N.V. Middenstands-Bank H. ELZENAAR DE EEMBODE R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 16 Aug. 1927 - No. 40 Een en Veertigste Jaargang Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAQMIDDAO Advertentie» 25 cL per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd Zijt gij niet geroepen tot groote dingen, doe dan de kleine getrouw. Bioscoop. Ia den strijd om de wssrde en dt roeping vsn de bioscoop hooit nier- veelal, v.o, door vurige vrienden, de bewering vooropstellendat de bios coop een eigen roeping heeft te ver vullen in het overbruggen van nationale grenzen en in het voorbereiden van een ernstige sociale nivelleering. Het is daarom niet ongepast even te onderzoeken hoe het vanuit sociaal en ethisch standpunt, met de film gesteld is. Het feit dat alleenstaande en voor namelijk in de laatste jaren bewonderens waardige pogingen uitzondering maken op de algemeene regel, zal trouwens niet vermogen te wijzigen den alge- meenen indruk: dat de film schuldig is aan sociale ophitsing. Want, zoo beoogt de geleerde Jezuiet Fr. Mückermann in 't tijdschrift liooger Leven, kan men sich iets méér leugen achtig denken dan de in elk klnostuk klassieke uiterste tegenstelling van karakters Alleen tegenovergestelde zwBrt-wit-karaktcrs laat de film op bet witte doek spelen. Het zijn omgekochte misdadigers, deernen, duivels, lamme ren van onschuld of engelen. Middel maat bestaat niet. Die Ijkt trouwens te vervelend en dus onbruikbaar voor de film en bij het z.g.n. kinopubliek balen alleen de allerscherpste tegenstellingen het ge- wenschte succes. Deze tegenstellingen vindt het publiek steeds uitgewerkt in zijn dagelijksch leesvoederde schund- of colportage- litteratuur. En de film laat diezelfde tegenstelling in beeld op het witte doek spelen. »Zoo is bet leven. Zoo rolt de levensfilm reëel af op de werelds aldus luidt het primaire be sluit van den niVcven en kritieklooxen klnobezoeker. Hij heeft het zwart op wit gelezenhier wordt het zwart en wit vóór- of nagespeeld I,.. De gewilde en bewuste veralge- meening van de schijnbaar het leven beheerschende tegenstelling, lusschen arm en tijk, sociaal machtigen er sociaal machteloozen, is het tweede groote bedrog van de film. Kurt Moreck schrijft gevat in zijn sSittengeschichte des Kinoss«Armoede en rijkdom komen in de film tot hun treffendste uitdrukking bij de bewoners van voor- en achterhuis, van belétage en portiers loge, en niets blijft den toeschouwer gespaard, bier van de meest verre gaande verwordiog, en daar van de volmaaktste onschuld. Daar alle raffine ment, stoffelijk en geestelijkhier roe rende simpelheid Speciale voorliefde koestert de film voor den rijkgeworden parvenu, de ideale type van den kino- mensch en de glorievolle inkarnatie van zijn machtsdroomzijn voorbeeld wanneer de kinohabitué nog energie bezit, een voorwerp van nijd wane hij heeft aanvaard moedeloos naast weg te blijven liggen.* Het gevaar beslaat hierin dat de kioo aan zijn publiek hel bestaat meestal uit niet- of halfontwikkelden een valsche voorstelling van de klas dei z.g.n. rijkelui bezorgt. De toeschouwei immers komt meestal niet in de gelt- genheid zijn indruk door eigen waar neming aan de waarheid te toetsen. Zijn vooroordeelen worden aldus ver sterkt, afgunst en nijd worden opgc wekt. In proletarische kringen wo;dt gaarne aangenomen dat de tijken en xwelgersleven leiden, en de film beves tigt door zijn «fotografische* voorstel ling, dat valscbe oordeel. Het kino publiek ziet dan hoe «boven* wordi geleefd.. Opdat dit alles nu drastisch tot zijl doei zou komeD, moeten de armei natuurlijk als brave en vlijtige luidje afgeschilderd worden. Ze hebben hei erg slecht; ze worden uitgebuit. Hui loon is te gering. Ze zijn braaf e: trouw, bescheiden, kuisch, eerlijk, totaal in tegenstelling met de rijken. De rijke! zijn meestal zedelijk aangetast. Ze be minnen hun echtgenooten niet, wan' ze hebben vooral het geld gehuwd. Ze leven in oneenigbeid met hun kin deren, die trouwens