De Gembode
Ir
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en
Omstreken
■I
PUROL
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
Transpireerende
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
Advertentiën 2/5 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bg geregeld adver
teer en. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Kintoor en Drukkerij Langegracht 28 Ie Amersfoort - Teleloon 314
Vier en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag - Post giro no. 44234
Dinsdag 17 Juni 1930 - No. 23
De stilzwijgendheid heeft haar zeker
'ooi-Horatius.
Sobriëtas.
Sobriëtas vraagt uw aandacht voor
twee belangrijke mededeelingen.
De eerste is, dat Sobriëtas de nieuwe
richting heeft ingeslagen.
De tweede is, dat Sobriëtas gereed
slaat zich te herstellen van de geduchte
verliezen, de laatste jaren geleden.
De nieuwe richting.
Omtrent de nieuwe richting hebben
reeds wilde geruchten de ronde gedaan.
Men heeft reedsgemeend.dat de nieuwe
richting hierin bestond, dat Sobriëtas
een matigheidsbond zou worden in
den zin van een vereeniging van men-
schen, die zonder zich van drankont-
Miouding te verplichten, in alles matig
wilden zijn en wilden strijden tegen
de onmatigheid op alle gebied.
Daarin bestaat de nieuwe richting
echter niet.
Het juiste begrip,
De nieuwe richting, de uitdrukking
is nu eenmaal in omloop, bcteekent,
dat Sobriëtas haar zelfde oorspronke
lijke doel, de bestrijding van het alco
holisme, in een nieuwe wil nastreven.
Onder de nieuwe richting van So
briëtas moet verstaan worden, dat de
R. K. Drankbestrijding bij het vervullen
van haar eigen taak, door het verdiepen
van haar verstervings- en offermotief
een geest van'soberheid en Ie venseen-
voud aankweekt, welke zich keert tegen
alle moderne excessen van de genot
zucht.
Hoe ontstond de nieuwe richting?
De nieuwe richting is ontstaan uit:
het inzicht, dat de genotzucht onrust
barend toeneemt en de diepste oorzaak
is van het alcoholisme;
de overtuiging, dat de drankbestrij
ders zelf het offer en de versterving,
gelegen in de drankonthouding, als
uitgangspunt moeten nemen naar een
sober en eenvoudig leven;
hel vertrouwen dat dit voorbeeld van
soberheid en eenvoud een gunstigen
invloed op anderen zal uitoefenen.
Genotzucht.
Dat de genotzucht schrikbarend toe
genomen is, daaraan twijfelt niemand.
Met dat feit moet Sobriëtas rekening
houden en houdt zij rekening. Niet
door wat toe te geven, niet door haar
eischen wat lager te stellen, maar
integendeel door haar eischen streng
te handhaven en met grooter kracht
onder de menschen te brengen en aldus
mee te helpen juist aan de bestrijding
van de genotzucht, dat de naaste oor
zaak van het alcoholisme, de drink-
dwang, de drinkgewoonten, de ver
keerde ideeën, hun voedingsbodem
vinden in de diepste oorzaak: de ge
notzucht.
Zonder iets prijs te geven van haar
beproefde strijdmiddelen, wil de nieuwe
richting bij het werven en vormen van
haar leden de volle aandacht vestigen
op het verband van drankmisbruik en
genotzucht.
Levenseenvoud.
Feitelijk heeft het onthoudingsoffer
en het daarmee ontwikkelde sociaal
verantwoordelijKheidsgevoel de meeste
leden van Sobriëtas de kracht gegeven
om ook aan vele aanlokselen van de
algemeene genotzucht te weerstaan.
Dit wil de nieuwe richting bij de toe
nemende genotzucht niet alleen bewa
ren maar nog bewuster maken en ver
sterken. Meer dan voorheen wil So
briëtas thans haar leden leeren het
onthoudingsoffer niet als eindpunt
als uitgangspunt te zien, als uitgangs
punt naar soberheid en levenseenvoud.
Samenleving.
Door de bestrijding van het alcoho
lisme in dezen nieuwen geest, door de
kracht van het voorbeeld van levens
eenvoud door hare leden gegeven, wil
Sobriëtas ook invloed ten goede uit
oefenen op de buitenstaanders door hen
het verzet tegen de genotzucht te ver
gemakkelijken, hen in dat verzet te
sterken. Met de kracht van haar orga
nisatie en van haar vijftig duizend
leden, wil Sobriëtas naast en met de
Derde Orde, de Eucharistische Kruis
tocht, Heemvaart en soortgelijke stre
vingen een tegenstrooming vormen
tegen den dreigenden stroom van de
onchristelijke genotzucht. Tegen de
schijnvreugde de ware vreugde, ge
wonnen door diep-godsdienstig leven,
door zelfbeheersching, door oprecht
heid in het maatschappelijk verkeer,
door het genieten van schoonheid in
Gods heerlijke natuur en in de edele
kunsten.
Herovering.
Sobriëtas slaat gereed haar verloren
terrein te heroveren. Waarom zouden
wij het verzwijgen Sobriëtas heeft de
laatste tien jaren haar ledental met
duizenden achteruit zien gaan. Zelfs
het grootsche Congres van Nijmegen
1928 heeft tegen verwachting in
dien achteruitgang nog niet tot stil
stand gebracht.
Nu Sobriëtas, na overwinning van
haar eigen onzekerheid, beslist de
Nieuwe Richting heeft geproclameerd,
nu wil zij ook met vernieuwden ijver
haar propaganda voeren, aangepast aan
de behoeften van den tegenwoordige!!
tijd.
