R. K. Spaarbank - Amersfoort
H. ELZENAAR
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Zaterdag 2 Febr. 1924 No. 88
Zeven en Dertigste Jaargang
AUONNBMBNTtlN kunnen elke weck In gaan, doch opitRKltlR van
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prfla per drie maanden 11.00. Bullen de gemeente Amersfoort 11.10.
Alionderlgkc nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
OE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAQMIDDAO
Ai>VllltT»iNTlflN 25 cent per regel. BlIIJke tarieven voor hardel en
nijverheid bq geregeld adverleeren. - Adverlentlln moeten Dinsdag
en Vrlldag vóór 8 uur worden beaorgd. Een bepaalde plaats kan
Leer in alles u zelf overwinnen,
dan zult gij van binnen vrede
hebben.
Oude Doodvonnissen.
van liet Hof van Utrecht.
Door T. PLUIM.
In de laatste lijden lioorcn wij, helaas I
weer van allerlei ro'ilmoorrlen.jenmenig-
een deukt, dat die misdaden uitfluitend
op rekening van onze dagen komen.
Doch ook vroeger in den goeden ouden
tijd, was het misschien,nog erger. Laten
wij daarom ui', de .vonnissen* of, zooals
het woord heel deftig luidde: uit de
»S*nlcnbën van den Hove van Ulrcchti
een paar grepen doen.
I) mr du Gerechtshof, het hoogste
in ons gewest, werd o.u. rp 22 Juni
1700 een vonnis geveld over Anne
Bsstiaans of Anna Cors (d.w.z. Aon«
Cuisduclilei), bijgenaamd .Menisten
Sus.. De HUlihcl vuri ul de
int dien tijd is sleids dezelfde, alleen
verschilt natuur ijk de naam. Wij lezer,
dus in onze speling oveigebraclu
«A'zoo Baslntuiis, oud 58 jaren,
boortlg van Lm-verak, Ugei.woor
gevangen op den huize Hazenberg
(in Utrecht), voor den hove van Utrecht
buiten pijn en banden van ijzer (d.w.
niet op de pijnbank, maar vrijwillig)
bekend heeft, en boverdicu den Hove
bij goeden irformatie gebleken is, dat
zij, gevangene, nu 15 of 16 jaar ge
leden te Hootn in hechtenis heeft ge
zelen, wegens allerlei diefstallen e
inbraken, door baar in de Bremster en
in Purmerend gepleegd, enz., enz.,
de zin loopt over 5 bladzijden door. Ik
zal dus op andere wijze haar misdaden
hier meededen.
Zij was 15 of 16 jaar geleden
haar genoemde dieverijen te Hoorn op
het schavot gegeeseld en uit het land
gebannen.
Vandaar had zij zich begeven in ge
zeischap van Jan Commanderen, die
nu dood is, van Anf van Me Jcnblik,
d e in de Becmsur is opgehangen
van Joris Vioegbedurven, die „'.daar
l.-.b» itw'inr rkl en gcgets.ld w.'td. A:
ilit doorluchtig gc/,:l»ch»p dankte
het z.ker, d«t zij Uier l". A kmaar
hechtenis werd genomen m op hel
schavot gegeeseld weid, waarna mei
haar zes jaar in hel tuchthuis cp sloot
Vervolgens werd zij in B. x'iol
gevangen genomen wegens diefstal ei
aldaar binnenkamers gegeeseld, terwijl
men haar daarna vcibandc.
Niettegenstaande dit bIIcs en in plaats
van haar leven te beteren heeft zij haar
boos en ergerlijk leven voortgezet en
zich wederom begeven in gezelschap
van beluchte dieven, moordenaais, in
brekers en dergelijk misdadig slag van
menschcn. In den regel maakte zij er
werk van jongelieden tot diefstal en
inbreuk aan te zetten en hun daarbij
allerlei aanwijzingen te geven.
