N.V. Middenstands-Credietbank
DE EEMBOD
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 4 April 1922
No. I
36ste JAARGANG.
Kantoor i Longegracht 28, Amersfoort
DE EBMBODH verschijnt Dinsdag- tn
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke weck in
gaan, doch opzegging van abonnement n"081
geschieden voor den aanvang van een nlfl"*
kwartaal.
Prils per drie maanden 11.00 Bullen ae
gemeente Amersfoort fl.10. Atzonderlflkc
""aDVERTENTiBn 25 cent per regel. BUUR*
tarieven voor handel en nijverheid bij geregel"
adverteeren.
AdvertentlSn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Wijsheid is beter en jneqr dan
kracht.
Binnenland.
Aan de Roomsche Vrouwen.
Door mejuffrouw|A. H, Oostendorp te
Deventer is het volgende strijdlied ver
vaardigd, dat, op 'n populaire melodie
gezet door mejuffrouw W. v, Br"2gen'
op ruime schaal wordt verspreid door
den R. K. Vrouwenbond (C. 8).
Roomsche vrouwen wilt ontwaken
Voor den politieleen strijd.
Nu het tijd is om te toonen,
Dat gij Roomsche vrouwen zijl.
Roomsche vrouwen.'doet'u hénnen
Als gij straks ter stembus gaai,
Naast onsjNeerlandsRoomsche mannen,
Katholieken van de daad.
Roomsche vrouwen, op'ter stembus
Opgetrokken zij aan zij,
Mede zult gij helpen bouwen'
Aan de nieuwe Maatschappij.
Roomsche vrouwen, gij kunt zorgen,
Als uw Roomsch gevoel ontwaakt,
Dat gij uw metalen stembus
Tot een Roomsche zege^maikt.
Roomsche vrouwen, wilt'bedenken
Dat het uur van strijden slaat,
Dat het in de stemlokalen
Voor of tegen Christus gaat
Diep gegrift in uwe harten,
Zwaar geletterd op uw vaap.
Zij uw leuze die der^ Landsvrouw
xChristus nu en steeds voolaan.*
Marktprediking-
Meerdere jpersonen bieden rich tegen
woordig aan om aan bovedgmoemden
vorm van apostolaat mee te werken.
Vooral nu verscheidene gtcote steden
zich hebben aangesloten of cp het punt
staan zich aan te sluiten bij een orga
niek reglement van heel Nederland, rijst
als vanzelf bij menigeen de vraag: kan
ik daar ook aan meedoen Voor zulke
personen kan het wellicht pittig zijn te
weten welke eigenschappen/een markt-
prediker moet hebben en welke hij juist
niet moet hebben. In de,eerste plaats
dan moet hij "natuurlijk zijl godsdienst
door en door kennen. (Ma3r dat kan
verder buiten beschouwing b'ij>
gezien hij anders nooit een sprekers
vergunning kan krijgen tn dus nooit
een marktprediker in den eigenlijken
zin worden kan.) Verder moet hij
heldere, duidelijke ver-dragende s
hebben, die het geheele omringende
publiek zonder al te veel inspanning
kan verstaan. Een zéér gewichtig punt
is ook dat de marktpred ker een beelji
humoristisch is en af en toe een geestig
trekje lusschen zijn overigens ernstige
woorden kan werken. Verder moet hij
sympathiek zijn. Het pub iek moet hem
gróég hooren spreken en niet zeggen
of denken»daar heb je die saaie ook
weer« of»wat is die nan toch altijd
Neen, een katholiek markt-
moet sympathiek, beminnelijk
lijn, ook als hij eens onaangenaam
bejegend. Hij moet ook tactisch
.w.z. weten op welke vragen hij
moet ingaan, welke hij kort en welke
j lang moet behandelen of welke hij
'heel moet negeeren. Hij moet een
beetje menschenkennis hebben om te
ontdekken welke opwerpingen uit ware
belangstelling worden gemaakt en welke
uit louter lust tot tegenspraak. Hij moet
vooral ook tenslotte niet uitdagend zijn,
geen twisten uitlokken. Daarom moet
hij niet ongeduldig worden als zijn ge
hoor niet overtuigd wordt en dan met
de vuist er bij en een opgewonden
gelaat de katholieke waarheid er wel
in willen stampen. Neen, zoo moet hij
nooit handelen, maar waardig en be
scheiden alleen uiteenzetten, niet dadelijk
willen overtuigen, in het besef immers
dat het volk eerst gewoon onderricht
moet worden, omdat daarna pas van
overtuigen sprake kan zijn.
