i. K. Spaarbank - Amersfoort
3ianohandel S. Duijker
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
DE EEMBODE
K. Nieuws- en Advertentieblad voor
Amersfoort en Omstreken
Maandag 31 Oct. 1927 No. 62
Een en Veertigste Jaargang
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG
Advertentifin 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór
8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Niets geeft meer gracht en meer
levensmoed, dan het bewustzijn
hooge eischen te moeten voldoen.
Het
begraven te Amersfoort
DOOR A. FJVAN BEURDEN.
Het begraven naar den Roomschen
ritus was sinds het begin van 1600 te
Amersfoort afgeschaft. Geen priester
sprak de Profundis meer over het doode
lichaam uit, geen dienst werd er r
gedaan tot lafenis der siel, geen
kruis versierde meer de zwarte lijkkist
en het was verboden brandend kaars
licht op of om de kisten te plaatsen.
Niet de kerk regelde meer de be
grafenissen, maar de kerkmeesters van
Sint Joris, onder goedkeuring van de
stadsregeering.
Het overiuiden met de klokken be
hield men, al was men het oorspronke
lijk doel te bidden voor de ziel van
den overledeoe al lang vergeten, even
als het gezamenlijk bidden der buren in
het sterfhuis verdwenen was.
Men heeft steeds een groote plaats
aan het uiterlijk vertoon en aan de Edel
heid der menschen ingeruimd, wat tot
uitdrukking kwam in de desbetreffende
ordonnantiën van den Magistraat, waar
van wij er hier eenige laten volgen,
waardoor men een beter inzicht kan
De doodgravers als ordebewaarders.
20 Aug. 1565. De doodgravers zullen
allen die in St. Joris bedelen de kerk
uit brengen.
Begrafenisregeling
26 Aug. 1651. BE het begraven der
dooden, worden verschillende noode-
loote boodschappen en overbodige
gangen gemaakt, die men in naburige
steden niet vindtook wEn en bier
wordt er in de sterfhu zen geschonken,
wat tot schandalen aanleiding geeft.
De dooden zullen op het eerste gelui
uit het huis gebracht worden, naar de
kerk of de kerkhoven voor den middag
op het gelui der schelle of kleine klok
te half elf voormiddag, om met het
slaan der klok te elf uur in de kerk
te zEn en verders opvolgend van half
tot half uur de vo'gende lEken. De
jonge kinderen worden 's middags op
het slaan der klok van half drie uit
het huis gehaald om te drie uur in de
kerk te zEo.
Wie later, komt betaalt zes gld. boete.
Wie mede te gaat zal op dien aan
gegeven t$d bE of omtrent het sterf
huis komen en wachten. Geen wjo of
bier te schenken; de boeten komen
de dagelEksche armen."*
Wapens en blazoenen.
9 Juli 1655. Degenen, die met
zoenen willen begraven worden en deze
in de kerk van St. Joris laten ophangen,
zullen ook met groot gelui met poozen
begraven worden en daarnaar betalen.
Met poozen bedoelde men eenc korte
rust nemen, om dan weer te begiunen.
De blazoenen waren houten schilden,
waarop de familiewapens geschilderd
waren met den sterfdag, alles in kleuren.
Toen de Franschen kwamen, die het
Koningschap en den adel onnoodig
achtten, hingen er in Sint Joris, tal van
die schilden. Ze werden verwijderd,
stukgeslagen of verbrand.
Over den rang bE begrafenissen.
25 Febr. 1661. Wijl men dagelijks
meer ondervindt, dat niettegenstaande
de verboden van 1651 het schenken
van wEn en bier bE begrafenissen
sterfhuizen geschiedt, waardoor groote
schandalen worden veroorzaakt, zoodat
er groote onlusten voorvallen, dat
zelfs feitelEke aanrandingen zijn ge
schied, zoo besluit men te bepalen
lo. Men zal in de huizen geen wEn o
bier tappen op boete van 20 gld
2o. alleen de familie der overledenen
zal na de begrafenis weder in het sterf
huis gaan.
