essas
B
Amsterdamsche Bank
H. ELZENflflR
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 22 Aug. 1924 - No. 42
Acht en Dertigste Jaargang
ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, docb opzegging van
abonnement moet geachieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prijs per drie maanden f 1.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10.
Atzonderlgkr nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAGMIDDAG
ADVERTENTlfiN 25 cent per regel. Blll|ke tarieven voor handel en
nfverheld b| geregeld adverteeren. AdvertentlCn moeten Dinsdag
en Vrgdag vóór 8 uur worden besorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Uit bet flmersfoorier
gildeleven.
Door A. V. VAN BEURDEN.
L
In het leven der stad Amersfoort,
evenals in dat van andere oude steden,
hebb-n de gilden in de middeleeuwen
een gioote rol gespeeld.
Zij beheerschten het geheele bedrijfs
leven en gaven daardoor in de maat-
schappij de richting aan die een ieder
te bewandelen had. De ambachtslieden
hadden zich naar de algemeene wetten
te voegen, maar waren in de uitoefe
ning van hun bedrijf nog aan afzonder
lijke wetten en reglementen gebonden,
welke ze niet straffeloos konden over
treden. Echter werden ze door hunne
voorrechten en vrijheden ook beschermd
tegen mededinging van builen en onder-
kruiperij.
Van Bemmel zegt bl. 761 dat deze
wetten ingesteld waren «ten einde de
ambacht en neeringdoende inwoonders
voor de onderkruipers te behoeden
alsmede om dezelve ambachten, koop
manschappen en fabiyquen lot elkanders
welwezen in goede ordre te houden.*
Er bestonden in Amersfoort dertien
groote gilden voor de neringen en
ambachten.
Onder deze bevond zich ook het gilde
van .S'int Joost of wel het timmerlieden-
en kistemakers gilde, waaronder destijds
ook de radmakers, kuipers, de metse
laars, leidekkers en steenhouwers be
hoorden.
In later tijd werden de metselaars,
de radmakers en de kuipers ieder ir,
een afzonderlijk gilde te samen gevoegd.
Ten stadhuize te Amersfoort worden
nog de funtbockcn bewaard, die de op
peikament geschreven reglementen be
vatten der verschillende gilden.
Hieruit kan men goed het bescher
mend karakter zien, dat in de gilden
vóórzat.
Ieder gilde had zijn eigen bestuur,
zijn altaar in de Kerk, zijn gildehuis,
vergader- cn teerdagen en trok inet de
plechtige processie in de orde, die de
magistraat bepaald had mede. Zoo
slaat er in 1436 daarover geboekt
steun tot wat tijden men dat heijlich
Sacrament drageu ofte een eerste Misse
bynnen onse slat gebuert, 80 scllen de
schuts voorgaen, dan de bouwlieden,
sunte Nicolaas, sunte Locy (smeden),
de schoenmakers, sunte Joest (timmer
lieden), de snijders, de bijlhouders, de
cramers, de wollen we vers, de dreijers,
de lijnweveis ende onzen vrouwen-
bruederen op heur oude gewointe mit
onsen raet ende dan die Brouwer
alrelaaste.
In de Cruijsdagen trok de processie
's Maandags uit de St. Joris-keikuit de
deur in de Windsteeg naar Bloemendaal
over 't Havik, bij de Bloemendaatsche
poort op den wal tot aan de Kamp
poort achterom, dan in de St, Janskerk
en van daar de straat langs tot in
Sint Joris.
Dinsdag trok ze door de deur op den
Hof uit, door de Langstraat cn de
Kampeibinnenpoort, dan over den Zuid
singel voorbij Marienhoof tot de Utrecht-
sche binnenpoort naar O. L. V. Kapel,
Langegracht, Ketelerbrug, Havik, St.
Woensdag d; Windsteeg uit naar lm
accijiishuis, Uuechtsche poort voorbij
Sint I'eters gasthuis, de Bloemer.daa!-
sche poort binnen, St. Joris.
De meetrekkende gilden waren bewa
per.d en droegen hunne vaandels mrde.
n riu de lezers een blik te geven
o'n oud Amersfoortsch gildi nemen
wij er één uit en slaan het pvntboek
i om er het voornaamste uit te lezen.
