S. DUYKER Havik 29 Amersfoort
N.V. Middenstands-Bank
M Adviezen voor Geldbelegging BS
Kantoorboekhandel
H.ELZENAAR
Bel dan op No 42
Amersfoort,
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Dinsdag 13 April 1926
No. 4
Veertigste Jaargang
ABONNHMBNTBN kunnen elke week In gun. doch oplegging van
abonnement moet geschieden voor den unvsng v»n een nieuw kwartaal.
Pr|s per drie masnden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10.
Afeouderllke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT. TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG
ADVSRTBNTIBm 29 e
n| verheid b| geregeld
en Vrijdag vóór I uur t
niet worden gegarandeerd,
rsgsl. Billik* tarieven voor handel en
i. Advert en tl ên moeten Dlnedeg
bezorgd. Ban bepaalde pluta kan
Steeds dichter moeten worden de rijen
der menschcn, die beseffen, dat het van
zeer weinig beteekenis is welke rol men
speelt in het economisch leven, of men
daar arbeider of patroon, lichamelijk
of geestelijk werkzaam moet zijn, maar
dat het zaak is de plaats goed te ver
vullen, waarop men is aangewezen.
Zelfs een arme kan zich troosten in
zijne misère, als hij weet. dat zijn lijden
nuttig is, en iemand, die meer of minder
f materie in zijn handen houdt, kan zich
daarboven verheffen, indien hij maar
weet, dat hij niet meer is dan een rent
meester voor hoogere dingen.
Apostolaat.
«Al zou een volk*, legt Kardinaal
1 Pie, «nog zoo godsdienstig zijn, al zou
dit volk zich geregeld om den predik
stoel scharen, en naar dc achoonate
preeken luisterenleeBt het volk slechte
boeken en bladen, na dertig jaar zou
het een volk van goddeloozeo en op
roerlingen zijn geworden. Menacbelijker-
wijze gesproken, is er geen prediking,
welke het uithoudt tegen de slechte
pers
Zou in die woorden geen verklaring
gezocht mogen worden voor de on-
verschiliigheid ten opzichte van den
godsdienst, voor de toenemende ge-
i mengde verkeeringen en huwelijken,
voor de zedenverwildering, enz. in vele
l steden en streken ook van óns vader-
t.land?
F Zeker, er zijn nog vele andere fac-
I toren, welke dat alles mee in de h
werken, maar zouden de slechte
neutrale bladen en tijdschriften,
colportage- en mode-romans, de wereld-
sche weekbladen en illustraties, tt
hunne zinnelijke en zwoele plaatjes
verhaaltjes, de brochuurljes en paroflet-
ten, spotbladen en propaganda.geschrif
ten van alle mogelijke secten en ge-
zindten, de in mooie bandjes en om-
slagen gestoken smerigheden, welke
f aan kiosken en boekenstalletjes als
ï- reislectuur worden aangeboden,
S enz. niet het grootste aandeel daarin
E hebben
Hoeveel Roomsche arbeiders zijn niet
afgedwaald, door van kameraden
«Notenkraker* of een nummer vaD
»Het Volk* of van »de Tribunei
r te nemen?
Hoeveel gezinnen halen niet heel hun
wetenschap uit «De Courant* Hoeveel
[i intelleclueelen uit »De Telegraafi
I Hoeveel aankomende jongeDS en meis-
jes slikken niet gretig de korrels gif,
welke slechte romanschrijvers hun op
f gouden schalen aanbieden, gif, dat hun
f-. geloof en goede zeden, hun maatschap-
f pelijke positie, hun eer en deugd, heel
L hun toekomst voor tijd en eeuwigheid
bedreigt?
Doch als dat zoo is, is het
f",; de heilige plicht van iederen Katholiek
f een energieken strijd aan te binden
tegen alle slechte lectuur 1
Helaas, zelfs onder onze ijveraars
ropagandisten zijn er soms, die da
l heel averechtsche beginselen
lebben, die niet begrijpen, dal een
i Katholiek van de daad, f®ncipieel
hi i
VERST00TEN.
De vreemden schenen nu genoeg ie
Weten, ze stonden op en gingen heen,
na hem nog even uitgenoodigd le heb
ben. in deze zelfde herberg le komen,
als hij lust had om weer te spelen.
