N.V. Middenstands=Credietbank
Credieten - Incasso's - Deposito's
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 13 Juni 1922 No. 21
ZES K.N DERTIGSTE JAARGANG.
DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
geschieden voor den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Prijs per drie maanden f 1.IX) Buiten jbe
gemeente Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVERTENTIÈN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
advertceren.
Adverlentifn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd, hen bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Het is even moeilijk groote
dingen tot stand te brengen zonder
opofferingen, als dure zaken te
koopen zonder geld.
Bet Sint 3anskerkbot
te Caren.
Door T. PLUIM.
II.
In de ee
Laren reeds
juist, immer
Laren (en
legende bezit 't dorp
kerk, doch dit is
:rs het eerste bedehuis
evens het oudste van 't Gooi)
heeft op 't St. JaDsketkhof gestaan,
als ook de tweede legende zegt.
Reeds zeer vroeg moet dat kerkje
daar gebouwd zijn en wel op de plaats,
waar te voren een heidensche tempel
moet gestaaan hebben. De plek zelf
lokte als 't ware vanzelf daartoe i
het is 'l hoogste punt uit de buurt,
dus in een verren omtrek te zien, I
wijl er bovendien zeven wegen op t
komen. Reeds omstreeks 700 moeten
hier de eerste Evangeliepredikers hun
gezegenden, maar gevaar'ijken arbeid
onder de Heidensche bevolking be
gonnen zijn, en zood-a zij hier eenigs-
zins vasten voet kregen, bouwden zij
op de aloude heilige plaats den eersteD
Christentempel. Hierbij volgden zij den
raad op, die Paus^Gregorius in 601 aan
zijn vriend Augustinus van Canterbury
schreefn.l. om »de Heidensche feesten
te veranderen in Christelijke feesten»
en daartoe de oude heiligdommen aan
te wenden voor het aanbidden van God
en het vereerenjder Heiligen, opdat
de Heidensche bevolking des te
makkelijker het Christendom zou
nemen en haar ouden eeredienst
vergeten. Vermoedelijk is het St. Ji
leest hier dan ook in de plaats ge
nomen van het Heidensche Midzomer-
Zoo werd dan ook hel eerste Christen-
kelkje door de moedige evangelie
predikers op de plaats van den vroegeren
heidenschen tempel gebouwd en aan
St. Jan den Dooper toegewijd. Oor
spronkelijk was het, naar de gewoonte
dier tijden, van hout opgetrokken,
het is al vroeg door een steene
bouw vervangen. Op een oude kaart
die nog voor het jaar 1521 is geteekend,
staat het kerkje aangeduid in kruisvorm,
half in het lommerrijk geboomte vei-
scliolen, met een toren ui het midden.
Maar op een latere kaart (tusscben
de jaren 1521 tot 1586j in de ki
vorm van het kerkje verdwenen,
staat het met den toren nog in hst ge
boomte. Aan den noordkant kort bij
den toren vinden wij een klein ge
bouwtje, waarschijnlijk de kosterij. Het
gehecie terrein is door een haag
heining omgeven.
ia 1500 begon de beroemde kerk
verval te geraken. Men dacht er
i aan ze te herstellen, maar de be-
ners ven Laren toonden er niet veel
lust toe. Wat toch was het geval
Het oude bedehuis was eeuwen lang
paroohiekeik van geheel Gooiland ge
weestmaar tusschen de jaren 1400 en
1500 was de bevolkirg in de dorpen
toegenomen, dat ieder van hen een
eigen kapel bouwde (Hilversum, Blarl-
cum, Huizen, enz,), die later tot parochie
kerk werd verheven. Hierdoor bekom
merde men zich ten slotte niet veel
de oude moedeikerk op 't
St. Janskerkhof. Zelfs Laren, dat toch
vlak bij de oude kerk lag, bouwde
eigen kapel, die op St. Lambcrius
dag 1521 gewijd werd (th tns de Herv.
kerk van Larenlater van een turen
voorzien.)
Zoodoende verviel het oude kerkje
meer en meeralleen het kerkhof
bleef voor Laren onverkort in eere. In
1564 stond het gebouw er nog wel,
blijkens eeD beschrijving zeer
bouwvallig, Het dak hield den regen
niet meer tegende muren kregen
scheuren en dreigden in te storten.
Toch werd deze oude kerk nog druk
bezocht.
