De Gembode
Katholiek Orgaan
voor
Amersfoort en Omstreken
F. A. TULP
NORA RADIO
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver-
teeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Kantoor en Drukkerij Langegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314
Drie en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag - Post-giro no. 44234
Dinsdag 28 Jan. 1930 - No. 86
Wilt ge de wereld zien in een hemel
herschapen, begin zelf dan met
engel Ie zijn.
Gelijk ol ongelijk.
Daar is veel ongelijkheid, in uiterlijk
in zichtbare dingen, als wij dat zoo
mogen zeggen.
De menschen verschillen onderling
in schoonheid.
Daar is verschil in kracht en ge
zondheid.
Daar is verschil ia verstandelijken
aanleg, in talent en kunde.
Daar is verschil in beschaving en
vormen.
Daar is verschil in karakter.
Daar is verschil in rijkdom en bezit.
Er zijn menschen, die overvloed hebben,
er zijn er die juist genoeg hebben, er
zijn er die het noodige missen en leven
in armoede en ellende.
Daar is verschil in gezag, machten
waardigheid.
Misschien zijn er in al de dingen
die we opnoemden, zonder volledig te
zijn, wel geen 2 menschen, die precies
aan elkaar gelijk zijn.
Komen we tot meer geestelijke en
bovennatuurlijke dingen, ook dan is er
veel feitelijke ongelijkheid.
Daar is verschil in genade. God deelt
zijn genade vrijelijk uit. Niet alleen
waar het natuurlijke gaven betreft, geeft
de Goddelijke Meester aan den een vijf
en aan een ander twee talenten en aan
een derde slechts een, maar ook, waar
het genadegaven betreft is God in zijn
uitdeeling vrij.
Daar is verschil in deugd en ver
diensten.
Daar is en daar zal heel de eeuwig
heid zijn verschil in glorie, voortkomend
uit verschil in genade en verdiensten.
Maar naast al die feitelijke ongelijk
heden en verschillen, zijn er toch ook
van allerlei dingen, waarin de menschen
gelijk zijn.
Alle menschen hebben b.v. recht op
het bestaan, recht om het bestaan door
arbeid te onderhouden, recht om op
.eerlijke en gepaste wijze een behoorlijk
eigendom te verwerven, en de een heeft
dit recht niet meer dan de ander.
Zoo bestaat er ook in het bovenna
tuurlijke, naast veel ongelijkheid, ook
veel, waar de menschen in overeen
komen.
God heeft alle menschen bestemd
voor een bovennatuurlijk doel. God wil,
dat alle menschen zalig worden. Jezus
l Christus is voor allen gestorven. God
geeft ieder minstens de noodige mid
delen om zalig te worden.
Nuttig is 't eens de vraag na te gaan,
welke praktische levensregels wij met
betrekking tot de gelijkheid en onge
lijkheid der menschen dienen in acht
te nemen.
Man moet zich op de meer uiterlijke
verschillen met anderen niet ijdel ver
heffen en de daaruit ontstaande onge
lijkheid niet toespitsen.
Zulks is zeer dwaas. Of heeft men
die dingen uit zich zeiven? Zijn het
niet geschenken van God?
Laat men toch bedenken, dat men
met alles voor God nog veel minder
kan wezen dan anderen, op wie men
zich geneigd voelt uit de hoogte neer
te zien.
Laat men verder bedenken, dat men
men ook rekenschap zal moeten geven,
hoe men al die dingen heeft gebruikt,
Rekenschap b.v. of men zijn meerdere
rijkdom niet in weelde heeft verkwist
in plaats van er goed mee te doen;
rekenschap, of men niet door slecht
voorbeeld op gebied van mode, van
vermaken, aanleiding is geweest, dat
het bederf, gelijk het dikwijls gaat, van
boven naar beneden is gedruppeld,
d.w.z. van de menschen, die meer wa
ren in rijkdom, stand, talent enz. is
overgegaan op menschen, die in die
punten hun minderen waren.