Thans worden deze misdaden achter
eenvolgens opgesomd en zien wij in
eensjdicn .goeden ouden tijd* voor ons.
Hoor maar.
In I.opik bijv. wist zij, dat ten huize
van Diik de Ridder
i kist met veel
geld op den zolder 9tond. Zij onder*
vroeg nu Lijs, huisvrouw van Gijsbert
van jaarsveld, over die kist en met
medeweten van deze Lijs heelt zij.
Ministen Zus, handlangers aangeworven,
die bij Lijs nachtverblijf kregen. Het
warenClaude, zijn bijzit Marie of
Maibuide, Adam Carets en Piet de
Boer. Met dit uitnemend gezelschap
begaf zij zich in den nacht van 10 op
11 Oct, 1699 op weg, Men brak het
versier open, terwijl Adam («nog een
jong gesel van omtrent 20 jaren) met
een pistool gewapend was, evenals
Claude. Beide ir.biekers werden des-
iettegenstaande gevangen (hoe, lezen
dj niet). Adam is kort daarop onthoofd
n Claude, tijdens het vonnis .te Bom
mel in hrchter,is zittende., zal daar ook
wel de doodstraf ondergaan zijn.
Onze Menisten Zus schijnt den dar
ontsprongen Ie zijn, althans zij komt
weldra weer voor in gezelschap v
Jan van Eemnez, die later in Amsterd:
geradbraakt werd, r.nlimrlijk niet
zijn deugden. Met hem pleegde zij
tweemaal inbraakeer,s in de .Weert
huysent en eens tc Bergambacht. Voor
haar liu'p bij laatstgenoemden diefstal,
daaraan ook zekere Andrics en een
jan mette Knnck» medeplichtig waren,
mtving zij '.enig geld. Vervolgens
pleegde zij Inbraak te Gtessen bij Go."
kunt, waaibij zij geholpen werd door 1
rouwen l'iitertje van Dc.it cn ztkert
Dorothea (hoe peétisch I) Hier stak
zij haar hand door de schuif en maak'
daardoor de deur los, waai ra d.zi
Irie Gratiën eenig geld, een paar hen
ien en een gouden ring sl let'.
Men ziet dus, dat zij overal gelijk-
ioortig geboefte vond en tlus die tijdon
teer onveilig waren.
Daarna sloot zij zich aan bij «Klcijn
Kobusju* cn ging met hein des nachts
naar Gervcrskop in het huis
klopje, waar Kobus met een ijzeren
koevoet de slccnen drempel wegbrak
en zoo onder tie deur door naar binnen
kroop. (Terecht mocht hij dus Klein
Kobusjc Itccten I) Toen stal hij wal geld,
waarna onze Menisten Zus ook wat
moed kreeg en eveneens het huis inging,
om samen een kist met f300 uit te
dragen. Hiervoor genoot zij 16 a 17
gulden.
Vervolgens zictl wij haar in gezel-
Imp met l'ieter tie Visschcr. dien-
vager Hendrik en met Martinus, een
jongen kerel, om gezamenlijk in Vlisl
buiten Schoonhoven inbraak tc plegen.
Misschien wel op hfttlr aanwijzing braken
Martinus cn Hendrik onder de drempel
van de deur door, Terwijl zij nu niet
Pictcr op wacht stond, gingen de anderen
stelen. Voor haar hulp heeft zij
dien buijt genootcn vier gulden
gelt,« terwijl zij ook liacr portie heeft
gehad in tie wollc en liniio kleedcrcn
aldaar mede gestolen.*
Hierna verbindt zij zich aan Hcijn
ol N'ettcnhcijii (de ucltcnbrcicr), met
Claude, reeds genoemd, cn met Hnstiaan
den Brabander, Dit edele dricfal pleegt
haar een diefstal door 't verbreken
een venster buiten Woerden, ws
zij elf gulden, genootbencvi
haar aandeel in de lijfgoederen. Kciiige»
tijd later verschijnt zij behalve met de
genoemde twee ook nog met l-Icijn tic
Stoelcninaticr en Kant van Zeeland,J
dit illustre gezelschap breekt nu in
ouder Waardcr, waar zij kleedcrcn
itelen, maar geen geld. Bij deze inbraak
hadden de beide vrouwen op wacht
gestaan. Overmoedig geworden door
al bun successen, besloot zij het record
van dicvcnbrutalitcil tc slaan, niet ver
moedende dat dit haar laatste gang
m worden.