Het allervoornaamste tenslotte voor
marktprediker is: dat hij een ware
apostel is, d.w.z.dat hij veel over heeft
de uitbreiding van Christus' rijk.
Dsn Briel.
In het feestelijk versierde Den Briel
id op schitterende wijze de herdenking
plaats van het vierde eeuwfeest van de
inneming der stad door de Watergeuzen,
met welk feit de onafhankelijkheids
oorlog tegen Spanje ingezet werd.
In heel het stadje wapperden de
vlaggen.
De belangstelling uit alle streken des
lands was overweldigend.
H. M. de Koningin en Prins Hendrik
ook Minister de Visser waren aan
wezig.
Jeugdorganisatie.
1 Digti van druk nor it EI. tuk.
Door T. PLUIM.
Hoewel dit opstel niet onmiddellijk
op Eemland betrekkng heeft, (wel is
Baarn er tijdelings bij betrokken), zal het
misschien menig lezer belang inboeze
men, daar het ons (toet zien, op welke
wijze vroeger de R.K. kerk va.k ver
drukt werd. Het geeft dus een blik ii
het vroegere kerkelijke leven.
In het gemeentearchief van Baarn
berust een oud doopboek der R.K. kerk
aldaar, loopende van 1758 tot 1821,
en waarvan het titelblad luidt
«Dit is het doopboek van Baarn,
Santvoort en der Eem (d.i. Eembrugge)
begonnen in het jaar 1758.
Als ook die van Hilversum, dewelcken
gedistenguert (d.i. onderscheden)
den door het woordjen, Ex Hilv.
(d.i. uit Hilv.)
Dit laatste, n.i. dat hier in de Room
sche kerk van Baam toen cok kinderen
uit Hilversum gedoopt worden, leek mij
zeer vieemd toe. Ik ging daarom op
onderzoek uit en mocht de oplossing
van dit raadsel vinden.
Eer ik die evenwel meedeel, wil ik
nog geen drie duizend inwoners.
muziekkorpsen, een
drie muziekkorpsen
'rtS,-*^n fietsclub.
een korfbalclub,
«'i'gtng, ^.boeren
•eenigineen en i.
In de li
de Diocesane Jeugdcommissie
het Aartsbisdom werd tot secreta
gekozen Rector B. H. de Groot te
Amersfoort.
Tot leden van de Diocesane Jeugd
commissie werden door Z. D. H. den
aartsbisschop benoemd de WelEerw.
Heer W. R. de Jong, kapelaan te Hil
versum, als vertegenwoordiger van den
Bond van R.K. Burger-Jongelingen-
VereenigingenMej. A. J. M. Reith te
Maarssen, als vertegenwoordigster aan
de Meisjesbonden de WelEerw. Heer
G. C. Hartman, kapelaan te Hilversum,
als vertegenwoordiger van de Dioce-
saneu Bond van de Jonge Werkman.
Z.D.H. de Aartsbisschop heeft voorts
goedkeuring verleend zoowel aa
Statuten van den Dioc. Bond
Jongemannen-Vereeniginge n in het R.K.
Aartsbisdom, als aan de StatuteD
plaatselijke afdeelingen van den Bond
en tot voorzitter benoemd van den
Bond Pater J. J. C. Hentzen te Lichten
voorde.
Werkverschaffing.
Z.D.H. Mgr. A. van de Wetering,
Aartsbisschop van Utrecht, heeft a.
de besturen der R K. lagere scholen
Nederland meegedeeld, dat alle vragen
betreffende het onderwijs en de uit
voering der wet voortaan r
mogen gericht worden tot den Minister
of de Kamerleden, doch rechtstreeks
het R.K. Centraal Bur<
Opvoeding en Onderwijs te Den Haag.
Os uithuizigheid en de godsdienstig*)
vereeniging.
Fr. P. schrijft in de «Gelderlander*
«Brieven van den Maaskant* en geeft
daarin o.m. het volgende ten beste:
Ik kies ais voorbeeld eens een dorp
vertellen, hoe het doopboek di
R.K. kerk in het archief der gemeente
terecht is gekomen.
Zooals bekend is, werd in den Fi
schen tijd (1795 tot 1813) de Burger
lijke stand ingevoerd, d.w.z. overlijden
of huwelijk moest voortaan op het ge
meentehuis aangegeven worden, waar
ze dan in den daarvoor bestemde boeken
(registers) werden ingeschreven.
