N.V. iWiddenstands=Bank
Crystalphone Edison
Pianohandel S. Duijker
Handboek voor den L eekenapostel
Voor de Schoonmaak
Bel dan op No. 42
DE EEMBODE
R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor
Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 29 Mei 1928 No. 17
Twee en Veertigste Jaargang
Abonnementen kunnen elke week Ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden 11.00. Bulten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct
KANTOOR: LANGEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAO
AdvertentiEn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld advcrteeren. AdvertentiEn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór
8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Menschendie betere dagen gekend
hebben", hebben daarvan meestal niet
het ieste gebruik gemaakt.
De Brem.
Nu bloeit de Brem,
Nu bloeit de vreugd,
Nu breekt de gulden blijheid los
Waarop de aarde wachtte.
Nu bloeit de brem,
De gouden brem
Vol feestelijk gebeuren.
En lacht en lacht haar weelde uit
In klaterende kleuren.
Nu bloeit de brem
Haar bloemekens
Als kleine gouden bellen
Zij gaan aan 't juichend lentelicht
Het zon-geheim vertellen.
Nu bloeit de brem,
Nu bloeit de vreugd',
Nu bloeit het groote leven
En in den blijden zounescbijn
Lacht héél de wereld even. 1
Oude Poorten
Door A. F, VAN BEURDEN
De Heerepoort.
Het Heerepoortje werd ook wel school-
poorlje genoemd. Het werd in 1646
geopend tot gemak der burgers, die
daar buiten hunne tuinen hadden liggen,
waarom er in 1649 dus drie jaren na
den bouw er een brug over de gracht
gelegd werd. Ook zegt van Bemmel
bl. 46, dat de poort aangelegd werd
tot sieraad en plaisier van het gebouw,
genaamd de Staatenkamer, 't welk de
regeerders in 1643 verkochten, waarna
men er drie woniDgeo van maakte. Te
voren was er al een gaog, van den
wal af Daar beneden. In 1718 werd het
poorlje hersteld. Ia 1792 werd A.
Doornik, portier. Deze poort was
van groot belang voor het verkeer. In
de Heerestraat lag de kapel van Si
Agnieten, eerst kloosterkapel 1487-
1597, dan Latijnsche school van 1622
1812, daarna kazerne van 1812 tot
de zestiger jaren en in 1864 afgebroki
Zij was ongeveer 27 meter lang bij
negen breedte, dus een aanzienlijk ge
bouw voorzien van een torentje met
klok, later in den Dieventoren gehangen.
Merkwaardig is het dat van al de oude
gebouwen der Heerestraat geen enkel
meer bestaat. Alleen de naam herinnert
nog aan de vroegere Statenregeerders,
waaraan ook de naam van Scholtessen-
brug ook nog doet denken. De Heere
poort heeft bet lot gedeeld van de meeste
der stadspoorten en is geheel tot den
grond afgebroken.
De Sint Andriespoort,
De Sint Andriespoort werd door het
volk gewoonlijk Triesgespoort geheeten.
Zij droeg haar naam van den St. Andries-
kamp, achter Monnikendam tusscben
den ouden Bisschopsweg en de stads
gracht den derden kamp van de beek.
Daar was in 1403 een klooster getim
merd, omdat het klooster der broedeis
van het Gemeene Leven achter het
Gasthuis op het Spui te klein was ge
worden voor het toenemend getal leden.
Deze poort, zegt van Bemmel, is ver
moedelijk met den stadsmuur te gelijk
gebouwd, dus bij den uitleg omtrent
1450. De Triesgenspoort lag ook kort
bij de kapel van Sint Jbd.
Wanneer men van buiten door de
Sint Andriespoort de stad inging zag
men vóór den stadsmuur een viïj hooge
toren met een spits leien dak, waarin
onder een poort uitgespaard was, die
onder den breeden stadswal heen ging.
De vijf meter dikke toren was aan de
buitenzijde, afgewend van de stad een
weinig afgeplat en bezet met nissen.
Links lag een poortgebcuwtje met
schoorsteen. Wanneer men nu over
den hoogen 5 meter breeden stadswal
wandelde liep men evenals dit nu nog
bij den Monnikendam bet geval is dwars
over bet verwulfsel der poort. Hier zag
men ock dat de poorttoren aan de
stads- ol walzijde geheel recht afgeplat
was. Men kon door een deur toegang
kiijgen tot dien toren, WBarin oudtijds
de soldatengevangenis was. De leien
vao bet dak van den toren werden later
uit zuinigheidsredeo door roode pannen
vervangen. Een steenen trap voerde
van den wal naar beneden de stad in.