leven sooals zij zelf d.w.z. vrij hun gang gaan. Hun dochters loopen rond hun zonen maken schuld, vallea ia de handen van w keraars en verkwisten het vaderlijk v mogen tot de groote krach komt een kogel eind aan alles stelt. En wie lijdt door dit alles Natuurlijk de armen. Aldus worden de feiten in de film irvalscht. Gewis, dergelijke zaken komen voor in bet leven. Doch de film vergeet stelselmatig te vermelden wat eiken dag wordt gedaan om dat euvel uit het leven te weren. De vlijtige er plichtbewuste burger speelt nooit een rol in de film, zelfs niet voor zoover vinden is op de plaatsen waai defitmgeschiedenisonvermijdelijkspeelt; lustzalen, in dansgelegenheden, in ban dietenkelders, gerechtzalen en tucht Op dit terrein ligt oog een uitgestrekt missieveld voor filmdichters en kino- industrieelen. Laten ze ons uit de schijn wereld van de hedendaagsche film Ir wereld der werkelijkheid komen. De aloude raad te gri|pen in bet volle leven is ook interessant voor de film, althans wanneer eerlijke menschen er arbeiden. Dr. Schaepman. Bij de onthulling van het Dr. Schaep- ar-monumcDt heeft de herder di i parochie Tubbergen, pastoor Antor.y Waanders, de fi„uur v*n ouzen groot.-r nanC'pator schoon ge' -.ketd. Na een d chterlijke inleiding vroeg hij Wat is liet gevoel, dat heden hier, it zijn kleine geboorteplaats, op dezen hoogen esch, ons allen deed sanienko- nen, ons rondom dit grootste monument ■creenigt? Ik meen niet beter te kunnen woorden dan met de woorden van den grooten Doctor zelf, de slotwoorden van zijn laatste openbare rede bij het standbeeld van Mgr. Hamer te Nijine- :il in 1902 „Alle ware grootheid is het gemeen bezit van geheel het volk. Dat is zijn teerspijs, zijn wijn van vreugde en kracht op den tocht door de historie! O, mijn klein, mijn gelukkig, mijn glo rievol Vaderland! U geeft de Almachti ge God die gave der waardeering, die de grootheid uwer kinderen huldigt en viert. Daarom zijt Gij ons groote Va derland! Gij verstaat Uwe kinderen, wat taal des geestes zij spreken, als zij spre ken van geloof en liefde, van moed en kracht. Gezegend zijt Gij, mijn Vader land!" Ja, huldigen en vieren, eenparig, dankbaar, geestdriftig, de grootheid van n onzer grootste mannen dat is al ons bezielt, wat ons dringt en drijft. Een waarlijk groot man want ja, it wis deze: oen held en heirvoerder. „Met hooge leuze en blinkend staal", een begenadigde boven velen, één zoo als de Vader des lichts, van Wien alle goede gave afdaalt, slechts zelden, zéér zelden schenkt een, wiens geest, wiens werk bij uitstek „van geloof en liefde, van bloed en kracht." Wonderbaar veelzijdig was hij be gaafd. „Zelden zag de historie," aldus iemand minder dan Dr. Kuyper, „in én man zooveel talenten vereenigd." Dichter en redenaar geboren" ge- ijk dr. Jules Pcrsijn Item schetste .een, door zijn weergalooze werkzaam heid, ook geworden een wijsgeer, een historicus, een hoogleeraar, een pole mist, een kunstkenner, een socioloog, n staatsman van de hoogste beteeke- j voor zijn land, voor zijn Kerk." Een waarlijk groot man, wiens groot heid toch wel 't best werd geteekend door hemzelf in zijn heerlijke rede over lerland's grooten emancipator Daniël O'Connel: „De groote mannen in de wereld zijn niet zij, die groote gaven ontwikkelen of verheven hoedanigheden doen kennen, maar zij, die den moed hebben te leven voor ééne zaak. De groote mannen de wereld zijn zij, die de beteekenis v hun leven hebben gezocht in het stich ten van één zaak, in het verwezenlijken n één groote gedachte" Welnu, dat heeft deze groote zoon n Tubbergen, van Twenthe, van Ne derland gedaan. Zeker, een veelzijdig begaafde, die groote gaven ontwikkelde, die verheven hoedanigheden deed kennen, wès hij. Een man van rotsvast geloof, van on aantastbaar beginsel, van stoere werk kracht, van taaie volharding, van weg- sleepend enthousiasme. Hoort nogmaals Dr. Kuyper: „Een staatsman met een breeden blik voor al de nooden van het volk. Een dichter, die in bezielde zan gen