TARWENA
Firma Van Nieuwkerk Elzenaar
Bezoekt ons MEUBEL-MAGAZIJN Langestraat 104
DE EEMBODE
K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
ABONNBMBNTBN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Pril» per drie maanden 11,00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10.
Afzonderl|ke n-*
Vrijdag 21 Sept. 1923 No. 50
Zeven en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANQEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG
ADVBRTBNTIÊN 25 cent per regel. Blll|kc tarieven voor handel en
nijverheid bij geregeld adverteeren. Advertentlün moeien Dinsdag
en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Het goede leert vien nooit genoeg.
Binnenland
Het recht van gratie.
Ter gelegenheid van het 25-jarig
Regeerings-jubileum der Koningin is
gratie verleend van veroordeelingen
ter zake van overtredingen der wet
houdende verbod tot uit- en vervoer
van sommige artikelen en der wet,
houdende tijdelijke bepalingen betref
fende het vervoer en de nederlage van
goederen, gepleegd na 1 Januari 1915
en vöör 1 Januari 1920. Voor de
smokkelaars een buitenkansje. Voor
hen maakte Hare Majesteit gebruik van
de Haar, krachtens art, 68 der Grondwet,
geschonken macht, gratie te verleenen
vau straffen door rechterlijk vonnis op
gelegd.
Gratieverleening is door alle eeuwen
heen geweest een vorstelijk recht waar
van ten alle tijde gebruik kon worden
gemaakt. En bij voorkeur maakten de
vorsten daar gebruik van ter gelegen
heid hunner huldiging. Wanneer in de
middeleeuwen een vorst zich ter hul
diging naar een stad begaf, stonden
builen de pootten de gebannen ver
oordeelden de stoet op te wachten om
de tuigen der paarden te kunnen grijpen
waardoor ze pardon verwierven. En
omdat in die lijden het getal gebannen
en gevluchte misdadigers immer groot
was, mede als gevolg van de partij
twisten, en dus slechts weinigen het
tuig der paarden konden bereiken, werd
ingevoerd hen allen in een touw of
koord te omvatten. Hiertoe weiden zij
in een kring opgesteld en omspannen
door een touw waarvan de beide uit
einden door den vorst aan de teugels
van zijn paard werden bevestigd. Deze
wijze van gratieverleeoing was reeds
vuur de rcgecriog van Bisschop Blanc-
kenstein (1393)j in de steden van het
Slicht gebruikelijk. Het ging bij die
gelegenheden niet altijd even ordelijk
toe. Zoo, tijdens de intrede van deri
opvolger van Bisschop Ulanckenstein,
Bisschop Zwcder van Kuilenburg, toen
de lijn, die de misdadigers omsloot,
brak met gevolg dat een verwarring ont
stond waarin verscheidenen dier men-
schen werden doodgeslagen. De nieuwe
Bisschop werd daardoor gedwongen on
middellijk nieuwe straffen op te leggen.
Philips,van BourgondiS bracht in 1445
alle gebannen en verdreven poorters
binnen Amsterdam. Kaïel de Stoute
bracht tijdens hij te Gent werd inge
haald meer dan 800 misdadigers mede
aan wie door hem op die wijze ver
giffenis was geschonken. Toen Karei
van Egmond in 1492 te Duisburg zijn
intrede deed, deed hij genuine vergif-
jenisse uitroepen voor zoo metnige mts-
daaders als er somvden bevonden worden
ouder eeuen dicken lindenboom. Hier dus
een andere methode.
Bij de huldiging en intrede van den
Hertog van Anjou, als Hertog van
Brabant te Antwerpen, volgden hem
twee of drie honderd misdadigers en
gebannenen, blootshoofd, aan :n koorde
vasthoudende, begeerende geminde, die
zij verkreegen.
Niet alle vorsten maakten bij de
huldiging gebruik van hun recht
gratie. Bij de intrede van Bisschop
Frederik van Baden te Utrecht (1496)
werd als bijzonderheid vermeld, dat
dieselvc Elect binnen der stadt van Ut
recht gecomen seijnde sender eenighe
ballingen, voervlugtigen, uijtgewcekcn, of
der stadt van Utrecht verbooden vut
hem ingebracht, of te begheerende tune
te brengen.
