N.V. Middenstands-Credietbank
Bel dan op No. 42
TARWENA
Credieten - Incasso's - Deposito's
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
ABONNBMBNTBN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prfl» per drie maanden 11.00. Bullen de gemeente Amersfoort 11.10-
Afzonderlijke nummers 10 ct.
Dinsdag 10 April 1923 No.
Zeven en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANOEORACHT 28. AMERSFOORT. TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAO
ADVBRTBNTlfiN 29 cent per regel. Blliqke tarieven r
nijverheid bij geregeld adverteeren. AdvertenHCn m<
en VrQdag vóór B uur worden bezorgd. Een bepaal
niet worden gegarandeerd.
Dien God met al uw kracht, èn de
wereld èn het teven zal n bevredigen.
Deze raad alleen helpt ons om de taak,
ons door de omstandigheden opgelegd,
te vervullen, den last des levens te
dragen. Zijn de tijden nu moeilijker,
zoo komt het er slechts op aan, den
levensplicht te aanvaarden met dieperen
ernst, met warmer vroomheid, met
grootere zelfverloochening dan voorheen.
Uan oud-JIimrsfoort.
door A. F. VAN BEURDEN,
[hond
,1 ju
Min vijftig jaar, te rugge, en kuss' dc eersten
[stectt',
zong vader Vondel in 1657, tot lof vxn
Amersfoort.
Ook Jonker Everhard Meijster, de
bekende zonderling en rijmheld, die de
stad met den grooten Kei begiftigde,
schoot voor haar in dichtvuur, terwijl
de stad niet ongeprezen bleef in den
hoogdravenden en zeer langen rijm-
lofkrans van Mr. Laurens Bake, heer
van Wulveihorst, te vinden van Bemmel
II 1007.
Maar in een Chroniekje ten stadhuize
berustende, vond ik een vers, door een
geestelijk heer in 1655 gesmeed, dat
het lijdeu en strijden der stad nog eens
aanschouwelijk maakt door enkele
la Amersfurtum,
Die sesmaell voelt der wateren vloedt,
En negenmaell het plunderen boet
Die 't Vuijr noch negenmaell bedroeft,
Is dié niet dick en hart beproeft?
God geeft hxer niet meer ongeluckx
Die staende bleef in zooveel drucx,
't Zij ver, dat Amersfoort, de stadt
Noch zou vergaen, van weelde satt I
In het Chroniekje lezen wij nog vol
gende feiten, meer of minder bekend.
Randenbroeck, ten zuiden der stad,
werd in 1349 al verheven als een leen
ten Zutphenschen rechten door den bur
gemeester van Amersfoort voor de stad,
Tijdens het schrijven der chroniek
behoorde het aan den wijd vermaarden
Jacob van Campen, bouwmeester
schilder.
lo 1536 wilde men de stad op Sint
Cruijsavond aan den Gelderschen Hertog
verraden, Dit kwam uit doordat een
vrouw de gesprekken afluisterde (Root-
selaar 3/283Dc verraders werden ge
vangen, onthoofd, gevierendeelden de
vier deelen aan de verschillende poorten
gehangen.
In 1543 kreeg men op 4 Juli bezoek
van Marten van Rossum. Men wilde
hem buiten de stad houden, zoodat bij
er pas na vijfmaal storm loopen in kt
Hij nam 80000 Rijders van 24 stu
't stuk als buit mede, een groote som
voor dien tjjd.
Op dien inval en de taaie verdediging
der stad is door de Gelderschen 't vol
gend rijmpje gemaakt
Amersfoort was een camp vol stieren,
Keijrer nochte Koninck Cost haer regieren,
Maer Doe Merten van Rossum quam,
Die maccktc van elckcn stier .een lam.
De jaren 1547, 1552, 1562, 1623
1655 staan geboekt als de jaren waarin
het hemelvuur op de torens sloeg
deze beschadigde,
Ook zijn er vrij nauwkeu-ige aan-
teckeningen in te vinden uver de koperen
bedekking waarmede in 1655 het spits
van den O. L. V. Toren bedekt werd, en
lat na degelijke examinatie door afge
vaardigden.
