R. K. SPAARBANK
DE EEMBODE
K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prqs per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10.
Alxonderlgke nummers 10 et.
Vrijdag 20 April 1923 No. 6
Zeven en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANOEORACHT 28. AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG
ADVEHTBNTlfiN 25 cent pes regel. B
nijverheid bij geregeld adverleeren. -
en Vrijdag vóór 8 uur worden besorgd. Een bepaalde plaats k.
niet worden gegarandoord.
Oudtrwttscbt
geneesmiddelen
door A. F. VAN BEURDEN.
II.
Een derde iriJdel zoekt zijn heil in
de plantenwereld:
Men neemt een kop vol aftreksel
van klaprozen, heemwortel of witte
maluwe (althéa officinalis) en bloesem
van hoefblad, trekt 't in water uit en
gebruikt dat. De hoest zal over gaan
of blijven bestaan.
Maar men kan ook een stuk zwarte
schoenmakerspik nemen ter grootie van
een noot en dat tusschen de schouder
bladen plakken. Dat helpt ook.
Ofwel een aftreksel nemen van lisch-
wortel, noten, biltere amandelen en
ajuin. De ajuin hield men voor zeer
werkzaam.
Een zeer oud recept, dat in Brabant
nog opgevolgd wordt, vooral tegec
kinkhoest is het volgende
Men neemt een ramenas, holt die uit,
legt er zuiver bruine suiker in. Van
dezen suiker neemt men smorgens het
gesmoltene op de nuchtere maag.
Van de afschuwwekkende middelen
als het eten van slakken, pieren, en
hondenvet spreken wij niet.
Tegen keelpijn en heeschheid jtiad
men ook een heeie rij geneesmiddelen
bedacht
Men bond een wollen kous om den
hals, maar men lei ook een openge
sneden gezouten haring op de keel.
Als de huid opentrok was de pijn over.
Men gebruikte water van de Dijk,
van het Sint Petrushospitaal te Buissem.
Men gorgelde met een aftreksel van
salie, gemengd met azijn en honing
dit middel was voorgeschreven door
den vermaarden Deventer geneesheer
Groneman, die ook met de sterren
werkte.
Men gebruikte thee met eierdooiers
en suiker, echter ook met kuit van
haringof mosterd. Meel met honing,
vijgen en een aftreksel van rapen.
In Zeeland blies men den lijder witte
vitriool, ammoniakzout en aluin in de
keel, om deze te ontsmetten.
Ook mosterdpappen werden druk
aangewend, liefst zoo warm mogeljjk,
zoodat de huid gloeiend werd.
Maar de hertshoorn ble f ook lang
in eere. De apothekers hadden een
hertengewei boven hun deur hangen,
wat op dit werkzaam middel duidde
zij hadden een ris gedroogde uien aan
de zoldering hangen, wat ook op de ge
heimzinnige geneeskracht wees van die
knollen. Dan behoorde er nog een ge
droogde zaagvisch, een krokodil of een
of ander vreemd reptiel er bjj, om me
den gaper de zaak te voltooien.
Aldus schreef nien tegen keelpiji
nog 2 oneen amandelolie en een ons
geest van bertehoorn voor. Men had
evengoed geest van paarden- of ossen
hoeven kunnen nemen.
Nog gebruikte men aftreksels van
bukerzwam of Judasoor, van knoflook
gemengd met varkensvet, poeder van
vale. iaan wortel metspiesglans, gebrande
kleiue schelpen met honing,
Voorts aftreksel van lijnzaad, kamil
len, vlier, lindebloesem; warm bier met
boter, teer met eierdooiers, en mosterd
pappen op voeten cn kuiten I Dat trok
den brand weg I
Men droeg mollepootjes op dei) hart
kuil, ook gekoekte huisjesslakken en
eer van die dwaze zaken.
Tegen de teriDg had men ook ge
weldige middelen. De patient werd op
een paard gezet en moest tijden, dug
in dag uit, tot bij genezen of wel
door was. Hij moest ezelinnenmelk
drinken, en een aftreksel van bast van
wilgenboomen slurpen. Zijn lichaam
werd met een spekzwroed ingewreven
of met kattenvel.
Tegen rheumatiek droeg men wilde
kastanjes in den zak met andere vreemd
soortige voorwerpen. Met allerlei pleis
ters trok men de kwzdc vochten uit
het lijf en tapte de lijders door ader-
1 iting het zoo noodige bloed af.