Johan ging naar bed. Al zijn gedach
ten waren bij de winst, die hij zooeven
gemaakt had. Aan bidden of aan het
«aderlijk huis dacht hij heelemaal niet.
Hij sliep zeer onrustig en was al
jeer vroeg in de stad om den vriend
,00 te zoeken, tot wien hij zich om
«erk wilde wenden. Maar deze vriend
iöleek al sinds twee maanden de stad
Ie hebben verlaten. Dat was een ongeluk
oor hem, want wie, die hem niet
p»ende, zou hier in de stad een man
jn dienst willen nemen, die niets anders
kende dan het boerenbedrijf!
1 Toen hij na lange vergeefsche po
ringen nog steeds zonder werk bleef
isloot hij, liever als knecht in eer
naburig dorp te gaan arbeiden dan
langer hier in de slad te blijven zoeken,
iAlvorens dit echter te doen, ging Wj
nog een avond naar de herberg
I Gouden Arend" en trof daar
i beide vrienden. Zij begroetten
^vriendelijk en noodigden hem al spoe
dig tot spelen uit.
t blijven in al de uitvloeisels van
leven en dus beginnen moet met
nergens een slecht voorbeeld te
geven, b.v. door in den trein te zitten
een «Haagsche Post* »Het Leven*
of met een of ander romannetje,
rover bij zich niet eens heeft afge-
igd, of het door de Kerkelijke
Boekenwct verboden is, of regelrecht
strijdt met de natuurwet I
Laten we daarom eerst beginDen
goed voorbeeld, laten we
stichten in plaats van. te ontstichten.
Maar verder kunnen we, op dit ge
bied, apostel sijn, door het' slechte te
vernietigen en tegen te werken en het
goede bekend te maken en te helpen
verbreidenlaten we het Diet verzuimen.
Welk een daad van naastenliefde is
niet, als men een vriend, door
degelijke bewijzen van een neutralen
krant of een verkeerd weekblad kan
ifbrengenals men adressen verstrekt
tan de administraties van Roomsche
bladen en tijdschriften waaraan, met
boop van succes, een proefnummer
gezonden kan wordenals men zijt
'oegt bij andere protest-stei
:er een of andere schunnige
ifgemaakt moet wordenals rr
wachtkamers en salons goede lectuur
neerlegt, waaruit de bezoekers iets
goeds kuonen opdoenals men id de
huisgezinnen meer goede kalenders,
missietijdschriften, almanakken, enz.
helpt plaatsen, vooral iD die gezinnen
ir men de waarheid alleen kort en
grappige wijze onder de oogeo wil
krijgeDals men propaganda maakt en
aboDr.é's aanwerft voor de Katholieke
kranten en weekbladenals men
halven «geloofsgenoot* eens een goed
boek in handen speelt of hem den
weg wijst naar een Roomsche leeszaal,
Roomsche lees- ol leen-bibliotheek
men, wanneer men door God mcei
aardsche goederen gezegend is, de
Katholieke Pers, het Geerl-Groote-
Genoolschap, de Petrus CaDisiusver-
eeniging, enz. enz. niet alleen moreel,
ook financieel steuntals
na de H, Communie ook
hartelijk bidt voor de zegepraal der
waarheid en der zedelijkheid, voorzoo
deze door de goede Pers bevoch
ten kan worden, etc. etc
Wij leven in een tijd,
schande en een misdaad is, een zoutzak
zijn. De twintigste eeuw toch
ontzettende eeuw, welke voor iederen
Katholiek groote verantwoordelijkheid
meebrengt, immers het gaat om
toekomst, met geweldige gevolgen
geloof en godsdienst en maatschappij.
Laten we ons dan ook bewust zijn van
die verantwoordelijkheid en alle zonden
van verzuim beschouwen als
ernstige dingen.
Binnenland
Hel Kanaal.
Het «Geldersche Vallei Kanaal-plan*
leverde sinds jaar en dag een der voor
naamste argumenten in het betoog van
hen, die Amersfoort een groote en groot-
sche toekomst speldeo.
