21 April a.s.
i. K. Spaarbank Amersfoort
3ianohandel S. DUIJKER
Duplicator Astoria
(antoorboekhandel
H. ELZET7AAR
Bel dan op No. 42
21 April: Emmabloemdag
DE EEMBODE
R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor
Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 19 April 1927
Een en Veertigste Jaargang
No. 6
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQMIDDAO
AdvertentiEn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld adverteeren. AdvertentiEn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór
Suurworden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Als de dood het einde was van alles,
zou dat een te groot voorrecht voorde
slechten zijn.
Over Sint Joris.
door A. 1'. VAN BEURDEN.
De Fransche revolutie met hare be
loften van vrijheid, gelijkheid en broeder
schap, eene leuze, die in de practijk
alles behalve toepassing voDd, bracht
in alle landen groote veranderingen.
Haar vurige adem verschroeide de
ouderwet8Che Staatsinstellingen, deed
de Konings- en Vorstenzetels in vlam
men opgaan cn vernietigde de oude
heerlijke rechteD, die als vastgeroest
schenen in het maatschappelijk leven
der buitenlieden en bet soms geheel
beheerscht hadden. Ook verdwenen de
gilden met bun goed overlegden maar
erg bindenden invloed en werd de am-
bacbts- en winkellersstand in eens van
het beschermende stelsel in een stelsel
onbegrensde mededinging op elk
gebied geplaatst.
In Holland en 't Sticht streed men
bovendien nog een anderen strijd op
Slaatsgebied. De patlij der vooruit-
strevenden, die alle heil vetwaChteo
van samentrekking van het Staatsgezag
onder toezicht vBn het Volk en de
Orangisten, die slecht van de oude
toestanden konden afstappen en weer
terug wilden naar 't oude, bekampten
elkander overal. Dï vertegenwoordigers
van het gebeele volk waren aldus in
twee partijen gescheiden.
Totdal een der beide, die der anti-
stadhouderlijken, een greep naar de
macht deed en de aodere partij over
rompelde.
Men was in het voorjaar vbo 1798
op 22 Januari bijeen, toen de voorzitter
der volksafgevaardigden eenvoudig de
toegangen tot de vergaderzaal deed
sluiten, de voornaamste tegenstanders
in arrest deed stellen, de commissies
aanvulde met lieden, die van dezelfde
kleur waren als de meerderheid, dus
ook met anti-stadhouderlijken, en ver
klaarde dat deze vergadering alle macht
in de Republiek bezat, welke opnieuw
ingericht werd met gelijk recht voor
allen. In April werd er een ni
Grondwet voorgelegd, gestemd,
genomen bet land in acht departe
menten verdeeld, elk departement
zeven kringen onderverdeeld. Dat w
met de snelheid van den storm gebeurd
en de stadhouderlijke partij had hare
biezen moeten pakken, geschrokken als
ze was van de kordaatheid harer tegen
standers.
De nieuwe staatsregeling bevatte ook
enkele bijgevoegde of additloneele arti
kelen, die niet nalieten veler gemoederen
in beweging te brengen.
Men was in de Vereeoigde Neder
landen zoo zeer gewend aan de sup-
prematie van den Staatsgodsdienst, dat
men zich moeilijk kon voorstellen, dat
andere gezindten ook rechten bezaten.
De Staatsgodsdienst was twee eeuwen
lang tyranniek opgetreden, had alle
Roomscbeo, zelfs de naverwante Luther-
schen, Remonstranten en Doopsgezin
den, zoo stelselmatig uit alle ambten
en betrekkingen geweerd, hunne bede
huizen in beslag genomen, hun gods
dienst tot in de schuilplaatsen vervolgd,
zoodat het volk uit gewoonte meende,
dat het aldus behoorde. Maar
bovengenoemde artikelen kwam
een glimp vat de oude ontnomen
rechten opgloeien.