Zij wijst nl. het achtbaar gezelschap
een gunstige gelegenheid In Bergam
bacht, waar oen oud man, Hnstiaan
Cool geiteden, «Heen woonde. Bnstlnnn
den Brabunder, Heijn de Stoelen matter
en Claude breken met een koevoet de
deur open, terwijl onze Menisten Zus
op wacht gaat staan en wel vóór het
vertrek, waarin dc oude man tc bed
ligt en waarin Bnstlnnn de Brabander
is binnengeslopen. Danr hoor zij hem
tot den ouden mail roepen.Geef me
gcld,« Maar dc ongelukkige antwoordde,
dat hij geen geld had Doch <le dief
riep nu .Geef ine geld, of Ik zal je
doodsteken,welke bedreiging de boef
dadelijk uitvoerde. Hierop liep hij naar
zijn makkers, die buiten op wacht stou
ten cn deelde hun dc teleurstellende
ijding mede, dat er geen geld te halen
ivns en dat hij den ouden man eer
steek lil het hart had gegeven. Hierop
kozen do dieven ijlings het hazenpad,
bang geworden voor ontdekking
.oord.
men titans Menisten Zus heeft
geknipt, wordt, jammer genoeg,
het vonnis vermeld, maar wel haar ver-
oordeeling nl. tot dc doodstraf
den koorde, d.w z. om geworgd tc wor
den. Hoor maar
'Zij zal gestraft worden met den
koorde, dat cr dc dood nncr voleht, en
't solve gedaen sijnde, scl liacr dood
lichaem op 't Zeijsterzand gehangen
worden nen dc galge, leti exempel van
anderen,* td.w.z, waarschuwend voor
beeld,)
Een vrouw werd, voordat zij aan den
galg kwam, meest voornf gedood. Met
mannen had men zooveel kicschhcid
niet Het lijk bleef zoolang hangen tol
het vergaan was, waarbij meestal de
vogels kwamen azen. Daarom stond
zoo'n gY e-'; bviten dc stad:
Utrecht onder Zeist '.het Zeijsterzand.
in Anicrsfooil op den (ialgenborg, te
Baar» (dat een iloogc Ambachtslied
iijkhcid was) onder de Mooge Vuursel
hel bosch
Het lijk vatl Menisten Zus werd dus
mr 't Zeisterzand gebracht
galg gehangen teil prooi aan de vogelen
,tcs hemels,
Soms wordt het lijk ook nog vooraf
tentoongesteld, Zoo lezen wij in 1707,
dat »Jan Hcndrtksz, oud 20 jaren,
wegens diefstal en twee moorden ver
oordeeld werd om »op het rad te
den gelegd, cn voorts liet hoofd
een bijl afgehouwen tc worden, i
zelve gedaan zijnde (nl. in de stad
Utrecht op dc gerechtsplaats)
doodc lichaam worden gevoerd i
Zeisterzand cn aldaar zal dc romp op
liet rad gelegd worden cn liet hool'd
aan een ijzeren pin daarboven geplaatst,
anderen ten afschrik en exempel.*
Zulk ecu rad was meer een liggend
houten kruis niet vijf armenéén korte
voor 't hoold, de andere voor dc armen
cn dc bccncn. Op dit rad mi werd de
onder controle Centrale Accountantsdienst Ned. Boerenbond
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANOEORACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAQAVONDS van 7
tot 8 uur cn VRJJDAGS van 10 tot 11 uur.