Maar sinds de Staatscommissie-Lim
burg haar rapport publiceerde, is de
kans op het graven van het welvaart-
hem
Maar dien avond was liet geluk niet
aan Johan's zijde. Hij verloor bijna
voortdurend en op zijn gelaat stond
de heftigste opgewondenheid te lezen.
Zijn medespelers troostlen hem met
het vooruitzicht, dat de fortuin hem
wellicht den volgenden dag gunstiger
gezind zou zijn.
„Ge komt immers morgenavond weer
hier?" klonk het.
..Nten," was het aarzelend antwoord,
„ik moei weg. Ik ga ergens in de
streken werk zoeken."
„Kom, blijf hier. Misschien is hier
in de stad wel wat beters voor je
vinden."
„Ik heb al overal gevraagd, maar
het was alles tevergeefs. Voor iemand,
die altijd boerenknecht geweest if
schijnt hier niets te vinden te zijn.
„Kom, wacht nog eenige dagen. Wij
zullen eens voor je uitzien, wellicht
vinden wij toch nog wel een betrekking,
die geschikt voor je is."
„Daar zou ik u heel dankbaar voor
zijn."
„Nu, kom morgenavond maar terug,
misschien weten we dan al wel iets
voor u."
in spanning verwachtte Johan den
belovende Kanaal zeer sterk vermin
derd; velen beweren zells dat er
Van de vier genoteerde oplossingeo
het actueele Rijnvaart-probleem is
geprojecteerde «Geldersche Vallei-
plan het duurste. Het vordert volgens
Commissie 60 millioen.
Later hield de oud-minister van Water
staat Dr. C. Lely voor belangstellenden
de Rijnvaart een rede, waarin hij
er de Kanaal-plannen en de hocge
kosten het volgende zeide
Iutusschen|moet worden opgemerkt,
dit verschil aanmerkelijk minder
wordt, indien volledig rekening wordt
gehouden met de werken, die in ver
band met de afsluiting en droogmaking
der Zuiderzee noodig zijn. Het ingenieurs
bureau Dwars en Verhey komt dan ook
deele op grond hiervan tot de con
clusie, dat het Geldersche Vallei-plan
oiet duurder maar zelfs eenigszins goed-
kooper zoude zijn dan dal over Wijk
J Duurstede.
Afgescheiden van een mogelijk ver
schil in kosten zal elk der eerste drie
kanaal-ontwerpcD, namelijk dat door de
Geldersche Vallei, dat over Utrecht
Wijk-bij-Duurstede naar Tlel of
Utrecht—Vreeswijk naar Tlel, volledig
aan de gestelde eischen van den
beterden vaarweg van Amsterdam n
den Rijn voldoen. De verschillen
lengten en berekende vnartijden zijn
betrekkelijk gering en de berekening
dezer vaarlijdeD is in zoo hoogc mate
afhankelijk van niet met juistheid vast
stellen verschillende vaarsnelheden
rivieren en kanalen en voorts
oponthouden bij sluizen, dat die
schillen niet den doorslag behoeven te
geven, indien andere overwegingen
toe moeten leiden, om aan een d
drie kacalcD de voorkeur te geven.
Die vaartijden hebben trouwens alleen
betrckkiDg op sleeptreincn. Voor atoom
booten, die veel sneller varen, worden
geheel anders en uit den aard der
k relatief gunstiger voor deo wal
weg met hel kleinst aantal sluizen.
de vaarweg over Vreeswijk
langs Rijn en Lek, waarbij
slechts één sluis behoeft doorgevaren
'orden tegen 3 of 4 op de overige
In dezen gedachtengaog
verwachten, dat bij de keuze tusscheD
een kanaal door de Geldersche Vallei
en een kanaal over Utrecht de belangen
dezer plaats greoten invloed op die
keuze zal uitoefenen.
Tot den aanleg van het Merwede-
kanaal toch is destijds slechts na bevi-
gen strijd besloteo, waarbij de wenscb
tot het leiden van deD Rijnvaartweg
langs Utrecht overwegendon invloed
heeft uitgeoefend en zulks niettegen
staande Amsterdam zich daartegen met
kracht verzet heeft.
