Bi
Electro Techn. Bur. F. H. Lomans
|.BUNNIK<£ZONEN Koop uw Kachel of Haard
HOUTHANDEL g
aanspreker en aanne
mer van begrafenissen
Klompen
Het oog wil óók wat hebben
Met A\alk Be/teüi
J. J. Smit, Krommestr. 25
H. H. Lensing
Alleenvertegenwoordiger voor Amersfoort en Omstreken
Utrechtschestraat 15 Telefoon no. 483
GEMAKKELIJKE BETALING SVÖÖRVTAARDEN
SOESTERWEG 1 t/o HET OUDE STATION AMERSFOORT
ZAGERIJ, SCHAVERIJ en TIMMERFABRIEK BB
Qroote voorraad bont ook in triplex, ichrrp concurttrrr
fttJXS SEAARmNKj
niet in een zaak waar men van deze artikelen geen verstand heeft en .er van af"
is als de quitantie is voldaan. Ue zoudt er later veel spijt van kunnen hebben.
Wanneer wij U een Kachel of Haard leveren blijft deze ook na de levering
een voorwerp van zorg voor ons en kunt U ons .erbij halen" als er iets
niet in orde is. Daar wij ons in deze branche geheel gespecialiseerd hebben
en over een eigen smederij beschikken mogen wij met recht om uw gt
vragen, temeer waar wij steeds een uitgebreide collectie voorradig hou
en onze prijzen steeds zoo billijk mogelijk stellen. Aanbevelend,
C. J. van den Heuvel Zonen
Electrische Smederij - Valkestraat 29— 31—34—38, Tel. 352
J. li. Huurdeman
Kamp 32 - Amersfoort
Beleefd aanbevelend
Steeds voorradig eigen gemaakte
Wilgen en Peppelen
Scherp concurreerende prijzen
O. SCHIMMEL
VIJVER 10, nabij den Hof, A'foort
.Wie het breed heeft, laat hel breed hangen",
nieuwen wintermantel van haar getrouwde
zuster bewondert
.Wees jij nu een. wat minder bits. Suus".
antwoordt het jonge Mevrouwtje, „jij weet
'Tegenwoordig gebruiken we uitsluitend Bonn
in plaats van dutc natuurboter en dar scheelt
meerdan één (mldrn Kil.. I)
met het gelddoor „Bona" gespaard.
jurgens'
r
margarine
VELO Electrische Waschmachines
EEN REUZENGEMAK VOOR DE HUISVROUW
OROOTE SORTEERINO IN ALLE PRIJZEN
GEMAKKELIJKE CONDITIËN
AMERSFOORT, KAMPSTRAAT 21
Goudsmid en Gediplom. Horlogemaker
Ruime keuze Horloges en Kettingen in goud, zilver, doublé
en nikkel. Klokken met pracht slagwerken als Bimbam en
Westminster. Fantasie en gewone Wekkers. Zoomede alle
artikelen in goud en zilver. Zeer voordeelige aanbieding in
gouden Fantasie-, Zegel- en Verlovings-Ringen
Uitsluitend le kwaliteit Voordeeligste prijzen
TIMMERMAN - METSELAAR
EN AANNEMER
Zuidsingel 68 - Telefoon 924
Amersfoort
VAKKUNDIOE
UITVOERING
van alle Timmer- en Metselwerken
tegen concurreerende prQs.
zoowel burgcrwcrk als nieuwbouw
verpoozing en bereiding voor den vol-
Ons volk en de drank, Renden avond, En zoo loopt de kermis-
i tijd om."