Ook te Amersfoort deed deze Bis
schop zijn intrede zonder misdadigers,
ballingen en, door hem milter lijnden
te brengen, gratie te verleenen.
Die hardvochtigheid kon wel een
andere oorzaak gehad hebben dan hard
vochtigheid De stedelijke regeeringen
vonden het maar een matig genoegen
den nieuwen landsheer^te zien binnen
trekken met zoo'n bos ongewenschte
elementen. Dat er zich onder die be
genadigden eenige dieven eu moorde
naars bevonden, was r.og het minste,
die hing men ter gelegener tijd toch
wel op, maar onder de ballingen be
vonden zich vele tegenstanders der
stedelijke regeering en om die reden
gebannen. Dat deie aan den teugel
binnen gebracht werden, was de groot
ste ramp. Ook in die tijden bestonden,
zouals gezegd, lievige politieke twisten
en het is wel voorgekomen, dat ge
durende dej Hoeksche en Kabeljauw-
scbe twisten of wat Utrecht betreft, de
twisten tusschen de Lichtenbergers en
Lokhorsten, de halve bevolking eener
stad gebannen werd. De daarup vol
gende zoete rust werd dan door een
inhuldiging van den landsvorst wreed
gestoord, wanneer die intrede gepaard
ging met een gratieverleening.
Vermoedelijk hebben de stedelijke
regeeringen van Utrecht en Amersfoort
Bisschop Frederik van Baden de con
ditie gesteld geen misdadigers en bal
lingen mede te brengen.
In een briefwisseling tusschen den
reeds genoemden Bisschop Blancken-
stein en de regecring der stad Groningen
(1419) wordt deze aangelegenheid be
handeld. De stedelijke regeering be
dong, dat deze vorst in den tijd! der
hnldiginge, ofte naa, niemant in brengen
touwde, tentij bij willen der stadt Gro
ningen, ende bijnamen niemant van der
ballingen. Hier dus een conditie, die
wellicht ook aan Bisschop Frederik
Baden is gesteld.
Veel is veranderd, doch, Engeland
uitgezonderd, bleef door alle latere
tijden het graticrecht den vorst toege
kend. En van dat recht is dikwijls een
gelukkig gebruik gemaakt.
De Belgische Koningen maken daar
tot heden nog telkens gebruik van, w
neer er een doodvonnis is geveld en
Hare Majesteit onze Koningin gaf thans
een aantal smokkelaars aan hunne be
droefde gezinnen terug. Met smokkelen
valt toch niets meer te verdienen, nu
voor 3 4 4 centen de gelukkige
bezitter kan worden van een millioen
Duitsche marken. de K.
|*HEERLUK - VOEDZAAM - VOORDEELIG -
't Blauwe bloempje van twee stuivers,
Steun voor 't Roomsche drankweer-
Dat een schat van edele vruchten werk,
Brengt aan Staat en Kerk.
Koop een bloempjen uit d'r mandje I...
Onze meisjes maak je blij.
Daar je helpt den drinker redden
Uit zijn slavernij.
Koop een bloempjen! Alsj'in'tbusje
Stil je kleine gave stort.
Wees verzekerd, dat ze Boven
Opgeteekend wordt.
SOBRIETAS.
ELECTRISCHE MEUBELFABRIEK
Winkel Langestraat 104 Telefoon 286
Fabriek Aldegondestraat 105-I05'-107 Telef. 543
- STOFFEERDERIJ - VERHUIZINGEN -
Toegang vrij
Buitenland
Spaansch.
De staatsgreep in Spanje is gelukt
i nog wel zonder bloedige botsingen.
De regeeriDg is afgetreden, omdat
de koning geweigerd heeft mede te
werken tot het onderdrukken van den
opstand.
Er is nu een dictator doende die
zonder volksvertegenwoordiging op z'n
eigen houtje en naar eigen iozicht de
Spaanschc zaken bereddert met instem
ming van den Koning.