Thans zijn de toestanden veranderd
i heeft Amsterdam niet alleen geen
bezwaren tegen een kanaal over Utrecht,
maar geeft het zelfs daaraan de
keur boven ecu kanaal door de Gelder
sche Vallei.
men nu Utrecht, in welke ge-
belangrijke induslrieëeu zijo tot
stand gekomen, het voordeel van on
middellijk aan den Rijnvaartweg van
Amsterdam le zijn gelegen, wederom
ontnemen Zonder bepaalde noodzake
lijkheid en die is er niet kan dit
zeker niet worden£verwacht.«
De opvatticgen van dezen deskundige
worden door vele autoriteiten gedeeld
en men zal hieruit de gevolgtrekking
kunnen maken, dat bet «Geldersche
Vallei-Kanaal pian* wel plan zal blijven
Voor Amersfoort en omgeving is 't
een tcleuptellend slot van eeD mooie
toekomstdroom.
Amersfoort
Aanteekeningen over Amersfoort
door A. F. VAN BEURDEN.
De e
e op het n
e I'trkhof,
6 Augustus 1898 werd het stoffelijk
overschot van den in bet militair Hos
pitaal overleden sergeant M. J. Pb. de
Wilde van het Ve regiment infanterie
tegen het middaguur met militaire hon
neurs en onder begeleiding van de staf-
muziek van het Korps op de Nieuwe
Begraafplaats ter aarde besteld. De
doodenakker werd daarmede
eerst in gebruik genomen.
Vechtende Retrosijnen.
Zooals men weet waren de Retrosij-
rederijkers. Het waren jongelieden,
die zich oefenden in het dichten, tuo-
□eelspelen en voordrachten houden.
Hun zinspreuk was «Uit 't wilt bloeiend*.
Dat het er nog al eens wild bij hen
toeging blijkt uit het Amersfooitsche
Criminaalboek op 4 Juni 1562. Io de
vergadering raakten Frans Henrico en
mr. Reijer Barbier aan 't bakkeleien,
zoodat de eerste bloedig verwond werd.
Dat gebeurde in de Retrosijnenkamer
op 't stadhuis op 't Hof, die de ge
meente wblwillend ten gebruik gegeven
had. Maar de Barbier kreeg 10 gulden
boete, het gilde even zooveel terwijl
men de sleutels weer al moest geven.
Men mocht niet meer bij elkander
komen zonder verlof van 't gerecht en
Schout. De Retrosijnen waren
erg rumoerig en werden in 1579 als
«ondegelijcke luijden* beschre'
verhuisden daarna in een kamer boven
de KamperbinneDpoort en war
de eersten die aan de baldadigheden
tegen kloosters en kerken medededen
Het dure jaar itfS.
In den jongsten wereldoorlog stegen
alle levensbehoeften onevenredig hoog
in prijs. In 1438 was het ook zeer duur.
Men mocht geen btood uit de stad
brengeD. De brouwers mochten
céamaal brouwen tusschen 5 Mei en
Pinksteren, om niet te veel gerst te
gebruiken. Hij die buiten graan koopt,
was verplicht dit in dc stad te brengen.
Men mocht geen bier, dat toen volks
drank was, buiten de stad leveren. Men
zette zware boeten op overtredingen
dezer verordeningen.
Iets voor Jagers.
Ia 1580 was het vei boden meer
ree hazen op een dag te vaogen.
1667 en 1702 werd bepaald, dat n
slechts drie dagen in de week op jacht
mocht gaan. Daarbij moet n
beetje geld dat hij nog over had, en
bevond, dat hij er nog juisf een week
van zou kunnen leven.
ige dagen van aiwisselend
geluk en verlies in het spel was hi
op een avond al zijn geld kwijt. Hi
vertelde dit aan zijn beide nieuwe
„vrienden", die elkaar bij deze mede-
deeling veelbeteekenend aankeken.
„Hoor eens", sprak eindelijk de een,
„wij willen je niet aan je lot over
laten. Ge kunt bij ons wonen en krijgt
behalve den kosl nog vijftig gulden in
de maand. Daarvoor behoeft ge niets
anders te doen dan te spelen."
Johan begreep hen niet, maar keek
de twee verbaasd aan.
