Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken li ll NORA RADIO H. ELZENAAR Bel dan op No. 42 Schoonmaaktijd Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10 De €embode Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld adver teer en. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd. Kantoor en Drukkerij Langegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314 Drie en veertigste Jaargang Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Post-giro no. 44234 Dinsdag 18 Maart 1930 - No. 99 Hij die de kern wil eten, moet de noot kraken. Ben merkwaardige beschouwing. Onder de bijdragen, die de zooge naamde jongeren in De Tijd over de toestanden en verhoudingen op sociaal en politiek terrein ten beste gaven, lijkt ons zeer belangwekkend, die van 7 ii. Schlichting, beginnende inet de opmerking, dat de medewerking der jongeren aan de R. K. Staatspartij in derdaad zeer gering is, maar dat ook de ouderen bijna alle belangstelling Virloren hebben. Behalve die afzijdigheid is er echter volgens Schlichting ook afkeer en op positie. De oorzaken liggen ten deele in de gebreken van 'n parlementairen regee-; ringsvorm, die evenals elk ander regecr- Systeem niet ideaal is. Over geheel Europa is men ontevreden met dat sys teem, althans ontevreden mei de wijze, waarop het oudere geslacht, dat Europa in den oorlog gedreven heeft en dat thans nog vrijwel de macht in handen heeft, de belangen der menschen heeft behartigd. Dat is de ware belangen heeft verwaarloosd en mindere en ver keerde belangen met hartstocht heeft nagejaagd. Dat jongere geslacht, dat in en na den oorlog volwassen is geworden, staat in 't begin zonder begrip, daarna verbaasd en onthutst, ten laatste ver ontwaardigd en boos tegenover het doellooze gedoe van de ouderen, die hun fiasco niet willen inzien, die even als een slecht schaakspeler of beurs speculant, geen verlies willen nemen. De peuterachtige manieren om de groote politieke en sociale vraagstuk ken, ontwapening, werkloosheid, vrede en kapitalisme, op te lossen zijn ge heel in den Chineeschen stijl van de tweede helft der 19de eeuw, toen zij daar tegen de geweren en kanonnen vochten met de oude beproefde methoden der boogschutterij. Dat is het gevoelen van het jongere geslacht, en dat gevoelen berust voor het grootste gedeelte op een juiste waardeering der feiten. Nu heeft ons land met al deze pro blemen niet zooveel te maken alsb.v. Engeland, Duitschland en Frankrijk, maar ook te toekomst van Nederland is van de oplossing dier groote vraag stukken afhankelijk. Beschouwt men nu de meer beperkte kwestie, n.l. de verdorring van de be langstelling in de R. K. Staatspartij, dan kan de beschouwing aan het inner lijk wezen der Partij, een beschouwing vooral van de verandering van dat wezen, licht op de zaak werpen. De R. K. Staatspartij heeft, om haar beginselen te verwezenlijken, macht noodig. Om die macht te krijgen, zijn inwendige eenheid en ccnig samengaan met andere partijen voor haar nood zakelijk; om die eenheid en dat samen gaan te verkrijgen, mag zij weer niet al te beginselvast zijn, omdat zij daar door sommige katholieke groepen en sommige andere partijen voor het hoofd zou stooten. Het gevolg is, dat er niets Sebeurt en niemand zijn zin krijgt. Dit i een cirkel, waar men niet uit komt. Maar men kan er twee bezwaren tegen maken; het eerste vindt men in de Eschiedenis, het tweede in de ziel- tnde. De geschiedenis leert ons, dat de R. K. Staatspartij in haar ontstaan en groei zich heeft losgemaakt liberalen, en dat Schaepman zijn partij gi oot gemaakt heeft tegen de oppositie