Holland's taalschat schitteren liet. Een hoogleeraar, die de liefde voor de wetenschap in de harten zijner discipe len wist te ontvonken. Een redenaar, die door ile machtige welsprekendheid van zijn woord duizenden wist te boeien. Een polemist, die met den geesel der satyre slagen wist toe te brengen, wier litteeken in geen jaren genas. De mach tige kampioen voor het Roomsche be ginsel, maar die daarom toch nooit tot •ngliartig exclusivisme verviel" Maar zooals reeds in 1887 Dr. Ariëns hem zag en ik meen hier wel te, mogen herhalen. die toch „niet al lereerst dichter heeft willen zijn, noch redenaar, noch staatsman, maar in en door dat alles den katholieken van zijn land de hoogst mogelijke ontwikkeling heeft willen geven op letterkundig, politiek en maatschappelijk terre n. En beschouwd in dit kader vloeit de gansche verscheidenheid van zijn gaven en werken tot één rijken stralenbundel saam." Wat Dr. Schaepman heeft gewild? Niets minder dan de volledige eman cipatie zijner Katholieke landgenoolen. Een reuzenwerk, dat ieder behalve hijzelf een onmogelijke utopie zou ge noemd hebben! Doch in de breede borst van den man, die zich dat stoute levens ideaal dorst te stellen, lag de dubbele hefboom, die bergen verzet: geloof en liefde. Hij geloofde in zijn ideaal, hij be minde liet, vol vertrouwen sloeg hij de hand aan 't werk." Eu hoe hij, volhardende tot liet de, dat werk wonderbaar vér heeft vol bracht, hier, rondom zijn forsche beeld geschaard, zullen wij allen het erken nen, mogen wij, Katholieken, met me het wel nogmaals herdenken en vieren in dankbare hulde, in geestdrif tige bewondering. Wat hij zelf eens schreef is door hem zelf bewaarheid: JeCrotia ■voctondarzoeU /if r**Tarn DIJK| I r eigen schuchterheidDrie ■en van druk verklaren genoeg, wij zaten ineengedoken; wij dorsten niet goed van ons af te spreken; wij klaagden in stilte Daaraan heeft Dr. Schaepman door zijn woord en voorbeeld een einde gemaakt. Hij heeft geëmancipeerd de wereld onzer arbeiders, „onze zweeters en zwoegers"; hij zag in de dringende noodzakelijkheid eener ingrijpende so ciale politiek; hij zag in, dat „zoo de arbeider gezondigd heeft, er ook roeke- is en mateloos gezondigd is tegen hem dat die zonde moet worden geboet hersteld, indien zij niet onder de don derslagen van God's oordeel gewroken zal worden." En wanneer ook hierin on ze wetgeving van koers is veranderd, dan is 't mede te danken aan hem, die zijn machtig zwaard in de schaal heeft geworpen. En hijzelf werd hun organi sator, hun gids en meester, hun eerste heirvoerder, hij die aan Nederland wenschte te geven „een school van ar beiders niet kennis en rotsvast geloof." Nog meer iets van groot gewicht. Dr. Schaepman heeft veel weggenomen „Een groote zaak beminnen. Geloovcn en beginnen, Volharden, kloek van zinnen, 't Verwint het al!" Eu ons trilt het uit de ziel: Gezegend zij God, die ons dezen man geschonken heeft. Voor ons, Katholieken, is hij geweest, door heel zijn persoonlijkheid, door heel zijn werk, de Emancipator, een Bevrij der in den vollen zin des woords. Ze ker, wij vergeten niet den arbeid van glorieuse, niet te vergeten voorgangers, maar hij pas zette toch op hun werk de kroon, hij, de groote, de machtige, de lergalooze, de Emancipator bij uitne- •udheid. Nogmaals moge ons dit kort herinneren een zijner beste geesteszo- nen, dien ik reeds aanhaalde, Mgr. Dr. Alphons Ariëns. Geen teekendc liet be ter dan hij. Hij, Dr. Schaepman, heeft voor on: losgemaakt de banden der staatsal- macht. In naam der gewetensvrijheid, ons bi_ de Grondwet gewaarborgd, heeft hij op gevorderd het recht van het vrije onder wijs In naam der burgerlijke vrij heid, ons bij dezelfde Grondwet verze kerd, heeft hij opgevorderd, dat, wit zijn Ave Maria bidt, niet, als in Vondel'; tiagen, zich den toegang tot de meeste staatsbetrekkingen versperd ziet. Schaepman is geworden onze Eman cipator: hij heeft geslaakt de banden die neerdrukkende geringschatting, rmee het niet-katholieke deel van