Volksuniversiteit
DE EEMBODE
K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 3 Oct. 1924 No. 54
Acht en Dertigste Jaargang
ABONNBMBNTBN kunnen elke week In gun, doch oplegging vin
ibonnement moei geschieden voor den unving vin een nieuw kwartaal.
Prijs per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort r 1.10.
Afiondcrl(ke nummers 10 et.
KANTOOR: LANQEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE IEEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAQM1DDAO
advhuthntiIn 29 c
n^verheld b| geregeld
en Vrfdig vóór f
TWEEDE BLAD
Godsdienst en Kerk
Epistel en Evangelie.
ZEVENTIENDE ZONDAG NA
PINKSTEREN.
LES uit den brief van den H. Apostel
Pattlus aan de EpheslÖrs; IV, 1—6,
Broeders I Ik bid u, ik, de gevangene
in den Heer, dat gij wandelt waardig
der roeping, waarmede gij geroepen zijt,
met alle nederigheid en zachtmoedig
heid, met geduld, elkander in liefde!
verdragend, vol ijver om de eenheid
des Geestcs door den band des vredes'
te bewaren. Eért lichaam en één Geeat,
gelijk gij geroepen zijl lot ééne hoop
uwer roeping; één Heer, één geloof,
één doopsel, één God en V.der van
allen, die boven allen en door alles
en in ons allen isdie gezegend is in
de eeuwen der eeuwenAmen.
EVANGELIE
volgens den H. Malih( ID; XXII, 35-46.
In dien lijd naderden de Pharizel' i
tol Jezus, en een van hen, een lèeraai
der Wet, vroeg Hem om Hem op de
proef te stellen: MeesterI wat is het
groot gebod in de Wet? Jesus sprak
tot hemGij zult den Heer uwen God
liefhebben uit geheel uw hart en met
geheel uwe ziel en met geheel uw ver
stand. Dit is het grootste en eerste
gebod. En het tweede is daaraan gelijk:
gij zult uwen naaste beminnen gelijk u
zclven. Aan deze twee geboden hangt
de geheele Wet en de Profeten.
Toen nu de Phariztén vergaderd
waren, ondervroeg Jezus hen, zeggende:
Wat dunkt u van den Christus? Wiens
Zoon is Hij Zij zeiden HernVan
David. Hij sprak tot henHoe noemt
David dan in den Geest Hem Heer,
ais hij zegtde Heer heelt gezegd tot
mijnen Heer, zit aan mijne rechterhand,
totdat Ik uwe vijanden stelle tot voet
bank uwer voeten Zoo dus David Hem
Heer noemt, hoe is Hij zijn Zoon? Eti
niemand kon Hem een woord antwoor
den ook duifde van dien dag af nie
mand Hem meer ondervragen.
de Votlefmissen) 2e geb. v. d. H.
Geest, Deus, qui corda, 3e geb. voor
de Kerk, Ecdeskc, of voor den Paus.
Deus omnium, Praef. v. d. H. Maagd.
Liturgische Kalender-
WEEK VAN 5-12 OCTOBER.
ZONDAG 5.17e Zondag na Pinksteren,
Mis Justus, Tijdeigen2c geb. H.H,
Placidus enz. 5 Oct. 3e geb, A cunctis,
MAANDAG 6. H. Bruno, 6 Oct.
DINSDAG 7. H. Rozcnkransfeest, 7
Oct., 2e en 3e geb. (beide alleen
stille H.H. Misset) H. Marcus en H.H.
Sergius enz. beide 7 Oct. Credo. Praef.
v. d. H. Maagd.
WOENSDAG 8. H. Brigitta 8 Oct.
DONDERDAG 9. H.H. Dionysius en
9 Oct. 2e geb. A cunctis, 3e geb. naar
keuze.
VRIJDAG 10. H, Fratciscus Borgia,
10 Oct. 2e en 3e geb. als Donderd,
ZATERDAG 11. Mis van O.L.V. (bij
De drie buizen der gebens
nooa A. F. VAN BEURDEN.
Tot de merkwaardigheden van Amers
foort behoorden vroeger drie uit een
ruime beurs door drie gebroeders ge
bouwde huizen met rijk bewerkte liard-
n gevels. Een staat nog aan den
Zuidsingel tegenover Tbnenburg, met
zijn tuin uitstekend op den Monniken
dam, thans bij het pensionaat getrokken
een tweede lag aan de Kortegracht In
de nabijheid der Synagoge, waat nu hel
Postkantoor staat, Het derde is tegen-
'oordlg in gebruik als Stadhuis en ligt
an de Westsingel.