Gelukkig is de wetenschap zooveel
vooruitgegaan, dal het ontwikkelde pu
bliek al die gcheimmiddelen naar den
rommelzolder verwezen heeft. Maar ren
deel van 't volk is nog niet aati den
sleur van het gehcimmiddelengebruik
ontgroeid.
Het koopt nog de in dure adveiten-
ties aaogeprezen, meestal waardelooze
geheimmiddelen en verrijkt aldus de
speculanten op de beurzen der lijders,
wat ongelukkig genoeg onze Neder-
landschc wetten moeilijk kunnen tegen
houden.
Ia dat opzicht Btnan deze domme
koopers nog gelijk met de mcnschen
uit den ouden tijd, waarvoor wij de
schouders ophalen cn wier middeltjes
wij zoo belachelijk vinden.
De R.-Kath. Kerk van Baarn
door T. PLUIM.
5. Gerardus Keuken, 1748-1793,
dus 45 laren I Terecht werd de ge
meente toen nog middelmatig ge-
heeicn, want zij uldc slechts 180
ca.n.runiCMtM. Zj »ti dan ook
niet bij machte de kosten der ver
timmering vat) de kerk te dragen zij
moest daartoe de hulp inroepen vso
de parochies van Soest, Hilversum,
Laren, Eemnes en Blaricum. Trouwens,
het dorp Baarn verkeerds toen in zeer
behoeftige omstandigheden, daar de
hoofdbron van bestaan de turf-
makerij opgehouden bad.
6. Wilhelmus van der Worp, 1793
—1820. Hij werd in 1779 Kapelaan te
Hoogland, in 1788 te Utrecht en io
1793 Pastoor te Baarn. Hij had reeds
272 communicanten op de 416 zielen,
en verkreeg in de laatste jaren zijner
bediening ook een Kapelaan, die eerst
f52 en daarna f60 per jaar ontving.
Toen Keiier Napoleon in 1811 uit
Amsterdam naar de wapenschouwing
op dc Amersfoortsche heide reisde en
daarbij over Hilversum en Groeneveld
ook door Baarn trok, begroette Pastoor
vao der Worp den Keizer voor zijn
nedeiig kerkje op Zandvoort. Ook werd
hij door den Prins van Oranje (den
lateren Koning Willem 11) benoemd tot
lid der Commissie van Weldadigheid,
die Zijn Hoogheid voor Baarn en Soest
oprichtte. Pastuor van der Worp over
leed te Baarn op 30 Dec. 1820 en
vermaakte zijn nalatenschap aan tijn
Ptrocble.
7, Jacobus Stekclcnbiirg, 1821
Binnenland
Betalen.
Per inwoner werd aan belasting ge
heven in Amersfoort in 1914 (8.'3 en
in 1922 f39.16 of 481 pCt. meer. In
Apeldoorn in 1914 17.51 en in 1922
f27.89.
Het algemeen bestuur kostte in 1914
in Amersfoort f 1.34 per inwoner, in
1922 f4.58. In Apeldoorn f0,89 toen
en f3.61 nu.
De politie kostte in 1914 iu Amers
foort per inwoner f 1.26, in 1922 f 5.11.
De totale schulden bedroegen in 1914
per inwoner van Amersfoort (53.71,
in 1922 f237.57, of totaal meer dan
7'/i miltioeo, waarvan drie millioen al
leen voor het grond-bedrijf.
De laatste «belegging» buiten be
schouwing gelaten, vertoonen nagenoeg
1826. Hij was te t'Waal (Utr.) geboren
en in 1813 tot 1 riester t.ewijtl. Hij was
achtereenvolgens Kapelaan te Utrecht,
Werkhoven en Hilversum, en van 1821
tot zijn dood toe Pastoor vari Baarn
Santvoort.
I. Cornells van den Kieuwcndljk,
1827—1846, Tot nog toe hadden de
Katholieken geen eigen kerkhof gehad;
misschien in 't geheim achter de tegen
woordige St. Bonifaciusschonl, wsar in
1921 bij 't grondwerken duidelijk een
begraafplaats werd ontdekt. Maar cfli
ciCel mochten de Katholieken geen
eigen kerkhof bezitten es moesten zij
dat van de Herv. Krik fin cn om bet
gebouw) gebruiken. Zoo komt hel, dat
ik in een lijst van 100 jaar oud, nog
vele Katholieke inwoners ontmoet, die
ielgtn grat in de Herv. Kerk had
den, o. a. de Burgemeester Frans Pen.
