K. Spaarbank - Amersfoort
Pianohandel S. DUIJKER
Afdeeling Radio Edison toestellen
Vulpenhouders
Kantoorboekhandel
H. ELZETIAAR
Bel dan op No 42
DE EEMBODE
ft. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Dinsdag 15 Juni 1926 No. 22
Veertigste Jaargang
ABONNBMBNTBN kunnen elke week In geen, doch oplegging nn
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nlenw kwartaal.
Pr|a per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1,10.
Alaonderl|ke nummers 10 et.
KANTOOR: LANQEQRACHT 28. AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQMIDDAO
ADVBKTBMTiia 23 eest per regeL WU|ks tarieven voor hamlet ra
Een ambacht is beter dan eigen be
zitting.
R. K> Drankwttr.
Da St. Jinenoveen.
Pater Ildefonsus schrijft
Gelijk reeda eenige jaten gebruikelijk,
zal de Roomsche Drankbestrijding ook
dit jaar haar noveen houden, te be
ginnen Dinsdag 15 Juni a.s.
Deze gebedsacte heeft een tweevou
dige strekking. De Katholieke drank
bestrijding en drankbestrijders willeQ
zich op die maoier vooibereiden tot
de viering van hun Patroonsfeest, den
H. Joannes den Dooper 24 Juni. En
overtuigd tevens, dat de hulp van Boven
niet kan worden gemist, willen zij door
een i xtra gebed wasdom afsmeeken.
Voor dit tweede doel vertrouwen zij
ook op de hulp van anderen. Welwil
lende medewerking wordt daartoe ver
leend door de Geestelijkheid, de Kloos
ters, de Dames Onderwijzeressen en
Heeren Onderwijzers.
Mogen dezen allen met hun gewaar-
deerden steun veel succes hebben, in
dien sin n.l. dat aan het beroep, dat
van ben uitgaat, in de Parochies, in de
Godsdienstige en Sociale Vereenigingen,
en in de Scholen, goed gevolg moge
worden gegeven.
Wij moiiveeren dien wensch als volgt:
Als wij de zaak bekijken van den kant
van het alcoholisme, dan kan
anders worden geconstateerd dan dat
deze maatschappelijke kwaal nog laDg
niet is uitgeroeid, zoodat krachtige en
succesvolle drankbestrijding nog drin
gend noodig is. Met drie woorden kun
nen wij den toestand lypeerenhet
jenever-alcoholisme tiert nog welig
het biergevaar is nog geensslns ver
minderd en het wijn-alcoholisme neemt
toe. Doch er zijn nog andere gezichts-
punten.
Nu bewereajwij allerminst, dat alléén
of voornamelijk de drankbestrijding uit
komst geven zal. Doch wel is het onze
innigste overtuiging, dat het zonder
ernstige drankbestrijding niet zal gaan,
en dat de drankbestrijding er alles toe
zal bijdragen, dat andere pogingeD zullen
lukken.
De Novene begint op 15 Juni en
eindigt met eene Algemeene H. Com
munie op den Feestdag der Geboorte
van St. Jan, 24 Juni.
Noveengebed voor eiken dag:
Almachtige, algoede God, die
de liefde als hoogste wet gegeven hebt,
zie genadig neer op bet liefdewerk der
katholieke drankbestrijding. Zegen de
pogingen, welke wij tot Uwe glorie en
tot heil van den evenmensch aanwen
den om het veelvuldig gebruik van be
dwelmende dranken, de oorzaak van
zooveel zonden en ellende, uit te roeien,
en verleen goedgunstig, dat mede door
ons voorbeeld de christelijke matigheid
in eere hersteld worde, door Christus
onzen Heer. Amen.
Onze Vader. Wees gegroet.
H. Joannes de Dooper, bid vooi
Qedenckwaerdige
geschiedenissen der stad
Hmersfoort.
Door A. F. VAN BEURDEN.
I.