Dadelijk Ingaande Rente 3'/,o pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Boek- en Kantoorbotkhandol
Langestraat 84 Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekcnbenoo-
digdheden. - Advcrtcntic-Bureau
veroordeelde gelegd, wnnrnn «ie beul
met een koevoet kwam cn hem de
ledemntcn «tuk sloeg eerst elk onder
been, dan elk dijbeen, hierna elk onder
arm. ilaarna elk bovenarm. Had liet
slachtoffer genoeg liggen kermen, dan
kreeg hij den lantsten slag. den .genade
slag" deze slag op hel hart verleende
hem iie genade, «lat hij van zijn
dragelijke pijnen verlost werd.
"ot besluit, zal ik hier oen rekening
den beul uit diet, tllil geven,
19 See. 1713 DTMile Grootoal
bare Hcercn Burgemeesters cn de
Regeerders der stad Amsterdam debent
(d.vv.z. zijn schuldig) aan Herman Vog
scherprechter tof beul) van Haarit
Een persoon onhoofd, 6 gulden,
Voor 't zwaard, 3 gulden.
Voor de doek, 3 gulden.
Voor de kist, 3 gulden.
(Voor 't gebruik van 't zwaard rekende
do beul 3 gld.immers als dit werk
tuig 100 maal zijn dienst had gedaan,
werd liet des nachts door dc scherp
rechters uit dc omgeving op plechtige
wijze begraven,)
Een gewurgt, 6 gulden.
Voor 't afnemen cn kisten, 3 gld,
Een geradbraakt9 slagen a t 3.
Den slag du9 27 gld.
(N.l. 2 slagen op elk been cn ai
cn één op liet hart.)
Voor 't wurgen 6 gulden.
Voor 't afnemen cn buiten brengen f9.
Twee gehangen met liet mes boven
ft hoofd f8.
1 afgenomen f 3
1 afgenomen cn buiten gebracht f9.
(De beide gehangenen hadden niet
dit nies een moord gepleegd dc dader
zelf werd na ophanging naar buiten
gebracht tc Amsterdam in dc Vole-
wijk, tc Utrecht op 't Zeisterzand
om daar aan dc vogels prijs te worden
gegeven. De andere misdadiger werd
nazljn terechtstelling terstond begraven
die had zeker alleen op dc wacht gestaan.
Vier aan do galg ii 6 gld. mankt 24 gld.
2 met brieven te pronk f 12.
(Deze werden op een verhooging op
de markt te pronk gezet, cn hun misdaad
op een papier boven hun hoofd vermeld.)
24 gegeeseld ad f 3 maakt f 72
1 met een koevoet cn boor te pronk
gezet f6.
(Blijkbaar een inbreker.)
1 het gloeiend ijzer op den rug f6.
Daggeld f 12.
Mijlgcld f 12.
(Dit zal wel het reigcld wezen, want
dc beul van Haarlem was dc cenigc
scherprechter in liet gcwcstHollniid c
werd door dc andore steden •geleend,
Touwgcld f 12.
Htt leven een de Heilige lidwina
m Schiedeni.
Door THOMAS A KEMP'S.
De graaf zelf verwonderd over dc
bescheidenheid van den man, liel
hem telken jare hetzelfde getal kronen
geven, verzekerende, dat hij ook be
reid was liet dubbele Ie geven, opdat
hij niet langer aan zulk een nijpende
armoede zou blootgesteld zijn. De eer
ste maal zijn deze vrijgevig uitbetaald,
maar later werden zij trager gegeven,
omdat de menschelijke vrijgevigheid
spoedig bezwijkt bij liet geven: Zalig
derhalve de man, die een schal in
den hemel heeft. Als Pctrusdan eenjon-
dersletining van den genoemden graal
Willem ontvangen liad.verhoovaardigde
hij ziclv niet op dc ontvangen weldaad
trotsch, maar dankte Godhij bezocht
waardig dc kerk, voorzoover hij kon,
aandachtig in vrome gebeden, ruim
schoots tevreden mei zijn dagelijksch
levensondcihond en schamele kleeding.