Hoe flink ze ook in de oude taal
et groote gotische letters geschreven
zijn, af en toe gaat de penvoerder met
zwierige pen schrijven en dan moet
goed toekijken, wat er geboekt
staat. Wij nemen juist het metselaars
gilde, omdjt wij in den O. L. Vr. toren
nog bewijzen van de grond;ge vakkennis
der toekomstige meesters in 't vak von
den, die wij later zullen bespreken en
Den 7en Juli 1617 kregtn de metse-
ars van den Magistraat een nieuw
gildrreglement van 65 artikelen, waarbij
in bijzonderheden al de levensomstandig
heden van het bedrijf en het gilde ge
regeld werden.
Art. 1. Allereerst zou niemand van
voorrechten van het gilde mogen
profiteeren, of hij moest burger en
gildebroeder tegelijk zijn.
2. Een ambachtsman, die geboren
burger was, betaalde vier gulden voor
het intreden, eeo vreemdeling zes gulden.
3. De oudste zoon van een gilde-
broeder moet proef sfl ggen, maar be
taalt slechts twee gulden.
De oudste zoon kan zijn
overleden vader binnen het jaar als
gildebroeder opvolgen legen betaling
,n vijftien stuiver.
5. Het bestuur bestond uit Ouderman,
busmeester eu twee raden of keur-
6. Trad een nieuweling in het gilde
dan moest hij aan die oversteD een
gulden, aan den bode twee stuiver geven
en nog een stuiver afdragen voor hel
plaatsen van zijn naam in het gildeboek.
7. Ook voor de weduwe van een
overleden lid werd gezorgd, haar werd
tijd gelaten, om maatregelen te nemeD
tot behoud harer klanten. Zij bleet een
ar en zes weken van zelf lid en kon
et een meesterknecht werken.
8. Er waren onderma ,s, die zich wel
ins het recht aa-imatigden, iemand
in te nemen, zonder dat hij het burger
recht bezatdat ging echter niet en
de ouderman kreeg een gulden boete,
om hem daaraan voor het vervolg te
herinni ren, Men ontzag in die dit gen
niemand.
9. Hij had ook toe te zien, dat de
euwe gildebroeder goed was vooi
gildegeld. (W rdt vervolgd.)
Binnenland
Cijfers.
In 1830 woonden in Nederland 100
zielen per vierkanten Meter, in 1920
as dit 263.
Ia 2922 waren 54 procent onze
telingen boven de 1 meter 70 tegen
25 procent in 1865.
Het gebruik van sterke dranken
daalde van 1880 tot 1922 van 9 83 op
SLAOLIE
CROItoLAAN
vtowvrn
SN
88 liter per hoofd.
Sinds 1892 is echter het suikerge-
bruik verdriedubbeld en dat van de
thee verdubbeld.
In 1830 had Amsterdam 202.000 in-
oners, in 1922 696 000. Eindhoven
groeide in denzelfden tijd van 2000 tot
42 000 en Enschede van 3000 tot 42.000.
I-i 1859 waren er voor 't eerst 700
chtschcidingsgevallen in 1920 waren
:r 25 maal zooveel. Ia 1913 werd or-
{eveer 10 millioen per jaar aan lief
dadige doeleinden als kloosters, kerken,
gestichten enz. gegeven. In 1920 was
dit driemaal zooveel, n.l. 30 millioen.
De stijging begon in 1916, toen 14
millioen werd gegeven en ging door
7 en '18, toen 16 millioen gegeveo
Aantal stuks rundvee 1 Mei 1921
millioen. Gemiddeld 18711880:
1 '/a millioen. De bevolking nam in dien
tijd toe van 4 op 7 millioen.
Aartal studenten nam van 1911
1920 toe van 4869 tot 6897. dus
ongeveer veertig procent, of drie
maal zoo snel als de bevolking. On
gerekend de aanstaande ingenieurs,
icr aantal in dien tijd verdubbelde.
Op reis.
Er gaat een goedkoope trein 2e en
3e klasse van Amersfoort, Baarn, Hil-
un, Utrecht C.S. en Maartensdijk
Amsterdam C.S., Haarlem en
Zandvoort Bad en terug, op Donder
dag 28 Augustus 1924.
Prijzen voor heen en terugVan de
Stations Amersfoort, Baarn, Utrecht C.S.
i Maartensdijk, 2e kl. f 2.25,3e kl. f 1.50.