Het zal nu twee honderd jaren ge
leden zijn, dat de Amersfoortsche
borghers af en toe verrast werden met
het verschijnen van een brochuurije,
dat in den trant der viugmaren of korte
historiën, de merkwaardige gebeurte
nissen van 't heden of van 't verleden
den volke verhaalde. Het werd dan
klein octavo gedrukt, voorop in hout
snede het kruiswapen der stad, en
- rondgevent, verkocht op de markten of
geleverd aan de liefhebbers,
Een van die curieuse boekskens
nog bewaard en is nu, na dat lange
tijdsverloop, nog merkwaardiger.
Het schijnt, dat de schrijver zekere
j. Plasschaert was, althans ik
uit het volgende afleiden.
Als inleiding is het vers en de beschrij
ving van Amersfoort door onzen prinB
der dichters Joost van den Vondel
opgenomer, wat zeer juist is,
ongelukkig heeft J. Plasschaert er zijl
eigen naam onder gezet.
Het boekje bevat een chroniek der
stad van 9751657, gevolgd door
kort verhaal van het inkomen en uit
trekken der Franschen in 1672 en 1673
met een kort vervolg der gebeurte
nissen tot en met 1723.
Daar het boekje zeer zeldzaam ge.
worden la, zullen wij hier een ot crzlcbt
laten volgen.
Na het bekende Vondeliaansche ge-
cht, begint de chroniek met
Anno 975. De Keizer geeft aan de
kerk van Utrecht Amuedens hoeve ge
legen bij Amersfoort, kring Gelderland,
land van Hoevelaken, genoemd Por-
bodens Graefschap.
1002. Klooster Heiligenberghs v/d
orde der Benedictijnen gesticht, genoemd
Hooghhorst bij Amersfoort.
1248. Otto bisschop van Utrecht
wijdt het hooge altaar in St. Joris-kerk
wijdt Heiligenberg om dien tijd in.
1259. Amersfoort krijgt op Siot
Olcfsdag stadrecht.
1269. Graaf Otto valt Amersfoort
n en neemt het inongenadig be
handeld.
1298. Wilhelm van Mechelen, bis
schop van Utrecht breidt de stads
rechten uit.
1340. Amersfoort met St. Joris op
Goeden Vrijdag verbrand. Stichting van
het college van Kanunnicken.
1356. Amersfoort levert op 14 Maart
slag aan Gijsbert van Meuwenrode, die
Soest verbrand en geplunderd had.
1364. Amersfoort belegerd op Sint
Margrietendag door deo heer van
Vernenburgli, bisschop van Utrecht.
1380. Het Sint Agnietenklooster ge
sticht.
1383. Het Sint Pieters-Gasthuis ge
timmerd.
1386. Zijn die van den derden regel
der Orde van Sint Franciscus alhier
gekomen.
1399. Men begint Sint Aegten op
het Spuij te timmeren.
1410. Bouwt men te Hoevelaken
slot tegen Amersfoort op de grens
het Sticht.
1411. De Gelderschen dringen den
Kamp binnen op den derden Mei en
steken twintig huizen in brand en ver
moorden enkele ingezetenen. De Amers-
foorters spraken den Hertog aan om
schadevergoeding.
1413. Nijkerk wordt stad en krijgt
stadsrechten.
1416. Men begiot het Klooster de
Birkt te timmeren.
1419. De Amersfoorters sluiten vrede
met Holland en Zeeland. Men nam de
Amersfoorters op de Zuiderzee vele
schepen en goederen af.
1420. Reijnout van Gelder belegert
Amersfoort maar moet smadelijk af
trekken.
De Amersfoorters gingen toen op
plundertocht naar Barneveld, Nijkeik,
Terschuur, Putten, Voorthuijsen, Ermelo
op 't Geldersch, maar verbrandden ook
Ede, medebrengende grooten buit. De
Gelderschen verbrandden later weer
Houten, Lopik, Amerongen en bijna
alle dorpen van het Nedersticht.
1426. Amersfoort overvallen. De
bisschop Zweeder van Kuilenburg, in
onmin met de Utrechtschen, versterkte
de stad,
1427. Belegering door Hertog Philips
van Bourgondie. De vrouwen weerden
zich zoo dapper met kokend water en
kalk, dat hij er niet in kwam. Jaarlijks op
Allerheiligendag vierde men later deze
victorie.