De historicus ter Gouw. die anders nietWellicht is men geneigd dezen aristo-
bijzontler zwaartillend is cn den draak j cratischen moralist van overdrijving te
steekt met de pogingen, die voor en na verdenken cn hem te beschuldigen, dat
tot haar afschaffing werden aange-hij de feiten zwarter afschildert dan ze
wend. is toch gedwongen te erkennen, werkelijk zijn. maar tot niets bestaat
dat de kermis aanleiding geeft tot een minder aanleiding. Immers: overdrijven
ware volksrazcrnij. cn dikke woorden gebruiken is niet def-
Ik sta dan ook eenvoudig stil voor1 tig en kan alleen in het alleruiterste ge-
het feit, dat er in de 20e eeuw nog i val door den beugel. Maar bovendien:
vroede mannen worden aangetroffen, j Baron Van Hugenpoth noemde het ver-
die dit volksfeest als men het dan I maak „een voorwaarde des levens"; hij
zoo wil blijven noemen ongaarne was van meening. dat men de volksfees-
zouden zien verdwijnen, omdathet [ten diende te verbeteren cn dat ook de
volk toch ook wat hebben moet!" 'kermispret nog voor veredeling vatbaar
Zeker, het volk wil ook wat hebben.was. Zóó vast zelfs stond bij hem deze
maar een vonnis verdient hij. die het overtuignig. dat hij de opheffing der
vermaak als een kluif uit den schotel of kermis een ramp zou hebben geacht en
als bedwelmingsmiddel aan deze klasse een alarmkreet slaakte, toen de Hooge
der maatschappij wil toewerpen. HetRegeering in 1868 een wet in uitzicht
volk, dat wil zeggen het bewust gewor-j stelde, die „onze kermissen" zooals
den volk, roept niet meer om spelen; I hij zich zorgelijk uitdrukte „aan de
luider roept het om brood, brood! en in willekeur van ministerieel welbehagen
plaats van brood geeft men het steenen zou onderwerpen."
steenen! waarmee het zijn eigen bro-Wanneer een man van dergelijke op-
ze ruiten zal moeten ingooien. j vatting op zulk een wijze over de kermis
Hooren wij, hoe Mr. J. B. baron van [spreekt als boven werd gehoord, dan
■Hugenpoth tot den Berenclaauw. [hebben wij reden als hij ..met
geen dwepend maar een liberaliseerend j deernis op ons volk neer te zien en bijna
Katholiek, oordeelde over dc kermis. aan zijn toekomst te wanhopen." Dan
zoeals die een halve eeuw geleden klinken ons de woorden van zeker re-
gevierd werd. In zijn geschrift„Onze I gent uit zekere stad. dat de kermis een
Vermaken", in 1868 verschenen, zegt j onschuldig vermaak zou zijn voor den
hij letterlijk het volgende werkman, zijn vrouw en zijn kinderen.
„Een kermisnachi in onze grootc ste-Jals een akelige scherts in dc ooren
den is een schouwspel om van te hui-j Weinig minder bar stelde het volk]
veren. Een bonte menigte, dronken van zich aan met vastenavond. „Toen de,
drank, maar misschien nog meer dron-J Turken bij verscheiden hunner gezant-i
ken van dierlijkheid, vult straten cn schappen aan de Christenhoven", zegt I
pleinen, en verdringt zich in de huizen Luïscfus. „al de vastenavondfratsen za-j
van ontucht. Mannen en vrouwen, jon- gen. zonder dat zij daarbij de taal der!
gens en meisjes, allen hebben slechts j luiden verstonden, of van de oorzaak!
één lied, een zinledig lied. geijkt voor (dezer woelachtigheid begrip konden'
het feest door eenigc klanken van on-j krijgen, cn daarbij merkten, hoe schie-
gebondenheid. Overal galnt en overal [lijk alles op Asch-dag veranderde.!
dans. in de straten en in dc stegen, in j beeldden zij zich in. dat de Christenen
de kroegen cn in dc koffiehuizen, in dei alle jaar op een zekeren tijd zinneloos
kelders en in de bordeelen; overal zoc- 'werden, totdat zij door het strooien der
ken naar lafenis voor de schorre kelen ,asch op hunne hoofden weer bij hun
en naar lafenis voor de verhitte verbeel- zinnen kwamen."
ding. Dat gegier en gezwier. dat gejoelPrecies als tegenwoordig: „wildelijck j
en gekroel. dat gehots en geklots schijnt 'spelen ende dronckenschap" zijn steeds,
zonder einde. De morgen brengt slechts j ook hier te lande, de kenmerkende
eigenschappen van den vastenavond ge
weest. Toch is er nog eenig verschil:
onze tijd doet nog wel zoo veel aan uit
spanning en uitspatting, maar vrij wat
minder aan versterving, die toch zoo
noodig is om zich „zuiver cn onbesmet
van deze wereld te bewaren."
Al evenmin stichtend gedroeg zich
ons volk bij andere gelegenheden, als
daar waren: Jaarmarkten, gildefeesten,
harddraverijen, nationale gedenkdagen.
