I N.V. Middenstands-Bank h. ELZENAAR Bel dan op No. 42 DE EEMBODE Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken Woensdag 19 Sept. 1928 No. 49 Twee en Veertigste Jaargang Abonnementen kunnen elke week Ingaan, doch opzegging van abonne ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Bulten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VR1JDAQM1DDAQ AdvertentlCn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nQverheld bi] geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd Dit nummer bestaat uit 2 bladen EERSTE BLAD Denk bij al hetgeen gij zegt, maar zeg niet alles wat gij denkt. Gedachten zijn van u, uw woorden zijn het niet meer. Fransch en Duitsch. Niet steeds leidt de ontmoeting vsn twee staatslieden tot vriendelijke en hoopvolle gedachtenwisseliog. De verschijning van den Duitscher rijkskanselier Villier ter Volkerbonds- vergadrriog werkte deier dagen blijk baar als een roode lap op een stier. Briand, die tot de meest gematigde Fransche politici behoort en steeds zoo goed met den Duitschen minister van Buil. Zaken, Stresemann, overweg kon, blafte woest tot veler schrik I tegen den heer l'ii'ler, die Stresemann wegens diens ongesteldheid verving Villier is scciaaï-democraat en beefi deswege met de regeling van allerlei internationale problemen veel baast, en bij loopt wat hard van stapel. Locarno vond hij mooi, en het Volkenbonds instituut en het Kellogg-pact, maar ru moesten de beeren maar eens een beeije gaan opschieten, meende bij, met hun ontwapening en Duitschland niet alleen weerloos laten staan. Maar toen kwam Briand los I Die meende, dat Villier een bee'je meer rekening moest houden met de feiten; cntwapeticg kon slechts zeer geleidt lijk geschieden, o. a. mede, omdat de Duitsche geest Frankrijk nog steeds bedreigde. Als Frackr^k ont wapend aas, sei hij, dan zou Duitsch land in staat rijn om door middel van e«n snelle reorganisatie van rijn in dustrie in fabrieken voor oorlogstuig, eo bewapening van haar handelsvloot. Frankrijk te vernietigenDuitachland was nog altijd eeo groot millioenen- volk, dat zich gestadig uitbreidde. Zeer terecht vroeg de heer Villier, of dat laatste aan het 'Duitsche volk verweteD kon worden, nog is er geen verdrag, sei hij, dat nec-malthu siaansche praktijken aan het Duitsche volk voorschrijft. Die opmerking lAtl Want eerder dan door een Duitscher aanval, zal Frankrijk ten onder gaan aan eigen zedelijke verwording. Intusschen is de vredelievende sfeer tusscben beide volkeren, die den laal- sten tijd viel waar te nemen, wreed verstoord door het vrij heftige incident. Watervloeden in Eemland. Eoor T. Fluim, Meermalen is Eemland door stroomingen geteisterd, nu eens door de Zuiderzee, dan weer kwam de vijand uit bet Zuiden: bet Rijnwater. Onze oude kronieken hebben al die rampen op- geteekend, en duidelijk blijkt er uit, welk een, onheil destijds een overstrooming aanrichtte. Eerst in latere jaren, toen er meer zorg aan de dijken werd be steed, zien wij de watervloeden gelukkig zeldzamer worden. Ik zal hieronder eenige van die stroomingen opnoemen, waarbij ik ock van een bijzondere bron zal gebruik maken, p.i. van bet Kerkebotk van Eembrugge. Daar heeft in vroeger tijden i kerk gestaan, wrarvan de Pastoor zijn Koster in een boek geregeld al de overstroomingen opteekende, met aanwijzing, hoe hoog de vloed soms steeg: bijv. »een steen breed boven 'i Hoogaltaar» »zoo hoog als de dwars boom in de torendeur ligt», enz. Op 13 Nov, 1477 werd Amersfoort vreeselijk geteisterd door een hoogen vloed, »de landerijen waren zoodanig overstroomd, dat niemand ooit iets der gelijks te voren gezien had». In 1514 op St.