Uit 0uit8Chland.
De onlusten die in Baden ontstaan
zijn, breiden zich steeds meer uit. Over
al heerscht een communistische terreur.
Werkgevers werden mishandeld en
deellelijk als gijzelaars naar Lerrach
vervoerd.
De Commuv.stische Partij in Baden
roept tot de algemeene staking op. In
Frtiburg werd reeds de algemeene
staking afgekondigd,
Gemengde Berichten
Toegang vrij
Kijk, daar komen onze meisjes,
Meisjes van Sobriëtas,
Om je 'n bloempjen aan te bieden
Voor je bloes of jas.
Koop 8
i Bloempje l 23 September.
Op een landgoed te Neu Stettin
bij de electrische dorschmachinc brand
ontslaan. Vier vrouwen kwamen in de
vlammen om. Twee andere personen,
die van het dak van het gebouw spron
gen, werden levensgevaarlijk gewond,
Wegens loonconllicten werd in tul-
rijke industrieplaatsen in Baden dc arbeid
neergelegd. Tc Lorrach kwam het tot
botsing tusschen de politic cn de
arbeiders. De politie maakte van haar
wapenen gebruik.
Tc Hengelo is een heel gezin door
een autobus overreden. De heer N.
kreeg een wiel over zich heen, doch
hij kwam met gescheurde klcedercn vrij.
Een kinderwagen werd in elkaar ge
drukt, doch wonder boven wonder bleef
het kind, dat er uit rolde, ongedeerd.
zuster van den heer Van N. kreeg
ige kneuzingen.
Op verschillende door Fransche
ingenieurs in gebruik genomen Duitsche
mijnen hebben ernstige ongevallen plaats
gehad, waarbij 52 arbeiders gedood
werden.
De Duitsche bladen beweren dat deze
ongelukken veroorzaakt zijn door de
ongeschiktheid der Franschen.
Bij Delft is een 27-jarige juffrouw
uit Hillegcrsbcrg door een melkauto
doodgereden.
Het vlachtoffcr. dat niet goed met
n rijwiel vertrouwd was, zou
I'ijnacker naar Rotterdam tietsen,
dat die weg stiller is. Bij het passceren
van de auto sloeg de juffrouw echter
eerst tegen een brug cn viel vlak daarop
onder de auto. Het achterwiel ging haar
viak over de borst. Haar echtgenoot,
die het ongeluk zag gebeuren, was zóó
van streek, dat hij in verpleging moest
worden opgenomen.
Hoe brutaal cr geroofd wordt in
Duitschland blijkt wel uil het feit, dat
nu pas in-Legdcn een Munstersche koop
man, werd gearresteerd, die de laatste
lustra van zijn leven het heiligschennend
beroep var kerkdief uitoefende. Mun
sterland mei zijn vele kerken was het
veld. dat hij vooral bewerkte en van
allerlei kostbare oude vaat- en sier
werken uit de Godshuizen bestal. De
boef had een kleine veertig kerken be
stolen.
In den nacht hebben inbrekers zich
door het indrukken van een ruit, toe
weten te verschaffen in de woning
Beijer, houtvester bij Apeldoorn. De
inbrekers verorberden in de beneden
woning enkele boterhammen met worst
i nuttigden een trosje druiven toe.
Toen B„ die zich in dc slaapkamer
bevond, gewekt door vzrdacht gerucht,
een raam openschoof, kozen de in
brekers het hazenpad, mede nemende
Adler-motorficts, tweereg>
paar motorhandschoenen
geld.
Te Bocholtz hebben twee Raads
leden met elkaar gevochten. De woor
denwisseling werd gevolgd door een
messenstekerij, Een der edelachtbaren
bekwam drie messteken, De burge-
eester maakte aan de schandelijke
ichtpartij een eiDde. Oorzaakde
houdersbenoeming.
Een wervelstorm, gevolgd door 'n
hevige vloedgolf heelt de stad Tottori
Bekendmaking.
Gebruikt Wascholine Zeeppoeder.