in van een ontzaglijk groot deel 't volk en zelfs van de clerus. De zielkunde leert ons, dat met op portunisme en schipperen men op den duur geen enthousiaste menigte achter zich krijgt, en dat tien met een ideaal bezielde menschen het winnen van honderd lauwen. Er is dus een uitweg uit den cirkel. Feitelijk is dan op het oogenblik de toestand zoo, dat men meent ter wille van de macht niet al te beginselvast en voortvarend te moeten zijn. Niemand d.w.z. geen enkel poli ticus vindt het pleizierig, om daar voor openlijk uit te konten, en te zeggen, dat de beginselen verwaarloosd moeten worden om de macht. Daarom neemt men er natuurlijk zijn toevlucht toe de beginselen te verwateren, en de verdedigers van die beginselen, vooral van beginselen van katholieke demo cratie (demophilie) en anti-kapitalisme, voor te stéllen als menschen, die over- KANTOORBOEKHANDEL P. 11TULP m Langeslraat 65 t.o. Krommestraat TEL. 326 KASTPAPIER AAN ROLLEN EN VELLEN ROOD - WIT - BLAUW drijven of verkeerd ingelicht zijn. Zoo wordt dan de theorie, van wat uit katholiek oogpunt in de politiek wen- schelijk is, vertroebeld, en men weel ten laatste niet meer, wat goed en wat niet goed is. Wanneer nu de partij geen belang rijke vraagstukken meer ter hand neemt, wanneer er dus om zoo te spreken, geen muziek meer in zit, dan trekt zij ook niet meer diegenen tot zich, die zich door talent en temperament tot een belangrijke taak geroepen gevoe len m.a.w. het gehalte der politici gaat achteruit: de beste geesten doen niet mee, daar zij vreezen hun energie om niets te verspillen. De onbelangrijkheid van het program en het lagere gehalte der politici doet natuurlijk ook de liefde 'an het volk voor de R. K. Staatspartij erflauwen. In dezen nood vraagt de partijleiding om de hulp der geeste lijkheid. Hun overwicht en aanzien bij het volk maakt, dat wij allen op de katholieke lijsten stemmen. De beweeg redenen daarvoor zijn niet meer de katholieke beginselen in 't Program, maar omdat wij gaarne naar de geeste lijkheid luisteren en van een socialis tische heerschappij afkeerig zijn. De geestelijkheid wordt daar ge spannen voor belangen, die hoe langer hoe minder geestelijk zijn; zij wordt een werktuig in de handen der politici. Het gevolg is, dat het aanzien der geestelijkheid vermindert, en het anti- clericalisme ontstellend toeneemt. De gevolgen gaan nog verder. Een politieke partij, ik bedoel een politieke leidersgroep, die voornamelijk op zelf behoud bedacht is, vindt haar bestaan bedreigd door beginselen en nieuwe ideeën. leder die verkondigt, dat er groote nooden zijn, dat er groote ge varen dreigen, dat het volk onderdrukt wordt, dat het de katholieke taak is daartegen te strijden, in 't kort iedereen die voortvarend, realistisch en idealis tisch is, is een bedreiging voor de leidersgroep. Want zij komt met haar opportunisme dan in een ongunstig daglicht te staan. De beste menschen, de grootste werkers en de edelste strijders worden dus geweerd of dood gezwegen. Ik bedoel hiermee of ander jong schrijver, maar groote ,nen als Mgr. Ariëns en Mgr. Poels Hun stemmen wil men niet gaarne hooren. Nu is dr. Ariëns dood, nu wordt hij gehuldigd. Bolland heeft het goed gezegd„Het steenigen van de pro feten en het daarna oprichten van graf- .