Alle kerkgebouwen en pasloriehui
der Staatskerk, die vroeger aan andere
kerkgenootschappen ontnomen
welker stichtingskoslen dus niet
eigen kas der gemeente betaald
werden onder beheer van het plaatselijk
gezag gesteld, om binnen zes maanden
na aanneming der Staatsregeling daar
over in overleg met de kerkgenoot
schappen te beslissen. Waar men dus
eene meerderheid van Roomsch Katho
lieken had, konden zij hunne oude keik,
die gewoonlijk de grootste was, terug
ktijgen tegen taxatieprijs. Men stelde
het beginsel op, dat die kerken eigen
dom der gehttlt gemeenschap waren en
dat de meerderheid, welke er oudtijds
recht op gehad had, maar van dat
recht ontzet was, de kerk terug kon
krijgen, mits daarvoor de andere bur
gers een som uitkeerende. Zij moesten
echter de kerkeo onderhouden, terwijl
de torens volgens het Fransche beginsel
gemeente-eigendom werden.
Er moesten overal maatregeten ge
nomen worden om die besluiten door
Emmabloemdag
Geeft gul en
met vreugde
nootschap eene opgave van bet aantal
leden gevraagd werd. Er zou eene der-
kundige schatting der waarde, eene
opgave van de onderhoudskosten ge-
agd worden.Dan zou nog een voorstel
eten volgen van een vei drag, terwijl
eindbeslissing bij niet overeenkomen
i den Staat bleef.
Voor den nieuwen staat van zaken
moest ook een nieuwe Gemeenteraad
zijn, die te Amersfoort door de stem
hebbende burgers spoedig gekozen werd
geïnstalleerd, door eene commissie
uit de Utrechtsche regeering, In de
-gadering van 23 Juli 1769 alhier
werd besloten ieder Kerkgenootschap
te schrijven om het aantal lidmaten
op te geven, ten einde over de zaak
kunnen oordeelen,
De Raad vroeg daarop aan de Regen-
St. Joris volgens de artikelen
oornoemd eene opgave der jaarlijksche
heisteilingskosteo over de laatste tien
jaren en de baten, lasten en schulden
der Kerk.
Vijf dagen na het verzoek was door
de regenten, al een uitvoerige stand
igediend. De gewone kosteo van
selaar, timmerman, leidekker, smid
b-droegen door elkander gerekend per
jaar 1300 gld. De jaarlijksche inkom
sten 500 gld.
Nu moest de kerk nog getaxeerd of
geschat worden. Daartoe werden be
noemd Anthonie van Beek, timmerman
Willem van Eede, loodgieter; Jactbus
van Huijsteen, timmermanAnthonie
de Jorg, metselaarPhilip Menke,
;elaarWouter Wouterus Pul, n
laar; Dirk van Schendel,
hunne beste kennis
jchap op een matige wijze
deeren, het gebouw der gewelfte, de St.
joris kerk met de huizingen, daaraan
bchoorende, zonder toren, klokken,
klokkenhuis.
Den 6en October 1798
taxateurs klaar met hun werl
ooit, dan liepen hier de waardeeringen
sterk in twee wegen uiteen.
Van Eeden, Pul, van Huysteen schat-
n ze op de minieme som van 4000
gld-, de Jong, van Beek, van Schendel
op twintig duizend gulden, dus vijfmaal
zoo hoog als de vier eerste, zij r
klaarden hun lage waardeering mei
ijzen de jaarlijksche groote uitgaaf
de 1300 gl. Men heeft daar lang
breed over geschreven,
zeker was vierduizend gulden veel te
weinig. Na her en der gereken kwam
ten slotte tot eene som van f 10000,
tvan ieder Kerkgenootschap
deel kreeg, ook de bezitters der Her
vormden.
opgemaakt
van het aantal ledematen der verschil-
lendekerken, waaruil het volgende bleek
Gereformeerden of Ned. Hervormden
4835 zielen krijgen f5116
de Roomsch Katholieken, Elleboog,
2024 zielen krijgen f 2141,10
de Roomsch Katholieken, Zand, 1744
zielen krijgen f 1845
de Lutherschen 225 zielen krijgen
f238;
de Remonstranten 31 zielen krijgen
f32,16;
de Clerezie op 't Zand 82 zielen
krijgen f 86,16
de Clerezie Seminarie 82 zielen krij
gen f 66,16
de Joodsche Gemeenten 429 zielen
kiijgen 1453,2;
De stad totaal 9452 zielen f 10000.
