R. K. SPAARBANK
L. POSTHOUWER
1otel-Restaurant „Ter Horst"
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken - Vrijdag 24 Nov. 1922 - No. 68
ZES EN DERTIGSTE JAARGANG
Kantoon Lanf.gracbt 28, Amer.loort
iSUSS"
ABONNEMENTEN kunnen elke week In-
£J5l,®?ch 0P"gRlnR van abonnement moei
kwartaal V°°r aanvanK VJn een nieuw
Prqs per drie maanden f 1.00 Bultende
gemeente Amcratoort 11.10. Afzonderlfike
nummers 10 ct.
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nqverheld bq geregeld
adverteeren.
Advertentldn moeten Dinsdag en Vrqdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Door ver lijning alleen maakt
men den menseh slechte prikkel
baarder en minder bekwaam
tol tegenstand tegen de nonden
des levens.
Binnenland
De aanstaande verkiezingen
De candidaatstelling voor de ver
kiezing van de leden van de Provinciale
Staten zal geschieden op 27 Febr. 1923.
De candidaatstelling voor de ver
kiezing van den gemeenteraad moet
geschieden op 10 April 1923.
De dagen waarop daarna moet wor
den gesiemd, worden later vastgesteld.
Voor de eerste maal zullen dan de
vrouwelijke kiezers aan de verkiezingen
voor den gemeenteraad en voor de
provinciale staten deelnemen.
De nieuw gekozen Staten leden nemen
zitting op 3 Juli 1923.
De nieuwe gemeenteraadsleden wor
den geïnstalleerd op 4 Sept. 1923.
In de Tweede Kamer
zeide minister Aalberse dat het hem
buitengewoon gespeten heeft dat hij
bezuinigingen moest aaubrerigen, maar
hij kon niet anders. Op den Gezond
heldsraad heeft hij 50 duizend gulden
bezuinigd, terwijl de Woningraad is
afgeschaft. Opheffing van den Gezond
heidsraad zou geen bespating geven.
Het keurloon is niet te hoog. De
vleeschkeuringswet kost aan de Staat
niets, omdat de opbrengst grooter is
dan de kosten bedragen. Spr. denkt er
niet over deze wet in te trekken. Met
den wensch van den heer Deckers,
zake de woningen voor groote gi-z
nen, gaat spr. accoord. Hij heeft al
eeDS iets in die richting geprobeerd
maar er was heel weinig animo v
Premiebouw met 't oog daarop,
niets beteekenen of uiterst ingewikkeld
worden. Er zijn in de laatste jaren dui
zenden woningen, van vijf kamers Het
bleek al dat die soms te groot waren,
o.a. voor jonggehuwden daarom heeft
spr. wel aangedrongen op kleine wo
ningen. Spr. tracht verlaging der pro
ductiekosten te krijgen en tevens zoo
veel mogelijk te bouwen. Met het oog
daarop houdt spr. vast aan een max'
mum van 45000 wooingen p;r jaai
Het zijn vooral de loonen die den bou<
duur maken, want de steenen zijn al
goedkooper dan in 1914. Bedeelen in
huur is een foutief stelsel en daarvan
moeten we af. Voor het volgend y
heeft spr. 40 mill, gulden waarvan
millioen voor premiebouw.
Gezondheid.
Wie moet er allereerst gezond zijn
in Nederland
De gulden.
Dat is de nieuwste bevlieging.
Op allerlei gebied: volksontwikke
ling, sociale belangen, ja wat ook, staat
de »vei>igstelling« van den gulden thansj
remmend in den weg. Ook op het ge
bied vao de volksgezondheid. Daar
wordt van staatswege verhoudingsge
wijze nog bitter weinig aan besteed,
klaagt de geneeskundige medewerker
'e »N. Rt. Ct.».. De kosten, zegt
i de staatsbemoeiing met de volks
gezondheid beteekenen in de Nedjrland-
sche staathuishouding niet meer dan
een druppel in den emmer, een stofje
n de weegschaal.