,,Ge behoeft niets te doen," ver
klaarde de spreker nader, „dan dit
geld onder de mcnschen fe brengen.
Gij zijt een flink speler. Wint ge, dan
strijkt ge het geld eenvoudig op. Ver
liest ge dan geeft ge een van deze
bankbiljetten in betaling en laat
goud of zilver teruggeven."
„Waarom vroeg Johan.
„Ja, ziet ge, waarde vriend, wij zijn
even arm geweest als gij nu zijl, maar
we hebben het middel ontdekt om
spoedig rijk te worden. Reeds hebben
Alvorens u beslist bij bet koopen van een instrument
is het mede in uw belang ook eens te komen zien in den
Piano- en Orgelhandel
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 Telefoon no. 304
UPS SAFE-INRICHTING.
dat de geweren slecht droegen en laden
n heelen lijd in beslag nacn.
Vóór 25 jaren.
Op 9 Maan 1901 werd aan H. M.
deKoDingin en Prins Hendrik aan het
station een grootsche hulde gebracht
door de stad Amersfoort.
In Juni 1901 werd de Ambachts
school alhier plechtig geopend in 't bij
zijn van minister Borgesius, den Inspec
teur de Groot, commissie en gemeente
lijke autoriteiten.
1 Augustus 1901. Het nieuwe station
wordt in gebruik genomen.
Ook werd toen de Amersfoortsche
paardentram, thans reeds lang opge
doekt, in gebruik genomen.
Nieuws- eo advertentieblad van 28
Sept. 1901 Ia de Donderdagnamiddag
vergadering van den gemeenteraad werd
Jhr. J. W. A. Barchman Wuytiers ge
ïnstalleerd als burgemeester.
Bolwerken.
Het gedeelte van de wallen der stad
dat Bolwerk geheeten werd, w:
oud verdedigingswerk, vroeger dacht
men, dat men het met de verdediging
wel kon stellen, vooreerst met een
hoogen stadsmuur en gracht, en dan
waaneer men hier cd daar nog een
apparte sterkte bouwde door den muur
half cirkelvormig uit te bouweo. Men
noemde deze onderdcelen bolwerkeD.
Bij een beleg konden de belegerden de
aanvallers uit bet bolwerk io de flank
aanvallen en de wachters op den wal
konden een groot gedeelte rechts eD
links bezieD. Zoo spreekt men nog va
Davids bolwerk.
Wat er gedaan moest worden toen i
Prins van Oranje hier kwam.
ij November 1640.
Van Utrecht moest een vat Rijnscht
wijn komen, die Rijck Jacobs gereed
moest houden. Alle hoenderen, hazen
en patrijzen moesten op de markt aan
gekocht worden. Er werden eenige
vaste personen aangesteld om te schen
ken, in deD kelder te tappen eo de
s LANGESTRflAT 84
tnlfiliir nul m ztndii rul -:
lillin Iislpipm ii sil, kim in mil
Hebt U een
Taxi of auto noodig
volgenden avond. Alvorens zich ter we een vrij aanzienlijk kapitaal in
ruste te leggen, telde hij het kleine handen."
„En hoe legt ge dat aan?" vroeg
de jonge man eenigszins achterdochtig,
Zijn wangen gloeiden. Dat was nog
eens iels, om zonder veel werk en
moeite spoedig rijk le worden. Stel u
voor, veel geld verdienen eenvoudig
door le spelen, en dat voor iemand,
wien het spel tot een hartstocht ge
worden is.
.Bekijk deze twee bankbiljetten maar
eens even," sprak een der beide
vreemden weer.
„Ziet ge het onderscheid?"
„Neen."
„Dan zal ik het u zeggen. Dit heeft
de slaat gemaakt, en het andere
maakten wij."
johan stond verstomd.
„Kunt ge dat? En moogt ge dat?
„Of wij mogen? Niemand behalve
de staat heeft er immers schade van I
Gij geeft het geld eenvoudig uit en
verder gaat het van hand tot hand".
„En ais men weet dat het valsch is
„Hoor eens, waarde heer, als ge over
zulke dingen niet heen kunt, zeg het
ons dan liever ronduit. Dan zoeken
we een ander voor dit werkcr zijn
liefhebbers in overvloed te vinden.
