essas B Amsterdamsche Bank H. ELZENflflR DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken Vrijdag 22 Aug. 1924 - No. 42 Acht en Dertigste Jaargang ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, docb opzegging van abonnement moet geachieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per drie maanden f 1.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10. Atzonderlgkr nummers 10 ct. KANTOOR: LANOEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAGMIDDAG ADVERTENTlfiN 25 cent per regel. Blll|ke tarieven voor handel en nfverheld b| geregeld adverteeren. AdvertentlCn moeten Dinsdag en Vrgdag vóór 8 uur worden besorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Uit bet flmersfoorier gildeleven. Door A. V. VAN BEURDEN. L In het leven der stad Amersfoort, evenals in dat van andere oude steden, hebb-n de gilden in de middeleeuwen een gioote rol gespeeld. Zij beheerschten het geheele bedrijfs leven en gaven daardoor in de maat- schappij de richting aan die een ieder te bewandelen had. De ambachtslieden hadden zich naar de algemeene wetten te voegen, maar waren in de uitoefe ning van hun bedrijf nog aan afzonder lijke wetten en reglementen gebonden, welke ze niet straffeloos konden over treden. Echter werden ze door hunne voorrechten en vrijheden ook beschermd tegen mededinging van builen en onder- kruiperij. Van Bemmel zegt bl. 761 dat deze wetten ingesteld waren «ten einde de ambacht en neeringdoende inwoonders voor de onderkruipers te behoeden alsmede om dezelve ambachten, koop manschappen en fabiyquen lot elkanders welwezen in goede ordre te houden.* Er bestonden in Amersfoort dertien groote gilden voor de neringen en ambachten. Onder deze bevond zich ook het gilde van .S'int Joost of wel het timmerlieden- en kistemakers gilde, waaronder destijds ook de radmakers, kuipers, de metse laars, leidekkers en steenhouwers be hoorden. In later tijd werden de metselaars, de radmakers en de kuipers ieder ir, een afzonderlijk gilde te samen gevoegd. Ten stadhuize te Amersfoort worden nog de funtbockcn bewaard, die de op peikament geschreven reglementen be vatten der verschillende gilden. Hieruit kan men goed het bescher mend karakter zien, dat in de gilden vóórzat. Ieder gilde had zijn eigen bestuur, zijn altaar in de Kerk, zijn gildehuis, vergader- cn teerdagen en trok inet de plechtige processie in de orde, die de magistraat bepaald had mede. Zoo slaat er in 1436 daarover geboekt steun tot wat tijden men dat heijlich Sacrament drageu ofte een eerste Misse bynnen onse slat gebuert, 80 scllen de schuts voorgaen, dan de bouwlieden, sunte Nicolaas, sunte Locy (smeden), de schoenmakers, sunte Joest (timmer lieden), de snijders, de bijlhouders, de cramers, de wollen we vers, de dreijers, de lijnweveis ende onzen vrouwen- bruederen op heur oude gewointe mit onsen raet ende dan die Brouwer alrelaaste. In de Cruijsdagen trok de processie 's Maandags uit de St. Joris-keikuit de deur in de Windsteeg naar Bloemendaal over 't Havik, bij de Bloemendaatsche poort op den wal tot aan de Kamp poort achterom, dan in de St, Janskerk en van daar de straat langs tot in Sint Joris. Dinsdag trok ze door de deur op den Hof uit, door de Langstraat cn de Kampeibinnenpoort, dan over den Zuid singel voorbij Marienhoof tot de Utrecht- sche binnenpoort naar O. L. V. Kapel, Langegracht, Ketelerbrug, Havik, St. Woensdag d; Windsteeg uit naar lm accijiishuis, Uuechtsche poort voorbij Sint I'eters gasthuis, de Bloemer.daa!