De huizen zijn ongeveer in 1780
gebouwd en voorzien van marmeren
vloeren, stucwerk, prachtige wit getakte
porle-briré's, breede trapper-huizen,
beeldwerk en steekwerk.
Zij zijn gesticht door de gebroeders
Cohen, uit de familie die iu 1665 in
Nijmegen de bank van leening hield.
Een zoon van den bankhouder Abraham
Cohen E tee hi li genaamd kwam in 1690
naar Amersfoort. Hij had destijds een
tabakshandel en wijl de tabaksplante-
ijen in Amersfoort bloeiden, zat hij
hier midden in zijn handelswaar.
De raad van Amersfoort veiklaarde 15
Maart 1727 op verzoek van Ezcchiel
Cohen, Joode, dat r«<nrirant in den jaere
1690 binnen de stad is komen wonen
hem in 1704 op verzoek het burger-
;chap voor hem, zijn huisviouw en hacr-
lieder kinderen, waeronder hun zoon
Gcdert, geaccordeert is geworden, dat
de re<iuirant bekend staat voor een van
de eerste en priccipaalste kooplieden
bij een iegelijk geecit en gerespecteetl
en dat zijne zonen de voorztide negotie
gelukkig voortzetten.
In 1708 onderteekent tijit zoon,
Benjamin Ezechielszoon Cohen, tabaks
handelaar een stuk met zijn naam In
Hebreeuwschfi letters. Ook Ezcchiels
Jonas wordt veel genoemd. Hij
schonk aan dc Joodsche gemeente van
Amersfoort een besnijdenisstoel en was
gehuwd met Esther, dochter van Simon
Baltis.
De Cohen's woondco aanvankelijk in
de Muuthuicen in het Latijntje, dat oog
altijd met een 17e ecuwschcn trapgevel
en een oude dcuromlijsting prijkt, waar
op de wapens van Ram cn van
Westrencn gehouwen zijn.
Jonas had buiten de Camppooit twee
groote tabaksschuren, waarover van
Bemmel blz. 787 schiijft. Hij had ook
ig een buitengoed bij de stad.
Jonas was een gestudeerd man, de
andere waren zakenmenschen,
Nu bouwden Benjamin, Abraham
Esechiel zonen van Ezechiel ieder e
- huis in 18e eeuwscbe renaissance
itijl. Benjamin bouwde het huis op den
Zuidsingel, Abraham het tegenwoordige
De brieven van Jantje.
Nadruk verboden.)
Met bijzondere toestemming van c
uitgevers gaan wij hier, uit het bekende
boekje «Parvuli* uitgave van den
Eucharistischen Kruistocht te Averbode,
»de brieven van Jantjes afdrukken.
Ge kent Jatjije niet, ge hebt na
van Jantje gehoord
Leest dan deze brieven en ge zult
hem leeren kennen met zijn open jon
genshart, met zijn opgeruimdheid, met
zijn groote kinderlijke liefde voor God
en de menschen.
Leest deze brieven, gij ouderen, gij
ouders vooral, gij zult leereu inzien,
dat cr meer »Jantjes« zijn, met even
open hartjes als het Jantje van het hier
volgend verhaal.
Leest deze brieven, gij kinderen
jongeren: gij zult er op bijzondere wijze
van genieten gij zult zien dat Jantje,
al was hij dan pas 8 jaar, het veel
verder in de deugd gebracht heeft dan
gijgij 8eker- 8,3 B'j deze brieven
gelezen hebt, zeggen ik wil Jantje
gaan navolgen!
Vooraf een korte inleiding.
Jantje woonde in een klein dorpju
Hij was een levenslustig, vroolijk
baasje.
's Avonds trok hij er op uit
insecten en vlinders tc vangen, die hij
met een netje langs het water en van
de bloemen opschepte en dan opspelde
idhuis, Er.ecliitl slichtte het thans af-
gt broken huis op de Kortrgricht, Ben
jamin had vetl voor de wetenschap
wus een goed wiskuostennar, e -
eerste klas Orarjeklant, Daarom
hij bij de tegenstanders vnn den
Stadhouder niet gezien. In 1786 in den
Heifst b aken de Amersfoortsche patrio'-
ten zijn huis open en sloegen alles aan
stukken. Benjeinln Cohen had er genoeg
van en ging naar Amsterdam wonen.
