Amsterdamsche Bank
CREDIETEN
R. K. Spaarbank Amersfoort
Bel dan op No 42
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort ^£83 Dinsdag 26 Aug. 1924 No. 43
en Omstreken Acht en Dertigste Jaargang
ABONNBMBNTHN kunnen elke week in gun. doch opsegglog van II .uncnBiruT oh AMPRSPfinBT tpi p pnr.ro Mi II A»vnRTBNTtflN 33 cent per regel. Blll|ke tarieven voor handel en
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal, KANTOOR. LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 nlverheld b| geregeld adverteeren. - Adverlenllën moeten Olnadag
Prl|s per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10. DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQMIDDAQ 'n Vrgdag vóór a uur worden bctorgd. Een bepaalde plaata kan
Aftonderllke nummers 10 ct. II II niet worden gegarandeerd.
Uit bet flrmrsloorter
gildekven.
Door A. F. VAN BEURDEN.
II. (Slot
(8, 9, 10). Wie het waagde buiten
het gild te werken, werd beboet en
hem werd zijn gereedschap ontnomen,
(11). Wanneer er werk over was.
mocht een buitenman wel werk aan
nemen (12), maar betaalde voor zijn
knechts 12 stuiver aan de kas.
(13). De inlredenden moesten be
loven zich aan de voorschriften te
houden; (14—16) regelt liet maken van
een proef of meesterstuk, waardoor
men eigen baas Icon worden. De keur
meesters en de Scholtis traden daarbij
op als beoordeelaars.
(17). In dit reglement van 1617 werd
voor de metselaars als proef voorge
schreven het maken van een goed ernys-
raam van hoeksteen, gespont zoo gelijck,
dat het één venster in het ander past,
De leidekkers waren toen nug bij de
metselaars ondergebracht. Deze kregen
tot meesterproef; (18) »een crimp van
een huis dicht maken.
De te examineeren personen betaal
den (19) voor de presentie van den
ouderman en de keurmeesters een gul
der, voor den bode twee stuiver.
Wie meester wilde worden, moest
een voldoend getuigschrift brengen, dat
hij twee jaar in een stad bij een meester
gewerkt had.
Volgende artikelen spreken van een
afzonderlijken teerdag van het Bestuur
ten huize van den ouderman, waar
deze dan 4 gulden uit de kas kreeg.
De algemeenc teerdag van liet Gilde
was 6 November, feestdag der H. Vier
Gekroonden.
De keuze van het bestuur (24—27)
weid door de aftredende bestuursleden
vootbereid, die daarvoor twee vanen
bier mochten drinken.
(28). De rekening werd op H. Drie-
Koningendag behandeld.
Een eigenaardigheid vormde de Mor
genspraak (29—33) of algemeene leden-
vergadering, die aan de oude Germaan-
sche rechtsveigaderiugen herinnerden,
waarop alle strijdvragen en twisten
openbaar behandeld werden en v
voor dan gestemd werd.
Men kon ook iemand »verontgilden«,
dat wil zeggen zijn gildelidmaatschap
afnemen.
Het reglement dtong in alles dóór
(35). Wie trouwde, moest 25 stuivers
betalen. Schuld maken mocht niet
vooral niet ten opzichte (36—39) aart
't gilde. Geschillen niet knechts (46
52) moesten door den ouderman op
gelost wordeD. (64). Wie in onecht
leefde, diende dadelijk te trouwen. Ook
(65) het begraven was geregeld en het
»pelle« of liet gildelaken zou zorgvuldig
bewaard blijven.
Deze reglementen werden, als daar
toe behoefte kwam, steeds aangevuld.
Wij hebben boven gezien, dat zij,
lie tot meester bevorderd wilden worden,
erst een praclische examen moesten
rteggen.
Dat bestond
a. in het metselen van een Cruijsraam.
Maar dat was op den duur niet genoeg.
Men wilde meer Z'kerhcid hebben om
trent de kunde der candidate n. 5 Juni 1665
schreef men nog nader voor, dat deze
nog drie andere werkstukken temaken
zouden hebben als volgt:
b. een scheele (poorl) van dardehall
duinis scheelte (scheelheid), vijf voet
hoog (1 43 M derdehalf voet breed
(72 cM.) binnenwerks en anderhalve»
steen dik in 't vierkant met een oijitl
(halfronde lijst) dBeraen;
c. een scheel ovael van twee duijm
scheelte, twee voet hoog, anderhalve
voet (43 cM.) wijt ende anderhalf steen
binnen en buijten dick en schoon, mede
met een oijiet (halfronde lijst)
d. een eckwulft met twee punten, zes
rel lanck (1 M. 71 cM.) ende de breedte
advenant ende fatsoen van 't werek,
alles van onderen schoon gemaakt 1 het
was een plat schap met twee aaneen
sluitend onder spits uitloopende consoles.