-Remiglus-dag (1 Oct is er io Eemland zoo'n hooge vloed, dat het water een steenbreedte boven het hoogaltaar in de kerk van Eem brugge stond. Op Allerzielen 1532 stak een hevige m uit bet Noord Westen op, die a vier dagco aanhield, zoodat de zóó hoog werd, als in geeD dertig jaar was voorgekomeo. Overal werd groote schade aangericht eo verdronken veel menschen en vee. In 1552 werden opnieuw vele streken land door een ontzetlenden water vloed geteisterd. In de kroniek, die de Zusters van het Amersfooitsche klooster Sinle Agaiha bijhielden, lees: men -Des nachts voor St. Ponliaansavond, deze dag valt op 14 Januari, was het zulk een groot noodweer vao donder, bliksem, hagel, regen, wind en water- rloed, dat er groote schade en ellei-de 'erd veroorzaakt. Te Bunschoten werd de schade aan de dijken op eeo ton gouds geschat. De menschen klommen in de boomen, aar sommigen vielen er uit en stierven in honger en koude. Op 14 Fcbr. 1566 nachts na St. Valcniijosdag (14 Febrwerd Eemland alw.er door een watervloed bezocht; ditmaal kwam het water uit Gelderland, de zeedijk bij Nqkerk was door gebroken, en op 15 April kwam er opnieuw een overstrooniirg, die nog d.M. booger steeg. Ontzettend waren de rampen, door deo beruchten Allerheiligenvloed atom den lande aangericht (1 Nov. 1570) Io Bunschoten en Eemnes verdronken :1e menschen en kwam er n. Het water steeg een duim breed boven het Hoogaltaar in de kerk Eembregge, zoodat het zelfs in eekstoel stond, In het voorjaar vao 1588 is er alweer :n watervloed in Eemland geweest de Zuiderzeedijk brak bij Bunschoten op vele plaatsen door, zoodat er een schade van een ton gouds werd aange richt. Een buitengewone overstrooming bracht het jaar 1595 en wel in bet vooijaar. In overoude tijden zond de Rijn bij de huidige Grebbe (tusschen Wagetingen en Rhener) een breeden arm uit, door de Gelderscbe Vallei heen, om dan Noordwaarts door de tegen- ige Zuiderzee Icd slotte bij Ter schelling de Noordzee te bereikcD. Maar langzamerhand kreeg de Rijn minder wateraanvoer, en de machtigt door de Geldersche Vallei werd a kleiner en kleiner. (Nu is er nog de Luntersche be»k en de E«m van over.) Men besloot daarom ten laatste tusscben Wageningeo en de Grebbe een dijk te leggen, den Grcbbedijk, zoodat de Val lei niet meer zou overstroomen en dus op den duur droger zou worden. Doch nu en dan probeerde de Rijn zhnboti bij de Grebbe te verbreken en de Gel derscbe Vallei weer in te storten. gebeurde ock op 5 Maart 1595, toen door deD hoogen waterstand ten gevolge van de vele sneeuw en regens de Grcbbedijk bezweek en de woeste golven de Vallei instormden. Weldra hadden Jij ook Amersfoort be- ikt. Met zulk eeo kracht stortten zij op af, dit de brug bij de Slijkpool et het Wachthuis tldaar geheel weg ipoeldeo, eveoals een gedeelte der Poort de stadswallen. Hel water kwam nu stad binnen en wei lóó boog, dat :o door de straten kon varen. Ook andere bruggen en gebouwen in de stad werden geheel of gedeeltelijk.ver nield, «daar men not it geen Rijnwatei gezien had!». Buiten de Kamppoort sloegen io den Hoogenweg en de Groenesteeg verscheidene gaten. De schade werd in het Sticht op 4 ton gouds geschat. Op drie plaatsen werden in Amersfoort gedendsteeneo met op schriften aangebracht om