Eerst in 1586 besloten de Staten van
Holland haar af te breken. Den Baljuw
Gooiland werd door hen opgedragen
de kerk »ten meesten profijie van den
Lande te verkoopen, omme gedemo-
liëert (d.i. afgebroken) te worden.»
Dit besluit werd ten uitvoer gebracht
zekere Willem Michielse kocht de oude
kerk voor f215 en deed ze afbreken,
Maar het keikhof, de oudste ge-
'ijde grond van Gooiland bleef in
wezen, evenals de jaarlijksche processie.
Maar deze mocht, toen de Hervorming
igevoerd was, niet meer overdag
plaats hebben, doch te middernacht.
Dit heeft geduurd tot den Pranscben tijd,
toen zij wederom overdag werd toe
gelaten.
Zooals wij reeds in 'l begin zeiden,
trekt de processie, die nu al meer dan
1000 jaar oud is, telkens een grooleo
toevloed van deelnemers uit ee
omtrek. Reeds een paar dagen
heel Laren in de weer, om zich tot
het plechtige, aloude feest voor te
reiden de kerk op den Brink, is dan
sierd, vóór den ingang piijken prachtige
schilderstukken, voorstellende tafreelen
het leven van St. Jan, en de weg
r het kerkhof (omstreeks
gaans) is met eerepoorten en altaren
versierd. In 1886 werd vergund
meerderen luister, dat voortaan ook
het Allerheiligste mocht worden mee
gedragen, in een kunstig bewerkte, ver-1
guld zilveren monstrans, met juwcelen
diamanten versierd.
De plechtige processie trekt uil de
kerk op den Brink omstreeks 10 uur
naar het Kerkhof, waar een der Fetw.
Geestelijken een feestpredikatie uit
spreekt.
Het is inderdaad een ontroerend
oogeublik, als tusschen deze gewijde
graven, waarin sedert meer dan 1000
jaren het doip Laren zijn dooden ter
aaide bestelt, hel is een ontroerend
oogenblik op deze gewijde plek nog
steeds weer dezelfde Evangelie-woorden
hooreu, zooals die reeds voor 12
eeuwen hier in Gooiland werden ge-
iproken. Indien die oude Evangelie
predikers nog eens weer de gewijde
plek op 24 Juni konden bezoeken,
zij zouden met vreugde mogeD erken-
dat God hun arbeid gezegend heeft,
dat hun woorden, evenals het zaad van
den goeden zaaier, in vruchtbare aaide
:u gevallen.
Misschien voelt menig lezer zich op
gewekt om op 24 Juni a.s. de aloude
processie te gaan bijwonen. Vooi hen,
die geen wielrijders zijn, is van Amers
foort de eenvoudigste weg per trein
naar Hilversum en van daar per tram
Voor wielrijders kan ik de volgende
route aa bevelen, waaibij hun zeldzaam
natuurschoon wacht. Eeist langs den
straatweg over Soest en Soestdijk, tot
vlak bij Ecmncs 1: er begint links even
vooi bij liet kasteel Groent veld ccu
schildciachiig voetpad naar Laren (zoo
als de lage wegwijzer, een «paddestoel»
aangeeft). Na een minuut of vijf bereikt
men een stuk, waar de eigenaar geen
fietspad wilde hebben, maar zijn kop
pigheid duurt gelukkig maar een minuut
gaans dan komt een prachtig wieler-
pad aan, door bosch cn k.-eupclboui
tweede «paddestoel» wijst opnieuw
Laren rechtsen na eeu minuut
of 10 over de mooie Gooische heide,
bereikt men de uitspannning het Bluk,
voet van het St. Janskerkhoi.
Vandaar gaat een fietspad tegen
de hoogte op, maar dit neemt
niet, doch wel het reehtsehe na
dorp Laren. Hier volgt men de ti
rails naar 't St. Janskerkhof (of bij de
processie liever de versierde St, Jans
straat. Van het Kerkhof brengt een
fietspad u weer naar 't Bluk terug
thans de hoogte al, met overweldigend
schooae vergezichten over heel den
trekzelfs de Dom van Utrecht is te s
Baarn, juni, 1923.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Dspositorente van 3- 5
Binnenland.
Invaliditeitswet.
