N.V. Middenstands-Credietbank
Credieten - Incasso's - Deposito's
Bel dan op No. 42
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 5 Dec. 1922 - No. 71
ZES EN DERTIGSTE JAARGANG
Lancetracht 28, Amer.Ioort
DB EEMBODE verschBnt Dinsdag- er
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week in-
gaan, doch opzegging van abonnement moei
geschieden voor den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Prijs per drie maanden (1.00 Bultende
gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en n|verheld bq geregeld
Advertentien moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Velen gaan tegenwoordig eischen
eens op hun tijd en liefst zoo dikwijls
mogelijk in de hoogte gestoken te wor
den, en celen hebben hun opoijzelaars.
gelijk een lijkbaar zijn huilebalken
Ontwikkeling.
Otizc werklieden, en onze burgerij
konden heel wat meer ontwikkeld zijn.
Als men hen in onze dagen van
sociale hervormingen, van arbeidswet
geving, enz. over deze dingen en wat
er mede in verband staat, hoort spreken,
dan bemerkt men meestal heel spoedig,
dat zij allerminst op de hoogte zijo.
Zij weten dat er vele dingen in onze
samenleving zijn, die niet zoo moesten
zijn, maar zij hebben er al zeer weinig
begrip van hoe de toestanden zich zullen
eo moeten wijzigen.
Dit is ook oorzaak, dat zij vaak
slachtoffers worden van allerlei onle-
vredenheidspredtkers, wier holle theo
rieën schoon in de ooren klinken, ter
wijl zij nochtans met cenige ontwikkeling
spoedig de voosheid van veler rede-
necring zouden doorzien.
Onder de burgers zijn er meerderen,
die het economisch L'beralismc aan
hangen en het verdedigen, maar verde
digen met de argumenten der onkunde.
Zij geven tevens vreeselijk af op het
socialisme, maar bestlijden het, zonder
feitelijk het stelsel te kennen, wat uit
hun redeneeiingen vaak maar al te
duidelijk blijkt.
Zeker, er zijn gezonde koppen in
menigte onder ons, die de maatschappe
lijke uooden begiijpen en de goede
wegen kennen, langs welke men lot
verbetering kan komen, maar te groot
nog is het getal der onkundigen, die
over groote dingen pralen zonder er
begrip van te hebben.
E' zijn er ook, die aan dat alles
volstrekt geen aandacht wijden, die
sociale actie een onding noemen en
die ondaoks alles wat onze maatschappij
in beroering brengt, Gods water maar
over Gods akker laten loopen.
En de onkundigen ca de onverschil
ligen onder ons dragen niet bij tot kracht
van het Katholieke leger in zijn strijd
op maatschappelijk gebied.
Toch moet die strijd gestreden worden
en iep de Paus eens al z'n kinderen
t p om mede te helpen ten einde alles
in Christus te herstellen en de maat-
■chappij volgens de beginselen van het
Christendom te hervrrmen
Zaak is het dus, dat de lauwen onder
de Katholieken wordeu opgewekt en de
onkundigen onderwezen. Dit laatste nu
is vooral een eciste vereischte.
«Volksontwikkeling, is een der voor-
e punten, cn zal nog lang een
der voornaamste punten blijven op het
Program der Katholieke actie.
Meerdere kennis moet onder ons
Katholieken verspreid worden, want
kennis is macht en bovendien kennis
genot.
Iemand met eenlge meerdere ont
wikkeling heeft zoo oneindig veel voor
op zijn daarmede minde/ bedeelde
broeders.
Hij vindt zijn genoegens dikwijls in
hoogerstaande dingen dan de onont
wikkelde, die na den arbeid van den
dag zich vaak verveelt of zich met
laagstaande genoegens moet tevreden
stellen.
Na hit allcdaagsche gedoe zijn geest
-- kunnen verheffen tot wat edel en
schoon is, o dat maakt het leven van
den armsten zwoeger zelfs zooveel lich
ter en gemakkelijker te dragen.
Keunis'en ontwikkeling zijn waarde
vol goed, maar nog'veel tc weinig
menschen bezitten het.
Nov eenskennis is macht ten goede.
Zij kan ons afhouden van veel wat
kwaad is, ons beschermen tegen vele
gevaren, ons vrijwaren van veel dwaling.
Ontwikkeling in de goede richting
komt nooit te onpas en er moet dus
de volksontwikkeling veel, zeer
veel gedaan worden.