De Ned. Hervormde gemeente moest
e som met aftrek van f5116 in vijf
termijnen betalen, aan de anderen over
die regeling werd gerc (juestreeid
protesteerd.
Het slot der gehcele beweging was
it men, naar men uit de gevoerde
correspondentie meent te
maken, het geheele plan met taxatie
en ultkeering is uitgesteld, verdaagd,
de lange baan geschoven en in
rumoer der tijden vergeten,
de Kerk, de groote Sint Joris is er
gebouw aangaat, iu die 130 jaar
te voeren, waartoe van ieder kerkge-| beter op geworden.
Der Zuiderzee begin
en einde,
Het einde der Zuiderzee schijnt bin-
:n afzienbaren tijd gekomen.
Reeds organiseerden onze spoorweg-
aatschappljen uitstapjes, om toeristen
laten zien, hoe verrassend ver de
Zuiderzeewerken gevorderd zijn. En
credieten der schatkist staaD
ingenieurs en waterstaatsbouw
kundigen 'oe, krachtiger de demping
ter haud te nemen, die op een bepaald
tijdstip een nieuwe provincie aan het
land der elf gewesten zal toevoegen.
Toch waarschuwde nog onlangs een
schrijver in een brochure tegen de groote
gevaren, welke de demping drr Zuider
zee met zich zal medebrengen. Hij is
niet de eenige, die schriftelijke waar
schuwingen ten aanzien van de Zuider-
heeft geuit. Haar begin en haar
de schijnen met dergelfke verschijn
selen gepaard te moeten gaan.
Midzomer van het jaar 4 na Chr.,«
melden de Friesche kronieken, »oni-
sprong omtrent tien treden van den berg,
dien men bet Rode Clif noemt, een
vurige vlamme, drie dagen dureode. En
den vierden dag daarna kwam daar
groote Draak uit vliegen, die zich
boog in de lucht verhief tot een
verschrikking van velen. En nadat hij
rent een half uur zich zoo hoog in
lucht vertoond had, is hij weder
nedergedaald, vliegende in de aarde,
hij uitgekomen was en is daarna
weder gezien.*
Ofschoon het niet uitdrukkelijk ver
meld wordt, blijkt toch uit latere be
tichten, dat men de vuurvlammen van
i Roode Klif de hooge kust ten
D. van Stavoren, die ook thans nog
het oog valt als men met de
boot van Enkhuizen reist als
leeken van de ondermijning des bodems
heeft beschouwd. Anno 155 is de vurige
put weder opengebroken sen brandde
zeer vreesclijk acht dagen lang.«
Ofschoon er een onderzoek werd
gesteld, wist men niet wat dit wez
mocht.
Anoo 230 brak het vuur in den put
opnieuw uit en brandde elf dagen angst
wekkend hoog. Hertog Tito beval Stavo
drie dagen brandt ffering te doen en
hem wetenschap en raad te vragen,
daar de inwoners zeer bevreesd en
ontstoken waren. Stavo gebood, drie
kruiken zout water uit de Noordzee te
halen en dat door een gewapend ridder
de vlammen te laten werpen. »De
Duivel kon licht genoeg zien, dat het
land door den slag van het water ge
weldig ondermijnd wordende, de Noor-
sche golven daar welhaast baren loop
Omstreeks 516 leefde Ivo Hoppers,
die veel land tusschen Stavoren en
Hoorn bezat, sdewelcke tot desen huydi-
gen dage noch Hoppe genoemt wor
den.» Zijn dienstmaagd, water puttende
uit aseeckeren Dobbe* (poel) kreeg
levenden haring in den emmer, waarop
de slimme Ivo, denkende aan een
ipelling van Stavo, dat op het
:en koude materie zou volgen, haastig
:ijn landerijen verkocht. Den 12en Juli
808 liet Iglo Tadema een put graven
in zijn hof op het noorden van deo
Creil. Hoe diep ze echter ook groeven,
kwam geen water in. Daarom lieten
het werk drie dagen staan. Toen
Iglo den vierden dag eens in den put
keek, hoorde hij daarbinnen een vri
Ijke stem en het geroep: Vlied
land Vlied van dit land U Hij zag
weinig water in den put komen,
ar ofschoon de ladder er nog stond,
had hij weinig lust af Ie dalen. Hij liet
echter zijn zoon, die de stem nie
hoord had, een emmer van het
scheppen. Zij bevonden, dat het
vas als pekel, waarop Tadema zeide
•Des afgods profetie van den vurigen
put zal nog nakomen want al dit land
ees ik zal zee worden.*
Toen eerst vertelde hij zijn
het vreeselijk geroep maar verbood hem
er iets van aan anderen te zeggen waarop
hij den put liet toesluiten. Iglo Tadema
stierf drie dagen later maar zijn zoon
Jouke was verstandig genoeg (al zijc
land te verkoopen en zich in het hoogt
Gaasterland te vestigen.
