opgenomen bijdrage Volgelingen van Geert Groote in Amersfoort» vroegeamij of de Broeder* hier in den omtrek nog meerdere huizen hebben gesticht. Uit mijne verzamelde, aanteckeningen blijkt dat ook binnen Harderwijk een atershuls werd gesticht en eveneens de stad Utrecht. Vnn het huls te Harderwijk vonden aangeteekend dat hel zijn stichting kt ann broeder Diederlk van Heixcn, omstreeks 1448 op verzoek en met hulp van 't Hardrrwijksche stadsbestuur, zich in die toenmaals zeer belangrijke stad vestigde. Het Huis was gelegen aan den stads- bij de Zevenhuizcr Straat. Tot rector der school werd aangesteld ran Scharrenborgh op voor waarde dat hij 300 scholieren van buiten zou onderwijzen en ook den koordienst in de kerk zou verzorgen. In Harderwijk steeg de invloed der aterB bijzonder hoog. Uil dc kronieken der stad blijkt dal zij zoovele erfstel lingen en legaten kregen, dat zij door stadsbestuur werden gesteld onder ne wet, uitgevaardigd ter beteugeling in «overmatige liefdadigheid». Diederik van Herxen vertrok spoedig i bevestigde voor zijn vertrek God fried van Kempen en Johannes van Goch als bestuurders van het nieuwe huis. Door samenwerking met een school- ioogd groeide het aantal leerlingen aanmerkelijk aan. Zulks blijke uit r~ kroniek, waarin staat te lezen ,dat tijd» den feliou brand, W&ardoor Harderwijk 1503 .bijna geheel werd verwoest, .1 leerlingen der latijnsche school door de vlammen ingesloten den stikkingsdood stierven. Onder de leermeesters der 9chool zijn de zestiende eeuw bekend Joannes Vossius en Petrus van AfTerdcn. Laatstgenoemde heeft ecnlge latijn sche werken uitgegeven. Hij was de laatste voorganger der Broeders. Immers in 1572 werd het fraterhuis de onrust der tijden van boeken huisraad beroofd en in 1600 veranderd Hervormde Kweekschool. Tot dat jaar heeft er echter nog een pater gehuisd, die te Harderwijk dienst deed. Volgende week eenige niedcdeelingcn ,-er het Utrechtsche fraterhuis, T. G. voor Amersfoort en Omstreken AMERSHOORT. Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 Credieten - Incasso's - Deposito's Deposito rente van 3'/, - 5% schapszorg gelijkstelling, Ook de katholieken en christelijken 'illen de moeder niet aan haar lot verlaten. Doch voor deze Is er niet allé»-1 geld noodig. Zij moet worden geholpen door frnancieelen en moreelen steun. Het uitoefenen der barmhartig heid in moreelen zin kan geen over heidszaak worden, doch moet blijven het werk van particuliere vereeniglngen gestichten, zoo noodig gesubsidieerd in rijkswege. Wij willen niet dat dc Staat 't ge tuigenis geelt dat er geen verschil be slaat. Zulke dingen vreten op den duur ook door in het volk en tasten de ge nii, waarop geheel het maat schappelijk leven Is gebouwd. Nu is hel mogelijk, dat sociaal-de- mocraleii individu ïcl niets legen het gezin willen ondernemenmaar diepste consequenties van hunne w< schen leiden toch naar een verkeerde richting. Intusschen hebben deze debatten nog :na aangetoond, dat deze kwesties geheel worden beheerscht door begin selen, die natuurlijk passies wekken. Dc socianl democraten kunnen hier nogmaals leeren, dat bij de behandeling sociale problemen niet de botsing tusscben democratisch en conservatief, doch de strijd der beginselen In hoog- sten aanleg beslist. Zoolang niet alle menschen eenzelfde wereldbeschouwing