-ekenen voor hen - is van alle tij en." De redevoeringen van den levenden Dr. Poels echter, die de allerbelangrijkste vraagstukken het beste belichten, worden ter-nauwer-nood in de couranten vermeld. Zijn laatste groote rede „Een probleem" behandelt juist de groote kwestie, waarom het hier eigenlijk ook gaat, hoe het moge lijk is, dat het godsdienstig leven der katholieken bloeit, en dat het sociale economische leven geheel in de hcidensche richting gaat. De vrijwel noodzakelijke werkeloos heid van een extra-parlementair kabi net werkt ook verkeerd, ledereen is hierdoor ontgoocheld, de ontevreden heid is acuut geworden. De gebeurtenissen van de laatste zestien jaren vooral hebben de ziel van de jeugd verschillend gemaakt van die der ouderen. De algemeene geest vóór den oorlog was tfiirgerlijk en romantisch. Tegen woordig is men zakelijk. De nieuwe zakelijkheid is een algemeene trek van het jongere geslacht. Op zich zelf is dit noch goed, noch slecht, maar thans wel noodzakelijk. De Reinllda-stichting is het toppunt van zakelijkheid, de „Klare Waarheid" evenzeer. Ook het St. Franciscus Lief dewerk en dergelijke uit.ngen van de moderne charitas munten uit door zakelijkheid. Vergelijk daarmee de burgerlijke armbesturen, de burgerlijke Vincentius, de romantische H. Kindsheid, en ziet het verschil. De Verkenners en de Heemvaart dragen ook dit karakter: zij probeeren de zaak in praktijk te brengen. Leuzen en reputaties hebben op het jongere geslacht geen vat meer. Noch het hermelijn, noch het purper bren gen hen in verbazing: het zwarte hemd is in zijn soberheid een modern symbool. De zakelijkheid kan ook ontaarden: sommigen zijn te haastig; de super naturalisten zorgen zoo zakelijk voor hun godsdienstig leven, dat zij sociale actie, wetenschap, de geheele wereld laten zwammen. De zakelijkheid is overal: de stu- denten-romantiek is verdwenen, men denkt om het examen. De zakelijkheid is te zien in een groote lielde voor philosophie: de be geerte om de werkelijkheid te zien. De aesthetische verdediging van het geloof is verdwenen. De nieuwe zakelijkheid ontneemt ons veel fraaie droomen en gezellig heid, maar nog veel meer leugen en voorwendsel. Voor de andersdenkenden, zoowel s voor de katholieken is deze nieuwe richting de vuurproef. Men moet kie zen of deelen. De romantiek, die het mogelijk maakte, verschil te maken tusschen woord en daad, die een dub bel leven kon doen leiden, is weg. De Christelijke gevoelsresten bij de anders denkenden moeten verdwijnen of door geloof en leven opgenomen worden. Voor de katholieken is de nieuwe zakelijkheid in den grond zeer heil zaam. Wanneer men de moderne vor men aan den charitas ziet, dan wordt het duidelijk, dat deze zakelijkheid maakt de volkomen, realistische door voering van liefde en waarachtigheid. Voor een politiek en cultuur, die op gevoel en enthousiasme, maar niet op dc realiteit gebaseerd is, daarvoor blijft geen plaats meer over. De oude leuzen zijn versletenindien dit jongere geslacht tekort schiet in haar idealen, blijft er niets meer over. Dat men haar dus helpe; of althans niet tegenwerke. Samenwerking van ouden en jongen is in de menschelijke gemeenschap onontbeerlijk. Dergelijke veranderingen van de menschelijken geest, als thans plaats grijpen, kan men niet terugdringen. Het is de natuur. Het eene jaar zaait men tarwe, het andere jaar rogge; omdat de grond nu eenmaal zoo is. Jammeren of vloe ken helpt daar niets aan. Het graan. Dr. Josef Wenzler wees in het kende katholieke Oostenrijksche week blad „Schonere Zukunft" op twee scherpe contrasten in het beeld der weteld-economie. In het dal van den Wei-ho, Chineesche provincie Shensi, woedt sedert drie jaren hongersnood, die tot dusverre aan twee millioen menschen het leven heeft gekost. Oorzaken: mislukte oogsten, burger oorlog. slechte verbindingen. Er leidt geen spoorweg naar dit gebied, de wegen zijn niet best. De rivieren zitten