Over dc misleiding van Satan, die linar
vader in een kuil wierp.
Hoofdstuk XII.
Toen deze rechtschapen Petrus
ouderdom zon verzwakt was, dal hij
nauwelijks loopen kon, ot' bij de min
ste gelegenheid .voortdurend vallende,
keerde Itlj gewond naar huis; hij ont
hield zich om die kwetsuren en her
haald vallen! niet van zijn kerkbezoek
maar als een klein kind bezocht hij,
ook tegen den wil zijner dochter dc
kerk, getrokken door zijn vurige gods
vrucht. De heilige dochter was name
lijk bekommerd over het heil van haar
vader cn zij had meer zorg cn
over zijn gevaar, dan over den geesel
van haar eigen lijden. Op zekeren dag
dan des daags vóór Pinksteren, ging
hij uit Ier bijwoning van de Vespers,
als hij den duivel ontmoette in de ge
daante van een kennis, alsof hij van
builen kwant. Hij wilde den eenvoudi-
gen man bedriegen cn noodigde hem
uit een weinig buiten de stad tcgaan
wandelen: als zij maar vroeg
terugkeerden voor dc Vespers,
deze, wijl hij niet wist, dat het Satan
was mot hel verzoek instemde, kwamen
zij beiden buiten de poort der stad aan
een plaats „de Damlnen" gcheclon^
Spoedig nu openbaarde dc duivel dc
laagheden van zijn bedrog cn viel hi
plotseling op Petrus aan cn zonder da
deze hel zag of bemerkte, wierp hij hem
in de gracht en verdween. En als hij
begon te zinken en cr niemand daar
Voor dc assistent f 12.
En met deze lugubere rekening neem
ik van mijnheer den scherprechter cn
de oude vonnissen afscheid.
Baarn, Jan, 1924.
Amersfoort
Dj Centrale Propaganda Club «De
Roomsche Garde» te Amersfoort, ont
ving het volgende schrijven van het
Ned. R. K. Huisvestings comité te
's Hertogenbosch
WIJ kwamen In het heelt van Uw
geëerde sending goederen voor de nood
lijdenden in Duitschland,
Wij betuigen U hiervoor, mede na
mens de noodlijdenden, onzen hartelij
ker! dank, en verioeken U beleefd aan
allen welken aan deze Ineamellng heb
ben medegewerkt, ontcn hartelijken
dank te betuigen.
Gaarne blijven wij ons werk In Uwe
gewaardeerde medewerking aanbevelen.
Burg meester en Wethouders maken
bekend dat: le. bij vonnis van den
Kantonrechter is veroordeeld Willem
Vedder tc Bunschoten tot f50 boete
subs, 30 dagen hechtenis, wegens het
te Amersloirt verkoopen van karne
melk, die ondeugdelijk is van samen
stelling; 2e. bij vonnis ven den Kan
tonrechter is veroordeeld Evert te Kulve,
melkventer te Amersfoort, tot f40 boete
subs. 20 dagen hechtenis, wegens het
te Amersfoort verkoopen van melk, die
ondeugdelijk is van samenstelling.
Het bedrag der ontvangsten en uit
gaven van de rekening der gemeente
Amersfoort over het jaar 1922, wordt
vastgesteld als volgt:
De gewone ontvangsten f2.986.70t,21
de gewone uitgaven op (3.010.597,13
en nlioo het nadeellg saldo van den
gewonen dienst op (23.895,92.