IJdele verheffing op verschillen en
toespitsen ervan is verderfelijk. Het
veroorzaakt verbittering bij degenen,
die minder hebben, het veroorzaakt
verwijdering tusschen de verschillende
standen. Het veroorzaakt verzwakking,
waar gezamenlijk krachtig het goede
moest worden bevorderd. Als b.v. door
allerlei belachelijk toespitsen van stand
verschillen, velen niet willen meedoen
aan katholiek propagandawerk, aan
katholiek vereenigingswerk, als men
zelfs niet te samen met iemand van
wien men iets in stand of rijkdom
verschilt, lid wil wezen van zuiver
godsdienstige vereenigingen, broeder
schap, H. Familie, Derde Orde, enz.
is dat dan geen groote schade voor
eigen ziel en voorde heilige Katholieke
zaak? O, wat zou op vele plaatsen het
Katholieke leven hooger opbloeien, als
niet zoovelen uit overdreven stands
begrip zich van alle goede zaken af
zijdig hielden!
Men mag zeker, als men wat lager
op den maatschappelijken ladder te
recht gekomen is, op gepaste wijze
streven naar verbetering van zijn positie.
Men mag streven naar meer ontwik
keling, naar meer welstand, naar meer
levensvreugde.
Maar de geest van ontevredenheid,
van jaloerschheid en afgunst; dat niet
meer kunnen velen, dat een ander meer
is of meer heeft, dat beschouwen
ieder, die rijker is, als zijn natuurlijken
vijanddat is toch zeker ook niet goed.
Men moet niet luisteren naar bedrie-
gelijke theorieën omtrent de absolute
gelijkheid van alle menschen. Men moet
niet alles willen hebben of genieten
wat men een ander ziet genieten. Men
moet de lieden niet gelooven, die be
weren, dat zij een paradij! van de aarde
willen maken en die daardoor zoovelen
hebben afgebracht van den weg, die
leidt naar het paradijs na dit leven.
Men moet in Katholieke kringen niet
te veel schermen met woorden, over
genomen uit het woordenboek der
zaaiers van onrust, ontevredenheid, haat
en nijd. Ook dat is niet christelijk en
verderfelijk voor den geest va
broedering onder de menschen.
Waar het gaat over het verschil in j
gezag, daar moet men het wettig gezag
eerbiedigen, als komend van God.
Wat de meer innerlijke verschillen
aangaat, zooals in genade en deugd,
daarover moet men niet vermetel oor-
deelen. Het oordeel daarover komt toe
aan God, die eenmaal ieder zal behan
delen naar zijn werken en daarbij zeker
rekening zal houden met de maat der
genade, aan ieder geschonken.
leder moet zorgen zelf de genade
goed te gebruiken, die hij van God
gekregen heeft en allen moeten wij
zorgen samen te werken aan het waar
achtig heil der menschen en ijveren
voor al wat goed is. Maar zelfverheffing
op dat punt is het grootste zelfbedrog
en een gevaarlijk zelfbedrog erbij.
Amersfoorter tabak
door A. F. VAN BEURDEN.
I.
Als men in aanmerking neemt, dat
de tabak eerst in 1588 in het klein,
door zaadjes, in Europa kwam en in
1615 reeds als nuttige plantin Holland
verbouwd werd, mag men wel beweren,
dat de Hollanders er al spoedig bij
waren, om profijt uit de nieuwe plant
te trekken.
Vooral in en rondom Amersfoort
legde men zich met ijver er op toe
en men bleef hier tabak bouwen tot
in de vorige eeuw, toen de omstan
digheden het tabak verbouwen niet
meer loonend maakten.
Het is altijd een groote bron van
inkomsten voor Amersfoort geweest
en nog verbouwt men in den omtrek
hier en daar tabak.
De Generale Staten en die derPro-
ncie Utrecht vonden het een gemak
kelijk voorwerp voor belastingheffing
en maakten het zich nog gemakkelijker
door de heffingen te verpachten. Be
langhebbende particulieren zagen scher
per toe dan de Staat. Maar in den
goeden tijd konden die belastingen,
het waaggeld en de invoerrechten het
stijgen van den prijs der producten
en van den handel niet tegenhouden.