vol slib, dat ze als verkeerswegen nauwelijks in aanmerking komen. De strenge winter heeft den nood doen stijgen. De ossen zijn geslacht, de wagens opgestookt. Een enquête-com missie vond in tien dorpen nog maar één dak, dat men niet als brandhout had gebruikt. Er worden gevallen van kanniba lisme gesignaleerd kinderen verkoopen zich, voor een stukje brood. Och, China weg en het zijn maar Chineezen We hebben ons een paar jaar geleden tot veel grooter medelijden laten op- zweepen door het drama van Nobile. Daar kwam zoo wat de heele wereld te pas. Dag-in dag-uit lange halen in de krant. Dat was copie waarvan we smulden. En we hebben de sensationeele redding begroet met een jubel o ver heel de beschaafde wereld. Dat was nog eens mannenwerk! En wat heerlijk dat wc in de eeuw der moderne techniek leven, waardoor contact kan verkregen worden met reeds doodgewaanden, in de witte woestijnen verloren. Maar men vraagt zich af, of dan het dal van de Wei-ho verder van de menschen-maatschappij ligt verwijderd dan de Noordpool. Is de Provincie Shensi een ontoegankelijke woestijn? Met een bedrag van 250.000 dollars zou het mogelijk zijn een tunnel te boren door het gebergte en door water toevoer van den Hoangho het Weiho- dal in een vruchtbaar landschap te veranderen. Als daar nu eens olie bronnen lagen of goudmijnen, zou dan die streek nog van de wereld afge sloten zijn? Nu echter wordt er niet geholpen, kan er niet geholpen worden. Wordt er dan misschien geen graan genoeg op de wereld verbouwd, om ook de millioenen daar te spijzigen? O zeker, best. Maar het verbouwen van graan en de handel daarin is óók een zaak. Dr. Wenzler beschreef die als volgt: Opdat het regelende principe van vraag en aanbod de zaak niet onren dabel maakt, moet den zakenman hulp geboden worden. De „goederen" wor den vastgehouden opgeslagen. „Valori satie" noemt de wetenschap dat kort. En daarmee is de speculatie geboren. Men speculeert met brood. Wat niet moeilijk te bewijzen valt. De prijs van het graan uit twee van de Canadeesche oogsten steeg in den tijd tusschen October 1923 (15.06) en Mei 1925 (28.05) met 86.6 procent. Al wordt dan ook gezegd, dat de silo's ter bescherming van den farmer dien dien, toch staat vast, dat de grootste bate van deze ongehoorde prijsfluctua ties aan den handelaar toekomt. Fluc tuaties, die den prijs met de helft, ja met 86 procent de hoogte in jagen, zijn geen gevolg van een regelmatige markt, maar van wilde speculatie. Dat is tegenwoordig het hoofddoel van de elevators en opslagplaatsen. Zoo is het te begrijpen, dat twee-vijfde van den Canadeeschen graanuitvoer pas in de periode tusschen Febr. en Augustus, dus kort voor den nieuwen oogst, wordt uitgezonden (1923—23: 41.6 procent; 1924-25:43.3 procent; 1925-26:39.6 procent). Vermoedelijk ligt momenteel ook nog twee-vijfde van het voor uit voer bestemde graan van den laatsten Canadeeschen oogst in de silo's van Canada (1929: 29 millioen ton). Ook in de Vereenigde Staten lagen einde Januari 1926 naar schatting nog min stens 200.000 ton voor uitvoer bestemd graan opgeslagen, in Rusland 950.0J0 ton. Het is zeker te laag geschat, als men aanneemt, dat in deze drie landen momenteel 4 millioen ton export-graan liggen opgestapeld. Van rogge, gerst en andere levensmiddelen spreken we nog niet eens. En terwijl de oogst- machines nu over de graanvelden van Argentinië en Australië rijden, vullen zich in de maanden Februari en Maart en elevators in Indië en Egypte en in Mei begint reeds weer de oogst in zuidelijk Noord-Amerika. Koren overal alleen niet in Shensi. De menschen van