Toen de Prins van Orarje zijn l|jdcli|k
verblijf in 1787 naur Amersfoort over
bracht, stelde Cohen zijn huls ter be
schikking van den Prins. Den 5 Juni
1787 besloten dc staten den Pi ins E'f-
stadhouder te verzoeken zich In persoon
herwaarts te begeven om de raadple
gingen der staten bij te wonen, zullende
het fraaie huis van den heer Cohen
voor Z. E, Hoogheid tot een ir.trek
"enen.
Het regende toen schotschriften op
deu Prins en zijn gastheer. Later kwam
de Prins nog eens naar Amersfoort en
de Cohenschc woning, toen de Patriotten
den 27 Juli 1787 een mislukten aanval'
op Soestdijk deden. Een grenadier Pull
man, een schildwacht, die zich nlel
wilde overgeven, werd daarbij doodge
schoten; zijn monumentje staat neg op
den hoek bij Soestdijk. In Augustus
en begin September was de Prins weer
te Amersfoort.
ns Willem V schonk voor zijn 3
maanden lang ve-blijf, zijn groot portret
in Benjamin Cohen, die het wederom
>n het stadhuis gaf, waar het nog is.
Berjamin Cohen overleed te Amster
dam 15eu Sjebath 5560 of 10 Februari
1800.
In bet huis, thans pe.slonnnat, op
den Zuidsingel, ziet men nog vier mar
meren platen, die niet bij de anderen
passen. Zij waren door de patriotten
en zijn later door nieuwe vervangen,
op groote kwikbladen.
Hij had er een heele verzameling
Janlje was niet alleen levenslustig,
i vroolijk, hij was ook werkzaam.
Hij maakte heele bladzijden schoon
schrift en taai-oefeningen en, o, die
Hij had er heel wat mee te stellen,
Jantje was niet alleen vroolijk en
sikzaam, Jantje was ook braaf cn
hield veel van Onzen Lieven Heer.
Hij had zijn eerste H. Communie
gedaan en ging sindsdien bijna lederen
dag te Communie.
Er was in zijn dorpje een Eucha
ristische Kruistocht opgericht,
der vereenlgiitg tot bevordering van de
dageljjksche Kinder-communie,
En eenparig werd Janlje tot secre
taris van die vcreeniging gekozen.
Toen werd er een Missie in het
dorpje gepreekt en Janlje, dc secretaris,
maakte kennis met den Pater-Missio-
Dat zijn de brieven van Jantje,
S....April 1912.
Pater I
Hier Ib Jan uw kleinste Kruistochter
die nieuws komt vertellen en U zeggen,
dat er, sedert de Missie, geen dag is
geweest, dat bij niet aan U »gedacht«
heeft.
Daags na uw vertrek hebben de
grooten verteld, dat ze U naar de statie
gebracht hebben.
Dat zou ik ook wel hebben willen
door het stampen der paarden vernield
ater door
In de
toolkogel, op Willem V afgevuurd.
In iederen deurpost is rechts een
opening uitgesneden en docr mooi snij
werk omgeven voor dc Mezocza, of
het Godstecker, dat aan iederen deurstijl
aangebracht moet zijn in een door joden
bewoond huis. Zoowel van binnen als
van buiten zijn de twee hulzen prachtig
ingericht en van vele vertrekken voor
zien, Ook de gevels zijn kwistig mei
veel natuursteen opgetrokken.
Zij herinneren zoowel aan den tijd,
dat de handel en de tabaksplantelij in
Amersloort bloeide, als aan den woe-
gen patriottentijd. De twee nog be
staande huizen zijn ook nog altijd ecne
bezienswaardigheid der stad, die wij
hiermede wter eens onder de aandacht
gebracht hebben.
üit den Omtrek
BARNEVELD
De gemeente-begrooting voor 1925,
doen maar ik ben pas zeven,
daarom hebben ze er zeker niks van
gezegd, en Moeder stuurt me altijd van
acht uur naar het bed, zomers net zoo
goed als 's winters,
Verleden Maandag was de vacantic uit.
Ik ben weer terug naar school ge
gaan cn dc Meester zegt, dat hij goed
tevreden over me is. Hij »viud« dat ik
nu hard werk. Maar moet dat niet,
dat ik alle dagen te Kommunie
O neen, mijn sommen komen bijlange
r\a, niet allemaal uit, en ik schrijf nog
fouten ook al. Maar ik zal mijn best
doen, en U zult zien, dat het met
iederen brief al beter wordt.
Ik houd heel veel van O. L. Heer,
Daar is Hij heel blij om, hé Pater Ik
het Hem alle dagen. Ik ben nog m
één dag niet te Kommunie geweest.