Het plaatsen van het 12 voet hooge,
750 pond zware kruis wordt ver
meld met de bijzonderheid, dat het te
Amsterdam gemaakt werd. Het werd
geleverd door den smid Willem Her
mans, omdat zijne Amersfoortsche con
currenten 18 stuivers per pond wilden
hebben.
Nog wordt vermeld, dat in den jare
1600 op den Heiligenberg bulten Amers
foort eene kapel gesticht werd óp een
heuvel ter cere van Onze Lieve Vrouw.
een les voor de vele aanzienlijke,
adellijke geslachten, die Amersfoort in
die dagen binnen zijn muren telde,
diende het sluitvets
In Romt.
VI.
Van Rome zelf heb ik u nog niel
veel verteld, waarde lezer, daarom wilde
ik u heden eens rondleiden door de
stad en u van enkele merkwaardigbedt
vertellen.
EerBt gaan wij eens een kijkje nemi
ver het geheele stadsbeeld, zooals
en dat wel op zijn schoonst heeft
in af den Janiculus-heuvel. Rome is
,i zeven heuvelen gebouwd. Men kap
zich dus voorstellen, dat men op ver
schillende punten mooie uitzichten kan
hebben over de stad, vooral legen den
avond als de laatste stralen der gouden
zon een purperen licht spreiden over
koepels en daken. Bekend is hiervoor
bet uitzicht van het terras van
Pincio, Rome's schoonste park,
heen ik u straks nog even hoop te
geleiden. Maar breeder en schooner
uitzicht dan van den Janicuius heeft
men toch nergens.
't Was de eerste groote wandeling,
die wij te Rome maakten in gezel
schap van een onzer gasihcercn van
de Anima, Eetst een eindweegs door
de volksbuurten, waar men telkens weer
gefrappeerd wordt door typisch Italiaan-
sche straattafereeltjes, dan de groote
«Corso Vittorio Emmannelex overge
stoken en we staan aan den Tiber,
dien we ditmaal passeeren over een
leelijke ijzeren brug. Foei, wat steekt
die in zijn moderne nuchterheid af bij
de andere sierlijke en monumentale
Tiber-bruggen I Nu tijn we in Trastevere,
zooals de wijk genoemd wordt, die
zuidelijk van het Vaticaan op den rechter
Tibcr-oever ligt (tras Tevere aan
de overzijde van den Tiber). Al dade
lijk begint de weg te stijgen, wat op
een watmen Romeinschen middag niet
strekt om de wandeli-ig te veraange
namen. Maar onze gids stelt ons gerust
de Janicuius is nog geen 100 M. hoog
en de weg zal voor het grootste deel
beschaduwd zijn. We komen aan een
trap, die leidt naar de kerk en bet
klooster van San Oaofrio. Onder aan
de trap staat een zeer oude eik, welks
resten door'ijzeren banden aaneengc-
houden worden. Onder deze eik was
het geliefkoosde zitje van den beroem
D U IJ VIS
'T FUNSTE voor PUDDING, VLA'S
den dichter Toiquato l asso en de H.
Philippus Nerius gaf hier godsdienst
onderricht aan de Romeinsche straat
jeugd, wier liefde hij eerst had weten
te winnen door aan hun spelletjes deel
te nemen.
In de portiek van dc ketk zitten een
paar broeders, die verwonderd opzien
naar de vreemdelingen, die op het uur
van de Siesta naar boven komen ge
klauterd. Op ons vriendelijk verzoek
gaat een met ons mee om ons kerk
en klooster te laten bezichtigen. In de
kerk bevinden zich de graven van
Torquato Tasso (met een zeer schoon
monument) en van Kardinaal Mezzo-
fanti, de beroemde talenkenner, die
meer dan 70 talen en dialecten kende
_io 1849 begraven werd. Er
waren ook nog heel mooie fresco's en
schilderijen te bewonderen, maar men
kan niet alles beschrijven op straffe
velend te worden. We zagen
I or 't eerst iets, wal we later in
verschillende kerken opmerkten naast
het hoogaltaar een portret en wapen
bord van een Kardinaal i.e. van Kard.
Andrieu, Aartsbisschop van Bordeaux.