Men onderscheidde de begrafeoissen
of rouwen in twee soorten WEnrouwen
en bierrouwende wijnrouw werd hoo-
ger geacht dan de bierrouw, vooral
door degenen, die het sterfhuis binnen
traden en daar met drank onthaald
Ook werd het begraven bE avond
dat op 50 gld. gesteld was, 'rt
gld. verhoogd.
Verzuim toch niet
bij het boodschappen doen, een doos I'urol
mede te brengen. F.lk oogenblik van den dag
kan het in Uw gezin te pas komen.
DrSCHOU"
Geen vrouwen als bidders.
30 Maart 1663. Als Begrafenisbidders
annen inplaats van vrouwen aange
steld. Vroeger waren er vier bidders,
ze zEn ingekrompen tot twee men ,be-
slult geen vrouwen meer aan te stellen,
maar drie manspersonen. De bidsters,
die verdwEnen kragen PH" der in
komsten haar leven lang. Worden be
noemd Heinrich Willem Vetgans, Jan
Geurtsen, Herman Herntzen.
Niet zonder verlof begraven.
10 Aug. 1663. De Regeerders bevelen
aan de kosters en doodgravers geene
dooden te begraven, of te doen begra-
i, anders dan op gewone tEden onder
gelui der klok of klokken, op straffe
van ontzet, tenzij iemand schriftelijk
verlof van de regeering toonde. Dsar-
lor zal men betalen 50 gulden extra
in 1657 bepaald.
Niet zonder klokluiden begraven.
9 Nov. 1663. De Regeerders geboord
Hendrik de Goyer, doodgraver, die be
kende, dat hem een dood kind van
Cemmeling, herbergier, buiten de Kop
pelpoort, gebracht was, op het O. L.
Vr. Kerkhof begraven had, suspendee-
ren hem van zijn ampt. Geen begraven
zonder klokluiden.
Over het voorgaan.
15 Aug. 1681. Jacob Jurpbaes van
Eek wordt bidder inplaats van Henrick
Willems Vetgans. Claes Jansz. wordt
voorganger,
Aanstellen van lezers van rouwce-
dullen.
13 Maart 1682. BE het graven las
n der bidders de volgorde der aan-
iz'gen voor, die naar hunne waardig
heid en verwantschap geplaatst werden.
Er worden als lezers der rouwcedulleo
angesteld Claes Jansen, Aart Laurens,
Jacob Jurphaes v. Eek en Herro Hoock-
Leges begraven kinderen.
Bidloon der kinderen, die men met
het kistje onder den arm d.-oeg, met
grootste gelui 2 gld. middrlgelui en
avonds één gld. 10 st. met de poort-
ok en schel 18 stuivers.
LEsten der volgers in de sleifhuizen
door de jongsten te lezen.
1 Aug. 1718. De groefbidders wor-
:n voor de regeerders ontbodeo om
zien, wie de bekwaamste is onder
hendeze besluiten, dat de jongste
voortaan de lEsten in de sterf buizen
zal fff .-zen en daarvoor uit de leges
van de andere bidders zal kiEgen van
wynrouw 2 schellingen en van
bierrouw een schelling boven zEo
Gebruik van eigen s'uiers f 1.10.
6 Mei 1743. De Regeerders hebben
n de verschillen te doen eindigen,
besloten dal ieder groefbidder zijn eigen
sluier gebruiken mag, uit bidden gaan
krijgt van het sterfhuis 10 stuiver
is voor de drie bidders te same
1 gld. 10 st.
(Wordt vervolgd
Binnenland
De nieuwe Motor en Rijwielwet.
Medegedeeld wordt, dat de ge
wijzigde Motor- en KEwiclwet en de
daaruit voortgevloeide reglementen, op
1 November a.s. in werking treden,
n verband hiermede geve men
iwkeurig acht op de hieronder aan
gegeven voornaamste nieuwe bepa
lingen
bestuurders. 1, Het is verboden, dat
n motorrEtuig wordt bestuurd door
dengene, wien de bevoegdheid motor
rijtuigen te besturen bE rechterlijke uit
spraak is ootzegd, ook indien hij het
rEtuig bestuurt onder onmiddelijk toe
zicht van een ander.