Waarom zouden wij ons misleiden
't Is maar al te waarmet die ont
wikkeling is het nog alles behalve goed
gesteld.
Als wij onze menschen meer kennis
-.t grootcre ontwikkeling brengen, dan
dragen wij bij tot hun geluk en tot
versterking der kracht van ons Katho
liek leger.
26
UIT HET VERLEDEN.
»Ik heb uwen voormaligco Heer ge
vor.dcn, geloof ik,« zeide op fluiste
renden loon Wollasrt tot Peter. »Htj
schijnt evenwel geheel stompzinnig ge
worden te zijn. Zijne vrouw is ook bij
hem, doch deze is meer dood dan
levend. Niets zeggen aa.i Koenraad
het zou al te hard voor den knaap zijn.
rii wie weet of niet alles nog een tieurig
Peter begaf zich met Wolfaaart in
het akelige gewelf, waaruit eenr vunze
lucht hem tegemoet kwam. Met behulp
van het fakkellicht, dat de beide ge-
vmgcrcn nog veel minder vcidi.'gen
konden dan de anderen, herkende Peter
in het akelig vervallen gelaat van den
man zijnen vrorgcren Herr.
Herkent gij oiij, Edele Heer vroeg
Peter.
Heer Heiurich keek bent met een
paar onnoozelc oogen aan, en liet een
zacht en kinderachtig gelach hooren.
De arme man is kiankziunig.* zeide
Peter. *Wat moeten wij doen
■Al de gevangenen boven brengen,
en zooveel mogelijk mantien en vrouwen
afzonderlijk. Een onzer moet naar de
naburige kloosters gaan om Itu'p tc
vragen, want wat wij goed zijn, medicijn
Binnenland
Geldersche Vallei.
Verbetering van den waterafvoer in
de Gelderiche Vallei was s'ods jaar en
dag een hartewensch van de grordbe-
zit'ers en grondgebruikers in die streek.
De verbetering werd jarenlang belet of
belemmerd door een gebrek aan samen
werking tusschen de autoriteiten. On
langs is nu door overleg tusschen de
Staten van Gelderland cn Utrecht tot
stand gekomen een plan tot verbetering
door sluis-bouw in de Eem.
De Provinciale Waterstaat van Utrecht
zal het uitvoeren.
Het geld wordt gevonden door bij
dragen van Utrecht en Gelderland en
subsidie vau het Rijk. Over die Rijks
subsidie sprak de Tweede Kamer een
woordje mee. Aan de gehouden dis-
issien ontleenen we bet volgende
Smeenk wees op de bezwaren vopr
de belanghebbenden tegrn de verbete
ring. Dit plan zal drie millioen kosten.
Veel goedkooper ware de stichting van
een electrisch gemaal aan den Rijn
tusschen Rheuen en Wageningen. Dit
zou slechts f193 000 kosten. Spreker
wijst verder op de nota van den Wagv-
niogschen hoogleeraar Visser tegen dit
plan. Voldoende ware verruiming van
de waterloozmg speciaal van het pro
fiel van de Eem. Hel ware dus beter,
dat de Minister dezen post voorloopig
terugnam en een kleine commissie vat
onderzoek benoemde, bestaande uit
alle partijen.
Van Dijk komt tot dezelfde conclusie,
doch op andere gronden. Het is de
vraag of dit plan nog noodig zal zijn
afsluiting der Zuiderzee. Spreker
int van niet. Hel ljselmeer zal niet
kutnen opwaaien, dat de Eem een
booger waterstand krijgt.
meesters zijn wij slecht.*
Deze raad vond men het verstandigst,
i naar alle kanten werden baden uit
gezonden, o n in de kloosters bulp te
gaan halen, doch diargeeti enkel klooster
zich in de nabijhud van d;n roofburcht
bevond, werd het middag eer de eerste
Monniken met draagburen en draag
manden aankwamen, om de ai me lijders
e vervoeren.
«Weet gij, wie die twee Jonkvrouwen
lijn, die ik eerst vond vroeg Koen-
laad ain Wolfaart, »Zi heeten Agncs
en Maria, en zijn dochters van Heer
Rogier van Betkenheim. Hare Moeder
is aan haar lijden bezweken, en de ecnige
zoon, dien ze hadden is reeds op weg
uaar dezen buicht gestorven. Hij wilde
vluchti n, en stortte iu ecnen afgrond,
waar hij den dood vond,*
En hebt gij gezegd, dat de »Vos«
zelf hier geweest is vroeg Wolfaait.
