a
Bel dan op No 42
Pianohandel S. DUIJKER
Afdeeling Radio Edison toestelfen
N.V. Middenstands-Bank
H] Adviezen voor Geldbelegging ES
Anders dan andere
ST. WILLIBRORDUS
Kantoorboekhandel
H. ELZET7AAR
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Dinsdag 8 Juni 1926 - No. 20
Veertigste Jaargang
abonnbmbntbn kunnen elke week In gun, doch opiegglng nn
ebonnement moei geechleden voor den aanvang ven een nieuw kwartaal.
Pr|i pet dtle munden (1.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10.
Alsonderllke nummers 10 et.
KANTOOR: LANQEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQM1DDAQ
ADTBRTBMTIÉH 25 cent per regel. BUl|k* tarieven voor hendel en
n|verbeid b| geregeld ad verteeren. Advertentiea moeten Dlnsdeg
en Vrijdag vóór unr worden besorgd. Een bepaalde pluta kan
niet worden gegarandeerd.
Bijtijds een zaak voorzien, is 't werk
van wijze liên.
Lectuur.
»De lezer van neutrale bladen en ge-
I schriften wordt neutraal opgevoed,
leert neutraal denken en handelen,
zoodat van zulk een mensch niets te
verwachten is voor de Katholieke Kerk
en de bevordering van Katholieke be
langen. Integendeel. Doorgaans staat
zulk een neutraal mensch gereed met
lofprijzingen voor al wat tot stand
wordt gebracht aan de overzijde, terwijl
zijn mond overvloeit van afbrekende
criliek op de daden zijner zich-opc fle
rende geloofsgenooten, die toch al een
harden strijd hebben te voeren bij hun
werken voor het goede en wier strijd
door zijn medewerking zou kunnen en
moeten verlicht worden.*
Aldus .Mgr. P. Hopmans, Bisschop
van Bredaj
Cwvc gotdt bekenden van
Jacob van Kampen.
Eoon A. 1'. VAN BEURDEN.
Leonard Nicasius, de stadstimmerman,
was van het dorp Amejde naar Amers
foort gekomen en werd den 5 Juli
1619 tot burger aangenomen en deed
daartoe eed. Op dienzelfden dag huwde
bQ alhier in de Koomsche Kerk met
IJtgen Aerts.
Nadat de OL.Vr.toren in 1650 al
door den storm geleden had, trof op
7 Februari 1651 even na 10 uren v.
de bliksem het spits, waarvan nu
dan elf Meter afbrandde en het overige
zeer beschadigd werd}: »'t welck
deerlijke en schrikbarende vertconing
voor de stad was*.
Leonard Nicasius klom naar boven
door bet luik van den bovensten looden
solder en was toen geheel door de
vurig vlammende stijlen omringd. Zflne
kleederen verzengden en hij ha-1
lijden van het smeltende lood,
hij sloeg met zijn bijl, waar 't noodig
was, het hout weg en beteugelde den
brand.
De Raad van de stad was hem zeer
dankbaar, Hij kreeg 50 Car. gulden, een
nieuw kleed en een jaatlijksch pensioen
van 50 gulden in te gaan op den dag
van den brand.
Het voorval maakte veel indruk op
de burgers en de groote Jacob van
Campen, bouwmeester en schilder, ver
vaard.gde zijn portret, dat op het Mu
seum Flehite berustte. Op het portret
staat in Lstflnsche verzen het volgende
gedicht, 't welk vertaald luidt
De toren Godts ontstack den Toren,
dus 32 jaar later, sloeg de bliksem nu
des avonds weder ij den toren. De
zoon van Leendert Nicasius, genaamd
Nicasius Lendertseooii, ook stadstim
merman, bewees wederom goede dien
sten by het blusschen en hem werd 5
Maart door de stadsbestuurders beloofd
dat zijn zoon Johannes Nicasius hem
als stadstimmerman zou opvolgen.
De toren van Barneveid en de O.L.
r.-toren van Antwerpen waren ook
door het hemelvuur aangeslagen.
Barth. van Stuyvenburg, penning
eester van de O.L.Vr.-Capelle maakte
op het voorval deze verzen
God liet een donderslag seer vreeseiyk
ons hooren,
met wolk vol vuur neer borst op
kerk en tooren
Ja, stak se beyd' in brand tegen de
awarte nacht
een Noord-Weste storm, en 'i
hagelde met macht,
Soodat een yegelyck daar stond met
schrik cn beven
En dagt dit kost de Mad en menig
mensch het leven.
Maar Gods barmhartighrijd door Syne
sterke hand
Wend Synen toorn van onz' tooren die
daar brand.