Eveneens is het besturen onder toe
zicht verboden, indien iemand rEdt, die
niet heeft bereikt den leeftEd, dl
het verkrEgen van een rEbewijs tot het
besturen van een molorrEluig wordt
vereisebt, zyode dit in het algemeen
18 jaar.
Les geven. 2. Het geven v
het motorryden aan personen, die oog
niet in het bezit van een rEbewEs zEn,
mag Blleen geschieden met motorrij
tuigen niet zwaarder dan 1800 K.G.
de wielen voorzien
luchtbanden en uitsluitend buiten de
bebouwde kom.
Verkeersteeken. 3. De verkeersteekens
bE plotselinge vaart verminderen en by
het veranderen van richting, kunnen in
den vervolge niet alleen door het be
wegen van een der armen of een voor
werp buiten hel voertuig gegeven wor
den, doch ook door op- of aan het
ig aangebrachte apparatenstop-
seblichtea en andere mechanische,
optische of electro-magnetische signalen.
4. Het geven van deze verkeerstee
kens is thans voor bestuurders van
motorrytuigen steeds verplichtend, en
alleen, zooals het vroeger
heette«indien door het niet geven
teekens, de vryheid of de veilig
heid van het verkeer op den weg zou
worden belemmerd of in gevaar ge-
Voor bestuurders van rEwieten en
in ry- en voertuigen, geen motor-
E'uig zynde, geldt vorengenoemde
rEziging niet.
Rechts gaat voor. 5. De regel «rechts
gaal voor,« geldt niet meer uitsluitend
voor kruisingen, doch by elke vereeni-
ging van wegen, b.v, by een driesprong.
Licht. 6. Alle ry- en voertuigen, geen
motorrijtuig of rywiel zEode, moeten
tusschen een half uur na zonsondergang
.If uur voor zonsopgang
:a lantaarn voeren, die voor-
helder wit licht geeft, ge
plaatst vooraan de linkerzyde van het
rytuig, of aan de linkerzyde van het
eest uitstekende deel van de lading.
7. Tusschen een half uur na zons
ondergang en een half uur voor zons
opgang moeten automobielen links
achter een rood licht voeren.
Voor rywielen, motortweewielers en
andere ry* of voertuigen, is een rood
achterlicht of een verticaal geplaatste
roode rt Hector, die by beschyningdaarop
vallende lichtstralen duideiyk zichtbaar
rood terugkaatst, verplichtend (even
tueel aan te brengen aan het meest
uitstekende deel van de lading).
Tusschen een half uur na zons
ondergang eo eeo half uur vóór zons-
opgang, moet by alle motorrywielen
het achternummer met letter helder
verlicht zEn.
9. Het voeren van verbüodende ver
lichting aan motorryiuigen is verboden
binnen bebouwde kommenb. wait
er bet motorrytuig stilstaatc. van
het oogenblik af dat men op 100 M,
tegemoetkomende motorrijtuigen, rywie-
ry- of voertuigen of ry- en trek-
i of vee is genaderd totdat men
deze weer voorby is.
Open uitlaat. 10. Het bezigen van
een open uitlaat is overal vetboden.
"en spiegel. 11. Alle motorrijtuigen
andere ry- of voertuigen, moeten
zEn van een spiegel, die hel
mogeiyk maakt, van de bestuurders
plaats af het linksachterliggend wegge
deelte te overzien, teozy de bestuurder
-keer op dit weggedeelte ge-
makkeiyk zonder spiegel kan waarne-
o, en voor wat betreft andere rij-
voerluigen, een spiegel bezwaarlijk
kan worden aangebracht of bezwaarlijk
daaraan bevestigd zal kuanen bhjv
immers12. Letter en nummer
motorrijtuig behooren in witte
uitwisbare teekens van voorgeschrei
afmeting op donkerblauwen grond zijn
aangebracht.