In 1170 wordt voor het eerst melding
gemaakt van de Zuydersee. Toen z
er sdoor tempeesten en onweder* zul
hooge vloeden uit de Zuiderzee ge-
loopeo, dat het land tot Utrecht
stroomd werd, en men bij de muren
van deze stad veel zeevisschen ving.
De verdere uitbreiding van de Zui
derzee schreef men vooral toe aan de
doorgravingen, die de monniken in de
duinen maakten voor de afwatering van
hun landen. In 1204 zijn die van Hol-
ckama daarmede begonnen. »Twelk
also bij haer begost was, is bij anderen,
welcke ook gelijcke plagen (door het
water van het Vlie en den IJsselstroom)
onderworpen waren, caghespeelt.e Hier
door kreeg de Noordzee vrij spel om
binnen te dringen, en beeft die gaten
en engten allengs grooter gemaakt, om
later het geheele land te veroveren.
Toch wordt er van het jaar 1255 nog
gezegd, dat men te voet van Stavoren
naar Enkhuizen kon gaan. In betzelfde
jaar duikt het verhaal van den haring
den slimmen landeigenaar weer op.
leefde toen een heerschap tusschen
Stavoren en Enkhuizen, Hartman Ga
lama geheeteo. De West Friezen wilden
gaarne 2ijn landen, die aan laatstge
noemde stad grensden, koopen, maar
Galama wilde ze niet missen. Óp een
wandeling vond hij echter in een dobbe
put een haring drijven. Daar hij een
istandig ca scherpzinnig man was,
•greep hij dat het land van de Noord-
e onderloopen (ondermijnd) was. Hij
schrok, maar toch niet zoo erg, of bij
hieid rijn ontdekking verborgen
de dobbe toesmijten. Hierop
hij beter doen heeft bij zijn
aan die van Enkhuizen en de West
zen verkocht, met ook al zijo be
zittingen, die daaromtrent lagen. Ver
volgens heeft bij nieuwe landerijen aan
gelegd, meest in de nabijheid van
Koudum, dus op zeer hoogen zand
grond, zwaar dat geslagt alsnog baar
iste principale eifUnden heeft liggen,
ant bij vreesde, doordat hij de bering
daar vond, dal nu des Afgodts
oude Prophetic nog geschieden e
komen zoude*. De Friesche edelman
heeft goed gezien.
Moge het ons geslacht gegeven zijn,
uvo's voorspelling ongedaan te maken.
Gemengde Berichten
onder controle Centrale accountantsdienst Ned. Boerenbond
Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit d.d, 14 Maart 1913, no. 68
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot I uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur.
Dadelijk ingaande rente 3®/ro pCt,
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Kassier: Amsterdamsche Bank.
PIANO'S - ORGELS - MUZIEK
RADIOTOESTELLEN
Krommestraat 65, Havik 29, Amersfoort, Telefoon 773
De directeur van den Keuringsdienst
i waren te Zutpheo heeft bekend ge
maakt, dat in het gebied Zutpben een
geval van miltvuur werd geconstateerd
bij een man, die zich bij het scheren
had ingezeept met een pas gekochte
scheerkwast, welke bij onderzoek rij
kelijk bezet bleek te zijn met miltvuur-
sporen. De scheerkwast, vervaardigd
van vaikenshaar was gekocht van
rondventenden marskramer.