En spaart de kerk en stad miraculeus
wasragtig,
Och, zielen vreest den Heer, die groote
God almsgtig
Die door de wolken voert Syn herae!-
sche Canon
i een oogenblik bet al vernielen koo.
Mat/nas Withoos werd te Amersfoort
geboren in 1627, In i'Qn jeugd bleek
het al dat by veel aanleg voor het
teekenen had.
Jacob van Campen, beer van Ran-
deobroeck en bouwmeester
Paleis op den Dam te Amsterdam,
bezocht al eo toe^Mathias' vader
het jongmensch een toekomend
kunstenaar. Hij hielp en onderrichtte
hem en liet hem gedurende zes jr
by hem werken. Toen liet hy hem
Maar Mathias trok toen, wat in dien
tyd noodig geacht werd, naar Rome,
het middelpunt der kunst, die daar
bloeide door de gunst en den steun
van het Pauseiyk Hof en de daar wo
nende Ilaliaaische edelen. Hy was 21
jaar toen hy vertrok en bleef er 2 jaar.
De Kardinaal de Medicis, aan wien by
aanbevolen was, steunde hem met werk.
Hy leerde daar veel. Immerzeel, deel 32,
bldz. 231 en 232 beschryft, boe by daar
de beschermiog van aanzieniyke man-
men genoot, Hy ging naar Amersfoort
terug en maakte daar vele schilderstuk-
ken, die met honderden guldens be-
Hij schilderde by voorkeur stillevens,
e zeer nauwkeuiig behandeld zyo.
Zijne drie zonen waren:
le. Johannes Withoos, kreeg van rijn
vader onderwya in de schilderkunst
hij ging ook naar Rome en werkte daar
hard om vooruit te komen. Hy keerde
daarna terug naar zyn vaderland, maar
onderweg kwam er een wyziging in 't
plan en ging by naar bet Hef van
Sachsen Lauenburg, waar hy hofschilder
werd en er tot zgn dood toe verbleef.
Hy stierf lang vóór zyn vader.
2e. Frans Withoos was te Amers
foort geboren, leerde de kunst ook by
vader. Hy had den familietrek van
:n en ging naar Oost-IndiC. De
gouverneur van Cimphuizen, die van
de behendigheid van Withoos gehoord
bad, liet hem van het schip halen,
ontsloeg hem van alle verbintenis met
de Compagnie en zette hem aan het
weik. Hy kreeg ruime betaling voor
zyne «childerijen en langzamerhand
schilderde Withoos zooveel byeen, dat
hy weer naar Hoorn kon gaan om van
het verdiende stiiieijes te leven. Hy
had de wereld gezien en werd nu
kalm burger. Hij stierf er twee jaren
i zyn vader in 1705.
3e. Pie/er Withoos leerde het vak
in zyn vader en schilderde in
zelfden trant. Ongelukkig was hy
sterk en overleed vroegtydig in 1693
Amsterdam, waar hij woonde.
Een zyner dochter Alida Withoos,
de oudste op ééne na, schilderde ook
:r verdienstelijke stillevens in olie-
waterveif. Zy stond als kunstenares
•r gunstig bekend en hare schildety<
werden goed betaald.
Doch Godt Leent 't hert, (om 't bederf tMl'd werdeD. Uit zyn huweiyk had hg
te verhoeden)
Nicaes, die blust de vlam,
Hem it ff dies 'tbeeldt van Campen quam.
Hy staat er op met een vollen baard
als een krachtig man gewapend met
een bijl.
Leonard Nicasius heeft zyn helden
daad niet lang overleefd, want 4 Janu
ari 1658 ontving zyn 80 jsrige echtge-
noote al de 50 Car. gulden pensioeD.
De toren werd in 1655 weer opge
bouwd. Juist op denzelfden dag 1683,
verschillende zonen en dochters,
welke wy nog nader zullen spreken.
Hy was matig en sober, maar g
'eldig met de jicht geplaagd. Hy ve
et in 1572 uit vrees voor de nade
rende Franscben met zyn vier dochters
de stad cd ging naar Hoorn
Zyn jicht nam zoo toe, dat zyne vin
gers styf werden en hg van 1697 tot
zyn dood in 1703 niet meer kon schil
deren. Hy overleed te Hoorn, oud 76
jaar.
6 ZIJN WRAAK.
Nog stonden zijn zaken niet slecht,
daarvoor was de arbeid zijner vaderen
te wakker cn degelijk geweest, maar
hij had toch zorgen, zware zorgen. En
als er nog een paar verliezen kwamen,
die hij niet voorzien kon, dan zou zijn
toestand bedenkelijk worden.