tegenwoordig trachten met alle middelen de aarde aan zich te onderwerpen, Hun strijd richt zich echter niet tegen de natuur- kalastrophes. maar tegen zichzelf. De hersens zijn in procentgetallen verstard. Europa zucht nog onder de gevolgen van den oorlog en van de na-oorlog- sche „rationaliseerende" industrialisatie enjkan door zijn berookte vensters niet meer zien wat daarbuiten geschiedt. De op de wereldrevolutie hopende bolsjewistische arbeider knielt eerbiedig voor de Machine en viert inplaats van de Verlossing en den Vrede den „dag der industrie". Onze „civilisatie" ont wikkelt zich verder. Ónder den band der nieuwe verkeerswegen verschrom pelt de globe tot een miniatuur-bol. China ligt zoo dichtbij. En desondanks verhongerden daar twee millioen Chi neezen. En nog eens twee millioen zullen er tot Juni doodhongeren. Overal rijpt nieuw koren. „Het gewas staat goed." Baisse in Wallstreet, massagraven in China Aldus Dr. Wenzler, die zóó demon streert wat het vrije en ongestoorde winstprincipe beteekent in dc wereld economie. Zeker, er worden inzamelingen ge houden. Er vertrekken commissies van onderzoek en o tulpexpedities naar het geteisterde ied. Maar de han del in graan riu,, zich niet op de be hoeften, welke zulk een hongersnood ramp te voorschijn roept. Hij houdt de grondstof van het brood vast, als er over een maand nog grooter win sten te wachten zijn. Die gaan voor. De groote laak van onzen tijd, aldus merkt De Morgen in dit verband op, is dezen onbeteugelden winsthonger te vangen in regelen, die weer woeker en als woeker behandelen wat PI AN OHAN DEL Koffer-Gramaphoon vanaf F15— Ji het ook inderdaad is volgens de Chris telijke opvattingen. Deze beteugeling zal niet moe- n bestaan in een vervanging :r verslaving aan de pluto cratie door een verslaving aan den Staat. Want dan wordt het laatste de menschheid nog erger dan het eerste, gelijk het Rusland van heden leert. Zij van de wild op e langen tot een samenleving, die w lijk den schoonen titel van „tr schappij" verdient. S. DUIJKER HAVIK 29 - TEL. 773 Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines Langestraat 84 Telei 528 |e_ Speciaal adres voor Uw Kantoor- Jr. School-, Schrijf- en Teekenbenoo- - 'digdheden - Advertentie-Bureau Binnenland ZIEKTEWET. Als vervolg op de korte uiteenzetting omtrent de voornaamste bepalingen der Ziektewet volgen hier nog enkele inlichtingen voor de werkgevers en verzekerden, die bij de Ziekenkas van den Raad van Arbeid zijn aangesloten. Aan de hier bedoelde werkgevers, dat zijn dus zij, die zich niet bij eene bedrijfsvereeniging hebben aangesloten, zal zeer binnenkort een lijst (formulier van aangifte) worden toegezonden, die zij naast de loonlijst voor de Onge vallenwet 1921, of de land of Tuin bouw ongevallenwet moeten aanhouden. Deze lijsten, waarop naam en voor namen, rentenummer ingevolge de Invaliditeitswet, en volgnummer van den verzekerde op dé loonlijst moeten worden ingevuld, behooren gelijktijdig met de loonlijsten bij den Raad van Arbeid te worden ingeleverd. Aan de hand van de gegevens op op loonlijsten en deze „formulieren van aangifte" wordt door den Raad van Arbeid de door den werkgever ingevolge de Ziektewet verschuldigde premie berekend, waarover deze eene premiebeslissing ontvangt. Betaling van de premie, die in het algemeen dus halfjaarlijks moet plaats vinden, kan geschieden ten kantore van den Raad van Arbeid te Amersfoort Utrechtscheweg 133, het Bijkantoor van dien Raad te Hilversum Stationsstraat 18 of door storting of door storting of bijschrijving op het gironummer 17900 van dien Raad te