Wij geven gratis bij elke 3 pakjes Wascholine
een prachtig Theelepeltje, dat een waarde
heeft van twee pakjes.
Waccholinefabriek - Amersfoort
Amersfoort
Japan geteisterd. Ruim 5000 men-
schen zijn verdronken cn er werd en
orme schade aangericht.
Uren in den omtrek zijn spoorwegen
weggespoeld en dorpen verwoest.
In het St. Pieters- en Bloklands-
Gasthuis is op hoogen leeftijd overleden.
Dominicus Berg, oud Zouaaf van het
Pauselijk Leger.
Burgemeester en Wethouders bren
gen ter kennis, dat op Woensdag 26
September 1923 om 3 uur gelegenheid
zal worden gegeven tot kostelooze in
enting in het voormalige werkhuis aan
Westsingel alhier. Gcwenscht is trouw
boekje of geboortebewijs mede te
breogen.
Amer8foortsche Kunstkring.
Het bestuur van den Amersfoortschen
Kunstkring heeft het genoegen mee te
deelen, dat het aantal nieuwe abonné's
toegenomen, dat de Kring zijn
werkzaamheden zal vcortzelten volgens
de bepalingen, die zijn nangenomen op
de algemeene vergadering van 28 April.
Zoowel degenen, die het vorige jaar
1 waren, als zij die zich dit jaar heb
ben opgegeven, zijn thans lid voor f4
per persoon.
Wie nog lid wenschen te worden,
kunnen zich ongeven bij den heer J.
Niewcg, Utrechtscheweg 177, secretaris
van den Kunstktiog.
In het laatst van deze maand zal de
contributie worden geïnd.
3 UIT HET GOUDLAND.
Het vaartuig bestond uit ecu aantal
aan elkaar vastgeklampte boomstam
men, die een groote houten hut droe
gen. Deze hut was in verschillende
vertrekken verdeeld, en in een daarvan,
waar een helder vuur brandde, werd
de zieke neergelegd op een stapel
huiden.
«Nu kunt gij weer aan uw werk gaan,*
zei de Ster. »lk zal den zieke verple
gen misschien kan ik zijn leven redden.
Met een gebiedende handbeweging
gaf zij den maunen te kennen, dat zij
alleen wilde zijn.
Het «werk* van Bliksemstraal en
Gartside bestond in het losmaken
het vlot, dat aan den grond was i
geraakt, en het uit zijn kalme haven
te brengen op de breede watervlakte
der Yukon. Geen beter stunrmac
de rivier dan de oude Indiaan,
Gartside bleek een waardig leerling te
zijn. Eenmaal op den stroom zijnde,
slingerde liet vreemde vaaituig de rivier
af, als een kurk dansende op de golven,
dcch met merkwaardige handigheid in
de goede richting gehouden door de
large stokkeu der beide schippers. Over
kokende stroom versnellingen en mod
derige barken, voor bij steile
onder afhangende struiken door,
is een ijsschots ontwijkende dau mid
den op den stroom en straks vlak langs
den oeverzoo snelde het vaartuig de
rivier af, tot het daglicht verdween en
Bliksemstraal naar een ligplaats voor
:n nacht stuurde.
Toen het vlot vast lag, wikkelde de
Indiaan zich in zijn deken, hurkte neer
en begon te rooken Gartside daaren
tegen begaf zich naar den ingang der
keek nieuwsgierig naar binnen.
is er doukerslechts een olie
lamp verspreidde een weinig licht
het vertrek, waar de zieke lag.
»Is hij wat beter?* vroeg Gartside
zacht.
Het meisje kwam, den vinger op de
lippen houdende, te voorschijn.
Voor het oogenblik heelt bij het
leven behouden, maar niet voor langen
lijd, vrees ik,* fluisterde zij. »Hij is
tot bewustzijn teruggekeerd, en ik heb
hem toen wat te eten gegeven.*
Heeft hij niets over zich zelf ge
zegd
De Ster zag hem scherp aan.