die ontzetteu ip in herinnering te houden. Op verzoek der stadsregeerirg ontving de stad Amersfoort van 's Lands regeering lage van f 10.000 voor de her stelling van haar murer, poorten en In 1607 kwam er weer een water vloed, ditmaal opnieuw van de zijde van Nqkerk, waar de zeedijk doorge breken was. Vooral Bunzchoten eo Hoogland (met name Duyi') werden zeer geteisterd, «zoodat de ossen bet land moesten.» In 1643 kwam er een herhalirg 1595ook thans brak de Grcbbedijk i dooi de golven bereikten alweer de slad, waardoor het grondwerk der bal ken bij de Groote Kopp Ipoort weg spoelde. Vooipoort en biug verzwak ten daardoor zoodanig, dat zij in 1645 geheel vernieuwd moesten worden »tol greote kosten van de stad». En reeds 8 jaar later (25 Jan. 1651) brak opnieuw de Grcbbedijk door- omstreken van Amersfoort stonden geheel onder waterja er verdronken zelfs menschen en veel vee. De land bewoners moesten een schuilplaats zoeken op hun zolders, a en ook w er dei veel hazen op de boomen gevangen». Een nieuwe ramp vinden wij in 1702 geboekt. In de maand April heerschte er een aanhoudende storm uit hel Noorden de dijk bij Spakenburg brak door, zoodat io Eemland veel men schen omkwamen en een «geweldig groot getal beesten verdroDker». Ook spoeldeo tal van buizen weg. Bij dezen watervloed is de kerk van Eembruggt zij werd niet meer opge bouwd trouwens bet aanzieoiqke dorp Eembrugge van voorheen, dat reeds in 1300 stadsrechten bezat, was dooi ooilogen en watervloeden allengs lóó achteruit gegaan, dat er in 1702 nf maar een paar huizen over wareo. Het schijnt, dat na 1702 de dijki meer en meer versterkt werden, althans ik vind gedurende luim een ee n< emeaswaardige overstroomir-i meid. Eerst op 25 Fcbr. 1825 kwam op nieuw de waterwolf Eemland binnen stormen. Op 19 plaatsen sloeg de Eem- dijk stuk en veroorzaakte o.a. even benoorden de Eembrug een waai van 10 M. diepte, terwijl er twee morgen landz werden weggeslagen. De waai is er nog altijd te zien, daar er een ge deelte van buiten deo dijk ligt. De schade oader Baarn beliep f 30 000. In 1855 brak de Grebbedijk (nu sedert voor 't laatzi) weer door en richtte ook thanz groote verwoestingen in de Gel dersche Vallei aanZ. M. Koning Willem 111 kwam zelfs de geteisterde streken bezoeken. Ook rondom Ameri foort stond alles blank. Van cuds had men in deD rechter Eemdijk tegenover Soest (in de buurt van de Melm, vlak bij het stoomgemaal) opzettelijk een laagte in dien dqk aan- gebreebt, een dusgenaamde «overlaat». Steeg het water in de Eem door aao voer uit de Zuiderzee zeer hoog, zondat Baarn en Soe«t gevaar liepen te over- slroomeD, dan golfde het water, dat er te veel kwam, die overlaat over en bereikte in den daarachter gelegen pol der Hoogland. Deze polder wa« echter met dijken omringd, zoodat hei jwater daar gestuit werd en verder geen kwaad meer kon doen. Die polder diende dus in Igden van gevaar als soort veiligheidsklep. Msar omstreeks 1895 rekende een -waterstaatkundig ingenieur uit, dat die overlaat niet meer noodig was. Immers, beweerde hj, de Eemdqken waren pas opgehoogd en konden nu meer water bergen. Daarom werd op zijo advies de genoemde overlaat gedicht de achtergelegen polder zou nu voor taan ook droog blijven. Wei scbuddeo sommige boeren wantrouwend bet hoofd rer die berekening, doch meer konden ook niet doen. Maar wat gebeurt er begin December 1896? Opnieuw jaagt een storm een hooge zee de Eem binnen en het water zet zeer