- sche poort binnen, St. Joris. De meetrekkende gilden waren bewa per.d en droegen hunne vaandels mrde. n riu de lezers een blik te geven o'n oud Amersfoortsch gildi nemen wij er één uit en slaan het pvntboek i om er het voornaamste uit te lezen. Hoe flink ze ook in de oude taal et groote gotische letters geschreven zijn, af en toe gaat de penvoerder met zwierige pen schrijven en dan moet goed toekijken, wat er geboekt staat. Wij nemen juist het metselaars gilde, omdjt wij in den O. L. Vr. toren nog bewijzen van de grond;ge vakkennis der toekomstige meesters in 't vak von den, die wij later zullen bespreken en Den 7en Juli 1617 kregtn de metse- ars van den Magistraat een nieuw gildrreglement van 65 artikelen, waarbij in bijzonderheden al de levensomstandig heden van het bedrijf en het gilde ge regeld werden. Art. 1. Allereerst zou niemand van voorrechten van het gilde mogen profiteeren, of hij moest burger en gildebroeder tegelijk zijn. 2. Een ambachtsman, die geboren burger was, betaalde vier gulden voor het intreden, eeo vreemdeling zes gulden. 3. De oudste zoon van een gilde- broeder moet proef sfl ggen, maar be taalt slechts twee gulden. De oudste zoon kan zijn overleden vader binnen het jaar als gildebroeder opvolgen legen betaling ,n vijftien stuiver. 5. Het bestuur bestond uit Ouderman, busmeester eu twee raden of keur- 6. Trad een nieuweling in het gilde dan moest hij aan die oversteD een gulden, aan den bode twee stuiver geven en nog een stuiver afdragen voor hel plaatsen van zijn naam in het gildeboek. 7. Ook voor de weduwe van een overleden lid werd gezorgd, haar werd tijd gelaten, om maatregelen te nemeD tot behoud harer klanten. Zij bleet een ar en zes weken van zelf lid en kon et een meesterknecht werken. 8. Er waren onderma ,s, die zich wel ins het recht aa-imatigden, iemand in te nemen, zonder dat hij het burger recht bezatdat ging echter niet en de ouderman kreeg een gulden boete, om hem daaraan voor het vervolg te herinni ren, Men ontzag in die dit gen niemand. 9. Hij had ook toe te zien, dat de euwe gildebroeder goed was vooi gildegeld. (W rdt vervolgd.) Binnenland Cijfers. In 1830 woonden in Nederland 100 zielen per vierkanten Meter, in 1920 as dit 263. Ia 2922 waren 54 procent onze telingen boven de 1 meter 70 tegen 25 procent in 1865. Het gebruik van sterke dranken daalde van 1880 tot 1922 van 9 83 op SLAOLIE CROItoLAAN vtowvrn SN 88 liter per hoofd. Sinds 1892 is echter het suikerge- bruik verdriedubbeld en dat van de thee verdubbeld. In 1830 had Amsterdam 202.000 in- oners, in 1922 696 000. Eindhoven groeide in denzelfden tijd van 2000 tot 42 000 en Enschede van 3000 tot 42.000. I-i 1859 waren er voor 't eerst 700 chtschcidingsgevallen in 1920 waren :r 25 maal zooveel. Ia 1913 werd or- {eveer 10 millioen per jaar aan lief dadige doeleinden als kloosters, kerken, gestichten enz. gegeven. In 1920 was dit driemaal zooveel, n.l. 30 millioen. De stijging begon in 1916, toen 14 millioen werd gegeven en ging door 7 en '18, toen 16 millioen gegeveo Aantal stuks rundvee 1 Mei 1921 millioen. Gemiddeld 18711880: 1 '/a millioen. De bevolking nam in dien tijd toe van 4 op 7 millioen. Aartal studenten nam van 1911 1920 toe van 4869 tot 6897. dus ongeveer veertig procent, of drie maal zoo snel als de bevolking. On gerekend de aanstaande ingenieurs, icr aantal in dien tijd verdubbelde. Op reis. Er gaat een goedkoope trein 2e en 3e klasse van Amersfoort, Baarn, Hil- un, Utrecht C.S. en