De deskundigen zullen kunnen be
grijpen, dat degene, die deze vier stuk
ken degelijk maakte, ziju vak heel goed
moest verstaan en geen knoeier moet zijn.
la Amersfoort zijn er heel toevallig
nog meesterstukken van hel metselaars
gilde overgebleven, die doen zien met
hoeveel zorgvuldigheid men werkte.
Zij zitten van binnen in den Lieve
vroir.eetoren gemetseld in de eerste
verdieping. Het is niet gewaagd te ver
onderstellen, dat zij onder toezicht van
den scholtis en de keurmeesters door
een der bij het onderhoud van den
toren betrokken gezellen zijn uitgevoerd.
Zij zijn in platte Utrechtsche steeneri
zoo netjes en kunstig gemetseld, dat
een nadere beschrijving niet onwelkom
zal zijn. De sleenen schijnen bekapt en
dan geslepen te zijn.
Twee proeven zijn in één werk ver
bonden, le. het «scheele ovael* of ovaal
rond bovenlicht venster, 2e. dójrondcr
de «scheele poort* met halfronde af
dekking in den dag 143 cM. X 72 cM.,
precies de voorgeschreven maat met
den pijl van den bovenboog, 28 5 cM.,
3e, een plat, breed schap ol eckgewulft
met twee aaneensluitende kegelvormige
consoles er onder in de vroeger be
sproken maten. Zij zijn bijzonder regel
matig afgewerkt, de steenen omlijstingen
zijn wiskundig zuiver er omgelegd in
naar het midden toe smaller gehakte
steenen, het voegwerk is egaal afge
sneden, maar het kunstige is wel dal
de achterspiegel van het bovenvensterije
en der poort 4 centimeter uit de as
scheel ol naar links loopen, waardoor
al de gebruikte steenen van achier
naar vóór, ieder een afzonderlijke
schuin afgeslepen vorm moesten hebben.
De toren heeft deze bewijzen van
kunstvaardigheid door de ecuwen heen
netjes bewaard als een herinnering aan
de oude gilde. Wijl deze proeven mei
zoo veel bekend zijn, hebben wij ei
hier nog eens aan willen herinneren,
Wij geven er tevens een afbeelding van,
onder opmerking, dat naast bet venstei
ook een drietal profielen in een lijstje
gezet zijn (A. B. C.), ter verduidelijking.
Binnenland
De Roomscbe Pers.
De heer J. B. Vesters, voorzitter van
de R. K. Journalistenvereniging schreef
als volgt
De Aartsbisschop is door en namens
geheel katholiek Nederland gehuldigd.
Er is geen corporatie of vereniging,
geen goed of ouitig werk, geen stich
ting of congregatie, geen instelling of
actie, of zij heeft den Aartsbisschop
dank te weten.
Ook de Nederlandsche R. K. Jour
nalistenvereniging maakte haar op-
-achting.
Maar toen zij kwam, werden de rollen
verwisseld.
Tijd tot dank en huldiging werd haar
nauwelijks grlaten.
De Aartsbisschop dankte en huldigde
haar, d.w.z. de katholieke pers.
Wal de Primaat van Nederland zei,
as niet maar een hoffelijkheidsformule,
:t was een woord-uit-het hart van een
an, die van de hoogte dc dingen be
et, die meer dan een menschcnletftijd
klaar de zaken beschouwt, die aan de
ervaring van dun levenswijze het gezag
verbindt van den hoogstgeplaatstedie
beter dan wie ook uit de feiten conclu
sies trekt en Iran waardeerendie ge
woon is al het aardsche en menschelijke
beschouwen sub specie aeternitatis.
Ik schat de katholieke pers hoog, zei
dc Aartsbisschop, en ik wenschte wsl,
dal allen haar beteekenis begrepen en
beseften. Van wat gedurende mijn be
stuur tot stand kwam, is het grootste
deel te danken aan de Katholieke pers.
Meer nog dan de woorden zeiden de
toon, de blik, het gebaar, de hartelijk
heid en de warmte, waarmee de Aarts
bisschop, hetgeen hij sprak, benadrukte.
De Primaat der Nederlandsche Kerk
provincie heeft geen heiligverklaring van
de katholieke pers uitgesproken noeh
bedoeld.
Maar bij heeft wel heel duidelijk
onomwonden aan de pers de plaats
aangewezen, die haar in de orde der
geestelijke meer nog dan der stoffelijke
dingen toekomt, en van haar getuigd
dat zij die plaats met eere vervult.