hoog opimmers het vindt ihans geen uitweg meer over de vroe gere overlaat. Onrustbarend begon het te sltygenhet bereikte in den nacht van 4 op 5 Dec. reeds de boerdeiqin de Baarnache Hoofdstraat, terwqi hel zelfs de huizen van Eembrugge bin- rndrong. Doch in den vroegen morgen begOD bet plotseling te daten ergens moesl dus de Eemdijk bezweken zijn. Het bleek al spoedig, dat dit werkelijk hei geval was, en wel... precies op de plaats van de vroegere overlaat (daai de nieuwe verhooging van den dijk zeker neg niat voldoende bard gewor- i). Het scheen dus, of het water :r zijn boeien wilde wreken en den spot dreef met de mooie cijfers in onzen waterbouwkundige. Zoo Bteik was daar de kracht van :t water, d»t het stoomgemaal werd voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 4 pet. huis van den molenaar (machinist) stortte. Ternauwernood had de man nog in zijn nachtgewaad met zgn gezin kunnen reddenhij vond een wijkplaat» op den dqk. Een paar dagen te voren bad bq juiit een erfeniije van f600 ontvangen, die bq de doorbraak in de woedende golven voor altqd ver toren girgen. Nu wachtte hij op den dqk, ter weerzoden door de schuimende wateren gebeukr, xqn -,-dding af. Ge lukkig kwam bq het eerste morgenlicht de Burgemeester van Baarn, Jhr. Mr. de Beaufort, vergezeld vao een paar andere wakkere mannen, hem en z^i gezin uit xqn hacheiqken toestand ver De overlaat heeft men niet meer gedicht. Nog rest mq eigeniqk écn verschrik keiqke watersnood, die van Jao. 1916, maar deze ramp ligt nog te versch in het geheugen om er meer over te schrqven. Baarn, Sept. 1928. - Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines Langestraat 84 Telef. 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort Amersfoort Dr. Schaepman-fondt. Comité Amersfoort. Door bixondere omstandigheden, is stagnatie ontstaan bq het bezoeken van diverse parochianen. Zq, die nog zqn bezocht, mogeo de eerstkomende dagen een bezoek tegemoet zien. Het Bestuur. Io het «Jacht- en Kennelnieuws», orgaan van de Jachtvereeniging, word' medegedeeld, dat door het lid mr. Joa. Gilisseo te Leusden het initiatief is ge nomen tot het organiseeren van een jaariqkschen wedstrijd, waarvan ver schillende takken van sport deel sulleD uitmaken. Er wordt hiervoor door hem een wisselprqs beschikbaar gesteld, die den naam 2al dragen van «St. Huber- tusbeker». Deze wedstrqd, die voor de eerste maal zal gehouden worden op 29 30 Sept. a.s., zal het karakter hebben driekamp en als volgt z^i samengesteld a. ruitersport, b. schieten en c. scher- De wisselprqs zal twee malen achter eenvolgens ot driemaal in het geheel reten gi wonnen worden om definitief het bezit van den winnaar gaan. Ook voor de eerst-geplaatiten in iedere afdeeling afzonderiqk, worden prqzen beschikbaar gesteld. Voor ditmaal heeft mr. Gilisseo aan ruitersportvereeniging «Eemland» verzocht, zich met de organisatie te belasten. De wedstrqd wordt vermoedelgk ge reden Zaterdag 29 September voorm., in de omgeving van Leusden (Bavoort). Eindpunt en begin zoo mogeiqk nabij de «St, Hubertushof». In den namiddag zal de schietproef plaats vinden, terwqi Zondag da.v. geschermd wordt. Beide wedstrqdeo zullen worden gehouden op den «Sint Hubertushof». Onder zeer groote belangstcliiog werd Zaterdagmiddag de nieuwe garage Molenaar aan het Stationsplein geopend. Het forsch opgetrokken gebouw is een sieraad van het Stationsplein en doet J-:n architect Pothoven alie eer aan. Naast den architect verdient de aan- iraer van Keulen lof voor de wijze, waarop bq in zoo korten tq^ een der- geiqk gebouw wist op te trekken. De nieuwste modellen der Fiat», Ci- treëas, La Salle's, Cadillacs en Buicks, op overzichtelijke wqze in de show- a de garage» geëxpeseerd, wer- groote belangstcliiog bez'cbtigd. 