Wat behoort wel en wat niet onder
de directe en indirecte uitgaven voor
'olksgezundheid Het geneeskundig
hooger onderwijs De uitvoering van
vleeschkeurings- en warenwet? De volks
huisvesting
Nemen we eerst het geneeskundig
hooger onderwijs. De geneeskundige
faculteit te Groningen met 14 profes-
36 assistenten en 41 bedienden,
kost 3 ton aan sala-issenLeiden met
17 professoren, 34 assistenten, 57 be
dienden, 4 ton.
De Ulrechtsche universiteit is op
geneeskundig gebied door haar on
practischen en onoeconomischen kli-
niekenbouw en exploitatie (cd door
nwezlgheid van de tandheelkun
dige school) nog altijd wat duurder
23 professoren, 56 assistenten en een
onberekenbaar aantal bedienden, alles
men naar schatting 6 ton.
Aan ziekenhuis personeel, materiaal
i onderhoud gebouwen komt daar
nog ongeveer 1,5 maal zooveel bij
(Leiden 6 ton, Groningen 7 ton, Utrecht
millioen, alles globaal)
Als men dat alles weet en nog veel
eer, wat kost dan elke aris aan str
drekosteo aan de samenleving?
Ongeveer f 10.000. Dal is wel w;
veel, oordeelt de schrijver.
Voor den veearlsenijkundigen dienst
het veeartsenijkuodig hooger onder
wijs "wordt 2 millioen uitgegeven.
In totaal wordt hier te lande elk jaar
uitgegeven aan
Artsen, apothekers, enz. 50 millioen
Ziekenhuisverpleging
Krankzinnigen verplegi
Sanatoria en militaire:
Opleiding artse:
Afd. volksgezondheid
Diversen
23
UIT HET VERLEDEN.
»Heer Heinrich was zeer bevriend
met onzen Hertog Hendrik van Rrabant,
en toen deze vernomen had, wa
gebeurd was, liet hij de bouwvallen
het verbrande kasteel wegruimen
op de grondslagen van het oude
nieuw kasteel bouwen. Eene halve e._
lang zal dit kasteel met al de goederen
nu in naam van den Hertog van Brabant
beheerd worden, en zoo gedurende dien
tijd, noch Heer Heinrich, noch een der
zijnen wederkeert, dan wordt het kasteel,
met alles, wat er bij behoort, een vrij
en onafhankelijk leen van de Graven
Vianden. De tegenwoordige Graaf Hen
drik en zijne Gemalin Margareta var.
Courtenai bewonen het zelfs heel
dikwijls.»
•Ea sis er nu eens iemand komt,
die zegt, dat hij de erfgenaam van deD
Stolzenburg is
»Dan zal alles aan hem komen,
hij kan bewijzen, dat hij de wettige
Erfgenaam is.»
•En als hij dat niet kan
„Dan blijft het in handen van mijnen
Heer en van GraafHendrik van Viaoden.»
„Nu, man, ik dank u wel voor alles,
wat ge mij verteld hebt, doch vraag
nu maar niet meer naar den naam
de goedkoopte bjj onze oostelijke
naburen proli'.eeren, worden ze gesig
naleerd in de krant als belagers van
het algemeen belang. Soit, maar welk
belang zouden zij erbij hebben, over
de grenzen te trekkeo, als de winkeliers
in Duitsehland gekochte artikelen
met een redelijke, zelfs ruime winst
de koopers sleten
éa voorbeeld van de woekerzucht,
die uit den oorlog ontstaan, maar niet
met den oorlog is verdwenen.
De geldzuchi, de gouddorst, rr-aar al
zeer in de plaats getredeD met het
:erzaam in den wandel en eerlijk in
den handel»is een deroorzakeD.dat
wij met stijgend, wantrouwen die so
ciale stelsels beoordeelen, welke pa
troons, arbeiders of consumenten over
leveren aan een overmacht,
misbruik kan gemaakt, om
loozen te exploiteeren.»
Totaal 150 millioen
De gezondheid kost een schat.
Malaise!