Maartensdijk Amsterdam C.S., Haarlem en Zandvoort Bad en terug, op Donder dag 28 Augustus 1924. Prijzen voor heen en terugVan de Stations Amersfoort, Baarn, Utrecht C.S. i Maartensdijk, 2e kl. f 2.25,3e kl. f 1.50. De verkoop der kaarten tot eeD be- p':ikt aantal vangt aan Donderdag 21 en wordt gesloten Woensdag 27 Aug. 1924. HeenreisAmersfoort V 6.58 v.m. i Baarn V 7.12 v.m. Ti rugreis: Zandroort Bad V 8.47 n.m. Haarlem V 9 04 n.m., Amsterdam C.S. Amersfoort V 10.38 n.m. Gemengde Berichten In den nacht is de bliksem inge slagen in de R. K. kerk te Nicuwediep. Er werd schade aangericht aan de lei bedekking en aan den toren. Bij een slager sloeg eveneens de bliksem in. Het behai g in de huiskamer werd ge schroeid. Tc Oosterend op Texel is de bliksem geslagen in een boerderij. De geheele boerderij is afgebrand. Vijftig varkens kwameD in de vlammen Te Doorn liepen tengevolge vi het drukke verkeer een personen- le Amersfoort Kapitaal f55.000.000 Kortegracht 16 Reserve f42.500.000 Alle Bank-, Kassiers- en Efi'ectenzaken, Deposito's Verhuring van SAFE-LOKETTEN goedereritram op elkaar. De balcons der tram werden als een harmonica in elkaar gedrukt. Een dame en een kind werden licht gewond. Te Haarlem was een 47 jarige vrouw bezig handschoenen met benzine te reinigen in de nabijheid van een bran dend gascomfoor. Plotseling vatten de handschoenen vlam en geraakte zij brand. Toegeschoten hulp wist de vlammen te dooven. Met ernstige brandwonden overdekt, werd zij Daar het St. Elisabeth's Gasthuis overge bracht, waar zij oveileed. Te Nijmegen is 's nachts ingebroken den goudsmidswinkel vaü Uyen. De dader is in den winkel gekomen door tuimelraam. Vrijwel de geheeli etalagevoorraad gouden eu zilveren oiwerpen ter waarde van f 2 k f3000 ontvreemd. China wordt, door ernstige over- stroomiogen geteisterd, welke behalve ne materieele schade, een aanzien lijk verlies aan menschenlevens ten gevolge hebben. Een groot aantal steden c n duizenden dorpen zijn overstroomd. Tientsin is gered door een indeihaast opgeworpen dijk. In 't geheel zijn 13.115 r.schen omgekomen millioenen zijn echter van alles beroofd. Te Zaandam is in een kelder onder i sigarenwinkel een geheime distil leerderij ontdekt. Voorraad en de materialen, die bij het fabriceeren gediend hebben, zijn door de politie in beslag genomen. D-" verdachte, stond als... geheel onthouder bekend. Het burgerlijk armbestuur te Arnhem heelt een geval van fraude ontdekt bij de crisisuitkeering. Een steuntrekkende had het stempel nagemaakt en stem pelde nu iederen dag zijn eigen kaart, terwijl hij toch werkte. Toen eens op het gemeentestempel een cijfer verspron gen was, stond er dien dag op alle kaarten 1923, doch op 's mans kaart 1924. Dat bad de ontdekking ten olge. Boek-en Kantoorboekhandel Langestraat 84 Telef. 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Amersfoort Middenstands-Congres. Einde Sept. wordt hier ter stede congjes^van middenstanders gehouden. Dit Congres is als volgt geregeld: De Commissie van Ontvangst houdt vanaf Dinsdag 23 Sept. zitting in Hotel «Monopole* voor het verstrekken inlichtingen. Dinsdagavond 8 ure in Hotel «De Zwaan* verzamelen. Dinsdagavond 9 ure heeft de Offi- cieele ontvangst ten Stadhuize plaats het Congres door het Gemeente bestuur. Na afloop der receptie ten Stadhuize, gezellig samenzijn in »De Vereeniging*. Woensdag 24 Sept. 10 ure aanvang Bondsvergadering in »Amicitia«.7 ure maaltijd in de Sociëteit «Vereeniging*. Donderdag 25 Sept. 9'/2 ure Aan vang van het Congres in «Amicitia*. 