En wat nu het gevaar betreft, zonder
dat ge het zelf wist, hebt ge al ver.
scheidene bankbiljetten onder de men-
schen gebracht. En wat voor schade
hebt ge daarvan gehad?"
„Heelemaal geen."
„Welnu, maak dan ook geen verdere
moeite. Voor de meerdere veiligheid
kiest ge lui, die er een beetje eenvoudig
en niet te slim uitzien. Is het geld
eenmaal door de derde of vierde hand
gegaan, dan vindt men u toch niet
meer uit, al zou er ook ontdekt wor
den, dat de bankbiljetten valsch zijn.
Wat een geluk, dat gij ons gevonden
hebt. Niets te doen dan te spelen,
nietwaar
„Ik speel zeker heel graag," ant
woordde Johan.
„Welnu, wees dan voorzichtig en
aarzel niet langer. Binnen eenige jaren
kunt ge een vermogen bijeen hebben
en van den arbeid uitrusten. Natuurlijk
verbindt ge u tot de stipste geheim
houding. Slaat ge toe?"
Een oogenblik aarzelde Johan nog.
Maar hij zag het blinkende goud voor
zich, dacht er aan hoe heerlijk het zou
wezen als hij maar niets behoefde te
doen dan te spelen, en sprak eindelijk
„Goed, ik stem toe."
„Bravo'', klonk het, en ze drukten
hem de hand; de overeenkomst was
gesloten.
kannen af en aan te brengen. Aan geen
andere tafel als aan de tafel van Zijne
Hoogheid zou Rijnscben wijn gegeven
wordep. De majoors eo hofmeesters
zouden zorgen, dat de spijs op tijd op
tafel gezet werd. De schout cd burge
meesters zullen de orde aan tafel be
en voor muziek zorgen. Wacht
huizen en poorten worden met volle
bezet, hellebardiers besteld, iantaarnen
uitgehangen en bij de poort 4 flam
bouwen geplaatst.
De koets van Zijne Hoogheid wordt
begeleid met vier of acht flambouwen.
De klokken zullen bespeeld worden.
Men zal op wallen uit de kanonnen
Z.Ex. trekt langs de Utrechtscbe
t, over Sint Joostcnsplaats, de
Roode Toorenpoort binnen, door de
Breulstraat naar den Hof en 't Raadhuis,
dan naar den Doelen. Z.Exc. vertrok
Zondag 18 Nov. door de Kamppoort.
De muurschildering tegen het Koor der
St. Joriskerk in de Langestraat.
Op 9 Juli 1901 is bij het afbreken
in een nachtwachtlokaaltje tegen de
kerk, cene muurschildering ontdekt,
metende, 2.145X3.285 M. Het eene
deel stelt voor een vereeniging der 5e
6s Kruiswegstatie, rechts de H. Ve
ronica a3n Christus den doek overrei
kende de hoofden der figuren zijn ge
schonden, wat op 23 April of 9 Juni
1579 of op 8 Maart 1580 door de beeld-
stormeis geschied schijnt te zijo. Het
andere deel, nog meer gehavend, stelt
Christus met de doornenkroon voor. De
schilderij is zoogenaamd a tempera op
den natten kalk geschilderd met lijm of
eiwit als bindmldddel. De staties zijn
met glas bedekt, dat echter bestofd is.
De Tooneclveieen. «Euripides* gaf
Zondag 1.1. in het gebouw «St. Aechten*
en liefdadigheids-uitvoering tea bate
an het St. Pancratius patronaat.
Opgevoerd werd «Arie's Offer« So-
ciaa'-Uiamatiscli spel in drie bedrijven
door Frts van Duinen.
Het was jammer dat de zaal zoo
slecht bezet was
Zondag aw. wordt echter nogmaals
een opvorr'ng gegeven. Willen dc thuis
blijvers een genotvollen maar ook een
leerzamen avond hebben, laten zij dan
Zondag a.s. opgaan naar «St. Aechten*
eo «last not least* zij steuren daar
mede een heerlijk sociaal werk.
Tot adjunct-brandmeester is be-
V/ordt vervolgd. |noemd W. Droog.