1428. Hij belegert Eemnes, de Hol
landers komen met schepen te Spaken
burg en nemen de stad Bunschoten in,
welke zij met garnizoen bezetten
kwamen den Hertog te hulp. Amers
foort werd berend, maarniet genomen.
1429. De Amsterdammers maken een
blokhuis, genaamd de Kat, op de Zuider
zee, kort bij de rivier de Eem. De
Utrechtschen kwamen Amersfoort
hulp en maakten een blokhuis aan
anderen kant, zoodat de Kat er
door ging.
1430. De Bisschop van Utrecht neemt
de stad Bunschoten in en sloopt alle
poorten en muren.
1439, De pest regeert in Amersfoort.
In ééu Klooster sterven 21 nonnen.
1444. Het beeldje van O. L. Vrouw
gevonden.
1455. De Utrechlsche straat geheel
afgebrand door het vuur vau den vijand.
1457. Amersfoort het Oorlog met
Utrecht.
1472. De Minderbroeders van de
Birkt komen binnen de stad.
(Wordt vervolgd.)
Binnenland
Merkwaardig getuigenis.
Ellen Forest, een bekend niet-kalholiek
schrijfster in |de vrouwenrubriek der
groote liberale kranten, bracht een be
zoek aan het nieuw gebouwde Seminarie
Hageveld en schreef daarna de volgende
merkwaardige ontboezemingen
«Ik zou alle Roomsch-vijandigen wel
wakker willen schudden, hun willen toe
roepen «Blijf niet volharden in uw
middeleeuwsche vooroordeelen I Ziet
ze doen en begrijpt, dat hier meer
achter zit dan gij denkt en iets anders
dan gij vermoedt I"
Wij hebben alleen kunnen bewon
deren. Als ik een jongen was, zou ik
bier willen zijn tusschen werkende,
denkende, biddende mannen. Zeg me
nooit meer, dat het onderwijl er slecht
Gaat eens zien naar de proefzaa!
>r wis- en natuurkunde I Ziet eens,
wat daar aao de allermodernste spps
ten bijeen is I
Naast de tradities der Kerk, leven
bier de tradities der menscben. Nog, als
in de middeleeuwen, zijn de priesters
schatbewaarders van wat de mensch-
heid wrocht.
bewaren alles, niet als booze
waakhonden, maar als vriendelijke mede
deelzame verzamelaars, trotscb op hun
schatten, die ze zoo graag laten be
wonderen.
En menschen zijn het, menschen van
vleesch en bloed, met menschelijke be
langstelling en menschelijke nieuws
gierigheid, naast hun stellige zekerheid
omtrent God en Zijn Beloften. Hier,
hen die het stigma «onverdraagzaai
kenmerkt, géén zalvende, onnaluuilijke
preektoon, géén: «Heer, ik danku.dat
ik niet ben gelijk deze* gedoe I
Deze lieden hebben iets beters dan
uiterlijk vertoon van «boven de gemeente-
staan.* Ze voelen geen bihoefle aan 'n
zalvende spreekwijs, ze kennen heiliger
living dan die van menschenstem.
Ik beb Nieuw-Hageveld gezien en
eer dan ooit ben ik overtuigd, dat
deze menschen, die zulke diDgen tot
stand kunnen brengen, de werkelijke
dragers onzer beschaving zijn. Onze
wereld is gekomen op een punt
kiezen geboden is. 'l I* nu ms
vraagWat wenscht ge voor onze
wereld Organisatie of desorganisatie,
wording of lèrwording? Aan het eind
luw staat aan den eenen kant
zwart, aan den anderen rood. Wat d&dr
tusschen ligt trekt viuchteloos rechts of
links. We moeten kiezen. En wie
wenscht nu ondergang en verwording?
Hier geldt het woord: «hoort niet (als
ge daar tegen bent) naar mijn woorden,
aar ziet naar mijn daden*.
Die daden, door de eeuwen heen,
behielden voor ons alle klassieken, alle
bandschriften, alle kunst. Die daden,
gaveD ons de Bchoone Gothische kathe
dralen.