Nog niet algemeen bekend schijnt te
,n, dat in de Invaliditeitswet sedert
31 December 1921 eenige wijzigingen
zijn gebracht, waardoor d. a. onder
de bepalingen dier Wet vallen alle
arbeiders, die minder dan f3000 per
jaar verdienen. Deze arbeiders bchooren
dus een rentekaart te bezitten. Wie nog
geen rentekaart bezit en in de termen
valt, moet zorgen, dat hij deze vóór
1 Juli 1922 aanvraagt, want vanaf 1
Juli 1922 gelden ten aanzien van de
uitreiking van rentckaartcn andere be
palingen. Dan toch kan slechts een
rentekaart ontvangen degene, die niet
meer dan f 1200 per 'jaar verdient en
bovendien nog geen 35 jaar oud is.
Wie zich 1 Juli 1922 of later aan
meldt en dan meer dan f 1200 per jaar
verdient, Oan wel 35 jaar of ouder is.
kan geen rentekaart ontvangen en blijft
verstoken van recht op ouderdoms- of
validiteitsrente, terwijl zijn nabestaan
den geen recht kuonen doen gelden op
een weduwen- of weezenrente. Boven
dien kan eventueels kostelooze behan
deling in ziekenhuis of sanatorium bij
dreigende invaliditeit voor hem ook niet
plaats hebben, daar deze alleen kan
verleend worden aa i den verzekerde
volgens de Invaliditeitswet, dus
den houder van een rentekaart.
Gelegenheid tot aanmelding bestaat
bij de Postkantoren cn bij den Raad
in Arbeid.
Het Leger.
Ia verband met de voottschiijdiDg
van de reorganisatie van de Landmacht
zullen de volgende plaatsen op 1 Juli
1922 als garnizoenen worden opge
heven Doesburg, Gouda, Hoorn,
Leeuwarden, Roermond en Zutphen.
Op 1 September «uilen als zoodanig
worden opgehevenBrielle, Geertruiden-
berg, Hellevoetsluis, Muiden, Schoon
hoven, Willemstad cn Zwolle.
De Voetbal.
Mgr. dr. Ariëns heeft in een interview
met den Geld., op de vraag hoe hij
over voetbal dacht, geantwoord
Voetbal? Voetbal is erger dan drank,
heb ik pater Elpidius eens hooren zeg
gen en daat is veel van aan. Je moet
al een lieele erge drinker zijn. ais de
d ank je heele leven zal beheerschen.
maar hoe gauw zie je dat al bij eer
voetballer. Het is er mee als met de spc-
culatlcwoede,
De speculant staal met zijn specu
latiecijfvrs op en gaat er mee te ruste.
Geen ktant kan hij aanpakken of de
nieuwsgierigheid naar de resultaten van
zijn speculatiewoede heeft hem te pak
ken. De speculant graait in de cijfers,
heel zijn geest is cr van vervuld, over
veel anders d:nkl hij niet. Heele steden
mogen verwoest worden, groote
pen mogen da inenschheid treffen
dat alles interesseert den speculant min
der dan zijn cijfers.
Een rasvociballer vergaat het al niet
minder. Steeds huudt hem dat spel,
het wedstrijdverloop, het competitie
resultaat bezig. Voor andere, hoogere
dingen is hij als onverschillig. Hij spreekt
hij denkt, hij twist over voetbal. De
voetbal alleen is zijn ideaal. Andere
kent hij geen of slechts heel weinige.
En van dat standpunt beschouwd,
iet mgr. Ariëns weinig heil van de
'oeibalbeweging.
slapte weder in. Hij bleek
slechts een kleine hoofdwonde te heb
ben bekomen.
Uit Ierland wordt gemeld het vol
gende staaltje van progoms tegen de
katholieken in het protestantsche Ulster,
cijfers gepubliceerd zijn
door het Dail-Eireann
Vanaf het begin van de program
door de Orangisten van Belfast tegen
de katholieke minderheid op 21 Juli
1922, bedraagt het aantal slachtoffers
Gedood 393.
Gewond 1608.
Van hun werk beroofde en verdreven
katholieken (ongeveer) 8000.
Aantal refuge's die uil Hun huizen in
ijken, waar de katholieken in een
kleine minderheid waren, verdreven
zijn, 20,000.
Uitzettingen, brandstichtingen enz.
gedurende April en Mei.
Van 30 Maart (datum van het «vredes-
verd'ag» tusschen het Noordelijke en
voorloopige Gouvernement) tot 28
Mei 1022.
Uitzetting van katholieke gezinnen,
vernieling en verbranding van hun
hul»
'21.