Een aanbouw terzijde aan de poort gaf
er wat meer ruimte. De gebeele poort
was ongeveer 10 A 11 meter diep. In
den poorttoren hing eene hamei,
ijzeren hek, dat bij gevaar neergelaten
kon worden.
De Sint Andriespoort
kleinere poorten, die men echter goed
onder toezicht hield. Men was altijd
bang, dat vijanden juist het oog op die
niet erg versterkte poorten zouden rich
ten. Daarom schreef men voor, wat er
doorgaan mocht.
In 1657 werd toegelaten dat er bees
ten passeerdenin 1683 moesten de
sleutels 's avonds bij den schout ge
bracht worden in 1730 werd de ordon
nantie of het voorschrift voor den por
tier, wie en wat hij toe mocht laten
nog eens vernieuwd. In 1733 en 1734
werden de schuttingen en de trappen
vernieuwd. In 1741 kreeg de portier 15
gld, boete, omdat hij aanhoudend ge
laden wagens had laten passeeren en in
1742 klaagde men over het bard rijden
der boeren door de Sint Andriespoort,
zeker omdat de oude toren en de brug
gen dat niet konden lijden.
D: ongeveer 12 meter lange brug
over de gracht rustte op drie stevigi
zware eikenhouten jukken en was vai
bouten leuningen voorzien.
De Sint Andriespoort die, zooals vóór
al g«egd was, aan den buitenkant door
Iicht]iogebouwde groote uisvakken bouw
kundig eenigzins gesierd was, vormde
aardig punt in het vestingbeeld
der stad. Echter heeft men ze me
Bodere poorten bij het toenemend
keer afgebrokenalleen de
bewaart bet aandenken. Ze lag in den
aan het einde der atraat en reikte
daar tot op 10 meter
grachtbrug.
PLATTEGROND.
Stad
1 poort; 2 bijgebouw.
De Kamperbuilenpoort.
Wanneer men van den kant var
Hoogenweg Amersfoort binnen wilde
gaan, moest men eent de breede beek
passeeren over eene houteo brug
ODgeveer 15 Meter, onderschraagd door
-!er zware eikenhouten jukken.
Bij het begin der brug stond
bouten poorlboog met renaissancebe-
kroning, die door een hek gesloten kon
worden. Rechts en links waren ook
afsluithekken aangebracht. De brug kon
naar de stadsztjde gedeeltelijk opgehaald
worden. Als men de brug over was,
kwam men in een bolwerk, waarin
links een poorthuisje stond. Dan
ging men onder het met een topgevel
versierd 10 Meter af te sluiten diepe
voorpoorthuis, in 1596 gebouwd, door.
Daarop liep de weg in een boog en
stond voor de Kamperbinnenpoort,
meer schilderachtige oudere poort
twee opgaande ronde torens met
spitse daken gedekt terwijl deze ver
bonden waren door met een dak ge-
dekten boog, als poort dienstdoende,
ook deze kon gesloten worden. Dan
was men nog niet in de stad en aan
den wal. Daarvoor moest men nog 20
Meter links draBien en kwam dan weer
aan een bedekten, breeden maar korte-
ren poortgang in 1588 aangelegd en
dan in de stad. Aan dezezijde was van
de verdediging meer werk gemaakt dan
elders. Men kon ook beter en nauw
keuriger controle uitoefenen op de pas
santen, doordat ze eigenlijk drie opeen
volgende poorthuizen hadden door te
gaan. De geheele lengte van de poort
inrichting was 50 Meter lang, met de
beekbrug medegeteld 65 Meter.
In het Museum Flehite is een ge
schilderde groote afbeelding te zien.
Evenals de andere poorten verdween
ock de Kamperbuitenpoort,
De oude Kamperbinnenpoort, nog
steeds een aniikiteit, die volgens den
een bewaard moet blijven, en een sta-
in-de-weg, die verdwijnen moet voor
den ander, bleef tot nog toe bewaard.
Het Rijk dwingt wel tot behouden,
maar past er wel op eene goede op
lossing te geven en Amersfoort met
raad, maar ook metterdaad bij te staan.
DrSCHOU-
Bloemendaalschcpoort.
De B!oemendaal5che poort was
als de Kamperbuitenpoort gelege
een bolwerk en bestond uit twe
zonderlijke poortgebouwen, die 35 Meter
van elkander lagen.