Rijwielpaden. Ry wielpaden zijn alleen
>or de wielryders bestemd.
Aanhangwagens. 14. Hel is verboden
et zware motorrytuigen en aanhang
wagens te ryderr, tenzij men voorzien
van een inschtijviogsbewys.
Bevolkingsregister.
Herinnerd wordt aan de verplichting
n steeds tijdig ter gemeente-secretarie
aangifte te doen voor het bevolkings
register. Bedoelde aangifte moet wor
den gedaan
:er men de gemeente gaat
verlaten alsdan moet een getuigschrift
van woonplaatsverandering (veihuisbit-
jet) worden gevraagd ter secretarie der
gemeente eD meegenomen naar de ge
meente waar men zich gaat vestigen,
ten einde aldaar uiteriyk binnen twee
wekco te worden ingeleverd
2e. wanneer men zich in de gemeente
vestigtalsdan moet men overleggen
een getuigschrift van woonplaatsveran
dering (verhuisbiljet), afgegeven in de
vorige woonplaats
3e. wanneet men binnen de gemeente
van woning verandert. Het hootd van
een huisgezin is verplicht uiteriyk binnen
twee weken aangifte te doen, wanneer
in dat gezin eenige verandering plaats
grEpt, ook door bet opnemen of bet
vertrek van dienst- en werkboden.
Verzuim van aangifte kan wordao
gestraft met hechtenis of geldboete.
Amersfoort
Begrootlngs-Raad.
De Raad kan moeiiyk verwachten
it B. en W. toovenaars zEn.
Het algemeen bestuur ligt by den raad.
De raad kan van B. en W. verwach
ten allereerst dat zy logisch uitvoeren
zyo besluiteo, met voorzichtigheid be-
beeren de inkomsten en uitgaven der
gemeeotedat xy instandhouden de
werken voor goed verkeer en voor de
levensvoorwaarden der gemeente dat
zE overwegen wat nog gedaan r
worden en den raad voorstellen ei
schouwingen voorleggen, waartoe
'erwegingen aanleiding geven.
Het beheeren der inkomsten en uit
gaven der gemeente, vormt daarby
belaogryk punt der taak van het dage-
ïyksch bestuur.
De Raad kan van B. en W. verwach
ten dat B. en W. beschouwen als aller
eerste taak, de gelden te vinden, noodig
de door den raad gevoteerde uit
gaven te dekken.
De raad kan ook eischen toezicht
in B, eo W. op de doeltreffendheid
der uitgaven.
De raad kan verwachten dat B.
W. zullen volgen een logische vaste
tja bij de uitgaven die gedaan worden
uit de gewone en uit de buitengewone
uitgaven en welke uitgaven uit leenings-
geld mogen dan wel moeten wor
den gedaan.
Tooveren kunnen B. en W. echter
et, zy kunnen geen guldens uit
et voortbrengen.
Wat hebben B. en W. nu van den
raad te verwachten!
Volgens de gemeentewet mogen B.
i W. van den raad eigeniyk n'
verwachten. Doch al staat er nieti
de gemeentewet, zoo wyst de logica,
boven de geschreven wet verheven,
hier den weg.
1. en W. zyo gekozen als college
den raad, door den raad en de raad
heeft de consequentie hiervan te
•nder controle Centrale accountantsdienst Ned. Boerenbond
Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit d.d. 14 Maart 1913, no. 68
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur.
Dadelijk ingaande rente 3*/io pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
KassierAmsterdamsche Bank,
Lange avonden... aangename verpoozing
Dit bereikt U door uw PIANO, ORGEL of
RADIO-TOESTEL te betrekken van de
Havik 29 Amersfoort Telefoon 773
Nieuwe Piano's f575.Orgels f 190.