«Ja, maar dat geloofdeu ze niet
doch welke arme gebrekkiger! worden
daar weggevoerd
Koenraad wees op eenc draagbaar,
waarop een man en eene vrouw, in
vuile lumpen gekleed, door vier Domini
caner Monniken weggedragen werden.
Hel waren zijne Ouders.
Dat zijn twee menschen, die
zettend geleden hebben, Koenraad Ga
Van Voorst tot Voorst zegt (s
terecht) dat belanghebbenden sinds
eeuwen om verbetering vragen. Thans
is overeenstemming verkregen tusschen
de provinciale besturen van Gelderland
en Utrecht en de regeering is bereid
aan dit groote plan steun te verleenen.
Utrecht wil tchter alleen medewetkiug
verleenen als het gemaal te Eembrugge
'als het te Rhenen komt. Het
juist, dat belanghebbenden bij
het provinciaal bestuur van Gelderland
geklaagd hebben. Het staat ook nog
niet vast met welk bedrag per H. A.
de ingelanden zullen moeten worden
belast. Slechts als dit bedrag te hoog
ware, moest op andere middelen
waterloozing worden gezonnen, r
loedclijk zullen die kosten
e klasse gronden niet meer
f7 per H.A, bedragen. De
meent, dat, ook als de Zuiderzee wordt
drooggemaakt, de Eem hooge water
standen kan blijven vertoonen. Spreker
geeft dus den Minister in overweging
dien post te handhaveD.
De Minister zeide dat na jaren over
eenstemming is bereikt tusschen Gede
puteerde Staten van Gelderland en
Utrecht en met het bestuur der rxone-
reerende landen, Spr. heelt er dus be
zwaar tegen den post terug te nemen.
Hel zoogenaamde kleine plan zou voor
de exonerecrende landen zelfs duurder
uitkomen. Wel wil spreker met Ged.
Staten overlrggen of zij de geopperde
bezwaren nog eens willen nagaan. In
het betoog van Van Dijk kan spr. thans
onmogelijk treden omdat hij de juist
heid vau de door dezen medegedeelde
gegevens niet kan beoordeelen.
Van Dijk heeft niet anders betoogd
dan dat de afvloeiing der Geldersche
Vallei voldoende verzekerd is als er te
Amersfoort een waterstand is van 60
cM. -J- A.P. De IJselkom zal een wa
terstand hebben van 40 c.M. -)- A.P.
Van Voorst tut^Voorst zegt nog:
Ged. Staten hebben zich niet vastge
legd op de tegenwoordige prijzen. De
kosten zullen nad-.r, worden berekend.
Daarna zuilen de .ingelanden worden
gehoord.
De Minister wil. gaarne toezeggen,
dat hij de zaak niet alleen met Ged.,
maar ook met belanghebbenden zal
overleggen.
Het attikel wordt goedgekeurd.
En biermede is de uilvoering van het
lor onze omgeving zoo belangri;ke
plan verzekerd.
Want dat 't onderzoek aan een paar
Kamerleden door den minister gemaks-
halve toegezegd, tot verandering cf
wijziging zal leiden, is al zeer onwaar
schijnlijk.
De provinciale waterstaatsautorileiten
hebben de alïrire lang cn breed,
overwogen, en het geld is door de
Staten van Utrecht beschikbaar gesteld.
De steun van het Rijk is aanvullende
Stellig mag dan ook de uitvoering
der plannen met bekwamen spoed wor
den verwacht.
Vakorganisatie.
Pastoor van Schaik, adviseur van
het R.K. Vakbureau, zeide dezer dagen
Ik acht het oogenblik gekomen, enkele
opmerkingen te maken. De indertijd
door de Eederatic en Vakbureau ont
worpen ééne Centrale voor de R. K,
Arbeidersbeweging werd door het
Episcopaat niet goedgekeurd. In eht
schrijvep, waarbij dit werd medegedeeld,
er op opmerkzaam gemaakt,
het Kerkelijk gezag bij hel
niet kijken I 'f.t worden naar
klooster vervoerd, dat op een
afstands van htcr aan den Rijn ligt.
Liter zullen we eens samen gaan ziet
ar nu mjeten wij naar Keulen terug.