Maar in 1830 werd '-et hun overal toe
gestaan mits bulten de kom van 't
dorp, daar ook voor de Hervormden
het begraven in «n om de kerken ver
boden werd. Toen kregen de Katho
lieken een klein kerkhof naast hun
je op Zandvoort.
1840 telde Baarn reeds 1100
Katholieken, en met Ingang van I Jan.
1842 ontving de Pastoor een jaarlijk-
sche Rijksbijdrage van (300, wel een
bewijs, dat de tijden verdraageamer
D U IJ VIS'
alle grootcre gemeenten hetzelfde
verschijnsel enorme stijging van schul
den; verhooging van besluurskosten
enz. met behagen wisselend -nn 300
tot 400 pCt. -
Tabaksbelasting.
Onlangs is door dc R. K. Kicsvr.r-
eeniging Utrecht ccn motie aangeno
men inzake dn tabaksbelasting men
wenscht afschaffing van h:t bandciolle
systeem cn belasting ssnu de bron».
Deze zeer gewichtige aangelegenheid
heeft in de vergadering van het bestuur
der R. K. Staatspartij ccn ernstig punt
van bespreking uitgemaakt. Men stelde
echter vastle, dat ecne tabaksbe
lasting door onze icgesring niet tr
missen is en 2e. dat andere wijze van
hrffiug schier onoverwinnelijke moeilijk
heden medebrengt, Vooral nok, omdat
bjj hiding «aan dc bron» de vraag of
zulks naar waarde of het gewicht
zijn, e»h veel vei breid twistpunt
Het Kath. Staatsprngrarn
ln de leidcude politieke kringen der
R. K. Staatspartij schijnt de overtuiging
veld te winnen, dat het laatst ontwor
pen R. K. Snwtsprogrnm hoewel
hoofdzakelijk een program van actie
eene te groote uitvoerigheid heeft
en dat dientengevolge onderlinge ver
deeldheid wordt in de liaod gewerkt. De
meenlng heerscht zelfs, dat vrijwel
geen lid der Partij, het huidige progr
al zijn onderdeelen wil onderschrift
Redenen allemaal, waarom het in het
voornemen van her Bondsbestuur schijr
te liggen om eerlang te komen tot het
ontwerpen van een program, dat naast
beginselen ra R. K. positief, politiek
beleid, slechts enkele lijnen zal uitstip
pelen, die practise!) de belangen van alle
standen raken.
AMERSFOORT
onder controle Centrale Accountantsdienst
van den Nederlandachen Boerenbond.
De zittingen voor het inleggen cn terugbetalen van gelden worden
gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT.
ZONDAGS van 12 tot I uur
WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur.
Dadelijk ingaande Rente 3",0 pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Amersfoort
„Beloof en Weteneohap
Voor een talrijk gehoor, nog grooter
dan bij de voordracht door Mevrouw
Ellen Rnssc gehouden, traden Maan
dagavond 16 April in het hotel Ter Horst
»Dc Varend: Zangers» op voor de
leden van G. en W. Niet met hun
gewone programma, bedoelende propa
ganda te maken voor het Volkslied
doorliet volk, doch met een keur van
uitgezochte liederen deden de Huren
Willem Galesloot en Van Wenzen zich
kennen als kunstenaars, de een als
componist en pianovirtuoos, dc ander
als zanger van de daad.
Na eene korte uiteenzetting ov«
erden
9. Cornelis Pompe, 1846-1855. Hij
was in 1808 te Hilversum gsbnren en
werd in 1836 tot Priester gewijd. Eerst
was hij Kapelaan te Oudenrijn (bjj Utr
van 1846—1855 Pastoor te Baarn, daar
na in Vlanen en na 1863 ie Vinke-
vcea.