Zijn voornaamste afzetgebied was
e- Rusland geworden in overeenstem
ming met zijn politieke sympathieën.
Hij had aan groote firma's te Peters-
burg, Warschau, Moskou, Lodz en
Odessa vaak een groot crediel moeten
toestaan. Een paar keeren had hij daar
bij schade geleden en sinds weken
reeds had hij een gevoel, dat ergens
een nieuw onheil voor zijn firma in
de lucht hing. De betalingen van de
firma Ignatius Nikitin te Lodz waren
steeds schraler geworden en evenwel
had hij het crediet dier firma vergroot,
nadat zijn agent te Lodz hem gerust
stellende verzekeringen had gegeven
over het vermogen van den Russischen
koopmam en de oogenblikkelijke ver
legenheid van dezen toevallig en voor
bijgaand had genoemd. Op zijn drin
gende aanmaningen had Nikitin hem
ten slotte drie wissels elk van 10.000
francs loegezonden, wier vervaldag
papa Taucher met een zekere onrust
tegemoet zag. Een week vóór den eer
sten vervaldag zat de koopman na
sluiting van het kantoor nog op zijn
kantoorstoel te rekenen. Daar klonk
nog de bel voor het kantoor! Zou
van de jonge heeren weer zijn hand
schoenen hebben vergeten of zijn dandy
stokje? Knorrig ging de chef open
doen. Buiten stond echter in plaats
van den verwachten bediende de tele
grambesteller-
Een telegram
Waar vandaan Ha, uil Rusland
Uit LodzTauchers hand beefde,
terwijl hij las
„Omstandigheden van Ignaz N. be
denkelijk geworden Voorzichtig.
Dementjewitch.'
Dementjewitch was de naam van
zijn agent, op wien hij zich verlaten
had. Was die misleid, ofschoon hij
sedert jaren te Lodz woonde en alle
omstandigheden kende? Of was hij
gewetenloos genoeg geweest uit vriend
schap voor den eenen den ander schade
te doen lijden? Wat kon hem nu de
raad om voorzichtig te zijn nog baten
Niets kon hij doen. Stilhouden moest
hij zich, als deze Nikitin werkelijk fail
leerde. Hij had het in Moskou reeds
Binnenland
Gemeente-finMcHr..
Het feit, dat ia den laatsten tyd i
eokele gemeenten geldeiyk verao
'oordeiyke ambtenaren der gemeente
onregelmatigheden hebben gepleegd,
heeft het bestuur der Vereeniging van
burgemeesters en secretarissen in de
provincie Utrecht aanleiding gegeven,
haar jongste vergadering aan de
orde te stellen een bespreking van de
wenscbeiykheid van meer controle op
comptabele ambtenaren der gemeente.
Naar aanleiding daarvan is, een corn
's ingesteld, om deze controle te
bestudeeren en daaromtrent
vereeniging een rapport uit te breogen.
De commissie bestaat uit J. G. A.
Batenburg, secretaris der gemeente
Soest, voorzitterTh. P. J, Eisen,
burgemeester en secretaris der gemeente
Harmeien en Veldhuizen G. J. Hunge-
secretaris der gemeente ZeistK.
Kaan Jzn., secretaris der gemeente
Amersfoort en W. Geleedst, secretaris
der gemeente Vreeswyk.
Opruiming.
Verschenen is een Koninkiyk Besluit,
'aarbij als vestingwerken onder meer
worden opgeheven de vesting Naarden
met het Ronduit j de werken aan de
Karnemelkslootde vyf batterijen ten
zuiden van Naarden en verschillende
werken van de Grebbelinie en van de
stelling in de Neder-Beluwe.
De verlaten luieterpoet.
Jhr. van Nispen tot Sevenaer werd
in het Vaticaan te Rome in afscheids-
audiëritie door Z. H. den Paus en den
kardinaal-staatssecretaris ontvangen. Te
voren had Z. H. den heer van Nispen
het grootkruis der Gregoriutorde ge
schonken en aan den secretaris der
:gatie het commandeurschap. Dc heer
van Nispco gaat naar Weenen als gezant.
Naar Chicago.
D. H. de Aartsbisschop, Mgr. H.
de Wetering, ondernam Maandag
eis naar Chicago ter bywociog van
het Eucharistisch Congres. Mgr. begaf
zich in den namiddag per auto naar
Rotterdam, om onmiddeliyk scheep
te gaan. Z. D. H. wordt vergezeld van
zyn aecretarir, den Z Ew. Heer J. v. d.