Iedere Kardinaal heeft in Rome zijn
kerk, (zijn titel kerk), die aldus haar
Patroon eert. Iu het klooster brzlch-
tigden wij behalve een 20 lal
fresco's, die het leven van St. Onophtius
uitbeelden, de kamers, waar dc dichter
van «Glerusalemme liberator, de laat
ste jaren tijus levens, toen zijn geest
vermogens begonnen te verzwakken,
onder de liefderijke verzorging der
kloosterlingen doorbracht en den 25en
April 1595 den laAtsten adem uitblies.
De monniken hebben uit piëteit voor
deu grooten dichter de kamers steeds
gelaten, zooals hij ze bewoond had,
verschillende souvenirs van den
laureatus« bijeengebracht. De
Italiaanzche regeering heeft in de vorige
eeuw met zoovele andere waarde
volle gebouwen en verzamelingen in
het bezit van kerkelijke instellingen -
ook deze tot «monumento nationale
verklaard d. w. z. ze zonder meer ont
eigend en de kloosterlingen als potliers
en gidsan van dit goedkoope museum
aangesteld, terwijl zij zelf de entree
gelden opstrijkt. Is liet wonder waar dc
regeeriog zoo'n voorbeeld geeft, dat
het volk 't met de eerlijkheid zoo nauw
niet neemt, en zelfs ecnige jaren geleden
een minister wegens verduistering van
een paar miljoenijes in staat van be
schuldiging werd gesteld
Maar laten wij onze wandeling voort
zetten en onze gemoedsrust niet laten
verstoren dour dingen, die een Italiaan,
nienles, nietigheden, bcuzeliogen vindi.
We ltoraen op de prachtige «Passcg-
giata del Gianicolo« nl. de promenade,
over dc niculus, aangelegd door
de voormalige tuinen vbu het klooster
en een paar particuliere villa's. O,ia
oog wordt getrokken door een slank
wit torentje: een vuurtoren, die 'savoods
van af deze hoogte witte, groene en
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 Telefoon no. 304
Depositorente van 3'/i-5%
roode lichtbundels over de stad werpt,
een geschenk van in Amerika levende
Italianen aan dc hoofdstad van hun
vaderland. Even verder alweer een
:rgernis, zooals het Rome der laatste
halve eeuw, het Rome van 't ééne
Italië, den katholiek ze niet spaart
een kolossaal monument voor. den op-
roerigen Garibaldi, die hoog boven zijn
roodhemden op zijn bronzen paard ge
zeten een vcrachtelijken blik werpt op
het Vaticaan. Aan zjjn voeten ligt een
soldaat, die den loop van zijn geweer
gericht houdt op den koepel van St.
Pieter.
Zoo is er in Rome naast het vele,
dat sticht en opwekt tot devotie, ook
veel dat ergert en prikkelt. Is het niet
meer dan ergerlijk, dat juist tegenover
het Vaticaan de Communisten hun
hoofdkwartier hebben met de beeltenis
er voor van den afvalligen monnik en
godloochenaar Giordano Bruno Is hel
niet ktenkend, dat men in Rome, dat
meer dan vijflier. eeuwen onbetwist de
stad d"r Pausen was, een monument
heeft gesticht voor Victor Emmanuel,
die der Paus zjjn stad en zijn staat
ontfli il een monument, dat S. Pieter
in de schaduw moest stellen De
nieuwe richting in het Italiaansche
bestuur schijnt betere bctrekkinge
het Vaticaan na tc streven. Maar dan
zal msn zich ook van dergelijke op
zettelijke en tartende krenkingen van den
Paus en de geheele katholieke wereld
hebben te orihouden en hopen we
de bestaande zooveel doenlijk op
ruimen of maskeeren.
Keeren we Garibaldi den rug toe en
5aan we aan de (teenen borstwering,
ie het platform afsluit, genieten
den allez-overheerachenden koepel van
Sint Pieter, dan de Pincio, de «yuiri-
nalis* met het oude zomerverblijf der
Pausen, thans «koninklijk paleis», de
1) Deze opzet is echter geheel mis
lukt. Zóó zelfs dat een niet-katholiek
landgenoot, die in deze zeker niet door
antipathireo gedreven wordt er over
vonnist, «dat het 't geheele stadsbeeld
verstoort met zijn schetterend wit en
goud suikerbakkers wit en koeke-
bakkers verguldsel en dat hel helaas,
zoodra men R»me van een hoogte over-
zich met zijn krijtwitte plek op
dringt. Waarlijk het moderne Italid komt
hiermee allesbehalve artistiek voor den
dag!«
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
Stemt Donderdag a.a. op
de Roomsche lijst no. 10
en ge helpt hot Roomache
element In de provinciale
Stalen van Utrecht ver*
sterken.