»Na hetgeen ik van morgen gehoord
heb, kan ik u, niet vertrouwen, mijnheer
Gartsideen ik heb ook hem den raad
gegeven, geen vertrouwen in u testel
len. Als gij soms even wilt oppassen
kan ik intusschen voor het avondmaal
zorgen.*
Gemelijk voldeed de Eagelschman
in dit verzoek; en terwijl het meisje
ch naar de tol keukeu ingerichte af-
deeling begaf, waar zij reepen gerookte
zalm en gedroogd hertenvleesch gereed
maakte, begaf Gartside zich naar dl
ziekenkamer. De patiënt sliep gerust
er kwam zelfs eenige kleur op zijn .ve
weerd gelaat.
In een onverschillige houding leunde
Gartside tegen een der wanden van de
hut, den blik gevestigd op den man,
die des morgens bijna zijn slachtoffer
was geworden.
Eensklaps trad hij op den zieke
i tiet zijn handen over diens kleeren
glijden. Zijn tastende vingers voelden
de omtrekken van een revolver, toen
een mes daarna eenige losse patro
nen. Dit alles liet bij op zijo plaats.
Doch aan het daaropvolgend voorwerp,
dat een der zijzakken van dc fluweelen
jas vulde, werd meer aandacht gewijd,
Haastig, maar toch behoedzaam, haalde
Gartside het te voorscijn, zonder den
slapenden man te wekken, en maakte
de riem los, die om het pak gewonden
was. De inhoud bleek uit stotgoud te
bestaan ter waarde van ongeveer 500
•Dat dacht ik wel, toen wij hem
droegen; hij was te zwaar; hij moest
goud bij zich hebben. Ik ben echter
nog niet zoo diep gezonken om J
man te berooven ten minste du
niet!* mompelde Gartside, terwijl
den riem weer vastbond en het pakje
even behoedzaam weer in den zak
stopte. Hij had zijn doel echter nog niet
bereikthet gezicht van het goud spoor
de hem aan om te blijven snuffelen
gingen de vlugge viugers aan
den arbeid. Nu betastten zij den borst
zak van het jachthemd, en bijna on-
middelijk hadden zij een langwerpig
vierkant stuk leer gevonden dat oogen-
schijnlijk tot omhulsel diende van een
portefeuille. De vingers begonnen nu
zenuwachtig te btven, doch toen hij
het pakje bad geopend, teekende zijn
gelaat de grootste teleurstelling.
•BaMaar een fotografiemompel
de hij, wal mijn moeite is voor niet'
geweest,*
Hij was juist van plan het portre
eer weg te bergen, toen het zwakke
licht der olielamp er even op flikkerde
een snelle beweging boog hij
•Ik laat mij hangen, als dit Diet al
te gek is,« mompelde hij, vol verba
zing nogmaals het poitret bekijkende.
•Verdraaid mag 't zijn als dat niet
Dick Osborne is die mij in Sand-
ford Lasher hst leven heeft gered I
Hoe ter wereld komt dc fotografie van
dien ouden, leuken kerel in het bezit
van een Araerikaansch mijnwerker 1
Hoe Maar de kerel ziet er eigenlijk
ook in het geheel niet als een Yankee
uitDie fluweelen jas is bepaald En-
gelsch. Jammer, dat ik Item niet kan
vragen, wat hij van Dick weet, zonder
ook mijzelf bloot te geven.*
Doch »Dick« werd spoedig uit zijn
gedachten verdreven door een nog be
langrijker ontdekking. Gartside was be
zig het portret weer op ziju plaats te
stoppen, toen het hem te binnen schoot,
dat hij eens moest zien, waar het ge
maakt was. Hij keek naar de rugzijde
hij daar zag greep hem nog
veel meer aan dan bet zien van het
portret zelf. Slechts met de grootste
inspanning wist hij een juichkreet te
onderdrukken toen ziju oog viel op
een aantal lijnen, en hier en daar een
cijfer en een woord achter op het
portret.
•Ik wist het wel,« ontsnapte het aan
zijn lippen, nadat hij de lijnen nauw
keurig had onderzocht.
(Wordt vervolgd.)