Prof Geurts plaatste in De Tijd de
volgende opmerkingen
Het kost ons soms moeite
glimlach te onderdrukken, als wij boo-
ren beweren, dal door den wassenden
toevloed van Duitsche export-artikeien
onze industrie en.... onze handeldrij
vende middenstand doodelijk bedreigd
lodustrie en handeldrijvende midden
stand, in dit geval een zonderlinge
combinatie 1
Ja, de industrie, die in menig geval
et met Duitsehland kan concurreeren,
mag in h:t gedrang raken, maar wie
is iD die mate vreemdeling in Jerusalem,
dat het hem verborgen bleef, boe tal
van onze winkeliers, die bun koopwaar
spotgoedkoop betrekken uil Duitsehland,
in ons land met een reuzenwinst
in de hand doen
Ais burgers en boeren en arbeiders
Amersfoort
AMERSFOORT
onder controle Centrale Accountantsdienst
van den Nederlandschen Boerenbond.
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden
gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT.
ZONDAGS van 12 tot 1 uur
WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur.
Dadelijk ingaande Rente 3*/io
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
pCt.
De maandelijksche Godsdienstoefe
ning voor de R. K. Militairen van alle
rangen wordt gehouden door den Zeer
Eerw. Heer Majoor-Aalmoezenier op
28 en 29 Nov. a.s. reap. Dinsdag en
Woensdag.
Dinsdagsmiddags half 4 de co fe-
rentie, 6'/j—8 gelegenheid tot biechten,
en 's Woensdagsmorgens halt 8 dz
H. Mis met preek en algem. H. Com-
Een inzender van een veel te
omvangrijk ingezondeD stuk wil de aan
dacht vestigen op de aanhangers der
Nieuwe Katholieke Partij in verband
met de aanstaande vetkiezingen voor
de Provinciale Staten en deD Gemeente-
Hij merkt op dat ruim 80 kiezers bij
de laatste stemming in weerwil van alle
voor de Nieuwe Katholieke
Partij stemden, en vraagt of dat getal
beduidend sterker geworden, niet een
gevaar beduidt vooi de eenheid in onze
gelederen.
Wanneer het ons vergund zij hierbij
rat aan te merken, zouden wij willen
lijzen op het lokaal karakter der aan
staande verkiezingen. Bij de stemming
voor de Tweede Kamer was er een
N.K.P. lijst geheel gereed voor het ge
bruik het geheele land door.
Voor de Raadsverkiezingen zou men
daarentegen plaatselijk zich geheel nieuw
moeten organiseeren en alle besoignes
aan het ondankbare verkiezingswerk
op zich ladeD. We gelooven met dat
er liefhebbers voor gevonden zullen
Bovendien zijn de verhoudingen in
onze Roomsche Kiesvereeniging goed.
Er was steeds ruim vrijheid voor
meeDingsuiting aan eiken kant, en aan
eenzijdig drijven werd daar nooit gedaan.
R.K. Amersfoort levert ter oorzake
dezer eigenschappen geen vruchtbaten
bodem voor het zaad der N.K.P.
Utrechtschestraat 25 Tel. 81
BULLI
f6.75
Een PRACTISCH en NUTTIG
ST. N1COL AASGESCHENK vindt U bij om.
HANDBESCHERMERS, LANTAARNS, ZAKLAMPEN, rn,
Amersfoort, Utrechtscheweg 2 Bondshotel A. N. W. B. Telefoon No. 22
Uitstekende gelegenheid voor Lunch
en Diner - Prima Keuken.
Cijferwerk-
Rector Goulmij, de bekende v
meiaar van velerlei belangwekkende
gegevens, schreef een brochure over de
stembus van 1923, waarin ook plaatse
lijk de verhoudingen werden getoond.
Over onze provincie vinden we
afgevaardigden ter Eerste Kamer
1 R. K. en 1 Anti-rev.
De Commissaris der Koningin
Anti-rev.
In het college van Ged. Staten heb
den knaap, die u zoo bekend voorkwam,
en uwe nieuwsgierigheid zoo gaande
maakte.»
Welke gekheid is dat nu
t eerlijk.»
Dat is weleerlijk, trouwe dienstman
i Heinrich van Stolzenburg, want
de knaap, naar wiens Daara ge vraagt,
kan niemand anders zijn dan de wettige
Erfgenaam Jonker Koenraad van Stol
zenburg, en zelfs zijne zuster Jolaoda
leeft cn woont bij de Moei van Koning
Willem, bij Richardis van Holland, de
Jonkvrouwe van Delft.»