's Avonds 8 uur feestelijke bijeen komst in Hotel «Birkhoven*. Men schrijft ons Is het te verwonderen? Eén van de hoofdtoegaogswegen tot onze stad is langs den Arohemschen- weg, langs de Cacaofabriek Walden. Deze weg is daar thans geheel met huizen bebouwd en zou den binnen komende een prettiger aanblik onzer stad geven, als.... er de weg fatsoen lijker was. De bermen van dien weg zijn bestemd voor ruiterpad (I) U be grijpt, wat heerlijke zandboel en mod derpoel dat voor de bewoners daar is, i wat net entree in Amersfoort. Is het te verwonderen, dat de be- oners daar nu aan B. en W. bij re quest gevraagd hebben, toch eindelijk hun eens een behoorlijke bermbeklee- diog te geven en een voldoende af watering Wij vernamen, dat dit request dezer dagen in zee is gegaan. Op hoop van zegen I Nieuwe boeken in de R. K. Open bare Leeszaal en Bibliotheek aan de Nieuwstraat Van Beurden Het Sint Elisabeth's Gast- of Ziekenhuis te Amersfoort. Duynstee: Maarten Luthcr en zijn Orde. Vredenbuigb: Tennis voor leeken en Beginners. KipsHet Voetbalspel. Westerman: Kruisweg voor Kinderen. BouhoursH. Ignatius van Loyola. Leven van den H. Franciscus XaveriuB. Thomas van KempenHet Leven id de Heilige Lidwine van Schiedam. Verslag van het verhandelde op het Bezuinigings (efficiency) congres te Amsterdam. MartinOntgraving van een prae- historischen Tumulus te Soesterberg. De weg naar het Paradijs. 2) »lk kan u weinig aanbieden,* sprak de arme man, «maar mijn leven zal ik voor u veil hebben. Wellicht zal uw levenspad dan doornig zijn, maar met Gods hulp en bijstand zal het u voeren op den weg die leidt naar het ooid waar uwe moeder is, naar het heerlijk paradijs.* «Ach, lieve man,* verzuchtte hel kind, «ik wil naar het paradijs, waar mijn lieve moeder mij wacht. Ik wil gaarne bij u zijn, en ik zal u leiden aan de hand, opdat ge nimmer vallen moogt. Ja, dan komen we te zamen waar moeder is, niet waar?* Dikke tranen rolden over de rimpelige wangen van den giijzehij trok het kind vast aan zijne borst, hield de glanslocze oogen hemelwaarts en scheen Gods zegen over zich en het kind Bf te smeeken. «Agnes,* zoo sprak hij nu, «gij n< een zware taak op u. Ik, oude i kan u weinig steun bieden maa goddelijke Heiland bemint de ongeluk- kigeu, eu Hij heeft ons heden te zamen gebracht. Gij zult het licht mijner oogen zijnen ik heb nog krachtige arme die u zulten beschermen, en later zu gij mij de deur des paradijses openen. Het meisje stond vroolijk op, klapte hare kleine handjes, greep de hand ,n haren nieuwen beschermer en beiden schreden voort naar het naaste dorp. Ia beider zielen leefde hetzelfde ver duwen op God. De oude blinde man had weliswaar niet die argelooze een voud des kii'ds, maar hij wist, dat wij door de school van nood en ellende voor een betere wereld worden voor bereid, Arthur wilde de kleine liefst in hare kinderlijke onwetendheid laten zij had zelfs den dood niet begrepen, of schoon zij om zoo te zeggen een inoer- lijken aandrang naar den hemel had. Van nu af aan was de grijsaard bijna zoo gelukkig, als hij wenschen kon. Hij zong het kind zijn klaagliederen en vertelde het de legendes van heiligen zijns land. En al was hem ook de buitenwereld aan zijn gezicht ont trokken, tcch had hij door aanhoudend lijden, denken en bidden veel in de wereld gezien met de oogen zijner ziel, en alles wat in zijn nabijheid gesprokeD en verteld weid, met een wonderbare nauwkeurigheid