Reeds vroeger in 1638 had men een
generaal-pachter der belasting op den
tabak in de provincie, die in Amersfoort
de zaak kwam nazien of zoogenaamd
peilen.
23 Aug. 1638 compareert ter secre
tarie Thomas Hardingk als pachter van
den tabaksimport over deze provincie,
verzoekende alhier door de geheele
stad te peilen en te bezwaren den
inlandschen tabak, zoolang hij niet
gebruikt wordt, als toegestaan door
de Heeren Slatenmen besluit hem
zijne documenten te laten toonen, al
vorens toestemming te verleenen.
Het aantal tabaktelers nam in de
17e eeuw te Amersfoort steeds toe en
doordat er weegloon betaald moest
worden, kan men zien, dat er in 1649
zeker een zes-en-dertigtal telers waren,
die 84875 pond en nog eens 77601
pond ter waag brachten, terwijl 40852
pond van Willem Kruijf gewogen werd.
KANTOORBOEKHANDEL
L ANGESTRAAT 65 t.o. KROMMESTR.
TELEFOON 326
Kantoorboeken in alle
liniaturen.
Kaartenkasten.
Briefordners.
Men kon dus toen reeds spreken van
een bloeiende Amersfoortsche tabaks
teelt.
In het jaar 1660 had men dan ook
in Amersfoort goed geregeld toezicht
op den verkoop. De instructie voorde
makelaars van inlandsche tabak bin
nen de stad schreef voor: Zij beloven
openlijk te zullen handelen en kooper
en verkooper getrouwelijk te dienen
zij zullen niet als handelaar optreden.
Geen tabak zal zonder makelaars ver
kocht worden zonder dat deze daarvan
hun geld gekregen hebben.
30 Januari 1687 had Jacob de Lange
importmeester van den tabak over de
provincie Holland enz. quaestie tegen
den beurtschipper.
De importmeesters waren niet ge
makkelijk en de beurtschippers op het
punt van smokkelen niet erg scrupu
leus. De tabak ging ook niet meer zoo
hard vooruit en men klaagde.
Men vroeg een rapport over den
toestand van de tabaksteelt in 1687
dat luidde als volgt:
Ieder pond thoebaksbladeren uijtte
provincie van Utrecht en Amersfoort
Holland comende, is belast met een
duijt of twee penningen. Geen verzen
ding voor dit betaald is. Naar andere
gewesten ieder pond een halve stuiver,
buitenlands 5 duiten, nog hooger dan
de andere gevallen.
De planterij bestaat meest uit ge-
eene luijden en vele armen, die daar
mede hun kost in soberheijt winnen
De tabaksbouw vordert boven zwa-
ren arbeid nog veel kosten en peri-
culen voor den ondernemer, leder pond
tabak kost de teelders zelf ongeveer
vier stuivers. De markt is al eenige
jaren slecht geweest, zoodat wanneer
die vijf duiten belasting er opblijven,
dit tot merkelijke schade der Amers
foortsche burgers geschiedt, vooral om
dat in andere landen daarop geen be
lasting is.
In Hannover, Hessen, Mecklenburg
is het land zelfs vrij, terwij! hier het
land nog bezwaard is met 5 gulden
wat te betreuren is. Dat zijn met de
concurrentie de hoofdoorzaken van
teruggang. In plaats van den verbouw
te steunen, ging men hem belasten.
Maar men zocht toch wel uitweg.
De Staten van Utrecht aan die van
Gelderland.
In de Statenvergadering van Utrecht
is 5/7 1688 voorgedragen het groote
verval der tabaksplanterijen in de pro
vincie Utrecht. Het eenige middel, om
daaraan een einde te maken, is, dat
men op groote straf verbiedt het pluk
ken en drogen van het ondergoed en
de zandbladeren van den tabak, omdat
die veel slechter zijn en den goeden
naam bederven. Wijl de beide pro
vinciën een zelfde belang hebben, zoo
verzoeken de Staten van Utrecht die
van Gelderland met hen mede te wer
ken tot het genoemde plan.