Men koope dus geen scheergereed
schap aan de deur.
Te Hilversum nabij den spoorweg
landde een militair vliegtuig uit
Soesterberg, bestuurd door den
luitenant H. J. Krab en met a!
nemer den mecanicien-sergeant Engelen
burg. Het vliegtuig bevond zich in eeD
mistbank en de inzittenden meenden,
dat de motor niet in orde was. Zonder
ongelukken of schade landde het vlieg
tuig op de Driestgronden. Het werd
later gedemonteerd en naar Soesterberg
overgebracht.
Door mevr. de wed. G. Martens-
Verder onlangs te Utrecht overleden is
een belaogrijk bedrag aan legaten ver
maakt ten behoeve vbo liefdadige in
stellingen te deser stede, in het bijzonder
aan de Ka'holieke Missies en aan
in het leven te roepen Stichting
behoeve vao Ouden van dagen,
welke Stichting zal worden genoemd
Mattms-Verder-Stichliog*.
Uit New Jersey wordt gemeld dat
aldaar een electricieo in contact kwam
stroom vbo tienduizend volt
bij viel dertig voet en belandde op
draad met een lading van drie en dertig
duizend volt en viel toen met brandende
kleeren op een snel wentelden generator.
Veertig minuten later opende hij de
oogen cn vroeg wat er gebeurd was.
Hij dankt zijn leven aan de heldhaftig
heid van een medearbeider, die hem
den generator aftrok en de vlam-
doolde.
De aardbeving te Buenas-Aires,
werd behalve in Chili ook in Argentini
gevoeld. Te Mendoza zijn ettelijki
huizen ingestort, twee persooen gedood
en omstreeks vijftien gewond. Te
Buenos-Aytes en in andere steden,
waar de schok werd gevoeld, zijn geen
slachtoffers gevallen.
Naar men uit Hankou in China
meldt, Is in de provincie Hoenan
«boeren-bond* er mee bezig een nieuwe
verdeeling van de gronden tot stand
te brengen. De nieuwe verdeeling
schiedt op gewelddadige wijze, n.l, door
:t doodslaan van de huidige eigenaren.
Ock in alle steden In Hoeman worden
afschuwelijke wreedheden bedreven.
Thans heerscht daar de gruwelijkste
m van bolsjewistisch schrikbewind.
Wat echtgenooten allemaal bezitten
moeten volgens Pater Abraham A Santa
Clara,
Echtelieden moeten goede tanden
bebbeD, want zij moeten dikwijls harde
noten kraken of door een zuren appel
bijten.
Echtelieden moeten goede vingers
hebben, want zij moeten dikwijls iets
door de viogers zien.
Echtelieden moeten goede ruggen
hebben, want zij moeten dikwQls veel
kunnen dragen.
Echtelieden moeten goede magen
hebben, want zij moeten dikwijls harde
brokken slikken.
Echtelieden moeten een goede lever
hebben, want er kruipt hun dikwijls iets
daarover. Echtelieden moeten goede
voeten hebben, want de schoen wringt
hun dikwijls op vele plaatsen.
Bij het stoppen voor de spoorbrug
te Zwolle van de stoomboot, plaatste
de 41-jarige kapitein Heukels In onacht
zaamheid zijn voet in den staaldraad
dien hij zelf bediende. Een been werd
hem geheel afgeknepen. Hij is naar
het ziekenhuis te Zwolle overgebracht.
De 39-jartge vrachtrijder G. Kamp
buis uit Ootmarsum had bij het opladen
boomen bij de halte Rossum het
ongeluk te vallen. Hij kreeg een boom
op het lichaam en werd met
wendige kneuzingen naar het Ziekenhuis
vervoerd, door een juist passeerende
autobus. Daar is de man overleden.