De verkoop der kaarten tot eeD be-
p':ikt aantal vangt aan Donderdag 21
en wordt gesloten Woensdag 27 Aug.
1924.
HeenreisAmersfoort V 6.58 v.m.
i Baarn V 7.12 v.m.
Ti rugreis: Zandroort Bad V 8.47 n.m.
Haarlem V 9 04 n.m., Amsterdam C.S.
Amersfoort V 10.38 n.m.
Gemengde Berichten
In den nacht is de bliksem inge
slagen in de R. K. kerk te Nicuwediep.
Er werd schade aangericht aan de lei
bedekking en aan den toren. Bij een
slager sloeg eveneens de bliksem in.
Het behai g in de huiskamer werd ge
schroeid.
Tc Oosterend op Texel is de bliksem
geslagen in een boerderij.
De geheele boerderij is afgebrand.
Vijftig varkens kwameD in de vlammen
Te Doorn liepen tengevolge vi
het drukke verkeer een personen-
le Amersfoort
Kapitaal f55.000.000
Kortegracht 16
Reserve f42.500.000
Alle Bank-, Kassiers- en Efi'ectenzaken, Deposito's
Verhuring van SAFE-LOKETTEN
goedereritram op elkaar. De balcons
der tram werden als een harmonica in
elkaar gedrukt. Een dame en een kind
werden licht gewond.
Te Haarlem was een 47 jarige vrouw
bezig handschoenen met benzine te
reinigen in de nabijheid van een bran
dend gascomfoor. Plotseling vatten de
handschoenen vlam en geraakte zij
brand. Toegeschoten hulp wist de
vlammen te dooven. Met ernstige
brandwonden overdekt, werd zij Daar
het St. Elisabeth's Gasthuis overge
bracht, waar zij oveileed.
Te Nijmegen is 's nachts ingebroken
den goudsmidswinkel vaü Uyen. De
dader is in den winkel gekomen door
tuimelraam. Vrijwel de geheeli
etalagevoorraad gouden eu zilveren
oiwerpen ter waarde van f 2 k f3000
ontvreemd.
China wordt, door ernstige over-
stroomiogen geteisterd, welke behalve
ne materieele schade, een aanzien
lijk verlies aan menschenlevens ten
gevolge hebben. Een groot aantal steden
c n duizenden dorpen zijn overstroomd.
Tientsin is gered door een indeihaast
opgeworpen dijk. In 't geheel zijn 13.115
r.schen omgekomen millioenen zijn
echter van alles beroofd.
Te Zaandam is in een kelder onder
i sigarenwinkel een geheime distil
leerderij ontdekt.
Voorraad en de materialen, die bij
het fabriceeren gediend hebben, zijn
door de politie in beslag genomen.
D-" verdachte, stond als... geheel
onthouder bekend.
Het burgerlijk armbestuur te Arnhem
heelt een geval van fraude ontdekt bij
de crisisuitkeering. Een steuntrekkende
had het stempel nagemaakt en stem
pelde nu iederen dag zijn eigen kaart,
terwijl hij toch werkte. Toen eens op
het gemeentestempel een cijfer verspron
gen was, stond er dien dag op alle
kaarten 1923, doch op 's mans kaart
1924. Dat bad de ontdekking ten
olge.
Boek-en Kantoorboekhandel
Langestraat 84 Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Amersfoort
Middenstands-Congres.
Einde Sept. wordt hier ter stede
congjes^van middenstanders gehouden.
Dit Congres is als volgt geregeld:
De Commissie van Ontvangst houdt
vanaf Dinsdag 23 Sept. zitting in Hotel
«Monopole* voor het verstrekken
inlichtingen.
Dinsdagavond 8 ure in Hotel «De
Zwaan* verzamelen.
Dinsdagavond 9 ure heeft de Offi-
cieele ontvangst ten Stadhuize plaats
het Congres door het Gemeente
bestuur.
Na afloop der receptie ten Stadhuize,
gezellig samenzijn in »De Vereeniging*.
Woensdag 24 Sept. 10 ure aanvang
Bondsvergadering in »Amicitia«.7 ure
maaltijd in de Sociëteit «Vereeniging*.