4-Lamps Radiotoestellen geheel compleet met plaat-
stroomapparaat, luidspreker. Philipslampen, enz. f215.—
Langdurige garantie Betaling naar overeenkomst
Iadien de raad in meerderheid vao
meening is. dat de optelsom der in
komsten (practiscb gesproken der be-
istingen) grooter is dan een redciyke
belasling eisebt, dan moet de raad de
optelsom der uitgaven wel verminderen.
Tusschen den raad eu zEn dagelijksch
bestuur moet bestaan een verhouding
van onderling vertrouwep.
B. en W. moeten met volledige op
rechtheid den raad inlichtingen geven.
Eo de raad moet die aanvaarden
zonder de gedachten dat iets achter
gehouden wordt.
B. en W. zEo geen toovenaars
ook geen waarzeggers. Zy kunnen dus
niet zeggen wat gebeuren zal, zij kunnen
alleen getrouwe voorlichting geven. Met
de gegevens die B. en W. bezitten, al
die onvoldoende, moeten B. en V
uitgaven en inkomsten ramen.
T. G.
Geloof en Wetenschap.
Woensdag 19 Oct. hield de vereer
ging Geloof eo Wetenschap haar eerste
byeenkomst in dit
Na een kort openingswoord door den
waarnemenden voorzitter, waarin hij de
leden allen welkom heette cd ze
inspoorde de byeenkomsten
bezoeken eo de propaganda
vereeniging niet te vergeten, verleende
hij het woord (aan (den spreker van den
avond, den Zeergel. Heer Dr. H. Weve,
oogarts te Rotterdam, welke tot onder
werp gekozen hBd»De geschiedenis
der bril, geput uit de beeldeode kunsti
Dr. Weve vertelde, dat van eeo eigen-
lyke uitvinder van de bril Datuuriyk
geen sprake was, maar dat bij
de ontwikkelingsgeschiedenis wilde laten
Opmerkeiyk is dat men de kunst
kristalsiypen reeds verstond, lang t
dat men hiervan, ter verbetering
het gezichtsvermogen, een nuttig ge
bruik maakte.
Werd dit siypeo in bolvorm,
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef- 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
kristal en barosteen reeds 300 j,
beoefent, zoo merkt men van het be-|
brillen vóór de 12e of 13e
Wel gebruikte reeds Nero
h.t volgen -.o d. k.o,p,p,i,n Kantoorboekhandel
geslepen smaragd met echter als
middel om te vergrooten dan wel om
iEo oogen tegen het felle licht der
ena te beschutten.
Van de theorie van het zien, aldus
jr.. Werd het eerst gewag gemaakt in
de bloeiperiode na den val van Car-
'hago, door een Muzelman Alharan,
Deze beschreef ons reeds dat een bol
vormig geslepen kristal, de voorwerpen
rergrootte.
Aan de hand van een uitgebreide
rie prachtige lantaarnplaatjes welke
Ie reproducties waren van de meest
beroemde schilderstukken, toonde spr.
is nu hoe de bril op het doek het
:rst voorkomt op de schilderstukken
in de Vlaamschc meesters uit de 12e
i 13e eeuw. Vooral in Venetië bloeide
eo de brillen-industrie.
De eerste vorm was waarschijniyk
z.g. nagelbril, bestaande uit twee
glazen welke gevat waren in een hoor-
of lederen ring, waaraan een kort
staafje, welke beide staafjes door mid
dei van een z.g.n. nagel scharnierend
verbonden wareD. Deze brillen moi
ei altyd met de haod vasthouden.