En die daden bestreden pest en cho
lera, gaven hygiëne en scholen aan
volken, die geen van beide kenden,
gaven mannen als Couvreur (China),
Wieger en honderden anderen gelegen
heid onbekende talen te bestudeeren.
Die daden houden nu de wereld nog
eenigazios in bedwang, trachten de tra
ditie hoog te houden, die wil dat een
vrouw zich bedekt en niet in aanichijn
de gelijke is van den man.
Hun daden zijn bewonderenswaard
zie, Nieuw-Hageveld I 't Was fijn, die
bonderden frissche, gezonde jongens te
i, sportief, studieus, natuur- en kunst
lievend I
Onder den boogen, op dien
chel Angelo gt inspireerden koepel,
zsgen we hen knielen, en ons trof de
eenvoud, de deemoed, de echtheid
alles. Men zei me: die arme jongens
loopen er in ze komen er als kinderen
i kunnen er later niet meer uit*.
Leugens I Ik stak mijn licht op bi]
een der Professoren. «Er zijn er bij,
vaarvan wc terstond merken, die
net geschikt om te blijven, maar
;ijn er ook, die 't pas heel laat merken.
Maar hoe laat ook, wie voelt, dat hij
hier niet meer hoort, moet gaan. Dit
geen beroep, het is een roeping*.
Langzamerhand gingen onze oogen
open, vielen vooroordeelen als versleten
vodden al en dan stond daar alleen nog
het goede wat te doen, deze menscbeu,
het schoone wat ze voor de menscb-
held behouden en het ideaal, welks
Bare, deemoedige dragers zij
Semtle-leciuur.
Sommige menschen vinden de lec
tuur van plaatselijke, provinciale
andere bezadigde bladen niet zoo
teressant, omdat groote gebeurtenii
daarin niet zoo uitvoerig en zoo pikant
besproken worden, als b.v. in organen
der grrrroote pers: de Courant en De
Telegraaf.
Om eens een voorbeeld te noemen
er zijn in de Rotterdamsche haven
naccicele schandalen aan het licht ge
komen, die de economische fundamen-
Maas-stad totaal ondergraven
hebben en machtige Bnancieele burch
ten met ondergang bedreigen. Geweldig,
niet? En welk blad bracht de eerste
sensationeele bijzonderheden Natuurlijk
De Couranti En welk orgaan buitte
de sensatie nog verder uit? De Tele
graaf, mebeerl oplage cos.
Ziet het bladIn den rechtcr-bovei:-
hoek Is steeds in korte zinnetjes het
gewichtigste uit de gebeurtenissen van
den dag te samen gebracht en daar
leeit ge: Fraude ontdekt bij de loon
uitbetaling aan arbeiders der Rotter
damsche Havenreaerve, pag. 5.
Dan slaat ge natuurlijk aanstonds
pag. 5 op, en daar valt u een gewel
digen «kop* op «Fraude ontdekt bi)
loonbelaling*. Even haalt ge adem
dan leest men een tweeden «kop*,
in groote cursiifletters «Geknoei
bij de Rotterdamsche Havenreserve*.
Ge slikt even uw adem door en ont-
leest dan het derde «hoofd* «Een
oneerlijke walbaas betrapt*. Na er ein
delijk kennis van genomen te hebben,
dat de journalistieke bijdrage «van
onzen Correspondent* is, begint bet
eigenlijke verbaal, veel te lang om hier
over te nemen, maar waarin o.a. voor
komt, dat geknoei met uitbetaliogen
ontdekt is, doordat een walbaas van
arbeiders geleende gelden «vermeerderd
aanzienlijke rente* terugbe
door taken, welke niet waren
verricht, in de boeltjes af te stempelen.