Gemengde Berichten
Naar men varneemt. zijn de huren
dienstwoningen of van woningen
die het eigendom der Staatsspoorweg
Maatschappij zijn, belangrijk verhoogd,
cn niet onaanzienlijke vermeerde-
ran inkomsten beteekent. Tot nog
'aren, over het geheel genomen,
de huurprijzen laag.
Ter hoogte van het station Betkum
eet» jongeije van ongeveer zeven
jaar uil een sneltrein gevallen. Men
ols aan de noodtem. Het ventje, dal
ijwel ongedeerd was, liep achter den
Vernielde en verbrande winkels van
katholieken, 27,
Daklooze katholieke gezinnen 350.
Bomaanslagen op kath. huizen 25.
Bcscmetingen van kath. huizen 81.
Invallen van de «Specials» in kath.
districteQ 18.
Pogingen tot het in brand s'-eken van
katholieken huizen 36.
Aanslagen op katholieken kerken 5.
Toen de vrouw van een mijnwerker
te Spekholzerheids, moeder van vier
kinderen, bBre woning verliet, viel zij
achterover en was onmiddellijk een lijk.
Haar man, getuige van dezen plotse-
lingcn dood, kreeg een aanval van
krankzinnigheid, en moest naar hel
hospitaal worden gebracht.
httZmJ.r.Bu«c»„".r..iaH.a. k„,cc, .Nrf„hra,,, Ned„.
een lijkkoel. ,c mier gereden. L B h„,|jkh=,d
De peerden verdronken; de koers,erd„,„ï beh„„,ende linde,Ijen.
door den tegenwoordigen ambachts
heer G. J. K. baron van Lyndcn, die
est heeft gevestigd, door ver
koop vat) de har,d gedaan.
In de Lange Linschoten (Utr.) is
een hofstede van den ambachtsheer
Ribblus Peletier. met schuren en hoo
berg, bewoond door J. Doornenhal, tot
den grond toe afgebrand. Een prima
staniboekslier is in de vlammen om
gekomen. Weinig kon worden gered.
De brand is ontstaan in de hooiberg,
het spelen van kindereu met
UIT TYROL.
«Wacht eens,» zeide Dami, en greep
de bijl, die aan den deurpost hing.
Meen jc dat? Dan zullen we toch
eerst eens zien. of Datni Waldhuber
zich zoo maar laat grijpen Terug
mijnheer de officierJe bent op het
erf van een vrij man; weet je dat wel
Terug, zeg ik, ol ergebeurt een ongeluk
«Wacht eens even, Dami Wald-
liube zeide de onderofficier koelbloedig
en opende de buitendeur, waardoor de
soldaten zichtbaar werden. »Je bent
mijn gevangeneVolg mij nu ma
vrijwillig, want ontkomen kun je niet
«lk, Dami Waldhuber, uw gevangene
En dat waarom re
«Omdat je een verrader zijlzeide
de onderofficier. «We hebben j: al lang
verdacht, en nu zul je eens z en, hoe
't hun gaat, die tegen mijn meester
samenzweren. Hierheen, manschappen
Grijpt hem
Fiiedl stond al dien tijd als vastge
nageld naast zijn vader, hij had de
buksen meegebracht en gaf er hem
een van. «Wil ik, vader riep hij met
vurige oogen en gloeiende wangen,
wil ik? We zijn wel is waar melons
beiden, maar wij kunnen het prubeereu.
Den cetste, die u aan't lijf durft komen,
schiet ik neer, evenals gisteren den
gemsbok
«Neen, Friedl, neen!» zeide Dami
Waldhuber. «Ze zijn tc talrijk Zij zou
den ons in stukken houwen Weg mei
het geweer, jongen Hier ben ik, mijn
heer Neem mij gevangen ik wil wel
eens zien, wat men tegen Dami Wald
huber bewijzen kan!»
De soldaten kwamen nader cn wilden
den gevangene grijpen. Friedl echter viel
op hen aan cn gaf den dikken onder
officier zulk een geduchten slag op de
maag. dat de groote, sterke man
schreden achteruitstoof en bleek
woede uitriep: «Grijptdien duivelschen
jongen ook I Grijpt hem Bindt hem de
handen op den rug! Hij zal zweepsla
gen krijgen, dat het vleesch er bij hang>
De soldaten gehoorzaamden aan hui
hoofdman. Em waarlijk hij zou hun wel
ontkomen zijn, als Nazi zijn been niet
vooruil had gestoken, cn hem op die
had doen struikelen en vallen. Wel
sprong hij vlug weer op en gaf den
haosaaidigen Nazi zulk ecu slag in het
gezicht) dat nog drie dagen daarna diens
wang opgezwollen was. maar de sol
daten pakten hem en wilden hem met
de kolven hunner geweren stooten. Op
dit gezicht echter trad Dami voor, w'
de soldaten met reuzenkracht op
balde de
donderende
r van verschrikte: «Blij! van
den jongen af! Als je mij wilt hebben,
hier ben ikMaar ik zou je raden, mijn
ion met vrede te laten!»