15 Uit droeve dagen. Zonder te weten welken weg hij opging, kwam hij hoe langer hoe in het hartje van Luxemburg. Het dorpje Anloy passeerende ver nam hij dal in eene herberg een man ernstig ziek lag, die daar dien morgen aangekomen was en gezegd had dal hij van Parijs naar Duitschland reisde. De Bannoyaard deed talrijke vragen len zijnen opzichte, zocht vervolgens de herberg op waar hij lag, en alsof hij met de zieke afgesproken had hem daar le ontmoeten, deed hij zich naar de kamer brengen, waar hij lag. Op hel eerste gezicht zag hij dat de ongelukkige op zijn uiterste lag. Ook kon hij zonder gevaar van gestraft worden, de eenvoudige bewoners ge rust vertellen; dat de stervende zi beste vriend was, waarom hij ook zeid dat hij geheel alleen een laatste onder houd met hem hebben moest. Toen hij alleen in de kamer was, haastte hij zich de kleederen van dr~ zieltogende te doorsnuffelen, haalde het geld en verschillende andere voor werpen uit, waaronder ook eene porte feuille hij vertrok vervolgens zeggende dat hij den pastoor der parochie ging roepen, tevens zijne verwondering kennen gevende dat men daaraan 't geheel nog niet gedacht had. De behendige booswicht richtte zijne schreden naar het bosch, waar zij:; eerste werk was de portefeuille te openen. Hij vond er slechts eenige brieven in en een paspoort afgegeven door de stad Parijs aan Pierre Larcher, een tafelbediende, om zich naar Aken te begeven. De Bannoyaard onderzocht •olgens het signalement en slaakte vreugdekreet daar hij bemerkte dat het zeer goed met het zijne overeen kwam. Op die ontdekking volgde eene andere die hem niet minder belangt ijk voorkwam, namelijk een getuigschrift waarin de ridder de Mornac verklaarde dat Pierre Larcher gedurende negen jaar bij hem gediend had en gedurende dien tijd doorslaande bewijzen had geleverd van zijn trouw en eerlijkheid, en dat stuk was voorzien van alle handteekeningen die het een authentiek karakter moesten geven. „Met deze twee documenten," zeide de Bannoyaard, „kan ik ophouden de oude te zijnik ben degene die op sterven ligt en begraven zal worden zonder dat iemand ooit zal te weten komen wie hij geweest is. Hoe geluk kig! En hoe toevallig ben ik er aar: gekomen. De zaakjes gingen in den laatsten tijd ook zeer slecht. H regende teleurstellingen. Zulk een lev was niet uit te houden. Wat zal ik i doen? Ik, die sinds de revolutie dikwijls naar verlangd heb Parijs weder te zien. mij dunkt dat ik.... maar neen, dat zou misschien gevaar- ijk wezen. Later zullen wij eens zien. Intusschen is het zeker, dat ik door middel van die stukken geen oogcnblik dienst verlegen behoef te zijn... Daar valt mij iels in: als ik mij eens presenteerde bij dien baron de la Vierre, bij wlcn het kleine meisje is?.... Hij kent Parijs. Ik zal hem bewijzen dat ik het ook ken. Verknochte dienaar van een vermoord edelman, vervolgd door de vijanden mijns meestersvoortref felijk! Ik wil twintig tegen een wed den, dat hij zich gelukkig zal achten mij onder het getal zijner bedienden op te nemen. Komaanstoutmoedig op het kasteel afgegaan; ik heb er den naam van onthouden, Bief." De bandiet