Maar de Staten hadden steeds geld
noodig en bij uitzondering belette men
niet den uitvoer naar vreemde landen
en in Holland niet den doorvoer blij
kens besluit van 20 Juli 1700. De
tabak die voor de Oostzee, Brabant en
Vlaanderen bestemd is, is vrij van
Utrecht door Holland gaande, ook het
overbrengen van het eene schip in het
andere; men zal bij den pachter van
den import daartoe een biljet halen,
vermeldende quantiteiten qualiteitmaar
op Donderdag 27 Oct. 1718, zie Re
solutie 20 Juli 1700 bepaalde men nog
eens nader dat inlandsche tabak hier
is gekorven en geconsumeerd ook
betaald. Transito tabak betaalt niet,
dus doorgevoerde tabak van Gelder
land naar Holland en verder in Utrecht
Wordt vervolgd.
Uit den Omtrek
Barneveld
Oeboren: Dirk, z. v. E. Koenen en
H. v. d. Broek Evert Jan, z. van
C. v. Dijk en T. v, Roekei Willem,
z. v. W. v. d. Ridder en G. Versteeg
Dirkje, d. v. W. v. d. Kamp en M.
v. Middendorp Driesje, d. v. W.
Ouwendorp en A. Brons Jannetje,
d. v. H. Morren en G. A. Doppenberg.
Ondertrouwd: J. W. v. d. Brink en
C. v. Spankeren G. v. Barreveld
en M. v. d. Hengel H. Pluimers
en D. M. G. Verhoef E. J. Pluimers
en O. Verhoef G. Kamphorst en
O. Kamphorst. Gehuwd: T. van de
Lagemaat en M. v. Maanen D. Bos
en J. v. Ede R. van Ee en F. van
Wessel.—Overleden: Jannetje Voskui
len 79 j. Willem v. Essen 82 j„
weduwn. v. W. Buurman Maria
Penning 64 j., echtgen. van A. Kuijt
Jan Hofland 5 jaar Jakob Pul
j., weduwn. v. H. Nijhof.
Hoevelaken
Notaris Klaassen te Amersfoort zal
Woensdag 5 Februari 1930, des voor
middags 11 uur, in het Logement
„Kolfschoten", voor Dr. C. J. K. van
Aalst, op het „Huis-te-Hoevelaken"
een groote houtverhoop houden.
Hooglanderveen
Algemeene Ledenvergadering van de
Afd. A.B.T.B., Hooglanderveen, op
Maandag 3 Febr. 1930, 's av. half 6,
bij A. van den Hoef, te Houteveen.
Agenda: 1. Opening. 2. Notulen.
3. Verslag rekening balans. 4. Bestuurs
verkiezing, aftredend: Hendr. Traa.
Candidaten zijn: Hendr. Traa en C.
van W. 5. Betaling van achterstallige
contributie en derg. 6- Mededeellng.
7. Rondvraag en Sluiting. Daarna
lezirig met Landbouwfilm.
Soest
Ten nadeele van mej. v. A. die haar
rijwiel had staan op een afgesloten
erf, is de kop van de zich aan het
rijwiel bevestigde electrische lantaarn
ontvreemd.
Zaterdag 1 Februari a.s. des n.m.
8 uur zal in het zaaltje van den heer
Jasper in le Vredehofstraat een buiten
gewone vergadering worden gehouden
voor de Bijz. Vrijw. Landstorm. Op
dien avond zal door Majoor Barck Bles
aan alle leden worden uitgegeven een
album van den Landstormdag te
'sGravenhage gehouden op 27 Sept.
Geboren: Arie, z. v. L. Pothoven
en G. Overeem Willemina Johanna,
d. v. J. de Ridder en G. Nap Hen
drik, z. v. W. v. d. Akker en J. v. d.
Hoef Hendrikus Johannes, z. van
J. Westerlaken en A. Swart Enge-
lina Johanna, d. v. O. 't Lam en G.
C. Leeuwenkamp Wilhelmina Maria,
d. v. P. A. Hilhorst en C. v. d. Bremer.