Hoevelen zijn er nog onder
overigens voortreffelijke katholieken, die
onze katholieke gemeenschap veel
juist weten te waardeeren den arbeid
van den priester, het belang van 't ka
tholiek onderwijs, de beteekenis van 't
vereenigingsleven, maar die de waarde
.n de pers ganscbelijk onderschatten.
Haar werk van dag tot dag, haar
voorlichting, haar strijd tot afweer en
opbouw, haar katholieke beschavings-
1 ontwikkelingsarbeid.
Zonder de katholieke pers zou het
woord van den priester en de vrucht
van het katholiek onderwijs
vervliegen.
Zeker, de katholieke pers doet niets
eer dan haar plicht en vervult haar
roeping, zooals d; priester en de ka
tholieke (onderwijzer de hunne doen,
maar de katholieke gemeenschap moge
uit het woord van den Aartsbisschop
leeren, dat zij uit laksheid en onnaden
kendheid vaak te kort schiet en dat zij,
aan de katholieke pers steun onthou
dend, een hater beste en sterkste gees
telijke wapenen^ongebruikt laat.*
Op rsia.
Goedkoope trein naar Rotterdam
Maas op Zondag 31 Augustus.
Prijzen voor heen en terug:
2e kl. 3e kl.
Van station Harderwijk 13.75 f 2 50
Van station Amersfoort (2.75 f 1.75
Van stalion Utrecht f2.00 fl.25
Goedkoope trein naar Amsterdam,
Haarlem en Zandvoort Bad op Dinsdag
2 September.
Prijzen voor heen en terug
2e kl. 3e kl.
Van de stations Harderwijk
en Njjkerk (3.75 f2.50
Van stalion Amersfoort 12 50 (1.50
Strooibiljetten, vermeldende dienst
regeling, kaartenverkoop enz. zijn koste
loos aan de stations verkrijgbaar.
Onderwijs.
De nieuw ingestelde Inspectie van
het Lager Onderwijs »Aniers(ooil*
omvat de volgende gemeenten
Amersfoort, Amerongen, Bunschoten,
Doorn, Driebergen, Eemnes, Hoogland,
Laogbroek, Leetsum, Leusden, Maarn,
Kenswoude, Rhenen, Rijsenburg, Soest,
Stoutenburg, Veenendaal, Woudenberg
en Zeist.
Als inspecteur fungeert L, W. van
Loon. Het bureau is gevestigdJoh,
v. Oldenbarneveitlaan 16.
Kortegracht 16
Reserve I 42.500.000
onder controle Centrale Accountantsdienst Ned. Boerenbond
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur
Dadelijk ingaande rente 3®/,0 pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Zalen tegen zeer billijk tarief te huur. Inlichtingen bij den concierge.
ANOEL - NERING
INDUSTRIE
Amersfoort
Zondagsrust.
»Men luid uitschallende anfates en
veel rumoerige heisa trokken j.l. Zondag-
óddag verschillende-R.K. organisaties
iet vaandels en vlaggen door onze
hoofdstraten en dat juist op den tijd,
dat het Frotestant-Christelijk deel der
burgerij, dat kerkelijk meeleeft, zich naar
het bedehuis begaf.
«Men behoeft waarlijk geen Room-
schen hater te zijn, om aan een derge
lijke onkiesche en onwellevende daad
optocht niet alleen door de R.-K. leiders
en geestelijkheid werd gesanctioneerd,
doch waar het hier een luidruchtige
betooging gold, die, naar wij meenen,
uitstaande, had met het jubileum
een hunner aartsbisschoppen, ver
moedelijk door die leiders cn geeste
lijkheid zelve werd georganiseerd.
Hier klinkt dan ook luide ons protest I
We meenen van onze coalitie-
genooten iets anders te mogen ver
wachten dan provoceerend en ergerend
optreden tegenover ons.
«Waarlijk, de tact om politieke vrien
den te maken en te houden, is onder
n niet groot.*
Aldus een bericht in de Amersf. Post.
Het komt na* vor, dat de verzuch
ting, in de laatste alinea van dit stukje
geuit, op hen, die de Amersf. Post voor
dit gedeelte verzorgdeo, zeer wel kan
worden toegepast.
Ter informatie dezer broeders diene
dat de bedoelde muzikale wandeltocht,
niets «uitstaande had met het jubileum
hunner Aartsbisschoppen* en
als zoodanig ook niet «door de geeste
lijkheid zelve werd georganiseerd.*
Waar we wel heel zeker weten, dat
eenige toeleg voor «provoceerend en
ergerend optreden* absoluut niet be
stond, meenen we «van onze coalltle-
genooten iets anders te mogen ver
wachten*, dan dergelijke zure comple-
Georganiseerd Overleg.