ons volk op ons neerzag. Zooals een niet-katholiek blad het heeft uitgedrukt „hij populariseerde het katholicisme Nederland." En hoe? oeveïfr zijn persoonlijkheid: echt Clae'ijk. '.een trouw zoon van Rome «IdltetS 'ik ww Nederlander tóp tof teen vaderlander als de vu rigste Oranjeklant, maar altijd en in al. les in-Roomsch. Want hij, die zoo hoog, zoo ontzet tend hoog boven ons uitstakhij voel de en toonde zich één met ons allen ir het hoogste wat wij bezitten. Het ge- looven, hopen en beminnen van het Ka tholieke Nederland was als saamgeperst in zijn borst; wat bij ons langzaam vloeide: dat stroomde en kookte daar, maar het was hetzelfde bloed: wat bij ons slechts smeulde, dat sloeg daar uit in lichte laaie ,maar het was hetzelfde vuur. Zoo dikwijls hij maar genheid had, juichte en jubelde hij het uit in ongebreidelde geestdrift: „Civis Romanus sum": ik ben een roomsch burger zoo goed als de minste boer Twenthe; ik geloof met hem in dezelfde geheimen; ik bid met hem denzelfden rozenkrans; ik buig als hij mijn hoofd voor denzelfden Petrus, Stedehouder van Christus op aarde. En waar het ge loof van den eenvoudigen boer werd aangetast, daar sprong hij op, als had een pijl hem in het eigen hart getroffen, en verdedigde hij dat geloof met een warmte en welsprekendheid, die een niet-katholiek blad heeft doen zeggen: „hem omgolfde de wijde mantel van- zooveel eerbiedwaardige en geniale Ka tholieke kerkvaders Kan het noodig zijn op dit plechtig oogenblik U nog te zeggen, wat zelfs ven protestantsche zijde tot ons is ge zegd: „Nooit zullen zijn partijgenooten Dr. Schaepman dankbaar genoeg zijn voor hetgeen hijvoor hen is ge weest"?? Geachte Vergadering. Ik meen bij dit monument vrij te mogen herhalen de woorden uit de heerlijke rede te Nijme gen: „Alle ware grootheid is het gemeen bezit van geheel het volk O, mijn klein, mijn gelukkig, mijn glorievol Vaderland! U geeft de almach tige God die gave der waardeering, die de grootheid Uwer kinderen huldigt en viert. Daarom zijt gij ons groote Va derland. Gij verstaat Uwe kinderen wat taal des geestes zij spreken, als zij spre ken van geloof en liefde, van moed en kracht. Gezegend zijt Gij, inijn Vader land" Ja, ANDERS DAN ANDERE Veritkerlng-Maa (schappijen is de Nederlindsche Verzekering-Maatschappij „ST. WILLIBRORDUS" Verzekerd kapitaal RUIM ELF MILLIOEN GULDEN. ZIJ besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke en zwakke verzekerden Thans worden er ZES patiënten in Sanatoria verpleegd. Ons streven Is aan dit verpleglngswerk de grootst mogelijke uitbreiding te geven. Door Uwe verzekeringen te sluiten bij „Si. Wllübrordu»" helpt U ons, ons doel bereiken, inlichtingen worden gaarne verstrekt door de Directie, CATHARIJNESINQEL 48, UTRECHT en door bare vertegenwoordigers. voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Gracht no. 4 Telefoon no 304 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente i pet. Welnu, als de hulde van heel liet ler- sche volk voor zijn Daniël, zóó zij ook de onze. „Uw monument zij 't volk, tot grootsche daden vaardig, Uw loflied zij de stem Van 't echte nageslacht, naar 't Koningswoord geschapen In wensch en woord en daad, Dat in der vrijheid licht, met waarheid tot zijn wapen, Op 't veld der eere staat." Zoo bidden wij het af met de laatste bede door Uzelf in het openbaar gebe den: „Met een nakroost, U waardig, ze- gene ons in de verste geslachten de Al machtige Heerc God!" Zoo welt het op, diep uit ons hart Wij loven U, o God der eeuwigheden. Die in zijn kracht Uw kracht ons schouwen doet. Leen gunstig 't oor aan onze zwakke beden, Dan houden wij, wat deze heeft beleden, Tot in den dood, tot aan het bloed." Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines Langestraat 84 - Telef. 