Kwam men van de zijde van Hoog
land de stad in, dan vond men eerst
een bouten brug over het water, 20
Meter lang. Daarna 10 Meter verder
stond de poort, in 1588 gebouwd,
De weg draaide dan naar de stad
toe langs hooibergen. 35 Meter verder
bereikte men de poort, die tusschen
wal en muur stond en 10 Meter diep was.
Ia 1661 werd het torentje of kamertje
boven de poort en den muur als ver
gaderplaats toegestaan San het metse
laarsgilde, om daarin hunne gildeproe-
ven te maken. Wij herinneren er aan,
dat er in den O.L.Vr.toren nog van die
proefstukken te vinden zijn.
De poort is evenals vele andere
verdwenen.
Amersfoort
In den Gemeenteraad.
De gemeenteraad ging in zijn laatste
samenkomst zonder discussie en geheel
eenstemmig accoord met het voorstel
en W.gunstig te beschikken
op het verzoek van alle Bijzondere
Schoolbesturen ter plaatse om t
schotten uit te keeren voor de betaling
der boventallige onderwijskrachten aan
bijzondere scholen.
De gemeente betaalt hare boventallig!
leerkrachten uit de gewone middelen
direct na de aanstelling.
De bijzondere schoolbesturen mc
de salarissen der boventalligen uit eigen
of geleende fondsen voldoen, tot dat
de machtiging tot betaling van dat be-
ag uit de openbare kas afkomt.
Zoo kon het gebeuren dat een school
bestuur b.v. twee-en-half jaar lang de
sten der in zijn dienst zijnde
boventalligen moest fourneeren eer die
uit de gemeentekas konden worden ge
restitueerd.
Ieder voelt dat zulks onbillijk is en
et strookt met bet beginsel der gelijk
stelling.
De schoolbesturen moesten die gel
den opnemen.
Zooals uit de mededeeling van Wetb.
Thien op 't eind der raadsvergadering
bleek, beloopt het salaris der bijzondere
boventalligen ruim f30.U00. Over i
jaar gerekend, mag men dus een rentelast
in ongeveer f 2700 veronderstellen.
Dit bedrag giog dus voor de School
muren verloren en zal nu voortaan
bespaard kunnen blijven om benut te
worden voor verbetering en vernieuwing
in leermiddelen enz.
In 't Amersfoorlscb Dagblad wordt
deze rechtvaardige regeling geheel ten
onrechte een douceurtje aan het bizon
der onderwijs genoemd.
Het gemeentebestuur geelt geen dou
ceurtjes. De wet verbiedt het trouwens.
Maar de gemeente handelt rechtvaar
dig en past het beginsel van gelijkstel
ling toe, wanneer ze aan het bizonder
onderwijs 't salaris vergoedt, terzelfder
tijd dat 't ook voor het openbaar onder
wijs wordt uitbetaald.
Verheugend stemt bet, dat de vei koop
n gemeentelijk bouwterrein geregeld
doorgaat.
Ook in deze zitting werd weer voor
n aardig bedrag omgezet.
Ia de bouwbedrijven is volop werk.
De Bataafscbe Petroleum-Maatschap-
pij kocht terrein, achter de Gemeente-
reiniging aan de Eem gelegen. Er wor
den daar opslagplaatsen en kantoreu
gevestigd, 'tls te wenschen dat deze
transactie door meerdere wordt gevolgd.
Er is nog industrie terrein in overvloed
beschikbaar.
Dat de gasfabriek weer in de dis-
cussiEa van de vroede vadere- zou
worden betrokken, was te verwachten,
iteert te lezen van f118 (XX)
klare winst. De kort geleden toegepaste
gasprijsverlagiog was dus wel gemoti
veerd.
Verdere verlaging direct toepassen
mogelijk wat onvoorzichtig, maar we
mogen toch wel verwachten, dat nog
maals prijsverlaging zal volgen als de
bedrijfsresultaten het gedoogi
Practisch lijkt ons het voorr
B. en W. door een nauwgezette taxatie
te willen komen tot een juiste waarde
bepaling van gebouwen, machines en
leidingen, In het licht van de uitkomst
dezer taxatie wil men dan de afscbrij-
vings-percentages opnieuw vaststellen
en t ch daaraan prompt houden.
Het reservefonds groeie inmiddels aan
tot een nader vast te stellen bedrag.
En wanneer dit is bereikt, mag worden
gezegd, dat hel gasbedrijf de naweegt)
der crisisjaren te boven is.
Vermoedelijk is de boven verwach
ting hooge winst voor een niet gering
deel toe te schrijven aan de inrichting
der nieuwe kamerovens.
Onze afgevaardigde Spit
maakte B. en W. attent op den bouw-
valligen staat van het gebouw wt
de gemeente-ontvanger resideert.