J 16. Jokaanee Hsarieus Nituwaahule,
1856—1871. Onder zijn ambtsbediening
had een gewichtig fe t plaats de Katho
heken, die thans gelijke rechten als de
Hervormden genoten, mochten hun
kerkje verlaten cn een nieuwe, ruime
kerk in het dorp bouwen (in de Kerk
straat). Den 19 Aug. 1859 werd nl. op
verzoek van Pastoor Nieuwer huis, het
Parochiaal Bestuur door den Minister
tol het bouwen vaa de genoemde kerk
gemachtigd. Den 15 Maart I860 had
de aanbesteding plaats voor f17568 en
den 12 Mei 1861 werd liet nieuwe,
trotscho kerkgebouw ingewijd. Zij
kreeg o. a een pracht'gen kruisweg,
het kunstwerk van den bekenden schil
der A. Brou rtr, den schepper vun het
Panorama Jeruzalem». Ooit werd naast
Je nieuwe kerk een nieuwe begraaf
plaats aangelegd. Nog den 6 Aug. van
't zelfde jaar legde Pastoor Nieuwen
huis den eersten steen voor de nieuwe
Pastorie. Het oude kerkje tri de oude
pastorie op Zandvoort werden afge
broken (van de pastorie bezit ik r.og
een potloodteck.-ntng), en het kerkhof
gesloten. Op drt laatste wees nog tot
Febr. 1921 een houten kruis de vroegere
bestemming aandoch m genoemd:
maand weid het kcikhol mui groote
piëteit na ruim 60jsren ontruimd
en de resten naar het gewone R.-Kath.
kerkhof overgebracht. Het terrein werd
toen aan de gemeente verkocht voor
het plaatsen van 't pompstation der
nieuwe rloleenng.
11. A. F. Oosterbaan, 1871—1891.
Bij zijn komst uit Kokkengen waren de
geldmiddelen der Baarnsche Parochie
door den bouw der nieuwe kerk vrij
beperkt, maar door z|u eulnig beheer
ea dc liefdadigheid vaa dt maar wsl
HOE ge een A O E K ook beziet,
l-'outen vindt ge daarin NIETt
L. POST HOUWER, Utr.straat 25
Zie etand NECOFA
ontstaan van het volkslied en over de
Koote waarde, welke men daaraan in
middeleeuwen hechtte, onthaalden
zij dc aanwezigen op een uitgezocht
eramma van Nederlandsche en
mschc liedjes, welke schitterend
gezongen en kunstvaardig begeleid
werden.
Wij hoorden oa Volksliederen Mid-
delccliwsche balladen, Hckelliedjcs,
Spotliedjes, Hollandsche liedjes, Gods
dienstige liederen, liedjes uit het huise
lijke teven, Soldatenliedjes cd enkele
ondeugende liedjes.
Alle aanwezigen genoten echter zoo
wel bij den ernst, welke hen uit hel
eene, als bij de luim, welke hen uit
het andere genre tegenklonk, waarna
allen het er over eens waren, dat deze
welgeslaagde avond er een van 1
kunatgenot was, zoodat men dit ook
onder en bij ons, Roomschen, vinden kan.
Was deze avond voor de beide heeren
Kunstenaars een succes, dat hen met
een «tot wederzien»» uitgeleide deed,
ook aan de piopagttnda van het lied,
ontsproten uit het brein onzer vader-
landschc dichters cn componisten, zal
die avond nawerken, nu wij gehoord
hebben, dat wij niet op vreemden bodem
behoeven te gaanj grasduinen naar
muziek met zang, doch in eigen bodem
e doen en het
tul
zulk een uitgebreid veld van
muzikaal zingenot beschikken.
1 Maar ook aan het Bestuur van G. co W.
schonk deze avond voldoening, nu het
tot slot van het winterseizoen zulk eene
gelukkige keuze wist te
nu reeds verluidde, dat het
nieuwe leden tal toenemen.
Eind goed, al goed I
J. W. HENDERSON, Secr.
Aan de vergadering van aandeel
houders der N.V. Middenstands Crediet-
bank tal worden voorgesteld over 1922
n dividend uit te keeten van 6 pCt,
'eenals vorig jaar).
Voor den rechter stond terecht «ca
Amersfoorter wegens belastingwetover
treding. HIJ had op zijn biljet
logensbclasting verteld dat in nes
1923—'23 zijn vermogen f 35,500
'groot was geweest, terwijl dit in wer
kelijkheid f65.000 had bedragen. Op
zijn biljet voor de O. W.-belzsting wat
opgegeven In 1918 1 3700 verdiend,
terwijl zijn inkomen (22.000 bedragen
had. Over de afgeloopen vier jaren
had hij zijn inkomens gehalveerd.