Burg. By aankomst te New-York op 17
Juni biyft Mgr. dien nacht aan boord,
om den volgenden dag per trein naar
Chicago te vertrekken, waar Z. D. H.
den !9en arriveert, een dag vóór Z.E.
den Kardinaal-Legaat Bonzano.
In de stad van het Congres logeert
de Aartsbisschop teo huize van
ZeerEerw. Heer Van Meertum, va
Orde van Premonstreit, den pastoor der
eenige parochie van Hollanders aldaar.
Mgr. volgt voor 'l overige het reis
plan, dat door het Comité voor dit Con
gres is uitgewerkt. Op 3 Juli gaat Z. D
H. te New-York weder aan boord voor
de thuisreis, en is op 12 Juli weder te
Rotterdam terug.
Ongeveer zestig Hollanders verge
zellen Monseigneur.
Havik 29 eiefoon 773 Amersfoort
Dc nieuwste uitvindingen practisch toegepast. Vraagt inlichtingen.
Accu's laden per keer en bij abonnement
Amersfoort
t Barchman Wuytiers.
Op 79-jarigen leeftyd is tc Vleuten
by Utrecht overleden jhr. J. W. A.
Baicbmac Wcytiets, die van W0I tot
1912 hc. bu'gemeotcrsambt in Amers
foort waarnam.
Burgemeester Barchman Wuytir
is een voorzichtig en bezadigd o
gisiraat, die vóór alles acht gaf op de
gemeente Aianc ëa en by wien men
niet aan boord moest komen met in-
grypende voorstellen, zooals die in een
groeiende gemeente soms noodwendig
moeten worden gedaan.
Ter herinnering aan den aaDkoop
bet landgoed Birkhoven onder zgo be-
s'.uurj tot stand gekomer, werd de
toegangsweg tot dat nieuwe stadspark
Barchman Wuytierslaan genoemd.
Voor het overige was de heer Barch
man Wuytiers wat men noemt
burgemeester van den ouden stempel,
Toegankeiyk voor ieder en steeds be
reid iemand ter wille te zyn als 't n
even kon. en onpartydig. Daardoor
popuUir figuur.
Ia 1912 ging hg heen en mr. J. C.
Graaf van Randwgck volgde hem op.
De Sociëteit Concordia aan de Lan-
straat, in vroeger dagen het club-gebouw
van wie zich in Amersfoort tot de
upper ten rekenden, wordt gelikwideerd.
Het gebcuw is met toestemming der
hypotheekhouders ondeihands verkocht,
voor ruim f 20.000,
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Qracht no. 4 - Telefoon no. 304
LIP'S SAFE-INRICHTING.
Verzekerings Maatschappijen is de Ned. Verzekerings Mij.
Verzekerd Kapitaal ruim ELF MlLLIOEN GULDEN
Zg besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke
en zwakke verzekerden. Thans worden er ZES patiënten
voor onze rekening in Sanatoria verpleegd. Ons streven
is, aan dit verplegingswerk de grootst mogelijke uit
breiding te geven. Door Uwe verzekeringen te sluiten
bg „SINT WILLIBRORDUS" helpt U ons, ons doel
bereiken. Inlichtingen worden gaarne verstrekt
door de Directie te Utrecht CATHARIJNESINGEL 48,
of bg de Hoofd-Inspectie te Amsterdam, Admiraal de
Ruyterweg 242.
buitenlander zijn recht kreeg, als de
bedrieger op de juiste plaats maar de
juiste middelen gebruikte, honderd
roebelbiljetten namelijk en dergelijke
middelen. Ja, als het in Duitschland
geweest was!
Een zekere woede over zijn ver
blindheid greep hem bij deze gedachte
aan -en verfrommeld vloog het onheil
spellende telegram in een hoek van
het reeds halfduistere kantoor.
Natuurlijk had hij een slechten nacht.
Eerst tegen den morgen viel hij in een
korte sluimeringvol benauwde droomen.
Toen hij ontwaakte was het bijna mid
dag en aan zijn legerstede stond Margot
met een tweede telegram in de hand-
Haastig scheurde hij het open.
„N. kan zich niet staande houden.
Bankroet onvermijdelijk.
Dementjewitch."
Kreunend zonk hij op zijn bed neer.
Margot zag verschrikt op hem neer.
„Papa, liefste papa," stamelde zij
en boog zich over hem heen. „Wat
scheelt u?"
„Niets niets," sprak hij barsch
en keek haar in het angstige gelaat.