We lezen er dan nog:
•Reeds eenigen tijd was het opge
vallen dat A.S. voor sijn doen veel te
groot leefde. Hij bad een motor flets en
maakte groote verteriogeo. De firma
Burger kan nog niet opgeven, hoe
groot het bedrag der schade is. Maar
daar de verdachte sinds Augustus 1925
er geregeld mee doorging, moet het
zeer aanzienlijk zijn.*
«Naar alle waarschijnlijkheid iz A.S.
niet de eenige, die zich op deze wij;
bevoordeelde en meente men te dor
hebben met eea handelwijze, die inde
haven is ingeburgerd,*
Het is niet mogelijk, dat na de ont
dekking van deze fraude een begin ii
gemaakt met de opsporing van een
geheel warnet van knoeierijen in de
Rotterdamsche haven.*
En wat de zaak nu geweest is?
De N.R.Crt. vertelt het in een heel
nuchter berichtje
«De tydschrjjver A. v. d. S. uit de
Samuel Muilerstraat had van drie losse
arbeiders der havenreservj kleine be
dragen geld geleend en heeft die terug
betaald door het afstempelen in de
boekjes dier arbeiders van taken, welke
zij niet verricht hadden. De firma D.
Burger is daardoor benadeeld voor eeo
bedrag tusschen de 40 en 60 gulden.
De manieren van sommige buiten-
landsche boulevard-bladen zijn nog
maar sinds eenige jaren ons land bin
nen gedrongen. We achten zulke spe
culatie op de sensatielust der lezers uil
den boozr, want door dit geweldig
opblazen van onbeteekenende gebeurte
nissen treft men niet alleen In M te
erge mate de bedrijvers der crimineele
daden, maar men wekt ook naar
□en en buiten een indruk, alsof ons
landje slechts met misdadige benden
bevolkt is.
onder controle Centrale accoonüuitjdlenft Ned. Boerenbond
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANÓEORACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur
Dadelijk ingaande rente 3ó/io
Havik 29 :t Telefoon 773 Amersfoort
De nieuwste uitvindingen prnctlsch toegepast. Vraagt inlichtingen.
Accu's Isdcn per keer en bl) abonnement
vruchtenveiling zal 52.500 vlerk. M.
groot zj)nde vellingshal zal een op
pervlakte van 3300 vlerk. M. krijgen.
De totale koiten van deze maikt-
plannen worden geraamd op f4.263.675.
Ten einde te kunnen overgaan tot
de uitvoering der plannen, waarvoor
reedz eerder grlden zijn toegeztaar,
vragen B. en W. thans nog een cicdlet
f 2.466.900.
Utrechteche Marktplannen.
Voor de uitvoering der marktplannen
Utrecht is een oppervlakte noodi|
van 433.215 vlerk. M, waarvan 409.41:
vierk. moet worden aangekocht of reeds
aangekocht is, terwijl 23 800 vlerk, M.
al eerder eigendom van de gemeente
is geworden.
Voor het veemarktterrein is
pervlakte bestemd ter grootte van 38.500
vierk. M. en zal 't toegankelijk zijn
wel van de tijde van de Croeselaan als
van die van de haven en de los- en
laadplaats der spoorwegen de hoofd-
toegaDg komt aan een voorplein, dst
ontworpen is op den hoek van de
Croeselaao en den geprojecteerden ver
bindingsweg met den omgelegden Leid-
schen weg. Langt de Westzijde
het terrein komen de hokken voor
zchspen en lammeren, terwijl het ver
dere gedeelte wordt ingenomen door
de plaatsen voor groot vee. Het noor
delijk deel van het veemarktterrein Is
bestemd voor kaasmarkt. Een groot
gedeelte van de Zuidzijde ie bestemd
voor de vestiging van de overdekte
veehal ter grootte van 50 by 100 M.
Het terrein voor de groenten-
pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Amersfoort
HET ADRES «oor al
Tevens reparatie
LANGESTRflAT 84 TEL- 528
Onderwijl-vragen.
D: sociaal democratische raadsfractie
heeft aan B. en W. de volgende vra
gen gesteld
I. Is het aan het college van B. cn
W. bekend, dat een wijziging van het
leerplan voor de scholen voor gewoon
lager ondcrwys aanstaande Is?