Daarna zien we de beugelbri), eenig-
ns te vergeiyken met odzc lorgnet,
welke op den neus kneep en later de
il met bevestiging achter de
Interessant was te zien, hoe de bril
de schilderkunst gebruikt we
de verschillende eigenschappen
danigheden van de geportretteerde per
en aan te duideo, b.v. de H. Hyro-
us liij ia altyd met bril afgebeeld,
teeken van zEn groote geleerdheid,
de H. Anna als moeder der H. Maagd,
ten teeken harcr ouderdom. H. Paulus
geleerdheid, H. Petrus, bejaardheid,
Werd de bril, aldus spr., in het be
gin als een leeiyk diog wat men liever
niet zsg beschouwd, later in de 15e
eeuw, werd ze in Spanje zelfs mode,
hoe hooger men in aanzien steeg, des
te grooter werd de bril.
deze zeer interessante rede, welke
i de r
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
jonge dames zullen gekleed zyn in
Tyrolsche kleederdracbt, zoodat de zaal
een uiterst fleurig aanzien zai krygen.
Een schilderEenmuseum, een levende
dierentuin, een waarzegsterslent, en nog
zoovele andere byzonderheden zullen
de eerste keer in Amersfoort aan
wezig zyn. Alles belooft schitterend te
worden. En wanneer de opkomst der
menschen geëvenredigd zal zEn aan de
moeitevolle voorbereiding en zorgen,
dan zal het doel bereikt worden en
zullen er flinke baten worden afgewor-
:n voor het Katholieke Jeugdwerk.
- Door not. Knoppers werden geveild:
Perc, 1 Villa Mauritslaan no. 6, op
gehouden f 12 000.
Perc. 2 en 3, Twee woonhuizen Mon-
nikeopad no. 61, 63.
Perc, 4 en 5 twee perceelen grond
daarnaast, combinatie 2 tot en met 5
J. Heyiigers f7250.
beroemde schilderstukken deed genie
ten, dankte de voorzitter dr. Weve voor
zEn buitengewoon vlotte en mooie voor
dracht en sloot de vergadering met
den Christeiyken groet.
J. G. BOEKENOOGEN, Secr.
De groote Fancy Fair van 5—9 Nov.
Zaterdag wordt half acht de
fancy fair ten bate van het Katholieke
Jeugdwerk, in de groote zaal v
gebouw Sint Aechten geopend.
Gezien dc vele moeizame voorbe-
eidingen belooft deze fancy fair iets
geheel extra's te worden. Het tooneel
wordt een Tyroler bergland, waar Ty
tolscbe meisjes mandolincmuziek zullen
maken en waar de bezoekers iels kun
nen gebruiken, terwyi zy een mooi
overzicht hebben over de gebeele zaal.
Daarvoor komt op een podium eea
geheel strykorkest, waarvan de leden,
in aardige costuums gestoken, de be
zoekers zullen opvroolyken door op
gewekte mooie muziek. De zaal zelf
wordt verdeeld in zestien verschillende
stands, iedere stand met eigen geheel
Perc.
Noa. 38 en
Perc. 7 i
6 en 7 aar
f4200.—.
Perc. 8
Zogstraat nc
40.
en hu
1 Th.
huizen Coninckstraat
n 9 twee huizen aan de
s. 18 en 20 aan C. Bloem-
f 2400.—.
In «Concordiae vergaderde de
Amersfoortsche IJsvereeniging onder
leiding van den heer Kamm, door het
bestuur aaogewezen als voorzitter.
Aan den afgetreden voorzitter Kooi
man werd een souvenir aangeboden.
In het jaarverslag herinnerde de secr.
aan het vertrek van den heer Kooiman.
leden der floantieele commissie
werden benoemd W. Waaningen, W.
Oosterman en P. Koning.
Het jaarverslag van den penningmees-
r dr. Aghina vermeldde per 1 Sept.
681 leden.
Het kapitaal liep op tot f 143.26. Er
werden 90 vlaggen aangeschaft, en
eenige bakken voor afvalgas- en water
leiding aangelegd. Aan loonen werd
f585.70 uitbetaald. Het restant van de
nieuwe pomp ad f 1492.40 werd vol
daan. Verder werden aangeschaft een
nieuwe brug, verlichtingspalen enz.
Besproken werd het plan voor bet
j schoonmaken en -houden der banen, een
:gwagen te gebruiken.
bijzondere attracties. Alle behulpzame De vooizilter drong aan goed rt