„ZakenIk moet dadelijk op reis
naar RuslandHad je den jongen
Gordon of Camille Pouvel gehuwd,
eens ondervonden, hoe slecht men alsdan had ik nu een plaatsvervanger
radio-tentoonstelling te houden. Het
doel is de plaatseiyke belangstelling
voor de radio te verhoogen en nader
kennis te maken met de werking der
nieuwste toestellen. De tentoonstelling
zal daarom omvatten een afd. handels
toestellen en onderdeeleo, een afd. voer
amateurs, benevens een historische afd.
Programma voor de carillon bespe
ling op Woensdagavond van 9—10 uur.
1. De Bietebouw (Emiel Hullebroek).
2. Myne Moedertaal (L. F. Brandts Buis).
3. Een dansje (Cath. van Renes).
4. Een Babbeltje (idem).
5. Ik heb myn wagen vol geladen.
6. Wy zyn Jong.
7. Merck toch hoe sterek (Valerius Ge-
[denck clancke)
Aan U, O Koning der Eeuwen.
9. Onwankelbaar (Gezang).
■r LANGESTRAAT 84
:- Kistpipiir mil ta ztndir rird
Billis ïiitpipisf ia lil. Ilm ia rood
gehad en behoefde mijn oude, zwakke
lichaam niet aan zulk een verre reis
te wagen."
Zij kleurde en wilde driftig ant
woorden, doch een blik op zijn ver
trokken gelaat zei haar hoezeer hij in
angst verkeerde.
„Ik zal dadelijk uw koffer pakken,"
sprak zij. „U neemt toch den kleinen
gelen
»Ja-"
„Waarheen reist u?"
„Naar Lodz!"
„En komt u daarvandaan weer terug!"
„Direct zoodra ik gered heb wat te
redden is."
Na haastig ontbeten te hebben en
zijn oudsten boekhouder de zaken te
hebben overgedragen, reed hij naar 't
station. Onderweg zag hij den tele
grambesteller de richting van zijn kan
toor inslaan. Zou die een nieuwe jobs
tijding brengen Hij riep hem aan en
ontving werkelijk een derde telegram
uit Lodz.
„N. is op de vlucht, wil over Ham
burg naar Amerika. Tracht hem in
Hamburg op te vangen en zie van hem
los te krijgen wat ge kunt," seinde
Dementjewitch.
Taucher keek op zijn horloge. Het
was de hoogste tijd, wilde hij den trein
halen, die hem aansluiting aan den
Parijschen D-trein zou verschaffen.
Daarom besloot hij zijn nieuwe be
stemming op een station onderweg te
telegrafeeren en spoorde den koetsier
tot spoed aan.
Het ging alles naar wensch. Reeds
in den namiddag naderde hij de Duit-
sche grenzen. Kort voor Verviers had
hij in de coupé, dien hij eerst geheel
tot zijn beschikking had gehad, een
reisgenoot gekregen, een landsman naar
het scheen van de meest beminnelijke
voorkomendheid, en met wien hij
spoedig over alle mogelijke dingen
in gesprek was.
„Heeft u Duitsch geld," vroeg de
vreemdeling terloops.
Voor pen franc," antwoordde
Taucher.
„O wee, ik ook niet! Ik heb ver
geten bij mijn bankier mij daarvan te
voorzien. Onderweg heeft men altijd
schade met wisselen."
Toen waren zij weer op een ander
thema gekomen.
In Verviers kwam een derde reiziger
in del coupé, een coipulent heer mei
een leeren tasch.
„Ha, mijnheer Sabin." aldus begroette
hem de eerst ingestapte reiziger.
(Wordt vervolgd.)
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
R. K. Openbare Leeezaal.
De volgende aanwinsten kunnen wor
den vermeld:
Gelderblom. De electrotechniek van
den automobiel.
Fockema Andrae. Utrecht, historie
cn toekomst.
De Miranda. De gemeente en haar
nieuwe taak.
De la Salie. De twaalf deugden van
een goed onderwyzer.
De groote cultures der wereld.
Haar geschiedenis, teelt en toepassing.
Plasschaert, Muurschilderingen.
Ellens. Onze disch.
Dc Cock. Spreekwoorden en zegs-
yzen afkomstig van oude gebruiken
ta volkszeden,
v. d. Oever. Dc Hollandsche natie
>or een Vlaamschen spiegel,
v. Kaalte. Romantiek uit het kinder
leven.
Fabiuj. Staatkundige gedachten,
v. d. Mcutea. De waarheid omtrent
het Amerikaansche alcoholverbod.
Sombart. Het socialisme eo de sociale
beweging.
Merens. Over het onderzoek naar den
invlccd der dronkenschap op crimina
liteit.
v. d. Hallen. Stille uren by prirai-