Donderdag 25 Sept. 9'/2 ure Aan
vang van het Congres in «Amicitia*.
's Avonds 8 uur feestelijke bijeen
komst in Hotel «Birkhoven*.
Men schrijft ons
Is het te verwonderen?
Eén van de hoofdtoegaogswegen tot
onze stad is langs den Arohemschen-
weg, langs de Cacaofabriek Walden.
Deze weg is daar thans geheel met
huizen bebouwd en zou den binnen
komende een prettiger aanblik onzer
stad geven, als.... er de weg fatsoen
lijker was. De bermen van dien weg
zijn bestemd voor ruiterpad (I) U be
grijpt, wat heerlijke zandboel en mod
derpoel dat voor de bewoners daar is,
i wat net entree in Amersfoort.
Is het te verwonderen, dat de be-
oners daar nu aan B. en W. bij re
quest gevraagd hebben, toch eindelijk
hun eens een behoorlijke bermbeklee-
diog te geven en een voldoende af
watering
Wij vernamen, dat dit request dezer
dagen in zee is gegaan. Op hoop van
zegen I
Nieuwe boeken in de R. K. Open
bare Leeszaal en Bibliotheek aan de
Nieuwstraat
Van Beurden Het Sint Elisabeth's
Gast- of Ziekenhuis te Amersfoort.
Duynstee: Maarten Luthcr en zijn Orde.
Vredenbuigb: Tennis voor leeken en
Beginners.
KipsHet Voetbalspel.
Westerman: Kruisweg voor Kinderen.
BouhoursH. Ignatius van Loyola.
Leven van den H. Franciscus
XaveriuB.
Thomas van KempenHet Leven
id de Heilige Lidwine van Schiedam.
Verslag van het verhandelde op het
Bezuinigings (efficiency) congres te
Amsterdam.
MartinOntgraving van een prae-
historischen Tumulus te Soesterberg.
De weg naar het Paradijs.
2) »lk kan u weinig aanbieden,* sprak
de arme man, «maar mijn leven zal
ik voor u veil hebben. Wellicht zal
uw levenspad dan doornig zijn, maar
met Gods hulp en bijstand zal het
u voeren op den weg die leidt naar
het ooid waar uwe moeder is, naar
het heerlijk paradijs.*
«Ach, lieve man,* verzuchtte hel
kind, «ik wil naar het paradijs, waar
mijn lieve moeder mij wacht. Ik wil
gaarne bij u zijn, en ik zal u leiden
aan de hand, opdat ge nimmer vallen
moogt. Ja, dan komen we te zamen
waar moeder is, niet waar?*
Dikke tranen rolden over de rimpelige
wangen van den giijzehij trok het
kind vast aan zijne borst, hield de
glanslocze oogen hemelwaarts en scheen
Gods zegen over zich en het kind Bf
te smeeken.
«Agnes,* zoo sprak hij nu, «gij n<
een zware taak op u. Ik, oude i
kan u weinig steun bieden maa
goddelijke Heiland bemint de ongeluk-
kigeu, eu Hij heeft ons heden te zamen
gebracht. Gij zult het licht mijner oogen
zijnen ik heb nog krachtige arme
die u zulten beschermen, en later zu
gij mij de deur des paradijses openen.
Het meisje stond vroolijk op, klapte
hare kleine handjes, greep de hand
,n haren nieuwen beschermer en beiden
schreden voort naar het naaste dorp.
Ia beider zielen leefde hetzelfde ver
duwen op God. De oude blinde man
had weliswaar niet die argelooze een
voud des kii'ds, maar hij wist, dat wij
door de school van nood en ellende
voor een betere wereld worden voor
bereid, Arthur wilde de kleine liefst in
hare kinderlijke onwetendheid laten zij
had zelfs den dood niet begrepen, of
schoon zij om zoo te zeggen een inoer-
lijken aandrang naar den hemel had.
Van nu af aan was de grijsaard bijna
zoo gelukkig, als hij wenschen kon. Hij
zong het kind zijn klaagliederen
en vertelde het de legendes van
heiligen zijns land. En al was hem ook
de buitenwereld aan zijn gezicht ont
trokken, tcch had hij door aanhoudend
lijden, denken en bidden veel in de
wereld gezien met de oogen zijner ziel,
en alles wat in zijn nabijheid gesprokeD
en verteld weid, met een wonderbare
nauwkeurigheid in zijn gedachte be
houden.