En deze burcht
Spijs voor het vuur,* antwoordde
Woilaart. «Bij het licht van de hoog
opslaande vlammen, zullen we zelfs bij
nacht deu weg kunnen vinden. Jammer,
dat ons volk van geene maat geweien
heeft, en zich halt dronken heeft ge
maakt. Ik heb dc brandende fakkels in
den wijnkelder geworpen. Zie, de rook
al uit! Ha, daar is de vlam Op,
nen, op, bij het licht van dien glucd
den leiugtacht aanvaard. Zorgt
den gevangene I*
Vroolijk, alsof men van een feestmaal
kwam, trok de bende nu af, onder luid
gelach cn gezang, en twee dagen later
waren allen in Keulen terug, waar het
veroveren van den roofburcht, die zoo
vele jaren achtereen de schrik vai
kooplieden geweest was, groote vreugde
verwekte.
Koning Willem wilde woord houden,
en den ondernemenden Wolfaart tot
Adelstand veihttfen, doch Wolfaart
vroeg lachend uitstel van hel »vonnis«,
ontdat hij zijne taak nog piet volbracht
had. Ook den Wolfsburg wilde bij
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Depositorente van 3'/2 - 5%
ontwerpen van nieuwe plannen niet
voor een fait accompli behoort te stellen.
De Adviseur stelde de redelijkheid en
noodzakelijkheid hiervan nader in het
licht door te wijzen op een kardinaal
verschil van aard van burgerlijk- cd
kerkelijk gezag. Beiden, zoowel burge
lijk- als kerkelijk gezag, zijn uit God en
beiden moeten worden geSerbiedigd.
Het burgerlijk gezag kan allerlei vor
en aaunemen en kan, zooals bijna
overal in onzen tijd het geval is, op
democratischen grondslag rusten. Het
algemeen kiesrecht, dealgemeenc mede
zeggenschap in zekere mate,leiden ertoe,
dat van onderen op in allerlei zaken
invloed en redelijke pressie op de over
heid kan worden uitgeoefend, om een
of anderen maatregel ingevoerd of afge
schaft te krijgen. Bij het kerkelijk gezag
dit geheel anders. De H. Geest
ners heeft de Bisschoppen gesteld,
dezen uitsluitend, om de Kerk Gods
hun diocees te besturen. Menig
treffend voorbeeld kent de historie, dat
dit gezag voor geen geweld van mach
tigen of pressie wijkt. Democratische
opstuwing van onderen op kent en
erkent het kerkelijk gezag niet, het ver
schilt in dit opzicht radicaal van menig
burgerlijk gezag in dezen tijd.
Onze R.K. Arbeidersbeweging, vak
organisatie zoowel als standsorganisatie,
hebben zich in ons land ook eigener
beweging onder de leiding van het
kerkelijk gezag geplaatst. Vandaar heb
ben wij den aard van het kerkelijk gezag
bij alles in het oog te houden, en hebben
wij ons te hoeden voor het stellen van
voldongen feiten bij gewichtige aange
legenheden.*
Amersfoort
Wegen-miserie.
Aankoop van terreinen cn die als
bouw rijp aan derden verhandelen, geeft
deï gemeente verplichtingen, die tegen
woordig misschien wel zwaar te
vullen zijn, maar die toch niet
waarloosd mogen worden.
Over het niet nakomen dier verplich
tingen, waaronder aanleg en onderhoud
van goede toegangs- en verkeerswegen
op de eerste plaats bebooreu, worden
klachten aangeheven door den heer
Jan Spaander, directeur der N.V.
Spaanders Optische Slijperij, die zich
als volgt over zijn ervaringen dienaan
gaande beklaagt
De straat, die het Sasje moet ver
binden met de Kleine Koppel of de
Nijverheidsstraat, bestaat niet. Wel is
:en mestbelt met een stinksloot
in van tijd tot lijd een bergje keien,
waarop men bij dag schotsje over kan
springen in dit jaargetijde. Des avonds
veren, want onder aanvoering
Heer Hermans oudsten zoon, werd hel
gruwelijk bedrijf daar voortgezet.
Zeer ingenomen was Koning Willem
et het voornemen van den wakkeren
Minstreel, die evenwel voorloopig nog
meende te moeten verzwijgen, dal de
Ouders van Koenraad door hem
nen wanhopigen toestand naar i
lichaam gevonden waren,
Emc week of zes na het voorge
vallene begaf Wolfaart zich naar zijnen
ouden leermeester Albertus Magnus,
doch gekomen aan het klooster, waarin
de groote geleerde vertoefde, vernam
hij, dat hij zich in het gebouw bevond.
twelk aan de Jorkvrouwe van Delft
l een verblijf aangewezen was
den tijd, dat zij binnen Keulen
toetde. Reeds geruimen lijd geleden
n alle Ridders eri Edclvrouwen
Holland vertrokken, doch zij was
achter gebleveo, hoofdzakelijk om bin-
i Keulen aan hare begeerte om zich
kunsten en wetenschappen te ku
oefenen, te voldoen.