Nieuwjaar enz. enz. Het zeer lezens
waardige boek „De Volksvermaken"
van ter Gouw beschrijft ons in bijzon
derheden. hoe het in al die gevallen toe
ging, maar het kan. helaas! van geen
enkel getuigen, dat de matigheid ei
Doch behoeven wij eigenlijk de ge-
schiedboeken wel ter hulp te roepen om
maken, dat
voorvaderen ons een treurige erfenis
hebben nagelaten in de ondeugd der
onmatigheid, een ondeugd, die noodza
kelijk leidt tot verval cn achteruitgang,
zoo stoffelijk als zedelijk?
't Is inderdaad niet noodig! Luisteren
wij slechts even naar onze eigen.
Nedérlandsche taal'.
De taal toont ons een volk ii
doen en laten, in zijn streven en
ken. in zijn lijden en strijden, ii
vreugde en smart, in zijn liefde en haal.
in zijn gebreken en deugden,
■oord: de taal is het spiegelbeeld
gansch het volk!" En nu hebben wij
den te blozen over onze afkomst, als
zien. dat wellicht geen enkele taal rij
ker is aan woorden, uitdrukkingen,
spreekwoorden en spreekwijzen, die be
trekking hebben op drinken en dronken
zijn. als wel de (aal. die wij de onze noe
men. de Nederlandsche taal.
Wij kunnen in onz etaal wijzen op
een boekje, zooals vermoedelijk geen
ander volk ter wereld bezit, maar we
hebben volstrekt geen reden ons daar
op te verhoovaardigen. al zou ik voor
mij betreuren, dat het ongeschreven wa
re geble.ven. Dit boekje behoort name
lijk tot dat soort van persproductcn,
die sommigen, welke een struisvogel
tactiek volgen, aan de circulatie zouden
willen onttrekken, omdat ze, in stee van
te vleien cn ons volk te stijven in z
tekortkomingen en in zijn ondeugdt
uitgaan van het beginsel, dat zachte
heelmeesters stinkende wonden maken
en dat een kwaal te kennen haar half
genezen is. Wij. die eiken vriend toe
juichen. die ons op een tekort wijst mei
dc bedoeling dat tekort te helpen aan
zuiveren. wij schromen niet de waar
heid onder de oogen te zien, om zoo
doende door zelfkennis tot zelfverbete
ring te komen.
Het boekje, dat ik bedoel, is getiteld:
„Bacchus in speekwoordentaal, aange
toond in eenige honderden spreekwoor
den en spreekwoordelijke gezegden,
waardoor niet alleen uitkomt
dubbeltjes blijven, maar ook,
zachtzinnige schaap, den moedigen
leeuw, den dwazen aap en het in
slijk wentelende zwijn in optima f<
voorstellen" en is samengelezen door
een bekend verzamelaar, die zich ver
schuilt achter den deknaam „Herroem".
Dit boekje maakt het ons duidelijk, hoe
Simonides beweren kon. dat ons volk
„in een poele van zedelijk verderf rond-
spartelde."
't Is opvallend, hoe verreweg het
rendeel dier spreekwoorden een geest
ademt van de luchthartigheid, waarmee
de spraakmakende gemeente oordeelde
over de meest algemeene en meest nood
lottige onze ondeugden, die er meer doet
verdrinken in het jeneverglas, dan in
zee. Ze steekt met waren galgenhui
den draak met den drinkebroer, die
geen brood zeggen kan. maar kan toch
liet nalaten er vergoelijkend op te doen
'olgen. dat hij eerst recht dronken is,
die. liggende in het wagenspoor, geen
been meer kan opsteken, en dat boven
dien het bier toch ook voor de ganzen
gebrouwen, of de wijn voor de
koeien niet gewasschen is. een bewijs.
het heel natuurlijk vindt, dat
iemand nu en dan een snee door den
of eksteroogen in de keel heeft.