U moet er niet kwaad om z"
ik kon er niets aan doen, Ik was vroeg
genoeg in de kerk, maar er was geen
Mis. Ze gingen iemand begraven, en
niemand heeft gedacht, dat ik te Kom
munie wou g-.an, omdat ik zoo klein
ben... Piet, mijn oudste broer, is net
als ik van de Ie sektie, die alle dagen
te Kommunie gaat. Ik heb het hem
gevraagd. En Ik ben zoo blij, dat hij
het doetwant het kindje Jezus ziet
graag veel kinderen komen, hé?
Thuis probeer ik heel zoet te zijl
maar vader bromt toch soms, 's mid
dags aan tafel, omdat ik te dikwijls
opsta en omdat ik ruzie maakt met
Lientje,
klappen geven, maar
wordt den Raad aangeboden. De ont
vangsten en uitgaven voor den gewonen
dienst zijn begroot op f 332732.% en du
tor den kapitaaldie nst op f 322417.92
De ontvangsten hebben volgens dc
gemeenterekening 1923 In totaal be
diugcn f651400.41* en de uitgaver,
'604632.74', zoodat de rekening aluii
zt een voordeelig saldo van f46767.67
Besloten werd een nieuw toren
uurwerk voer Voorthuizen aan te kooper,
voor f 500 en het oude te Kootwijker
broek te plaatsen.
Van slager A. v. d. Beek was een
verzoek ingekomen om hem de voor
malige Iirsülltitche kerk te veikoopen
voor f 5200.
Dit verzoek werd Ingewilligd.
Omtrent den verkoop van liet oude
schoolgebouw in de Jan van Schi ITe-
laarstraat werden voorwaarden gesteld,
waarvan wel de voornaamste zijp, dal
het gebouw aan de voorzijde ter diepte
van 7 M. mort worden afgebroken,
terwijl het overige gedeelte voor woon-
of winkelhuizen moet worden ingericht.
Bij de rondvraag dringt de heer E
d. Brink cr op aan, om bij den aan
leg van de aarden baan voor den weg
Achterveld—Terschuur streng toezicht
te houden. Spr. heeft namelijk gehoord,
dot de laagste inschrijver enorm veel
oDder de begrooting is, terwijl hij tevens
vernomen heeft, dat de gewezen op
zichter van den weg Achterveld—
Aschgat, over wlen men daar verre
van tevreden is, ook met het opzicht
van den weg AchterveldTerschuur
zal worden belast. Niet onmogelijk dus
heeft de laagste inschrijver gedachr,
inet het werk de hand wel wat te kunnen
lichten.
I)e Voorz. zegt, dat de Burgemeester
van Stoutenburg bedoelden opzichter
heeft aanbevolen. Voorla heeft zpr. den
gemeente-architect alhier verzocht, een
onderzoek naar de geachlklheld van dien
man in te atcllen.
De heer Geurts verzoekt de boomen
den weg naar Voorthulzen te moeien,
wijl thans het licht der lantaarn* daar
bij avond niet lot zijn recht komt.
De heer Bultman maakte aanmerking
op een vermaning om zuinig te zijn.
die de Burgemeester zou hebben ge
richt tot degenen, die dezen winter
werkloos waren. Wordt zoo'n vermaning
gegeven, dan moet er in de eerste plaats
gezorgd worden, dat de werkloosen,
zooveel verdienen, dat zij fatsoenIQk
kunnen rondkomen. Verder wijst spr.
op de slechte naleving der Arbeidswet.
Onze gemeente-politic heeft wel ver
stand van de Jachtwet, doch van de
Arbeidswet schijnt z(j niets te weten.
NIJKERK
In het Veen, een buurt onder
gemeente, huizen nog altijd tal van
lieden, wier lust en teven het Is te
vechten en te snijden.
Zoo was onlangs nog «en troepje
jonge mannen langs den weg gelegerd,
die het voornemen opvatten een voorbij-
Amersfoort
Csftniin Oct. Iii Ou. Dit
Ir. A. W. C. DWARS: .De verdediging
in ons land tegen het water."
Prof. Dr. OROENEWEOEN.Het vraag-
stuk der wilsvrijheid en het zedelijk teven."
JUST HAVELAAR: .De kunst van Italië
In de 14e eeuw."
Ds. HORREUS DE HAAS.De Pransche
Revolutie."
Dr. J. C. DE MOOR t.Het boek Prediker."
Inschrijving per postwissel Utr.weg
205 of e, 7 en 8 October 's avonds 7 -U uur
Korlcgr. 28.