De rechter veroordeelde bem tot 2
maanden gevangenisstraf.
gesteld: Parochianen, die tich
opening van den Holt. Spoorweg hier
gingen vestigen (1874), kwam er een
groote verbetering. Pastoor Oosterbaai)
overleed den 25 Jan. 1891, op 66-jarigen
leeftijd. Tij lens zijn ambtsbediening vei
kreeg de t r ii een nieuwe groote klok,
blijkens h.i opschrift: «Een geschenk
fegeven tsr *cdachieuis ven het 25-
mg Huwelijk van Petrus Kuijer en
Maria van Hengel, De F.chtelieden en
hun dankbare kinderen, Baarn,
1878». En nnn dc achterzijde
i Flitsen me fudetunl» (d. i. hebben
tij gegotvi' Het UI ine klokje is door
dezelfde klokkengieters gemaakt, in
1828het heeft als éénigc klok op 't
oude kerkje van Zandvoort (Basin) lot
1860 dienst gedaan.
12. 1\J, Kok, 1891-1921. Hij werd
geboren te Amernfuort op 27 Nov. 1842
(tii d: bekende Apotheek), 15 Aug, 1866
tot Priester gewijd, dsarna Kapelaan aan
de St. Walburgkerk te Arnhem. Pastoor
te Ren» «oude (bij Vccnendaal) 22 Jan.
1881 tot 13 Fvbr. 189), en sedert te
Baarn tot 1 Maart 1V21. toen hij wegens
«wakke gezondheid rust moest nemen,
Hij vertrok raar Arnhem, wasr hjj reeds
op 20 April 1922 overleed.
Ook onder zi)n ambtsbediening had
den gewichtige feiten plaats. Vooreerst
werd de Pastorie verbouwd, daar deze
niet meer at.n de nieuwere elschen vol
deed (Baarn was door de opening van
den Spoorweg van een bocrendorpjc
tot een sillnplaats geworden!; op 15
Oct. 1895 werd tegenover de kerk een
eigen ruime Parochieschool rati ambts
woning geopend en op 30 Maart 1905
werd «en geheel nieuwe kerk gece
ereerd. daar dc varlgc tc klem
geworden. Verder bracht Pastoor Kok
ook op sociaal gebied veel goeds tot
standZoo werden allerlei vereeni-
glngen voor weldadigheid, nut of ver
maak opgelicht cn de grond aangekocht
voor een tweede schooi. Geen wonder,
dat Pastoor Kok «onwel bij zijn gouden
Priesterfeest als bjj fijn silveren ambts-
feestin Baarn groote belangstelling; on
dervond, ook van andersdenkenden, Wat
velen niet weten, moeht ik ervaren:
hjj was ten grondig getchiedkennee en
stelde veel belang in mijn schcteen over
de plaatselijke geschiedenis. Trouwens
ik zeide reed», dat ik bij de bewerking
van het bovenstaande met veel voer
deel zijn aanteckeningen over de ge
schiedenis zijner Parochie mocht raad
plegen. Toe* ik eens een oude teeke-
ninp, der vorige pastorie (op Zandvoort)
had ontdekt cn daarvan door een mijner
leerlingen een echten teekenaar
voor Z.Eerw. een copy liet vervaardigen,
wa» Pastoor Kok daarmee bij tonder
aangenaam verraat en kon niet nalaten
op rijn beurt den jongen teekenaar te
verrassen.
13, J. G. Th, van Oppenraay, |ur.
Can. Htte. (d. i. Juridisch candidaat in
het Kerkelijk recht) aedeit Maart 1921.
Zijn Eerw. kwam hier als Pastour vao
Doklmm en is een broede/ van den
bekenden Hoogleeraar te Rjsenburg.
Reeds mocht Z Eerw. de nieuwe St.
Bonifaclusschool openen ;Sept. 1921),
en de nieuwe zaal In het St. Nicolaaa-
gebouw, terwijl ook eenige nieuwe ver-
eeolgingen gesticht werden, een bewjjs,
dat Z.Eerw. het voorbeeld vaa wfllen
Pastoor Kok volgen tal.
Baarn, Maart 1923. T. PLUlli