Vóór de Franschen hier kwamen,
as dat anders; toen bemoeide zich
de wereldlijke overheid niet met de
zaken van den Burgerlijken Stand; die
werden aan de kerk overgelaten. Deze
toch diende te weten, welke haar lid-
iren, evenals de kinderen daar
van. Ook hield zij om dezelfde redenen
aanteekening van Huwelijken
lijden. Gewoonlijk geschiedde dit door
den Pastoor of den Predikant, soms ook
door den koster, vooral in de Herv.
kerk, waar de koster tevens school
meester was.
Feitelijk weid er van de geboorte
geen aangifte gedaan, alleen
doopimmers het H. Doopsel
teeken, dat ook de jonggeborene reeds
tot de Kerk behoorde. Men sprak daar
om ook niet van geboorte,
doopboeken.
arbeidersvereniging, boerenbond,
twee kiesverenigingen c-i „u [#at
de mindere goden, zooals f. k»erceni-
gingen, kaartclubs, leenbanken, c, e
"'•es en loterij club» nog als factor
mijn betoog.
In datzelfde dorp mis ik een flink
bezocht en goed werkend patronaat, ik
jongens- en meisjescongregaties,
er H. Families voor mannen en
ik mis i r processievereenigin-
gen, drankbestrijders en »Ecr en Dcugd«
organisaties ik mis er alles wat het
waarachtig zede-ijk geluk van den
maatschappelijkeit meosch kan bevor
deren, ik mis er den voortbouw in de
itschappij van bet overtuigd katho
liek gezinsleven.
In dat zelfde dorp bez-cht ik door
de week de vroegmis (7 uur) en telde
menschen, en verbluft waagde
kijkje te nemen in de volgende
is om 8 uur en telde er 12 per-
behalve do schoolkinderen.
Zóó trof me dit totaal gebrek aan
eenig teeken van godsdienstig leven,
dat ik die zelfde week er een Marialof
bezocht tegen het vallen van den avond,
daar zaten we met vief' menschen
'n paar kinderen I
We zullen, nu we de tegenstèllingen
hebben laten zien maar eens ronde
woorden gebruiken.
Het vereenigingsleven dat
velerlei vormen inannen en jongelingen
opeischt in hun vrije avonduren
Zondagsrust, heeft onder het m(
ontspanning en ontwikkeling een knak
gegeven aan het gezinsleven, het heeft
geschapen een ontvolkten huiselijken
haard, het heeft gebracht op onze
dorpen, den Paradijsappel der uithuizig
heid. En waar het »brood en vermaken*
devies zoo druk uitwappert op soms
bedenkelijke banieren, daar is geeD tijd
meer voor het kerkelijk vereenigings
leven, daar is met het stervend gezins
leven het graf gcgravi
godsdienstige
Zooals bekend is, moet van 31
December 1921 af ook voor arbeiders,
die minder dan f3000.per jaar
dienen, geplakt w rden.
Voor hen, die geen rentekaait beb-
:n, is de gelegenheid tot aanmelding
et onbeperkt. Immers arbeiders, die
ouder zijn dan 35 jaar, kunnen slechts
tot 1 Juli van dit jaar zich aanmelden,
daarna is het onherroepelijk te laat
1 Juli 1922 af kan geen rentekaar
r worden opgemaakt voor personen,
die 35 jaar of ouder zijn.
Alle aanspraak op de rechten,
rentekaart verbonden, zijn dan
illijd verloren. Dit dit voor belang
hebbenden groot nadeel beteekent moge
blijken uit de cijfers der op 1 Maar
1922 reeds toegekende renten
16953 gevallen ouderdoitment
:en totaal bedrag van f2 540018
1031 gevallen weduwenrente
totaal bedrag van f 181.461.54
2453 gevallen wee enrente tot i
totaalbedrag van f447 759.52;
terwiil 1781 personen behandeling
itvingen in een sanatorium of zieken
huis en in 602 gevallen observatii
rekening van het invaiiditeitsfonds
plaats had.
Daarenboven, als er 150 zegels zij'
geplakt, ontstaat er bij invaliditeit rechi
op invaliditeitsrente. Voor hen. die
reeds vanaf 5 December 1919
rentekaart hebben en voor wie r
Nu doet zich hiernij een eigenaardig
heid voor, die menigeen licht ontgaan
i. De datum van den doop verschilt
bij de Katholieken niet veel met i'
ran geboorte, daar de jonggeborene
.poedig mogelijk gedoopt wordt. Ma:
>0 de Protestanten is dat andersb
hen kan tusscheu geboorte en doop
maand of meer verloopen
Meestal had dan ook een Protestanlsch
huisvader de gewoonte in den familie
bijbel den juisten datum der geboort'
aan te teekenen. Geschiedde dit
of raakte de bijbel door brand of
anders verloren, dan wist men vaak
zelf den geboortedatum niet meer.