We gelooven dat B. en W. wel heel
goed zullen weten hoe 't daarmee staat.
Voorziening in dezen noodtoestand
en in 't gebrek aan plaatsruimte voor
meerdere gemeentelijke diensten, zal
heel wat moeite kosten en niet geringe
fïaancieele offers bovendien. G. A.
Onze vroegere stadgenoot, de Zeer-
re'w, Heer H. Vos, pastoor van Maltby
Rottcrham in Engeland, herdacht dezer
dagen den dag waarop bij vóór 25
jaar de H. Priesterwijding mocht ont
vangen.
De Zeereerw. Heer Vos, die sinds
jaren de kleine Katholieke parochie
Maltby in bet mijndistrict Rotterham
verzorgt, stichtte er een nieuwe kerk,
waarvoor hij geldelijken steun mocht
ontvangen o. a. van de Koningin van
Spanje, geboren prinses Mount Batten.
Vorig jaar werd met de opheffing
van de Vereeniging »Het Leusder-
kwartier» de Nutsspeeltuin aldaar ge-
slo'en. Het Nuts-bestuur heeft thans
dien speeltuin in eigen beheer genomen.
Zaterdag 2 Juni zal om 3 uur de her
opening plaats hebben.
Tot alle ouders van het Leusder-
kwartier is door hel Nutsbestuur
circulaire gericht, waarin zij worden
opgewekt, tegen een zeer kleine bijdrage
lid te worden.
Het Bestuut is er in geslaagd om
den heer H, Schimmel bereid te vinden
iijn deskundige leiding in dienst van
den speeltuin te stellen.
De President van de Republiek
Tsjecho-Slowakije heeft majoor Scharroo
benoemd tot Officier in de Orde van
den Witten Leeuw,
In het jaarverslag van de Nutsspaar-
bank wordt gemeld dat de bruto winst
over 1927 bedroeg f53.356.57, de on
kosten f27.581.15, de gewone afschrij
vingen f 2.394, zoodat een netto-winst
overblijft van f28 474 42.
De rentevergoeding aan inleggers
geschiedde naar een percentage van 3
tegen 3 6 in 1926.
Het kantoorpersoneel bestaat uit 6
personen.
Het aantal deelnemers van den af baai-
dienst bedroeg op 31 Dec. 1927 1760.
De verlies- en winstrekening over
1927 vermeldt een winstsaldo van
f28 474.42. Na afschrijvingen gaat alles
naar de reserve.
De autobusdienst Amersfoort- Utrecht
heeft een wijziging in haar rijplan ge
bracht. Het gedeelte Stad (Autopark)—
Station en terug zal worden gereden
langs UtrechtschwegVlasakker weg
Stationsstraat of omgekeerd. Het Berg-
kwartier is dus niet meer in de route
opgenomen.
Voor de R. K. Onderofficieren-Ver-
eeriging »St. Martinus* sprak Majoor
Bolten over Suriname. Met lichtbeelden
verduidelijkt, schetste Spr. de schitte
rende natuur dezer kol nie en de mach
tige wildernis met zijn fauna. Ia Suri
name leeft de mensch primitief, uitge
zonderd te Paramaribo, hetwelk groot-
steedsche tafereelen biedt.
Spr. toonde ook de werkzaamheden
in Surinamers in de onmetelijke bos-
schen. O. a. gouddelven en goudwas-
schen. Verschillende typen van men
schen en dieren levend in Suriname
werden achtereenvolgens belicht. Aan
bet slot deelde Spr. mede dat het voor
den Europeaan op Suriname wel is uit
te houden al is het klimaat warm. De
verschillende ziekten voorkomend onder
de inlanders treilen zelden den Euro
peaan die meer bygiEnisch leeft. In de
pauze werden de meegebrachte foto's,
voorwerpen en opgezette insecten door
de aanwezigen bekeken.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Ups safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
Het Radiotoestel met een wereldreputatie
Alleenvertegenwoordigcr
Havik 29 Amersfoort Telefoon 773
Verschenen
Deel I,Kath. Beginselen op Sociaal gebied
door Prol. Kanunnik J. D. J. AENOENENT.
Deel II.Eenige Kerkrechtelijke Bepalingen
door Prot. J. H. VISSER.
Beide deelen in één band f250 Franco per post f3.05.
N.V. FUTURA janskerkhof 24, Utrecht - Giro no. 38640
De eindexamens Gemeentelijk Han
delsonderwijs zullen dit jaar plaats
hebben
a. voor de Middelbare Handelsschool:
schriftelijkvan 20 Juni tot en met
Juli.