'Esquilinust met de kerk van Maria
ter Sneeuw, de koepels van honderden
kerken. i?ome heeft 450 Katb. kerken,
voor 't tnecrendeel met koepels ver
sierd. Torent vertoont het stadsbeeld
la enkele ."de slanke toren van
de Maria Maggiorl, de juist genoemde
O. L. Vr, ter Sneeuw en geheel rechts
reeds bulten de stad die van
S. Paulua buiten de muren zflo de eenige,
die op vallen. Daar recht vóór ons de
geweldige rotonde van het Colosseum
morgen zuilen we het gaan bezoeken.
Daar over heen in de verte, wazig in
de scherpe lucht de bergen bij Tivoli,
Castelgandolfo, het vroegere buitenver
blijf, der Pausen Prascati en Rocca dl
Papain het Albaansch gebergte. Maar
siet eens dichterbij, hoe bevallig de
kronkelende Tiber hier en daar tusscben
de huisenmaasa's te voorschijn komtl
Hoe aardig ligt daar het Tiber-eiland.
Isola di Tevere, dat door den bouw der
kaaimuren de vorm van een groot schip
heeft gekregen en vroeger selfs met
een groote obellek als mast opgesmukt.
Aan onse voeten ligt Trastlverc, een
heel oude stadswijk met een eenigssins
eigen karakter. De Traateveranen be-
weeren 't meest onvervalscbt het Ro-
meinrche bloed en den ouden Romein
sche geest bewaard te hebben en gaaa
daar wat gtoot op. Door de straten
van deze wijk maakte eenmaal Sint
l'etius zijn kruisweg, evenals zijn god-
delijken Meester nagejouwd door een
joelende en spottende menigte. Want
deze heuvel waarop wij staan, de Jani
cuius was zijn Calvarie, Een paar mi
nuten verder is op de plaats waar hij
9 Hoe eene roeping komt.
Dien nzcht sliepen wij vlak naast
elkander, of liever ik veinsd te slspen,
want ik kon geen oog sluiten. Daags
daarna, toen wij tegen den avond hel
kamp naderden wij hadden eene
geforceerde marsch gemaakt en bijna
in eene rechte lijn zag ik hem beven
en verbleekcn hij bleef mij nochtans
volgen.
«Twee vrouwen van de stam waren
bezig met kruiden plukken in
bosch. dat wij doorgingen. Hem ziende,
namen zij. angstkreten slakende, de
vlucht. Woest geschrei beantwoordde
de kreten en er ontstond eene onge
wone opschudding in het kamp. Mijn
imdgezet, ik zou kunnen zeggen mijn
gevangene, poogde te vluchten. Slechts
ir.et de grootste moeite gelukte het mij
hem te weerhouden, maar bet was mij
on mogelijk hem nog een stap voor
waarts te laten doen.
«Intusscben hadden zich al de krijgers
van de stam gewapendzij kwamen
in allerijl toesnellen inet de boog en
de knods in de hand i in een oogwenk
waren wij door hen omtlngd. Hunne
houding had op dat oogenblik niets
geruststellends. Het gezichtt—
'ijand had hunne woede weder doen
ontwaken zij zwaaiden hunne wapenen
onder de vrecselijkste iicliaamsvcr-
draaliogen, terwijl hij, als een leeuw zijn
lang hoofdhaar schuddende en met
woeste vastberadenheid rondziende voor
nemens scheen tijn leven duur te ver-
koopeo. Het was een gevaarlijk oogen
blik en ik verweet mij zeiven door mijne
onvoorzichtigheid de wraak van de
Indianen gediend te hebben door hun
een slachtoffer te voeren, dat zij niet
zouden hebben durven vervolgen. Ik
wierp mij tuischen den moordenaar en
zijne rechters en hem met mijn lichaam
dekkende, richtte ik tot het oppcrhoold
hittere verwijlen over zjjn woordbreuk,
hem een verrader en een leugenaai
noemende. De^F belecdiging, de grootste
welke men een wilde kan toevoegen,
trof hem diep. Op een tecken van zijne
hand zakten de bijlen hij trad zonder
wapens op ons toe en reikte zijn vijand
dc hand ten tceken van vergiffenis.