begaf zich met vluggen tred op weg en bereikte na eenige uren gaans langs smalle voetpaden, die hij bij voorkeur insloeg, het kasteel van Bief. De baron was op de jacht, maar de Bannoyaard werd ontvangen door barones, die hij al dadelijk voor i innam door met een bewogen stem den dood te veihaleu van den ridder zijn heer, door verfoeilijke jacobijnen vermoord, de gevaren, die hij bij diens verdediging geloopen had, de vervol gingen, waaraan hij daarna ten doel gestaan had en die Item genoopt had den zich naar het buitenland te bege ven om er een dierst te zoeken. Toen de heer de la Vierre thuis kwam vond hij zijne vrouw dan ook zoo ingeno men met den vreemdeling, dat hij wel gedwongen was het voornemen goed te keureu dat zij gemaakt had; en reeds daags daarna verblijdde hij zich over zijne keuze, want de gewaande Parijzenaar legde een geschiktheid - den dag, welke de baron nog in geen enkelen andere bediende had aange troffen. XXVIII. Op het bevel van zijn meesier om de beide marskramers te gaan halen, liet de gewaande Pierre Larcher een paard zadelen en sloeg in galop de richting naar Saxy in. Maar voor hij daar aankwam, ontnam hij het paard behendig een zijner hoefijzers, om het in een op weinige schreden afstands liggende hoeve te kunnen achterlaten. Nu ging hij een boschje in en haaide onder zijn jas eenige kleeding- niet zag wederkeeren, ik meende, dat stukken te vooischijn, waarmede hij gij dien Schinderhannes waart gaan die verving, welke hij droeg, hetgeen opzoeken, van wien gij steeds den hem, met behulp van nog eenige andere middelen, die hij aanwendde, geheel onkenbaar maakte. het dorp komende won hij na richten in en had weldra de woning gevonden waar zijn vroegere mede plichtige en diens moeder hur. vérblijf hielden. Hij begaf zich er onverwijld heen en trof er alleen Jacques Borju aan. die niet weinig verbaasd was hem te zien. „Wat, zijt gij daar, meester?" vroeg hij. „Hoe hebt gij ontdekt dat ik hier was „Dat is mijn geheim." antwoordde de Bannoyaard hooghartig; „het is aan u mij de reden te verktaren. die u herwaarts voert." ,Och! die is dood eenvoudigtaijn moeder had nog veel koopwaren et: wij wilden die aan den man brengen ginds waren daaraan moeilijkheden verbonden en daarom besloot zij op andere plaatsen haar geluk te gaan beproeven en op mijn woord, zij heeft geen ongelijk gehad dr zaken gaan uitmuntend." „Maar gij, hoe durft gij?" „Ik moet u zeggen, dat toen ik u mond vol had en ik u niet zou weder zien. Ik ben daarop naar mijn moeder teruggekeerd en heb mij kunnen ver zekeren, dat ik volstrekt niets te vree zen had en men hoegenaamd geen vermoeden op mij had. Nadat ik hiervan overtuigd was, heb ik mij niet langer schuil gehouden en mij in de omstre ken vertoond terwijl ik mijne geschie denis op mijne manier vertelde. Ik zag dat men mij geloofde en mij goed ontving. Dat alles benevens de ver maningen mijner moeder en de verwij ten van mijn geweten hebben mij aan gespoord mijn leven te beteren. Ik heb tot mij zeiven gezegd daar ik voortaan een eerlijk ambacht moet gaan uitoe fenen, zal ik marskramer worden. En zoowel ont de vereischte vaardigheid dat vak te krijgen als om moeder Borju gezelschap te houden en haar pak te dragen, ben ik met haar op weg gegaan en ziedaar de geheele geschiedenis." Terwijl Jacques Borju sprak, keek de Bannoyaard hem met opeenge klemde lippen strak aan. I Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1928 | | pagina 1