hebben, blijlt de anti-these een levende werkelijkheid. Amersfoort Nod. R. K- Huisvootingo Comité Klnder-Traneporten. t 11 Beginselen. Duitsehland. Op 21 October November d.a.v. is er gelegenheid kinderen uit het Ruhrgebied en de Rijn provincie naar hun ouders te doen terug- keeren. Deze kinderen moeten,ons dnn tijdig worden opgegeven. ISreslan, Op 21 October e. k. zal een transport naar Breslau terugkeeren. Aanvragen voor kinderen «//Breslau. gelieve men ons vóór 18 October c.k. in te zenden. Hongarije. Circa 12 December zal wederom een transport Hongaarsche kinderen in ons land komen. Op 17 December d.a.v. za naar Hoogarjje terugkeeren cn bestaat er gelegenheid om dan Hongaarsche kinderen tc doen terugkeeren. Zij die een Hongaarsch kind schen tc huisvesten gelieven aan onder- Op den bodem van alle politieke en sociale vraagstukken ligt de theologie, wereldbeschouwing. Prof. Aenge- hceft deze onomstootbare waar heid op het Congres voor sociale ver zekering te Utrecht nog eens herhaald en bij de bespreking ten congresse is de juistheid dezer stelling herhaalde malen gebleken, zoo merkt De Tijd op. Een der prae adviezen over Moedcr- schapszorg was van het soc.-dem. raadslid mevr. Polhuis Smit uit Am sterdam. Zooals men weet willen de Blekende kennis te geven, sociaal-democraten in zake móéder- Oostenrijk, Dc eerste gelegenheid om Oostenrijkschc kinderen te doen vertrekken is vastgesteld op 27 October ook dit transport is bjjna geheel bezet. 12 November d.a.v, zal weder een trclo met Oostenrijksche kinderen in ons land komen. De Comité'* worden verzocht, ons io spoedig mogelijk het aantal be- hikbare plaatsen op te geven. Op 15 November zal deze trein weder terugkeeren het is zeer gewenscht tijdig lanvrage voor terugkeer der kinderen J. W. JORISSEN, Voorzitter. Op de marlet: Appelen f4 a f 14, peren f6 f 18. zandaardappelen f5 a i'6. Jonge heneieren f 10 h f12 p. 100 Hocndcreiercn f 18 ft f20 p. 100 st. Grnsboter f3.20 ik f3,60 p. kilo. Kippen f 1.60 a f2.50, kuiken* f4 f5.50, piepkuikens f0.50 4f 1.40, oude eenden f0,80 4 f 1,30, tamme konijnen fl f2.40 p. st. Duiven f0.90 ii f I 10 per paar. Magere varkens f35 4 (50, zeu gen f65 a f 145. biggen 10 4 f22. Aangevoerd waren ongeveer300 heet. appelen 40 heet. peren 30.000 hoendereleren; 150 kilo grasboter20 magere varkens 40 biggen 15 zeugen, Kaasmarkt Aangevoerd 57 wagens bevattende 14900 kilo. Prijs f62 4 f68 p. 50 Kg. Uil het Vereeniglngelflvan. Zaterdag vergaderde de R. K. Muziek- Vcreeniging «Wilskracht» afd. van de Centrale Jonge Werkman». De op komst was schitterend bijna niemand ontbrak cn de geest onder de jonge was uitstekend en werd nog verhoogd door de aanwezigheid van den adviseur Kap. Beltman. De Voorzitter bracht de eerste ze* aanden van het bestaan in herinnering i schetste de groote moeilijkheden waarmede de Vcreeniging te kampen heeft gehad, De grootste moeilijkheid as wel de financieels toestand. Eenige verlichting werd hierin echter gegeven toen de Penningmeester rijn versing voorlas en daarin werd mede gedeeld dat van dc gezamelijke Vak- vcreeniging een subsidie was gegeven van p|.m. f 100. Verder* deelde dc Penningmeester, wiens verslag keurig verzorgd was mede de aankoopt van nieuwe instrumen ten zoodat er nog een groot nadeelig saldo is. Van de rood vraag werd druk gebruik gemaakt. Nadat de Directeur de leden nog zich bij de Smeden gevoegd (St. Eloy- gilde). 