Zoo komt het, dat men soms
bekende mannen alleen den datum
hun doop, niet van hungebooitiv
Dit is bijv. het geval met Jacob
Campen, den beroemden bouwme
van 't Paleis op den Dam. evenals
van Maarten Harpertsz. Tromp alleen
den doopdag weet.
Dat was natuurlijk minder wensche-
lijk en daar misschien niet altijd de
kerkelijke boeken door de kosters goed
werden bijgehouden, besloot de Fran-
scbe regrering voortaan zelf den Bur
gerlijken Stand ter hand te c
lom nu reeds terstond over eenige ge.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Oracht no. 4 - Telefoon no. 304
Credieten - Incasso's - Deposito's
Depositorente van 3% - 5%
matig is geplakt, is dit egdstip in Octo-
:r a.s, aangebroken
Dan zullen de volle rechten van de
rentekaart aan het licht komen. De
arbeiders, die zich niet hebben aange
meld, zullen zicb dan te laat beklagen
over hun nalatigheid,'*»want de deur
gaat 1 Juli 1922 onherroepelijk op slot.
Men melde zich daarom alsnog ten
spoedigste voor een rentekaait aan,
indien men er nog geen heeft.
den Raad van Arbeid kan men
zich aanmelden. Ook kan men een for
utier op het postkantoor halen en na
invulling door de post doen bezorgen
ok de commissarissen van den Raad
Arbeid dat zijn de uit de vakver-
eenigingen benoemde vertrouwensman,
nen zijn bereid deze formulieren te
ontvangen, of bij invulling behulpzaam
«8n.
»Ons Noorden* schrijft
»In de geheel-Katholieke, al-oude
isschopsstad Den Bosch vroeg ik aan
de Aco 'n Huisgezin: had er geen. De
Provinciale kon ik krijgen.
»In het Aartsbisschoppelijk Utrecht
vroeg ik om Het Centrummis. Het
liberale stadsorgaan natuurlijk wel.
»In Zwolle vroeg ik om bet Overij-
selsch Dagbladweer mis. De Zwolsche
wilde men met geweld aansn
•Ten slofteik «ro*g in Groningen
Ons Noorden. De Aco keek me
wezenloos aan
Waar ligt 't toch aan, dat die jon
gens de R. K. bladen niet of weinig
bij zicb hebben
»Oat is eenvoudig de schuld vat
Katholieken zelf. Men geneert zich
als Katholiek voor den dag te komen,
denkt breeder te zijn als ms
neutraal of liberaal blad leest en beeft
geheel verkeerd idee van de eigen
pers, die veel meer geeft dan de andere
bladen, maar ook veel meer kost a
geld en geest, maar die men toch m
derwaardig acht. Dat is trouwens
hebbelijkheid van vele Katholieken om
eigen werk af te breken. Ze hebben
el voor geen halve cent verstand
redactie en admioistratie van
krant, maar zullen toch eventjes zeg
gen, hoe 't moetze denken dat 't zoo
is als 'n lappenwinkel ol bakkerij
Er mag wel een beter inzicht komen
zoowel van het werk als de waarde
n 'n krant, opdat men geestelijk
ff-lijk de eigen pers. die eeo z
groot apostolaat te vervullen heeft,
steune, om ze zoo groot mogelijk te
Amersfoort
Dinsdag 11 April zal door de archi
tccteo Bakker en Bunders in De Poor
Cleef worden aanbesteed
De heer W. G, Brom, oud-zouaaf^
i rxAbet Sl J°sephgesticht, -in den
leeftijd van 85 jaar overleden. De heer
Brom was de t^tste def vflf oud
strijders van Laren, diesjog ff» leven was.-*
Naar we vernemen is op de uiteifte
van fl 300000 6 P«.ob,
gemeente Amersfoort zood*n.g inge-
■eekend, dat een vrij belangrijke reductie
op de toewijzing moet plaats hebben*
Visschen en jagen.
De Burgemeester maairt bekend, dat
ter gemeentesecretarie kosteloos ver
krijgbaar zijn aanvraagformulieren ter
bekoming van jachtakten, voor het
nieuwe seizoen, aanvangende 1 Juli aan
staande en eindigende 30 Juni van bet-
volgende jaar.