II. Zoo ja. willen B. en W. dan
mededeelcn of het waar is, dat in
-ergadering van schoolhoofden
secretatissen van schoolvergaderingen,
i de schoolvergadering de opdracht
gegeven een eenvoudig leerplan te
ontwerpen, dat op alle scholen afge
werkt moet worden, terwijl iedere
school voor zich zelf dit leerplan kan
uitbreiden naar behoefte
III. Indien ook dese vraag bevesti
gend wordt beantwoord, zijn dan B.
en W. niet van oordeel, dat ingevolge
de laatste alinea van art. 2 der ver
ordening tot regeling van het openbaar
lager onderwijs, in de gemeente Amers
foort, bet leerplan voor wat betreft de
eerste 4 leerjaren absoluut geiyk moet
xya voor alle openbare scholen voor
gewoon lager onderwys In het belang
dier kinderen, die van een school zon
der naar één met opleidingiklassen
worden overgeplaatst?
IV. Mocht het antwoord op vraag
III bevestigend luiden, tyn B. en W.
dan bereid te bevorderen, dat het leer
plan voor de eerste vier leerjaren van
alle openbare scholen gelijk blijft
V. Mocht het anlwooid op vraag UI
ontkennend lulden, tyo B. ea W. dan
bereid de gronden, welke tot dit ont
kennend antwoord lelden mede te
deelen
VI. Zyn B. en W. bereid het even
tueel gewyzigde eenvoudige leerplan,
alsmede het uitgewerkte leerplan van
ieder school atsonderiyk, voor den
Raad ter inzage te leggen.
Namens het verlichtiogz-comité voor
kerk en pastorie der Sl. Henrlcuspsro-
chle werd door den heer G. ter Riele,
ambtenaar van het gemeenteiyk elec-
triciteitsbedryf, aanbesteedhet maken
vau electrische llcbtleidlngen.
Ioschryvers
Lomanr, A'foort f1986 25; Bosboom,
Soest f2050; Krsuae, A'foort f2165;
Botkenoogeo, A'foort f2212; Paasche-
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort
In navolging van andere processies,
sal ook voor de Kevelaersche procestic
van Amersfoort cn Omstreken te Keve
leer voor de avondprocessle een Lof
worden gehouden.
Heeren tengere die de Bedevaart naar
Kcvelacr medemaken, worden beleefd
verzocht in dat Lof hunne medewerking
te verlcenen. Voor dat doel sal Zondags
na bet Lof, dus ongeveer 7 uur, repetitie
worden gehouden, in de Catechismus
kamer in de Elleboogsteeg.
De firma Ittmann verrijkte Amers
foort met een echten boekwinkel. Da
saak Is keurig Ingericht In den voor-
maligen winkel van Valkhoff. In de
kunstvitrine exposeert onxe stadgenoot
Nicuweg een mooi doek.
De Kamer ven Koophandel en Fa
brieken voor de Geldertche Vallei ral
een openbare vergadering houden op
Wocoadag 16 Juni a.s. 'a middags te
3 uur ia net gebouw der Kamer aan
den Arnhemschen weg.
De agent van politie pruimt 8.Z.K.
dag, Wcesp f 2300Buureo, A'foort
f2315.65; Veimeulen, Woerden f3426.
Programma voor de Carrillonbespe
ling op Woensdagavond van9—10uur.
De lof des Vaderlands, W. Staring.
De Kleinste, Jos. Beltgens.
De Nederlanden, L. F. Brandts Buys
De Nacht.
Wilt heden nu treden, Valerius Gedenck-
clanck.
Jan Hennerik.
De Ruiter, Viothe.
Rex clemcntisaime, Ketk-hymme.
Dank nu allen God, Gcsang.
Tot ontvanger der directe belastingen LOU IS DOBBELMANN
cos. alhier, is benoemd de beer Worst, ROTTERDAM
thans te Tiel in bediening. wordt Vri|dag a.s. vervolgt
Wal gaf alsanKvoord d'aijflnlwn pJi'Ke?
Ja' BiZJUlgaenjilt mee accoord.
OmdafdieJt zeg fielals manvanposifie.
Nog langer Itieanoudl dan andere aoorf