Geen wonder was het, dat zij nu ook
gebruik maakte van de gelegenheid om
kennis te maken met den beroemden
Albertus Magnus, en dat deze soms
heele dagen bij de Jonkvrouwe van
Delft en hare gezellinnen doorbracht.
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
waadt men tot zijn enkels door de
modder cn soms ontdekt men dat men
zijo enkels in den nek heeft. De amb
tenaren van de Gemeente Amersfoort
verkochten ondergeteekende een stuk
in aan die verbindingsweg, die men
nolabene Eem straat noemt met de
absolute overeenkomst, dat dit stuk
grond nog vóór mijn gebouw stond,
met de Nijverheidsstraat door een klin-
kerbestrating zou worden verbonden.
Over het niet nakomen van die, ruim
drie j»ar geleden, mondelinge overeen
komst is door mij herhaaldelijk mon
deling en schriftelijk geprotesteerd,
zonder het minste resultaat. Ik ben zelfs
ren moede zoover gegaan ora Mr.
Stadig te verzoeken de Gemeente
Amersfoort gerechtelijk te dwingen te
doen wat recht is. Zelfs een paarde-
kooper levert het toegezegde halster.
Mag ik een paardekooper beleedigen
door zijn methodes te vergelijken bij
die der Gemeente-Ambtenaren, die mij
grond verkochten
Mr. Stadig schreef mij, dat hij als
raadslid niet tegen de Gemeente in
rechten kon treden. Verder zij opge
merkt dat de Vennootschap van onder
geteekende meer straatbelasticg betaalt
dan zesmaal een grootere fabriek in
zijn buurt. Openlijk heb ik den ingenieur
van Gemeentewerken geschreven, dat
ik als technisch persoon in de bestra
ting overal een doellooze geldverkwis-
ting kan wijzen en juist op het Sasje
nabijgelegen terreinen die verkwisting
had alleen ten deele kunnen worden
goedgemaakt door die nuttelooze straten
productief te maken door ze te ver
binden met een paar honderd Meter
weg met de werkelijk doelmatige ver
keerswegen.
«Mijn toon is bitter, doch schriftelijk
gaf de Ingenieur van Gemeentewerken
toe, dat wij als nieuwe fabrikantjes op
het Sasje reden tot klagen hebben. Dat
200 Meter stukje straat tusschen de
de Nijverheid- en Sluisstraat zou klan
ten lokken en ziekte der arbeiders
weien en zou Gemeente-ambtenaren
vrij doen gaan van blaam*.
Werden er ook geen terreinen ver
kocht met belofte oi voorspiegeling van
havenaanleg
Blijven de besluiten die men den
Raad dienaangaande liet nemen, In
portefeuille
Een welkome gast in het Keulsche
huis was Koenraad steeds geweest.
Een urntje later verliet Wolfaart het
huis en zocht zijn eigen vetblijf op.
Hij zadelde zijn paard en met nog een
gezadeld paard naast zich, rende hij naar
li 't klooster, waarin heer Heinrich van
Stolzci burg vertoefde. Gaarne had hij
op dten tocht ook den Rentmeester
medegenomen, dcch deze kon zoo lang
niet af.vezig blijven en was reeds ge-
ruimen tijd geleden vertrokken, na van
Wolfaart de belofte ontvangen te heb
ben, dat deze hem door reizende mars
kramers op de hoogte der zaak houden
Zoodra Wolfaart den Prior van het
klooster alles medegedeeld had, ging
deze verheugd naar den Ridder en zeide
dat er iemand uit Keulen was, die hem
noodzakelijk moest spreken.
■Is de boodschap dringend, Vrome
Vader vroeg de Ridder. »Ik geloof
hel niet. Ik ken in Keulen niemand en
niemand kent mij.
«Dat is zoo, Edele Heer, en toch
kan ik u wel zeggen, dat de boodschap
van dringenden aard is.
Welnu, dat de man dan kome,«
klonk het op kouden toon,
(Wordt vervolgd.)