Overleden: Alexandre Arnault Le
Jeune, 68 jaren Willem Adriaan
Spelt, 6 mnd. Heintje Jansen, 85 J,
wed. van E. Oldenhof.
Soesterberg
Tijdens het spelen werd een jongen
door een zijner makkers dusdanig met
een scherp voorwerp tegen het hoofd
gegooid, dat diens lip ver inscheurde.
Dr. Jongbloed moest assistentie ver
leenen en.hechtte de wonde.
Woudenberg.
Alhier had de heer J. v. E., arbeider
bij Jhr. Hooft van Wouden-Geerestein,
het ongeluk terwijl hij aan het boomen
hakken was, onder een vallende boom
te komen, doordat hij bij het zich uit
de voeten maken, kwam te vallen. De
ongelukkige bekwam zware inwendige
kneuzingen aan schouder, terwijl naar
alle waarschijnlijkheid ook eenige
ribben zijn gebroken.
WISSELSTROOM-TOESTEL IT 1AC
MET LUIDSPREKER I03.«
PI AN OH AN DEL S. DUIJKER
Koffer-Gramaphoon vanaf F15— Jt HAVIK 29 - TEL. 773
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
- Burgerlijke Stand.
21 jan. Geboren: Maria Cornelia,
v. J. G. van Bennekom en J. L.
Outshoven Hendrikus Gerardus, z.
v. H. O. Bosman en G. Janssen
Adrianus Arnoldus, z. v. H. M. v. d.
Heijden en G. J. Dijkhuis Gehuwd
J. v. d. Struijs en E. F. Hammer
Overleden: Timotheus Veldhuizen,
oud 12 jaar Cornelia Hendrika v.
Oven, oud 10 mnd.
22 Jan. Geboren: Cornelia, d. v.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
H. Buitink en S. Visser Jacob
Abraham, z. v. A. J. Fremouw en J.
v. Putten Getrouwd: A. Wellner en
G. de Kruijff Overleden: Hendrik v.
Eeden, oud 17 maanden.
23Jan. Geboren: Reiniera jannigje,
d. v. J. Jacobsen en H. G. Walbeek
Harmen, z. v. W. Wentink en J.
Bouw OnderlrowdP. Fluit en E.
M. v. d. Veer J. W. v. Diest en
A. Bakker H. Bosma en H. G.
Welter A. v. Leeuwen en L. v.
Hoef C. M. C. Reichmann en M.
L. A. Wolbers T. v. Daal en H.
Diermen D. v. Montauban en
M. v. d. Heuvel T. v. d. Veenbrink
en P. Gouw A. Hollander en T.
v. Beek GehuwdE. v. Garderen en
J. Vreekamp Overleden: Herminus
ten Zijthoff, oud 3 maanden.
24 Jan. Geboren: Cornelia, d. v.
v. Mourik en J. Lucht Overleden:
Johanna Maria v. Empelen, oud 3 mnd.
25 Jan. GeborenFrederik Johannes,
v. A. Schraage en F. Kamphorst
Johannes Theodorus, z. v. T. A.
d. Heiden en C. H. de Vries
Overleden: Anna Doornekamp, oud
52 jaar. echtg. v. A. v. Veenschoten
Hendrika Berendina Gezina v. d.
Berg, oud 73 jaar, echtgen. v. F. v. d.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestrut 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Pol.
27 Jan. GeborenHermanna Beren
dina, d. v. D. J. v. d. Wetering en
M. Dekker Albert, z. v. K. W. Hart
suiker en A. Goedee Overleden: Ja-
coba Barendina Slaap, oud 79 jaar,
weduwe van W. F. G. L. Bot Anna
Alijda Blom, oud 9 mnd. Gerarda
van den Berg, oud 69 jaar, echtgen.
van C. v. Drie.
OEVESTIOD.
Rachel v Dam geb. v. Praag, N.I.,
Berkenweg 25.
Teunisje Delorie, R.K., Tulpstr. 38.
Johanna Fr. v. Eek, R.K., Schimmelp.
straat 74.