In de Vrijdag gehouden Raadsverga
dering opptrde de heer Boas de mo
gelijkheid als resultaat van het georga
niseerd overleg 'n beduidende besparing
in gemeentegelden le bereiken.
De Burgemeester meende dat een
korting van 5 pCt. voor pensioen even
tueel hoogstens over slechts drie maan
den zou kunnen worden toegepast.
Dit terloops aanvoeren van de resul
taten van het georganiseerd overleg
de salarissen cn werktijden der
gemeentr-dienaren, gaf maar weinig
zie' t op den stand van zaken. En be
langstellenden zullen zich afvragen wat
heeft het vorig jaar December in uit
zicht gesteld georganiseerd overleg in
deze voor belde pnrtjjen aan resultaten
geleverd
In «Onze Strijder*, het orgaan der
R.K. georganiseerde gemeente-dienaren,
lazen we dienaangaande dezer dagen
de volgende mededeelingen, die doen
zien dat aan dien kant tevredenheid
over liet verloop der onderhandelingen
heerscht
«Dat ook het gemsentepersoneel va»
Amersfoort niet van «den druk der
tijden* vrij zou blijven, is wel reeds
gebleken.
•Dat echter daarnaast onze aibei
deis mogen juichen, dat zjj, dank zij
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
hun organisatie, over het Instituut
«Georganiseerd Overleg* beschikken,
is ook eveneens daarna wel onbetwist
baar vast komen te staao.
Leest slechts het resultaat van de
onderhandelingen. Er was voorgesteld
«le. Invoering van dc48-urigewerk
week.
Hierin is moeten toegestemd worden,
behoudens de toezegging, dat zij niet
vóór 1 Januari 1925 zal worden inge
voerd en de regeling van de continu-
.nsten nog nader bezien zal worden.
»2e. Invoering van een belangrijke
salarisverlaging voor nieuw aan te
stellen personeel, hetgeen echter vooral
voor de ambtenaren bij bevordering
onmiddellijk praclische beteekenis sou
hebben. Bovendien souden de in de
praktijk voorkomende moeilijkheden,
algezien nog van het verderfelijke van
een tweeslachtige bezoldiging zeker
spoedig leiden tot gelijkmaking en dan
r zeker niet in gunstigen zin.
Deze maatregel werd evenwel ge
heel ingetrokken.
»3e. Een belangrijke verslechtering
van de wachtgeldregeling.
«Ditpunt werd van de agenda afge
voerd en in handen gesteld van een
kleine commissie, waarin naast de
heeren Noordhof, Stasi en Vermeulen,
hoofdbestuurder Vullok zit
ting kreeg,
»4e. Heinng 5pCt. pensioenspremie,
ingaande 1 October 1924.
•Ten opzichte van dit punt werd
overeengekomen, dat getracht tal wor
den na te gaan, welke voordeden de
verslechtering van dc pensioenwet den
gemeentebesturen brengen zal.
Indien de aanhangig zijnde wijziging
i de pensioenwet bekrachtigd wordt,
sullen, zooals bekend, de gemeenten
heel wat minder hebben bij te dragen.
Aan de hand van het resultaat van
dat onderzoek tullen zoo noodig voor
stellen volgen om tot de door het ge
meentebestuur noodig geoordeelde 5
pCt. te geraken. Echter zal, indien
helling moet plaats hebben, dit niet
geschieden vóór 1 Januari 1925.
«We mogen inderdaad zeggen, dat
het overleg in Amersfoort zeer goed
heeft gewerkt. Er was een uitstekende
geest om elkaar tegemoet te willen
treden, hetgeen ongctwgfeld, wanneer
dit zoo blijven mag, i-n de gemeente
n het personeel tot heil kao iijn.«
De Gemeenteraad besloot Vrijdag
middag na een korte discussie, waarin
weinig sanks werd gedebiteerd, tonder
hoofdelijke stemming bi) de kroon in
beroep te gaan van het besluit van
Ged. Staten waarbij de goedkeuring
werd onthouden aan de gemeente-
begrooling voor 1924.
Men wat eenstemmig van oordeel,
dat de resultaten der gemeente-bedrijven,
iu casu de gasfabriek, zó» gunstig waren,
dat aan de geopperde bezwaren door
Ged. Staten, weinig waarde kon worden
gehecht. Ook zou verhoogtng van be
lasting voor het loopende dienstjaar.