Mondeling: 5 en 6 Juli.
b. voor de Hoogere Handelsschool
schriftelijk: van 21 Juni tot en mc
3 Juli.
Mondeling9 en 10 Juli.
c. voor de Middelbare Handelsavond
school
schriftelijkvan 2 tot en met 10 Juli.
Het Comité belast niet de voorbe-
eiding van de stichting van een Pro-
testantscb Christelijk Ziekenhuis deelt
mede, dat de cijfers betreffende de
ziekenverpleging hier ter stede, leiden
tot de overlutgiog, dat een op te rich-
:n ziekenhuis plaats zal moeten bie-
en voor ODgeveer veertig bedden. Ook
sl er een naar de eischeD des lijds
igerichte operatiekamer moeten zijn
n wat verder bij een goed ingericht
ziekenhuis behoort.
Een voorloopige berekenig der stich-
tingskosten geeft aan een bedrag van
honderd vijftig duizend gulden. Daarbij
is al wat naar weelde zweemt geweerd,
gestreefd naar een degelijke verzor
ging van alles wat de wetenschap ten
dienste der patiënten aan kan weuden.
Het Comité is samengesteld els volgt:
Mr. C. J. Bartels, J. Bast, L. C. Bcy-
:n, H. v. Galen-Last, Mevr. Den
Hollander-Pelle, G. v. Hoogevest, Mevr.
De Jong Schouwenburg-Patker, Mevr.
Kooppers-Dieleman, S, Knoppers, J,
H. v. Lonkhuizen. H. Noorman en J.
Pannebakker.
Maandagavond kwam de Roomscbe
Garde bijeen ter bespreking der huis
colpoitage. De opkomst was vaD dien
aard dat een begin kon worden ge
maakt. Begonnen is met het Kruiskamp-
gedeelte. Nogmaals wordt de aandacht
gevestigd op de tent, Zaterdagsavonds
op het marktterrein. Naast de nieuwste
brochures zijo steeds verktijgbaar Het
Centrum, De Morgen, Volkskrant, Kath,
Illustratie, De Bazuin, De Nieuwe Eeuw,
De Roskam, De Eembode en de Kath.
Radio Gids. Abonnementen kunnen
Zaterdagsavonds ook worden opge-
De tuinbouwvereeniging vergaderde
onder voorzitterschap van den heer H.
in der Knoop.
Io het jaarverslag over 1927 werd
medegedeeld, dat de fioaotieele
komsten van den proeftuin niet gunstig
tijn bet gevolg van de vele regens.
Kastpapier rood, wit, blauw
in rollen en vellen
Kastpapier met rand Punaises, enz,, in
ruime sorteering voorhanden bij Boekhandel
H. ELZET7AAR
LANGESTRflAT 84 TEL. 528
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
De grond £is zeer |vochtig, terwijl de
loosing van het water slecht is. Over
het algemeen laten de verschillende
oogsten weinig te wenschen over. De
uitvoer van tomaten was constant, doch
de prijzen beantwoordden niet aan de
gestelde verwaebtiogen. De kosten van
de verzending waren te boog.
De slooten zijn bevolkt met karpers
i goudvisscheo.
De rekening en verantwoording over
1927 geeft aan inkomsten een bedrag
van f5819.waartegenover een uit
gaven f7152.71, nadeelig saldo f1616
De gemeente gaf van 1927 en 1928
een subsidie van f300, doch kortte
daarop de onkosten voor het gebruik
in schoollokalen.
De mogelijkheid voor Rijks- en Pro
vinciale subsidie is niet uitgesloten.
De Amersfoortsche Kunstkring bield
zijo jaarvergadering. Uit de jaarversla
gen bleek toenemende bloei. Het leden
tal heeft de 450 bereikt.
De aftredende bestuursleden P. J,
'l iggers en D'. J. N'ieweg werden her
kozen. Tot voorzitter is gekozen Jhr.
A, W. den Beer Poortugael.
De examens der Rijkskweekschool
beginnen Donderdag 7 Juni en duren
t en met 18 Juni 1928.
Die van de R. K. Meisjeskweekschool
,n 19 Juoi tot en met 6 Juli 1928.
Als gecomitteerden zullen optreden
r. Fock, Inspecteur L.O., mr. Baron
:n Wijnbergen, Lid lie Kamer en
A. F. van Beurden, oud Hypotheek
bewaarder.
De eindzitlingen zu''en [gehouden
worden 18 Juni en 6 Jul. 1928.