Hendrika W. E. Engel, N.H., Randen-
br. weg 2.
Maria v. Wakeren N.H., P. Potter
straat 52.
T onia Wegcrif, N.H., Bloemend.str. 61
Margaretha Grootkop—Verver, R.K.,
J. Tooropstraat 20.
Maria v. Oorschot, R.K., Utrecht-
scheweg 64.
EmmiNehrkorn,D.E.,Leusderw. 251.
Bertha Leguit, N.H.. Hoogeweg 105.
Johanna v. Fessem, R.K., L. Beek
straat 33.
Johanna G. Groenendaal, N.H., Hooge-
eg 237.
Geertruida Fr. Henricks, R.K., Poth-
straat 24.
Johanna E. Jorna, R.K., H.v.Vianden-
str. 1, kraamverpl.
Antje v. d. Berg,Ger.,Bisschopsw.29.
J. de Weerd, N.H-, Vlolenstr. 3, typ.
P. Willemsen, N.H., Hobbemastr. 35,
autog.l.
Wed. W. Visser geb. Clasina v. d.
Kley, Kapelweg 59.
Stijntje A. Forluijn, N.H.,Leliestr.75.
Johanna Zwezerijnen, R.K., J. Bos
boomstraat 3.
Aleida lansen, N.H., Mauritslaan 7,
dienstbode.
Mechelina M. Krijnen, R.K., B. Wuyt.
laan 54, idem.
Woutertje v. Koot, G.K., Pr. Fred,
laan 8, idem.
D. j. Kamphuls, N.H., Jan Steenstr.
36, arb. N.S.
Maria G. de Könningh, DBisschops-
flebt U een
Taxi of aufo noodig
Amersfoort.
weg 166, huish.
Jacoba G. v. Leijenhorst, G.K., Utr.
weg 134, dienstbode.
A. J. Manche, Ev.L., Westerstr. 18,
soldeerder.
Clasina M. J. Meijer, R.K., Utr.weg
2, dienstbode.
Gerritje Bruggink wed. v. G. Meer
beek, N.H., v. Campenstr. 26.
Gesina M. Meekers, R.K., v. Perseijn-
str. 2, huish.
J. P. Oggel, G.KHessenstraat 20,
banketbakker.
Heintje Overhorst, N.H., D. Focke-
malaan 78, dienstbode.
Johanna D. M. Putman, R.K., Zand
10, onderwijzeres.
Everdina Pater, G.K., Huijgenslaan
I, dienstbode.
E. M. Pino, P. Buijslaan 20.
Everdina Rekers, N.H., Arnh.straat7,
dienstbode.
Frieda Schunk, E.L., v. Blankenh.
straat 4, idem.
Emilie Schneider, E.L., Kon. With,
straat 3, idem.
Gijsberla den Ouden geb. Schoon-
derbeek, R.K., Hellestraat 61.
Johanna M. v. Vogelpoel, R.K., K.
Bergstraat 28, dienstbode.
J. J. Vethake, W.H., W.v. Mechelen-
straat 13. kap. Inf.
A. Th. Verhoef, R.K., A. Cuijpstraat
I, Rijkski. R.
P. J. M. Valkenhoef, R.K., Punlenb.
laan 13, verw. techn.
Clara Veldhuizen, C.G., Regentesse-
laan 25, dienstbode.
Jenneke v. d. Weerd, N.H., Laantje
5, idem.
Grete Weihs, R.K., Uir.weg 10, idem.
Anna Weihs, R.K., Bilderdijklaan 1,
idem.
Gertrudes v. Kempen, R.K., Wevers-
iingel 44.
Hermina G. Arends, N.H., v. Campen-
straat 40, winkelj.
Hermina Bleijenburg, N.H., Woest,
eg 35, huish.
Everlje M. v. d. Brink, G.K., Soes-
terweg 67.
Elizabeth Brouwer, N.H., Narcisstr. 1.
A,. J. Buijs, N.H., Breestr. 49, arb.
A. Cuijpers, R.K., Kamp 39, bakker.
Carolina W. v. Dijk, N.H., Anjer
plein 20.