»0, dank, dankDe goede God zij
gedankt, dat ik de kinderen mocht vin
den van den man, voor wien ik mijn
leven had willen geven. Mijn hart zeide
het mij, dat hij de Jonker is. Hij is het
evenbeeld van hetgeen zijn Heer Vader
was. O, breng mij bij hem 1«
De tranen stonden den Rentmeester
in de oogen, en hij drukte zoo harts
tochtelijk de handen van Wolfaart, dat
deze, die anders niet zoo teergevoelig
was, nu ook aangedaan werd.
Bedaar, goede vriend,» sprak Wolf
aart nu »Ik houd zielsveel van den
knaap, maar hoewel ik nu overtuigd
ben, dat hij niemand anders is dan Heer
Heinrichs zoon, toch kan niemand het
bewijzen. De Heidenen, uit wier handen
hij met zijne zuster verleden jaar is
verlost geworden, zijn terstond
hunne tooverkunsten en dieverijen
dood gebracht. Maar, ik geloof dat
ik u toch helpen kan en ik wed, dat
ik den Roofridder ken, die zooveel
gruwelen verricht heeft. Ik beb m
voorstel te doen.»
•En dat is?«
»Dat gij onzen jongen vriend
in alles zegt. De Koning heeft mij
beloofd, dat ik eene bende den weg
wijzen mag naar den Rotsburg. Dair
woont een roover, en daar zijn ge
vangenen. Wie weet, wat er gevonden
wordt. Kom, ga mede naar Koning
Willemik zal zeker bij hem
opend oor vinden.»
•Ik geloof, dat dit het beste zijn zal,
sprak de Rentmeester, die zeide, dat
hij Peter heette.
Koning Willem was vriendelijk ge
noeg om Wolfaart t$ ontvangen, en
toen bij van hem en Petei alles ver
nomen had, zeide hij»Hoor, Wolfaart,
gij zult niet aan eene bende den weg
wijzen, maar zelf aan het hoofd
staan. Gelukt het u, dien Joris v:
Rotsburg gevangen te nemen, en zijnen
roofburcht in de asch te leggen, dan
zal ik, Grave Willem van Holland, door
Gods genade verkoren Keizer van
Lage Prijzen. DQUGLASMOTOREN
ben zitting 2 R. K., 2 Anti-rev., 1 Christ.-
St., 1 Vrijheidsbonder en 1 socialist.
De Provinciale Staten hebben 12 R.K.
8 Anti-rev.. 5 Christ,-Hist., 4 Vrijheids-
bonders, 2 Vrij z.-democr. en 8 socialisten.
Over onze gemeente Amersfoort
Burgemeesteronafhankelijk.
Wethouders: 1 R. K., I Auti-rev.,
1 Socialist, 1 Vrijt. Democraat.
Raadsleden 5 R. K., 3 Anti-rev., 2
Vrijheidsbonders, 3 Vrijz.-Democraten,
socialisten.
Rector Goulmij teekent bij Amers
foort aan„op eene bevolking vao rond
dertig duizend zielen zijn tien duizend
of een derde Katholiek. Toch zijr
administratieve ambtenaren op vi
niet R. K."
Wij zouden er kunnenbijvoegen.dat
Raads meerderheid nog geen oog heefr
nor de verbetering van die verhouding
bewijze de gemeente-ontvaogersbenoe-
miog.
Moderne belastingbronnen.
Wijl Gedeputeerde Staten een andere
methode wenschen toegepast te zien bij
't verwerken van diverse, posten op de
begrooting voor 1922, en deze' weDsch
door den minister van Bmnenlandsche
Zaken als billijk werd aangemerkt, ziet
ons zorgzaam gemeentebestuur zich ge
noopt de cijfers weer ietwat anders op
papier te zetten.
Bij de nu aangegeven en gevolgdt
methode demonstreert zich een tekort,
waarvoor dekking moet worden aan
gewezen.