In den loop des tijds wenschte de
kleine Agnes meer te leeren kennen,
dan de arine blinde haar vermocht mee
te deelcn. Hierop was ook haar be
schermer bedacht. Hij liet haar onder
wijs geven, en na drie jsren onderricht
kon het kind lezen cn schrijven, dat het
een lust was. Nu was het aan Agne
den ouden man op te vroolijk:
e verstrooien. De menschen, die
beiden te zamen zagen, hielden hen
aanvankelijk voor grootvader en klein
kind zoodra zij echter hun verhouding
kenden, verdubbelden zij hunne aal-
Op zekeren dag traden de beide
wandelpa-s op een pachthoeve bij
brave landlieden binnen. De vrouw des
huizes, moeder Anna, die gewoonlijk
een ruime aalmoes aan b.-iden schonk,
door medelijden voor den oude n man
en het lieve meisje aargezel, b >c»d aan
den armen blinde te zullen veizoigen
en de kleine Agnes met hare dochter
op te voeden, en later als een huisgr
noot le behouden. Du vriendelijk aan
bod der goede vrouw scheen Agnes
te bevallen, maar zij blikte naar haar
reisgezel en ontwaarde toen op diers
aangezicht dat hij zijn oude levenswijze
wilde voortzetten. «Ik dank u hartelijk,
goede vrouw,* zeide Agnes, «en zal
uw mild aanbod altijd gedenken. Thans
blijf ik dezen man getrouw, die buiten
mij geen andeie vriendin of vriend op
deze wereld heeft. Toen ik nog
dein meisje was, geloofde ik
lis men mij gezegd had dat ik met
echt voott te gaan op den weg naai
nijnc moeder in den hemel was. Nu
ichler ken ik den weg naar het paradijs,
hij heetchristelijke liefde en ootmoed.
Ik wil dien weg niet verlaten ik moet
den cudeo man tot geleidster dienen.*
«En wilt ge dan nooit tot ons terug-
«Dat weet God alleen,* antwoordde
j-
Het j 'Ugdige meisje telde nu dertien
jaren. In hare dorpskerk had zij het
groote geluk voor de eerste maal de
heilige Communie te ontvangen. Geen
bloemenkrans sicide op dien ferstelijki
dag haar kinderlijk voorhoofd, ma
onder haar deemoedig uiterlijk verborg
zij een innerlijken schat, die kostbaarder
is, dan alle uiterlijke vertooningende
genade Gods.
Van dezen dag af leefden zij niet
meer van aalmoezen alleen. Zij onder
hielden zich grootendreis met de op
brengst, die zij door het spinnen van
garen verdienden. Zoo gingen zes jaren
voorbij, waario Agnes getrouw hare
verplichtingen jegens den blinde ver
vulde. Goedig voorkomend, geduldig
en onderworpen waakte zij over hem,
als een moeder over haar kind. Lang
zaam voelde de grijsaard echter dage
lijks zijn krachten afnemen, en du begon
de goede man zich bekommerd le
maken om het lot van Agnes, en ver
bij zich in stilte, dat hij zijn be
schermeling niet vroeger in de pacht
hoeve van moeder Anna gelaten had.
Toen hij nu op zekeren morgen zich
nog krachteloozer gevoelde, gal bij te
keonen dat hij nog eens zijn gewone
ronde in den omtrek w.lde maken.
)n waar wilt ge dan heen vroeg
Agnes bezorgd.
«Naar de pachthoeve van moeder
Anna,* was zijn antwoord.
Na zeer veel inspanning en vermoeie-
lis bereikten zij eindelijk hun doel.
-Wees welkom, vader Arthur I* riep
de brave buisvrouw, toen zij den ouden
die schier uitgeput scheen, een
zitplaats aar.bood. «Ik ben blijde dat
ik u wederzie I*
«Het was tijd,* zuchtte Aithur,
«mijn uur is geslagen.*
Met verrassing outwaardde men dat
de oude waarheid had gesproken. Hij
werd zoo ongesteld dat hij te bed
moest gebracht, en eeo priester moest
ontboden wordeo, om hem van de
laatste H. H. Sacramenten te voonlen.
(Wordt vervolgd.)