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Amersfoort van top tot teen." aan U, glorieuzen zoon van dit nijvere Twenthe, aan U ons aller waardeering, hulde, dankbaar heid! Maar neen, niet met woorden slechts, niet ook met dit monument van brons en steen; onze hulde, onze dankbaar heid zij een betere. „Hij, die zich gaf voor 'f volk, is be ier hulde waardig: Het leven htilili"' De Eem. Naar aanleiding van de zeer ernstige stagnatie in de rivier vaart op de Eem, die de laatste dageD weer ondervonden ia, had de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Geldersche Vallei alle belanghebbenden opgeroepen ter vergadering in «Concordia* tot het houden van een bespreking om te ko men tot een verbetering van den slech ten toestand van thans. De vergadering, zoo lezen we in AmeisfoortiDagblad,werd gepresideerd door den voorzitter der Kamer van Koophandel, die in zijn openingswoord een overzicht gaf van de slechte be vaarbaarheid van de Eem. Spr. wees er op, dat deze bijeenkomst niet be doeld is als een protestmeeting, belegd is ter bespreking van n gelen, die eenige veibeteriog kunnen brengen. Wil de vergadering der Kamer van Koophandel dienaangaande eenige opdracht geven, dan zal de Kamer alles in het werk stellen, dat tot een afdoende verbeteriug kan leiden. Voorts schetst spreker breedvoerig de geweldige stag natie van de laatste dagen, waarover wij reeds schreven. Gewezen wordt op de vele poginger, die in den loop der jsren ïljn aangewend om eenige ver betering te brengen, pogingen die helaas geen resultaat hebben opgeleverd. Van de z$de van het Heemraadschap wordt aiet over scheepvaart gerept. De «keur* ipreekt er alleen over, dat de breedte :n diepte van de Eem slechts zoodanig moet zijn, als noodzakelijk is vooreen goede afvoer van het water. Ook andere pogingen om tot een verbeterden toe stand te komen, zijn gestrand op de verschillende verordeningen betreffende dit water. Spr. wfdt voorts enkele woorden aan de leggers van vaarwaters In Iedere gemeente, waarvan echter bij v-rscbillcnde gemeenten in dit district weinig is te bemerken. Waarten- •lotte vele vaarwateren in dese provin cie worden verbeterd, wordt daarentegen aan de Eem niet het minste gedaan. Spr. geeft hierna het woord aan de vergadering tot het houden van be- sprekingen. De heer van VoUenboven zou gaarne er, dat de gemeente ten spoedigste overging tot het in orde msken van een •legger*. Spr. is van mecning, dat een afdoende verbetering van de slech ten toestand werkelijk geen abnormaal hooge kosten zal meebrengen. De beer Croockewit merkt op dat zeer veel betreffende de bevaarbaarheid van de Eem behoort tot het Eem- coUege. De heer Nieuwenhuyzen acht een verzoek aan de Gemeente niet afdoend. Dat la reeds vele malen gebeurd, doch ateeda zonder resultaat. Spr. sou willen, dat belanghebbenden een fonds bij elkaar brengen om de noodlge onkosten ter vei betering te bestrijden. Dan eerst toonen belanghebbenden, dat zij iets >or deze zaak over hebben. De voorzitter is van meening, dat de Gemeente zich in verbinding moet stellen met aDdere gemeenten. Willen deze niet medewerken, dan moet de gemeente Amersfoort er zelf alleen voor zorgen. Spr. stelt voor de Kamer van Koophandel op te dragen zoo spoedig mogelijk stappen te doen om tot ver betering te komen. De heer Los vraagt waarom deGe- eeote nog nooit iets voor de Eem gedaan heeft. Weth Vela Heyn antwoordt hierop, dat cp de begrootiog 1927 een post is uitgetrokken, om de bedoelde «legger* io orde te maken. Medegedeeld wordt nog, dat de ver- keerscommisaie zich bjj een eventueele opdracht, ook zal wenden tot de andere gemeenten aan de Eem. Tenslotte wordt de Kamer met alge meene stemmen opdracht gegeven om zoo spoedig mogelijk in zulke richting stappen te doen om te komen tot de zoo hoog noodige verbeteriog in de be vaarbaarheid van de Eem. De verkeera- commissie der Kamer zal dit werk op zich nemen en zich daarbij in verbin ding stellen met belaogbebbcndeo. De Verkeerscommisaie der K. v. K. ter behandeling der Eemkweatie heeft ala technische adviseurs aan zich toe gevoegd, de heeren Houtzager, van Nieuwenhuizen, Ftiek en van Vollen-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1927 | | pagina 1