Ordinaire verhooging van belasting
iu de warme liefde voor de zich al
lengs meer en meer uitbreidende be
langrijke gemeente Amersfoort bij velen
'aa de enk-.Ie zich hier nog beviodende
net-aardsch-slijk-rijk gezegenden, ge-
'aarlijk doen bekoelen zou zelfs tot
:en verwijdering kunnen leiden.
Gelukkig bieden bier de onvolprezen
gemeentebedrijven van gas en elec-
triciteit weer redding uit den nood.
Theoretisch opgezet met de vrome
bedoeling de meDschen te redden uit
wreede concessionaris' greep en hun
de moderoe levensbehoeften van licht,
kracht co water tegen de laagst moge
lijke prijzen te leveren, blijken zij prac-
tisch veelal te worden benut als bronnen
>or indirecte belastingheffing.
Tegen die gemakkelijke praktijk kan
mooiste theorie 't oiet harden.
Ei daarom is het begrijpelijk dat
en maar niet lang tobt over 't prin-
Geld is geld I
Tot er ook eens tegen bovenmatige
belasting uit bedrijven een storm op-
s'SgL ge,Ük vroeger jaren tegen de
gehate accijnzen op turf enz. enz.
De levering van tuifstrooisel voor
de militaire paarden geschiedt tot 1
Nov. 1923 door de firma A. Scholte,
Aan de Rijksuniversiteit te Utrecht
promoveerde tot doctor in de rechts
wetenschappen Luitenant Schuitemaker.
Duitsehland, u tot den adelstand
heffen. Ga en kies u tweehonderd wak
kere mannen I»
Honderd is genoeg, Heer Koning
zeide Wolfaart. »Ik beloof u, dat ik
den Rotsburg in vlammen zal doen
en Heer Joris den laagsten
dood zal laten sterven of, dat ik
er wederkeer.»
Denzelfden dag nog trok eene bende
in honderd forsche mannen van oorlog
:ne der poorten van Keulen uit. De
aanvoerder was een lange, magere man
van onder tot boven geheel in he
ijzer. Naast hem liep, ter rechterzijdt
een jongeling van edele gestalte it.
lichte krijgskleeding, en ter linkerzijde
i stevig gebouwd man, ook geheel
het ijzer. Gouden riddersporen droeg
niemand hunner, zoodat er geen Ridder
bij was. De drie waren Wolfaart, Peter
en Koenraad, en de anderen waren de
mannen, die Wolfaart uitgekozen had
om hem te vergezellen.
Twee dagen lang reisde men als het
donker geworden was verder, en over-
daghield men zich in de bosschen schuil.
Wat is dat?» vroeg Koenraad aan
den morgen van den derden dag, toen
ze in de nabijheid van den Rotsburg
gekomen waren.
•Dat is het geklapper van een molen
rad,» zeide Wollaart, en hierop nam zijn
gelaat eene vreeselijke uitdrukking aan.
Hoe kijkt ge zoo verwoed vroeg
Koenraad eenigszins angstig.
Daar zal hij den dood vinden,» sprak
Wolfaart op ijskouden toon, en wees
op het wentelend molenrad, dat door
den sterken stroom bewogen werd.
Wolfaart verzamelde nu zijne mannen
en zeide:» Daar is de RotsburgI De
roovers slapen nog, want den balven
nacht brengen ze bij den dobbelkroes
en den beker door. Wacht gehouden
wordt er echter wel. Maar, niet hier
moeten we den burcht aanvallen. Gaat
mede, ik zal u een pad wijzen, dat ons
binnen bet roovershol brengt. Maakt
geen geluid en verraadt u niet door
eenig woord, voor ik u toeroep Sla
De mannen knikten ten teeken van
goedkeuring, en volgden Wolfaart naar
eenen rotsachtigen heuvel. Met z$o
slagzwaard, hetzelfde dat bij bij den
aanval der Roofridders gehanteerd had,
schoof by de lage struiken terzijde, en
maakte eene soort van trap bloot. Een
voor een bestegen ze den heuvel,
kwamen al harder en hooger, en einde
lijk voor eene dichtgesloten doornheg.
Wordt vervolgd.