De onderofficier werd wel wat be
nauwd en zeide: «Je hebt gelijk, Dami
Wees maar gerust, er zal den knaap
niets kwaads gtbeureD, maar zie j
moet hij. Daartoe heb ik bevel,
je lezen kunt, daar, zie zelf!»
Ik heb geen verstand van dat ge
schrijf,antwoordde Dami. «Het zal
wel zijn, zooals je zegt. Ik zou echter
wel eens willen weten, wie mij verklfpt
heeft I Die zal nog menigmaal aan
denken
«Hoe kunt ge dat nog vrager,
r riep Friedl woedend uit.
niemand anders dan die laaghartige
NaziZie maar, ge kunt hel
grijnzend gezicht en zijne schele oogen
zien! Wacht maar. slechte rekelJe
zuil je trekken nog wel thuis krggen
voor de gemeene manier, waarop je
uw landslieden verraadtjij hebt o
verklapt, Nazi, en niemand anders!»
«Dat zal wel zoo uitkomen!» ai
woordde Nazi met ecu boonendc lach.
«Je zult nog wel eens aan mij denken,
als je achter de tralies zit en niet meer
op de genizei j-icht kunt gaan Dan zal
me nooit meer slaan!»
«Daarin kon je je wel eens bedrie
gen, Nazi!» riep Friedl terug. «Iemand
wordt maar zoo g makkelijk niet ge
vangengezet I Je moet eerst kunnen be
wijzen, wat j; verklapt hebt, schelm!
En dat zal je moeilijk vallen, en dan,
op je zelf 1 Ik denk, dal wij
morgen weer vrij zullen zijn!
Nazi lachte gnjntend; want hij
at Friedl cn du s vader bovet
hoofd hing en zeide
zullen zien!» Hij wilde tic
bijvoegen, maar de onder» liicier beval
de mond te h; uden, en gaf order, dat
nldnlcn de beide geva-'gener
hun midden zo iden m men. Tcin.su
mod had D.tmi r.og zooveel tijd om
ij-i knecht te roepen cn dezen op het
hart te drukken, Hjdens zijn afwezigheid
goed op de womng te passen. Toen
gingen zij op Insb-iiek. Daar aangeko-
erden zij ieder afzonderlek op
gesloten, en zoodoende had Friedl tijd,
om na te denken over hetgeen hij ant
woorden als men hem ondervroeg. Het
beviel hem bitter slecht in de gevan
genis, en hij vcrlangde| hard naar de
vrije lucht en de liooge bergen, waar
hij zoo lustig kon jodelen, maar het
bleef bij wenschcn en hij kou niets doen
Jan zuchten en aan de vier naakte
wanden zijn verdriet klagen. Drie, vier,
vijf, acht dag» ii verliepen en niemand
vetsch.en, die hem zijn vrijheid terug
gaf. toen werd hij treurig, en zijn smart
werd zóó hevig, dnt hij den gehcelen
negende dag schreide. Dit was het juist
wat men wilde. Hij moest heel handel
baar en neergedrukt worden, opdat hij
alles zou verlallen wal hij wist. En toen
zij nu dachten, dat rij hem zoo ver
gebracht hadden, kwamen er zes solda-
hem in huti midden en brachten hem
naa' buiten.
«Waar breng je me naartoe?» vroeg
Friedthun «Wil ie me nu gaan dood
schoten? 1» het al zoo vei?»
Nog niet, maar het kan er toe ko
men, jarigen, als je alles, wat je weet,
nirt eerlijk vertelt,» gaf de»soldaat ten
antwoord. Zie, je komt nu voor dm
krijgsraad daar maken zij korte metten,
cn j" bent doodgeschoten vóór je er
aan denkt. Wees dus verstandig
«Dat zal ik zijn,» antwoordde Friedl.
Maar bij zich zelf zeide hij«Ik laat
mij eer in stukken scheuren dan een
noord te verklappen van hetgeen An-
dié mij toevertrouwd heeft
Wordt
rvolgd.