Hij laat een vrouw en vier kinderen
Kost thans slechts 115.—
Vraagt vrijblijvend demonstratie in den
LANGESTRflAT 84 TEL. 528
Uit den Omtrek
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
Uroote Attractie
op huize Nederberg hoek Utrechtsche
en Vlasakkcrweg
Degene die raadt het aantal Emma-
bloempjes gehecht op de vlag in den
luin krijgt een verrassing naar keuze
ter waarde van f 10.
De uilslag zal In alle Amersf. c
worden bekend gemaakt.
SOEST
Evenals Amersfoort heeft ook Soest
het twijfelachtig voorrecht bij de a.s.
veikieziDgen neven de ofiicieele candl-
datenlijst der R. K. Staatspartij nog
lijst te hebben waarop eenige Katholieke
candidaten buiten verbvnd der R.
Staatspartij paradeeren.
In vetband hiermede vernemen
dat de actie, gevoerd door eenige per
sonen, om buiten de bestaande R. K,
Kiesvereeniging, de eenige vereeniging
die volgens de inrichting van het
Katholieke openbare leven in deze de
beslissing heeft, candidaten te stellen
voor de a.s. Gemeenteraadsverkiezing,
door de geestelijkheid van deze plaats
ten zeerste wordt betreurd en princi
pieel afgekeurd. En wel omdat deze
ictie nu en in de toekomst groote
cnade toebrengt aan de noodzakelijke
eenheid het hoogste goed der
Katholieke partij, een ware anarchie
schept op het terrein vatt het openbaai
Katholiek politiek leven eu oneenigheid
brengt tusschen geloofsgenooteo.
In de Nieuwe Steeg is door onver
klaatbare oorzaak de luxe auto van deo
De B. te Baarn, te water gereden.
In de auto waren gezeten de heer De
B. en dochter, alsmede de heer J. uit
Hilversum, die aan het stuur zat. De
heer J., die verschillende ribben ge
broken heelt, is naar het Ziekenhuis te
Baarn vervoerd. De beide andere in
zittenden waren ongedeerd. De auto Is
nagenoeg geheel vernield.
Naar men meldt gaat het met de
aansluitingen van het gasbediijf uit
stekend. Er zullen ongeveer 1000 aan
sluitingen direct gemaakt worden en in
den loop van den tijd zal het vermoe
delijk doorgaan met nieuwe aanvragen.
Er was gerekend op 800 aansluitin
gen, zoodat er nu reeds ruim 200 meer
t stand zullen komen.
Op 2 Mei a.s. zal 't gasbedrijl in
werking worden gesteld en zal er tevens
op 2, 3 en Mei a.s. een tentoonstelling
plaats hebben in de Rembrandtzaal,
georganiseerd door de Vereen. »Soest
Vooruit* Kookdemonstraties zullen wor
den gehouden, zoodat men te zien krijgt
wat er al zoo met gas kan worden
bereikt.
Op deze tentoonstelling kan men zijo
toestel dan ook heel gemakkelijk uit
zoeken. Ook is een toonzaal aanwezig,
waar verschillende toestellen zijn ten
toongesteld, alle van goede fabrikaten.
Men verzocht ons er de aandacht op
te vestigen om vooral de hooldkraat),
welke op de dienstleiding is aangebracht
niet open te draaien, duar er a.s. Don
derdag lucht in dc leiding is geperst.
Gebleken was, dat verschillende per
sonen de kraan open hadden staan. Op
iedere kraan, op het vierkant waar de
sleutel in past, is een sleuf. Deze sleuf
t dwars op de leidiag zitten, dus
t niet omhoog wijzen. Zoo er Ura-
zijo, die niet goed gesloten zijn, of
neer men denkt, dat dit niet het
geval is, wordt men verzocht de directie
van hst gasbedrijf hiermede in kennis
te stellen, .kantoorhoudende Lange
Brinkweg.
S0E8T0IJK
Het bestuur van de Stichting Marien-
burgh heeft benoemd tot nieuwe leden
deo Zeereerw..heer H. J. Mülder, pastoor
der parochie Maria Önbevl. Óntv. en
Jsc, Benschop en Job. v. Scbadewij