Eveneens zijn ter gemeentesecretarie
kosteloos verkrijgbaar furmulierenf»
de aanvragen tot bet bekom'eo
een visch- of bengelakte, voor het
aanvangende 1 Juli aanstaande,'
indigende 30 Juni daaropvolgende»
Men nqpdigt belanghebbenden uit huti
aanvragen zooveel mogelijk vóór 1 Mei
.k. in te dienen.
- Marktbericht. Appelen £15 A f 20
per hectoliterZandaardappelen f
A f8 per hectoliter; Hoendereieren f
A f8 per 100 stuks; Hooiboter f2.25
a f 2.40 per krip -. Kippen f2 a f 2 75
per sluk; Piepkuikens fl 10 A f190
per stuk Kuikens f 3.50 A f 5 per stuk
Wilde konijnen f0.70 A f 0 90 per stuk
Tamme konijnen f2 A f3 per stuk;
Duiven f 0 70 A f 1 per paarMagere
varkens f 25 A f 45 per stuk Zeugen
drachtig f 110 A f 170 per stuk Biggen
f 20 a f 35 per stuk.
Aangevoerd waren ongeveer 25 beet.
>pelen 110 heet. Zandaardappelen;
250000 stuks hoendereieren200 kilo
Hooiboter; 150 Magere Varkens; 100
iggen 10 Zeugen.
Kunst
Donderdagavond trad in sAmicitia*
Coriy Huysinga op in baar kwaliteit
van declamatrice. Denumme<s van haar
-zeer uitgebreid program waan ai 't over-
groote deel kleingoed was (en hierzeer
artistiek kleingoed I), had ze gesorteerd
tot twee groepende kunst die tot obj ct
heeft 'o hoogere wereld met idealen en
de kunst die de schoonheid van 't aard-
sche bezingt. In de eerste groep daar
om: Gossaert, Gezelle, Roland Hritt;
in de tweede: Couperus ea Adams van
Scheitema. Het voordeel van zulk 'n
g oepeenng is duidelijk ge air van te
iraag zijn aanpassingsvermogen in te
9telien is daardoor uitgesloten.
Wat de voordracht betreft, we merk
ten op dat de diepe s'em der ac'nce
unnen beschikken, bijv.
bij een bu'gerlijk huwelijk
den geboortedatum van bruid en bruide
gom wilde weten, gelastte de R -geering.
dat alle kerken haar doop-, trouw- en
doodboeken op 't gemeentehuis moester
inleveren. En zoo komt hel, dat ook
Baarnsche archief die oude kerk
lijkte boeken aanwezig zijn.
Naar de gewoonte dier tij len is h-i
doopboek der R.K. kerk in het Latijn
geschreven bijv. de eerste aanteekening
'i bedoelde doopboek luidt
»3 Januari 1758.
Bap. (d.i. een verkorting van baptisata)
I AUyd'S, Filia legiiima Bernard
Haimsen et Corneliae Aarts; suscipi
Maria Aarts
d.i.op 3 Januari 1758 is gedoopt
Alrydis, weitige dochter van Bernard
Harmsen cd Cornelia Aart9te doop
geheven door Maria Aarts.
Was de doopeling een jongen, dan
luidden de eerste woorden Baptisatus
een onzer Baarnsche Burge
werd 16 Febr. 1814 gedoopt;
hoor maar»Bap. est Jan Pater (d.i.
vader): Franciscus Pen (deze was reeds
in den Franschen lijd maire of burge
meester van Baarn)Mater (d.i. Moeder)
Willemijntje Schimmel sutcipit J.
Schimmel.*
E een heel enkele maal lees ik
xBaptisati sunt gemini...*; d.w.z.:
gedoopt zijn de tweelingen.
Zie zoo, nu is al één vraag beant-
,.l.»Hoe komt dat kerkelijk
do"pboek op 't gemeentehuis
Thans zull-n wij met de tweede vraag
begmnen »Hoe komt het dat hier in
Baarnsche Roomsche kerk heel Uit
ilvcisum kinderen gedoopt worden f*
Laat ik daartoe b$ hel begin mogen
ginnen.
Er waseei tij-1, dit mhtel Gaonand
leen het kerkje van Laren best->nd op
het bekende St. Janskt-rkhof. D l was
oorspronke ijk de pan chiektrk voor heel
den omtrtk, dus ook voor Hilversum,
vcds nog een deel van Laren
Doch tegen het jaar 1400 begon
Hilversum meer en meer bevolkt te
worden en wenschte het een eigen kerk
te bouwen. Wel bezat het dorp reeds
een kapel (ter plaatse der huidige Herv.
kerk), maar men had liever een zelf
standige parochte-kerk.
(Wordt vervolgd.)