Het geringe volk ging zelfs zóó ver van
te beweren, dat een borrel goed was
de gezondheid en legde deze mee
ning vast in den kroegdeun: Drink klare
jenever, anders krijgt je de mot in de
maag. En de hoogere standen, hoe
dachten die er over? Blijkbaar net zoo.
n komt op het A-B-C onzer drankbestrij-
i-lders: Vroeg aan den wijn maakt spade
want zij vonden het drinkgeld u
soort vrijwillige belasting, die wel nim-lders: Vroeg aan den wijn maakt spade
mer meer zal worden afgeschaft, al ver-1 rijk, men had andere redenen genoeg
dient zij meer oppositie dan de beruchte om te waarschuwen tegen de overdaad,
„tiende penning" van Alva. omdat er die voortdurend de goede zeden en dc
buiten Schiedam niets en niemand wel gezondheid bedreigde. Wijntje en
bij vaart in het gemeenebest! Eerst in Trijntje was ten allen tijde kwaad ge-
onzen tijd schijnt men tot het ware be- zeischap en bovendien:
sef te zullen komen, dat de Schiedam-
Vrocg tij wijn. vroeg bedorven.
Vroeg dronkaard, vroeg gestorven.
Volgens Vader Cats is dronkenschap
zonde, schade cn schande en een an
der minder kiesch dan de Zeeuwsche
volksdichter, die in Busken Huet's
schatting niet meer dan een Zeeuwsche
poldergast mocht hceten, noemde de
dronkenschap dc drekgoot van alle kwa
len.
Men stoorde zich echter weinig aan
bespiegelingen van wijsgeerigen of
overwegingen van godsdienstigen aard.
Hoe er gedronken werd?
Vraag het aan /orden, die zei: Alles
met maten en hij dronk de jenever bij
pintjes, of aan de broeders van dc natte
gemeente, die zoo gulzig te werk gin
gen. dat hun het deksel op den neus viel,
omdat zij het onderste uit dc kan wil
den hebben. Of dezulken het grondsop
zullen versmaad hebben, dat toch vol
gens het spreekwoord voor de goddc-
\loozen bestemd was. zie. daar zou ik
geen rondje onder durven verwedden.
Ik geloof werkelijk, dat de voorbeel-
len niet zeldzaam waren, dat men ie
mand, zooals met eenigc overdrijving
werd gezegd, den brandewijn of jenever
wel uit het gezicht kon tappen. Wel
ruw maar raak was dc scherts ten koste
van dergelijke onvcrzadclijke drinkers:
Steek een kraan in zijn neus. de jenever
zal er wel tlitloopen. of: Als hij sterft,
slaat de drank af. Het spreekwoord: Hij
is geabonneerd op de Schiedammer en
leest ook het bijvoegsel, waarmee de lui
drakkca W*» verdte.lifkten £onk- b?£"'
,i 1 K. i duid, was op dezu ken zeker niet toe-
de «oorden, MeeererJ L^^
itegendeel het vuur in de inge
wanden brengt, dat het jenever-pad dc
kortste weg is naar het kerkhof, en dat
de wijn verbeest des menschcn geest.
Men heeft anders altijd duidelijk ge
noeg kunnen ervaren, in welken staat
hij kwam te verkeeren. die 't waagde ie
diep in 't glaasje te kijken, of te vaak
een graantje dorst pikken, 't Mocht
naar de schatting van 't groote publiek
al weinig beteekenen. dat zoo iemand
zoomin op de streep kon loopen als zijn
roer recht houden, dat hij tot mikpunt
diende der spotzieke jeugd, die heel
gauw in dc gaten kreeg, dat hij met een
nat zeil of met een bok aan 't touu/tje
liep. meer ernstige en dieper denkende
toeschouwers ergerden zich met reden
aan een jeneverneus of een bierbuik.
omdat zij overtuigd waren van de waar
heid. gelegen in het oude woord: Als de
wijn ingaat, gaat de wijsheid
Een tuischershand.
Een slokkerstand.
Een suipersmond.
Die gaan te grond.
Spraken zij niet met diepe verachting
in den deugniet van een zoon, die zijn
moérs bedstroo en zijn vaars kapitaal
icrzoop. evenzeer als van den molenaar,
die, door de flesch gezondheid en ver
mogen verloren hebbend, zijn dokter
nog durfde toevoegen: Ik een nauwe
keelEn daar heb ik een windmolen
watermolen doorgejaagd!?
Konden zij sterker hun walging
/an den verdierlijk
aard dan met dc woorden: Meester!
scheer zacht: zei dronken Coris. en daar
'arken, dat hem achter het oor
likte?
En al was het voorheen nog niet al-
les sociale kwestie, wat de klok sloeg, j
de kwestie, die voor een goed deel neer- j
Wordt vervolgd.