Terstond wierpen dc Indianen hunne
wapens neder, lei wijl de misdadiger,
drie malen achtereen nedcrknicleodc,
den voet van Arrow Rail nam en dien
op zjjn hoofd zette ten blijk van onder
werping.
«Sinds dat oogenblik was ailes ver
geten en dien zelfden avond vierden
wij die gelukkige gebeurtenis door een
feestmaal waarvoor een door de Indianen
geschoten beer nl dc gerechten leverde.
Na eenige dagen doorgebracht tc
hebben bij die stani. «elke ik het geluk
gehad had op den rechten weg terug
te voeren, vervolgde ik mijn lange reis.
De goede Indianen vergezelden mij tol
aan dc grenzen van hun jachtgebied.
Op het oogenblik, dat ik, na hun een
laatsten keer mijn zegen gegeven
hebben, van hen afscheid nam om I
gebied der stam van den Bever te I
treden, nam de Indiaan, dien ik van de
oevers van het meer had teruggebracht,
mijne kleine bagage op zijne schouders.
Dat het Zwarte Kleed mij ve gunne
itcld hem de
talloozc gevaren voor o gen, waartoe
hij zich vrijwillig veiooideclde.
«Ik zal u volgen,» gaf hij mij
antwoord, «gelijk de hond den jager,
ik zal aan het geluid uwer stern cn aar
het teeken uwer hand gehoorzamen
mijne broeders hebben mi) vergeven,
maar ik moet mij zeiven straffen.'
«Het is bijna veertien jaar geleden,
dat de man, dien gij daar siat liggen,
die woerden gesproken hesft cn sedert
i et nimmer cenc klacht over ijjnc
ippen gekomen, heeft hij nimmer Iels
anders als wortelen en grof brood ge
geten, heeft hij nimmer iets anders als
water gcdroi ken lederen nacht, hoe
groot ook de over dag doorgestane
vermoeienissen mogen geweest zijn.
staat hij op om te bidden en blijll lang
voor God riedeigekrield liggen, terwijl
hij Zijne barmhartigheid alsmeckt. Thans
keeren wij naar dc wildernis terug en
heeft hij genoeg geleefd om zijne
broeders tc kunnen ondciwijzcn in dc
grondbeginselen van den godsdienst.
Ziedaar de gochiedenis van een man.
•O I zeg mij nu, besloot dc roltslo-
it, terwijl hij een van verrukking
gloelcndcn blik ten hemel sloeg, «of
hel in eenige positie in de mastschappij
den mensch gegeven is, ger telingen tc
smaken, die vergeleken kunnen wordcu
bij die, welke God aan zijne arbeiders
in njn wijngaard voorbehoudt.»
•De trompet, die de volgende wacht1
riep. wekte den Indiaan; de colossus
stond op en richtte eenige woorden tot
den missiouaris, die mij de hand d'ukle
cn zich verwijderde, tonder dat ik et
j aan dacht hem een woord van dank
I toe te brengen. Ik begaf mnaar mjne
hut en bleef laag in mfne kangmat
wakker liggen, het gemoed vervuld met
de zonderlingste aandoeningen. Ge
durende de volgende nachten sprak Ik
breedvoerig met den priestervan liever
lede ontstond er een geheele omkeer
in mijne denkbeelden. Toen ik dan ook
na eene vaart van veertien dagen bevel
kreeg den nilssionnans en zflne met-
gesellen asn land te setten, toen ik hen
aan den oevzr sag nederknielen, en
daarop zonder omzien de woestenijen
binnengaan, die rij met hun sweet en
misschien met hun bloed giogen vrucht
baar maken, maakte een machtig «er
langen otn van verre de voetsporen
van die apostelen te diukkcn, slch van
mg meester.
«Tien maanden later liep ons chip
met vuile teilen de haven van Genua
binnen, waar ik bij mijne aankomst
mijne aanstelling alt luitenant ontving,
ik antwoordde den minister door hem
mijn ontslag toe te tender). Vier jaren
verliepen en toen ik weder het dek van
een schip betrad (want ik had niet van
de zee willen aftlcn), droeg ik het
cosluum van nalraoesenier van de vlaot.