Vraagt gratis uitvoerig programma.
gaanden Amersfoorter at te ranselen,
geheel zonder eenige aanleiding.
Dc opzet ging niet door. Men rankte
onder elkaar aan 't vechten en 't eind
was weer de onvermijdelijke messteek,
Voor de Zwolsche rechtbank stond
het ruwe stel terecht.
De Officier van Justitie seide, dat
dit zaakje een eigenaardige kijk geeft
op de Nijkerkerveensche toestanden.
We kunnen den Amersfoortschen voor
bijganger gelukwenschen, dat de Veen-
der heeren onderling ruzie kregen en
slaags raakten, vddr ze hun plannen
t.o.v, hem ten uitvoer konden brengen.
De mizhandeling is zeer ernstig. Van
zelfverdediging ta geen sprake. Bekl.
zeila.\t me Tos, cn toen get. dat deed,
andere party heeft zich natuurlijk niet
nis een lam laten slachten, maar heeft
zich verdedigd. Mogelijk is her, dat
bekl. in de greppel enkele klappen met
de klomp gekregen heeft, en we kun
nen slechts hopen, dat die goed aan
gekomen zijn, want bekl. had se ten
volle verdiend. De steek in den linker-
rug was 3 e,M. lang, en de plaats wijst
er op, dat bekl. niet uit zelfverdediging
handelde. Spr., die meende, dat een
zware straf opgelegd moest worden,
daar het lijd is, dat er elndeljjk eens
een eind komt aan het vlugge mesten-
steken in Nykerkervecn, eischic 3 maan
den gevangenisstraf.
De rechter noemde het feit buiten-
8«woon ernstig. Ik zal het mogelijke
oen om de toestanden in Nyk.veen,
wat het steken met meszen betreft, tc
iteren. Ik kan me volkomen ver-
eenigen met den elich en veroordeel
bekl. tot 3 maanden gevangenisstraf en
bovendien tot het betalen van f36.80
schadevergoeding.
hebben 't nog niet gedaan, en
hoop dat ze het niet doen zullen.
April,,
lk ben blij dat ik U weer ichtij'
in om U te zeggen dat ik altijd nog
heel veel van Onze Lieven Heer houd
en van de H. Maagd ook. Maar ik
denk niet, dat sij evenvetl van mij
houden want ik ben nog dikwijls Hot
Moeder zegt, dat ik u maar eeui v<
ellen moet.
Ik ben soms erg ongehoorzaam,
lis ze zeggen, dat ik Line met iu
moet laten, In plaats vnn altijd ruzie
te zoeken. En 'k heb er nog wel op
geslagen eergisteren..., Manr dat, dat
zal niet meer gebeuren, ik beloof het
U Pater 1
Soms ben ik zoo lui net een
zevenslaper, zeggen ze. En al* ik werk-
wooiden moet leeren, ben Ik kwaad
kijk ik zoo zuur als ik maar kan.
heb wel drie keer tegengezproken In
één week en ik heb geen soep
willen eten eu geen visch, omdat ik
niet van houd.
Dat is alle* en 't Is veel hé
Maar ik ga me beter maken, dadelijk,
en dan zal het Kindje Jezus blij *yn,
me lederen morgen te Kommunie te
zieh gaan.
Ik heb de opdracht van den Euchar.
Kruistocht van buiten geleerd. Alle
morgens zeg ik ze op, toodra ik w.ik*
ker word, en dan zeg ik er by, dat
h:et de dag voor het H. Hart zal *yn
en voor de zielen.
Onder de Mia bid ik een heelen
rozenkrana.
Het eerste tientje ia voor den Knus
tocht, het tweede voor den Paus, liet
derde voor Vader, het vierde voor
Moeder, het vijfde voor Tiet en LUDtjs
en voor mezelf. Na ieder tientje, zeg
ik het kleine gebed|e, dat moeder me
geleerd heeft:
«Kindje Jezus, laat me Altijd braaf
biyven, zegen vader en moeder en ona
alle drie
l'.S, Er komen alle dagen kinderen
bij in den Kruistocht. Ik heb -/.e alle
maal in mijn schrift staan.
Tien gaan er iederen morgen te
Kommunie, acht twee keer per ween,
dertig lederen Zondag. We gaan altijd
allemaal tegelijk, nog niemand heelt
zijn Kruisje vailoren, maar ik moet
zeggen, ik raap ze ook altijd op na de
Mts, tegelijk met de liedjes,.,.
Dag, PAtcrl
Uw secretaris,
JAH I
r pen Bosctt.
(Wordt vervolgd.)