Amersfoort. Wordt een arbeider in dienst van :n bij den Raad van Arbeid aange sloten werkgever ziek, dan moet hij een ziekmeldingsformulier invullen en inzenden aan den Raad van Arbeid. Deze formulieren zijn in alle ge meenten kosteloos verkrijgbaar, veelal bij de gemeentesecretarieën, waar te vens een lijst is opgehangen met de adressen van de overige in de ge meente aanwezige ziekmeldingsplaat sen. Eene spoedige inzending van dit formulier is voor den betrokken ver- zekere van het grootste belang, aan gezien de Raad van Arbeid na binnen komst van dit formulier zoo spoedig mogelijk omtrent de uitkeering van ziekengeld eene beslissing neemt. Deze beslissing wordt aan den ver- zekerke toegezonden en hierop kan hij (of zijn gemachtigde), bij eventueele toekenning zijn ziekengeld ontvangen op het aan hem op te geven betalings kantoor, tenzij hem dit per postchéque wordt overgemaakt. flebl U een Taxi of au;o noodijj Amersfoort Door den directeur van Openbare Werken is aanbesteed het herstellen van eenige straten, in vier perceelen en in massa: Oude stadhuis en een gedeelte den Appelweg (met gedeeltelijke rioleering) b. Brouwerstraat. c. Muurhuizen van Kerkstraat tot Bloemendaalsche binnenpoort. d. Groote en Kleine St. Janstraat. De inschrijvingen waren als volgt: Jac. van Gent a. f2755, b. 14770, c. f2049, d. f2877; massa f12451. Van Dorth a. f2780, b. f4820, f2409, d. f2980; massa f12160. W. Bunnik massa f12640. Verschuur, Zeist massa f13000. J. de Bruin, Hoogland a. f2755, b. f 4770, c. f2049, d. f3877; massa f 13451. Kostelooze Filmavond op Donder dag 20 Maart, 's avonds 8 uur, in de sociëteit Vereeniging „de Valk" aan de Valkestraat. Onderwerp: Zuigefingenverzorging en zuigelingenbescherming; spreekster dr. A. H. Krijger uit Utrecht. De Verbondsvergadering van het R. K. Werkliedenverbond heeft inder tijd besloten tot het organiseeren van een „Sociale Week". Deze zal gehouden worden in de derde week na Paschen en wel in het Retraitehuis „St. Alfonsus" te Amers foort. Op Woensdagavond om acht uur zal de opening plaats hebben en op Za terdag na den middag de sluiting. Het is de bedoeling, dat de deel nemers zooveel mogelijk ook des nachts in het huis verblijven. Nadere mededeelingen kunnen spoe dig worden tegemoet gezien. Bij de garage Van Hamersveld aan den Arnhemscheweg is een nieuwmodel electrische benzinepomp geplaatst. Men kan hier zoowel de nieuwe Esso als de A. P. C.-benzine verkrij gen. Vier auto's kunnen tegelijk van benzine worden voorzien, terwijl de automobilist de vulling kan controleeren door middel van de meel- of telklok- ken. Men kan aan deze pomp iedere gewenschte hoeveelheid benzinekrijgen, zoodat overstrooming van benzinetanks is uitgesloten. Het bestuur der Oranjevereeniging is bezig met de organisatie der feesten op Koninginnedag. Teneinde mede werking te verkrijgen voor het bloemen corso, is aan hoofden van onderwijs inrichtingen verzocht den kinderen mededeeling te doen van het houden van dat bloemencorso en zoo mogelijk leiding te geven voor het vormen van groepen. Van 3 tot en met 6 Juli zullen op de banen aan de Barchman Wuytiers- laan door de Amersf. Tennisclub Alta wedstrijden worden gehouden. Besloten is voor Amersfoort aan te vragen rijkssubsidie voor een Christe lijke Hoogere Burgerschool, om, als dit mag zijn verkregen en een Geref. H.B.S. mag zijn opgericht, de actie voort te zetten om later ook nog een inrichting voor Voorber. Hooger On derwijs te stichten, hetzij een Lyceum of Gymnasium. ijnende handen r nooi doorPurol

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1930 | | pagina 1