't Wijnkoopersgild. in 1713. 't Zijdereedersgild (zijde-bewerkers) 1689. Amersfoort telde dus een dertigtal gilden, wel een bewijs hoe 't gildewezen toenmaals bloeide. Bij de wetten voor deze gilden was duidelijk en nauwkeurig omschreven, wat tot den werkkring van 't gild be hoorde, maar ook hoeveel (of liever hoe weinig) knechts men mocht houden hoeveel leerlingen welke grond feit men moest gebruiken en van welke kwaliteit, hoe lang de wciklijd duurde cn vele aoderc dingen 'aarop wij nog nader terugkom Thans willen wij eerst een cn meededen over hel Bestuur en Leden. 3. HET G1LDEBESTUUR. Aan het hoofd van elke gilde stonden twee tot vijf «Oudermans» of «Over lieden», waarvan één de voorzitter was en «deken» heette. Dit bestuur moest toezien, dat dc voorschriften van het gilde getrouw werden nageleefdde overlieden mochten daartoe, zoo vaak zij wilden, de winkels ol werkplaatsen binnentreden, om na te gaan of had, cn de Voorzitter hen e zooveel mogelijk donateurs te i werd de vergadering gesloten, veel leerlingen of knechts werkten, ol er met verboden grondstoffen werd ge arbeid, enz. Bij overtredingen waren meten het gevolg, (Zooals wij later zullen zien de gilden .uilden alle patroons evenveel laten verdienen niemand mocht dus méé- knechts of leerlingen dan een ander houden; geen meester (of baas) nocht er toen ook vroeger dan een ander beginnen, enz. Dc gilden zorgden dus voor, dat er geen grootbedrijv ontstonden, die de kleine bazen zouden overvleugelen. Daar naast wilden /.ij ook, dat men bekwame werklieden had, geen beunhazen in hun vak). Achtten de overlieden (dus de gilde- esiuurdcrs) een vergadering der gilde- eden noodig, dan lieten zij die door en gildcknccht aanzeggen. Zulk een ijeerikonnt, in de gildekamcr gehouden, had des voormiddag* plants en heette morgenspraak. Hierin werden dan dc vereenlglngszaken behandeld, besluiten genomen, verordeningen vastgesteld, enz. Ieder lid moest ter vergadering verschijnen, of hij verviel in boeten. Eveneens liep hij boete op, als hij dc geheimen der vergadering verklapti Dc glldckamer werd ook nis een soo soclöteit gebruikt, waar men onder ee kan bier, die de glldeknecht tapte, de nieuwtjes van den dag besprak. Oorspronkelijk was de waardigheid ui overman (bestuurslid) een eerepost, aaraan slechts enkele voordeelen ver bonden waren; eerst na 1750 kregen te Amsterdam de overlieden een vast sulaiis- uit de gildckas. De leden van het gilde maakten bij een vacature in 't bestuur een voor dracht van twee pernonen op, waaruit Kionhjk de stedelijke rcgcering een keu* deed, Verder had men bunmeesters, die de gelden inden cn de eigendommen van het gilde beheerden, zoonl* de banier (vaand.l), de geldkist, de stembus, het zegel, het gildebock (met de notulen cn de ledenlijst), enz. Ook werden er nog proefmecster* benoemd, die belast waren met het onderzoek der gildcprocf. waarover wij later zullen spreken. 4. DE LEERLING. Gaan wij thans na, wat er noodig was om nis lid (of «meester») van het gilde te kunnen worden toegelaten. (Want lid konden alleen de patroon* zijn, met hun knechts.) Men moest met den laagsten trap beginnen, n.l.al* leerknaap. (Wordt vervolgd).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1921 | | pagina 1