in zijn gedachte be houden. In den loop des tijds wenschte de kleine Agnes meer te leeren kennen, dan de arine blinde haar vermocht mee te deelcn. Hierop was ook haar be schermer bedacht. Hij liet haar onder wijs geven, en na drie jsren onderricht kon het kind lezen cn schrijven, dat het een lust was. Nu was het aan Agne den ouden man op te vroolijk: e verstrooien. De menschen, die beiden te zamen zagen, hielden hen aanvankelijk voor grootvader en klein kind zoodra zij echter hun verhouding kenden, verdubbelden zij hunne aal- Op zekeren dag traden de beide wandelpa-s op een pachthoeve bij brave landlieden binnen. De vrouw des huizes, moeder Anna, die gewoonlijk een ruime aalmoes aan b.-iden schonk, door medelijden voor den oude n man en het lieve meisje aargezel, b >c»d aan den armen blinde te zullen veizoigen en de kleine Agnes met hare dochter op te voeden, en later als een huisgr noot le behouden. Du vriendelijk aan bod der goede vrouw scheen Agnes te bevallen, maar zij blikte naar haar reisgezel en ontwaarde toen op diers aangezicht dat hij zijn oude levenswijze wilde voortzetten. «Ik dank u hartelijk, goede vrouw,* zeide Agnes, «en zal uw mild aanbod altijd gedenken. Thans blijf ik dezen man getrouw, die buiten mij geen andeie vriendin of vriend op deze wereld heeft. Toen ik nog dein meisje was, geloofde ik lis men mij gezegd had dat ik met echt voott te gaan op den weg naai nijnc moeder in den hemel was. Nu ichler ken ik den weg naar het paradijs, hij heetchristelijke liefde en ootmoed. Ik wil dien weg niet verlaten ik moet den cudeo man tot geleidster dienen.* «En wilt ge dan nooit tot ons terug- «Dat weet God alleen,* antwoordde j- Het j 'Ugdige meisje telde nu dertien jaren. In hare dorpskerk had zij het groote geluk voor de eerste maal de heilige Communie te ontvangen. Geen bloemenkrans sicide op dien ferstelijki dag haar kinderlijk voorhoofd, ma onder haar deemoedig uiterlijk verborg zij een innerlijken schat, die kostbaarder is, dan alle uiterlijke vertooningende genade Gods. Van dezen dag af leefden zij niet meer van aalmoezen alleen. Zij onder hielden zich grootendreis met de op brengst, die zij door het spinnen van garen verdienden. Zoo gingen zes jaren voorbij, waario Agnes getrouw hare verplichtingen jegens den blinde ver vulde. Goedig voorkomend, geduldig en onderworpen waakte zij over hem, als een moeder over haar kind. Lang zaam voelde de grijsaard echter dage lijks zijn krachten afnemen, en du begon de goede man zich bekommerd le maken om het lot van Agnes, en ver bij zich in stilte, dat hij zijn be schermeling niet vroeger in de pacht hoeve van moeder Anna gelaten had. Toen hij nu op zekeren morgen zich nog krachteloozer gevoelde, gal bij te keonen dat hij nog eens zijn gewone ronde in den omtrek w.lde maken. )n waar wilt ge dan heen vroeg Agnes bezorgd. «Naar de pachthoeve van moeder Anna,* was zijn antwoord. Na zeer veel inspanning en vermoeie- lis bereikten zij eindelijk hun doel. -Wees welkom, vader Arthur I* riep de brave buisvrouw, toen zij den ouden die schier uitgeput scheen, een zitplaats aar.bood. «Ik ben blijde dat ik u wederzie I* «Het was tijd,* zuchtte Aithur, «mijn uur is geslagen.* Met verrassing outwaardde men dat de oude waarheid had gesproken. Hij werd zoo ongesteld dat hij te bed moest gebracht, en eeo priester moest ontboden wordeo, om hem van de laatste H. H. Sacramenten te voonlen. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1924 | | pagina 1