De buitengewone ontvangsten op
f6.134006,59. de buitengewone uitga
ven op f6.308.216,9Q\ en al/oo het
'.adeelig saldo van den buitengewonen
dienst op fl 74.210,31».
was om Item le helpen, kwant door
de goddelijke voorzienigheid een
bekende wagenvoerder niet zijn wagen
vatl den akker, legen zijn gewoonte,
langs dcHzcllden weg om zoo stad
waarts te gaan cn hij zag Petrus in dc
gracht liggen cn geheel niet in staat
zich tc redden. En door medelijden
bewogen trok hij hem terstond uit het
slijk en den gewonde op zijn wagen
plaatsend, voerde hij hem behouden
naar de stad terug. Uit lerslond ging
onverwachts de valsclie tijding van
mond tot mond, dat Petrus verdronken
cn overleden was. Het vernemen dier
tijding bedroefde de dochter zoo zeer,
dat zij zich later dien vooravond van
Pinksteren om hel ongeval van haar
vader ulel zonder groole droefheid kon
herinneren. Want de listige vijand nu
meende dal hij aan de maagd een groote
nederlaag had loegebrnclit, indien hij
buiten de pijn harer wonden haar vader
nog smart had aangedaan. Maar dc
Helper in de rampspoeden en de 'Troost
der bedroefden, verkeerde spoedig daar
op het zwoegen van haar vader in rust,
diens droefheid in vreugde, diens ar
moede in hcmelsclie schatten. Want
getroost door de heilige maagd, is hij
door een gelukkig cn spoedig einde
aan de ellende dezer wereld en aan
dc listen des duivels ontkomen.
Over den dood van haren vader, daags
voor het feest van Onze Lieve Vrouw,
Onbevlekt ontvangen.
Hoofdstuk XIII.
Weinige dagen vóór hel leest van
de Onbevlekte ontvangenis der Zalige
Maagd, wist de vrome Lldln, Petrus'
dochter, dat haar vader van deze wereld
zou heengaan. Wanl zij zcldc, dal zij
in liet geheim van haar vader gehoord
had, dat de Heilige Maagd Maria met
hem een bondgenootschap had aange
gaan, cn dat zij hem beloofde, dat zij
hem omslreoks dil feest van de wereld
m roepen.
En dil Is ook geschied, gelijk zij
voorspeld had. De maagd, op wier
woorden uien slaat kon maken, ver
maande nu derhalve den wereldlijken
priester Johannes, die lot haar om raad
gekomen was, dat hij dlcnzelfden dag
op reis zou gaan naar zijn standplaats
in Overschlc om de Heilige Mis op tc
dragen, opdat Itlj den volgenden dag
bij liet afsterven van haar vader niet
zou verzuimen. Op dcc woorden is
de dood van haar vader gevolgd des
daags voor de Onbevlekte ontvangenis
der Heilige Maagd, volgen» het visioen
en dc eerder vermelde voorzegging.
En als na diens dood de maagd,
beroofd van den tljdelljkcn troost oer
vaderlijke tegenwoordigheid over het
Itcil van haar vader van den eenen
kant bezorgd en van den anderen kant
verzekerd was; bedroefden de booze
hclsche geesten, die vijanden van alle
•meden, Tiaar somtijds hierdoor zeer
loor dat zij verzekerden, dat zij haar
/ader bij zich In dc staat der ver
doemenis hadden. Daarom begon zij
ontroostbaar Ie schreien, alsof liet de
waarheid was, welke zij van dc duivels
gehoord had. Toen zij door haar hul®-
genootcn ondervraagd werd waarom
zij zoo verschrikkelijk weende, ant
woordde zij: Ik weel, dat liet mijnen
vader zeer wol gaat, cn toch zeggen
dc duivels, dat hij is veroordeeld. Op
zekeren dag dan, toen zij van den
heiligen engel tol de geneugten van
het paradijs werd gevoerd, toonden de
duivels, haar dien tocht willende be-
bcmoeiclljken, onder hoon cn spot een
duivel vermomd in dc gedaanle van
haar vader en zeiden sarrend„Zie
hier hebben wij uw vader." To«n er
kende zij hel werk van den duivel, dat
liet IJdel bedrog en geen waarheid was
zij zcldc, dat deze nooit haar vader
kon zijn. (Wordt vervolgd.)