Tegen het alcoholisme, dat na terug
geslagen te zijn in tal van nieuwe
vormen weer opdringt, stelt zich So
briëtas te weer met het enthousiasme
van haar eerste opkomst in de dagen
van Mgr. Dr. Ariëns z.g., en met nieu
wen geest, nieuwen ijver, nieuwe lec
tuur, nieuwe hulpkrachten, een nieuw
beroep op Katholiek Nederland!
Een nieuw élan in Sobriëtas. In
Augustus roept Sobriëtas duizend lei
ders. diocesane, gewestelijke en plaat
selijke leiders, op tot een landdag;
daar wordt de nieuwe mijlpaal gesla
gen op den weg naar omhoog.
Kathol iek Nederland, Sobriëtas vraagt
Uw aandacht, Uw sympathie, Uw me
dewerking!
Het Federatief Bestuur van
Sobriëtas.
KANTOORBOEKHANDEL
m F. fl. TULP
Langestraat 65 t.o, Krommotr»! TEL. 326
WERKBLOC's
200 VEL PRIMA PAPIER
30 CENT - 55 CENT
Gregoriana.
Sacramentsdag. Introïtus.
Witte Donderdag is, als de ver
jaardag van het Laatste Avondmaal
eigenlijk de groote feestdag van het
H. Sacrament (Epistel). Daar de eere-
dienst echter in dien tijd van rouw
niet al zijn luister kan ontplooien
werd in de 13de eeuw de Sacraments
dag ingesteld. Paus Urbanus IV ge
lastte den H. Thomas van Aquine het
misformulier samen te stellen. Op
geniale wijze heeft de engelachtige
leeraar hier teksten van oud en nieuw
testament samengesnoerd en verder
verrijkt met eigen dichtwerk. Gedu
rende acht dagen viert dan de Kerk
in onvergelijkelijke schoone gebeden
en lofzangen (sequentia) de H. Eucha
ristie, eenerzijds als de blijvende ver
nieuwing van het offer des kruises
(Epistel) anderzijds als de geestelijke
spijze onzer ziel (Introitus, Graduale,
Alleluja, Evangelie). De priester die
het offer opdraagt moet heilig zijn,
(Offertorium); maar ook ieder christen,
die het lichaam en bloed des Heeren
nuttigt moet zuiver zijn van zonden
(Communio.) Laten wij deze heilige ge
heimen vieren met zulke godsvrucht,
dat wij daardoor deelachtig worden
aan de vruchten van het verlossings
werk (Collecte), den heilige zielevrede
mogen smaken (Secreta) en eens voor
eeuwig Jesus Godheid genieten (Com
munio) (Volksmisboek).
Met de woorden Exsultate (Juicht)
2n jubilate (jubelt) van het psalmvers
isde gregoriaansche gedachte van dezen
feestdag gegeven. De psalm 80, waaruit
deze woorden genomen zijn, werd bij
het Loofhuttenfeest gezongen, het feest
lat men in de buitenlucht in een
..loofhut" vierde ter herinnering aan
het verblijf van de God met de|oden
in de woestijn, na het vertrek uit
Egypte. Daarom wijst deze psalm ook
op het wonen van God met ons in de
woestijn dezer wereld en slaat voor
ons ook op de processie in de vrije
lucht, die vandaag behoort gehouden
te worden. Overstroomende vreugde
Dpos30-60,Tube 80ct.8ijApoth.ei
vervult vandaag het hart der Kerk.
Deze vreugde draagt zij tot buiten de
muren van het Godshuis. De heele
natuur moet meejubelen. Uit haar im
mers heeft ook de Heer zijn gestalten
van brood en wijn genomen.
Is de Mistekst in de 13de e
samengesteld, de melodieen zijn aan
oude Zondagen en feestdagen ontno
men. Aldus de introitus aan Pinkster
maandag.
1. Cibavit eos ex adipe frumenti,
alleluja.
Hij heeft hen gespijzigd met het vet
van tarwe, alleluja.
2. Et de petra melle saturavit
alleluja etc.
En uit een rots hen met honing
verzadigd, alleluja enz.
Exsulta te Deo adjutori nostro, jubi
late Deo Jacob.
Juicht Gode toe, onzen helper; jubelt
ter eere van Jacobs God.
Eerbiedig verwonderd over het ware
Manna begint de introïtus en klinkt
toch als het luiden van een feestklok.
Dat de Eucharistie het voedsel geeft
voor de ziel, daarvan zingt het eerste
gedeelte. Men zorge vooral voor een
zeer nauwkeurige rytmeering, voordat
men ga zingen. De eerste noot van
de torculus boven cibavit en eos vormt
de arsis. Men late dit vrij sterk uit
komen. De lage la onder ci(bavit) be
reidt zoowel volgens het woord als
volgens de muziek het accent voor,
op do. Na de eerste noot van de tor
culus wat betoond te hebben ga de
stem zeer licht over al het andere heen.
Dit geldt voor de geheele introïtus.
Het tweede gedeelte (2) geeft vooral
in de verzadiging, die het Eucharis
tisch voedsel geeft, en daarom is met
recht muzikaal saturavit ook het hoogte
punt. Voordat echter de melodie hier
naar opstijgt brengt deze een ritardee-
rend motif, dat naar de diepte afdaalt
zooals zeer dikwijls gebeurt in het
Gregoriaansch en ook in andere muziek,
en wel om het volgende hoogtepunt
beter te doen uitkomen. In saturavit
voele men de zoete overvloed die het
Eucharistisch voedsel geeft, aan.
De drie alleluja's kan men het beste
als op zich zelf staande zin beschouwen;
het eerste alleluja sluit zich bij de
introïtus muzikaal aan doordat het eerste
alleluja begint met de omkeering in
dalenden vorm van de kwart boven
saturavit.
Men zinge de introïtus als een vreug
devol danklied met bewogen harte.
De geheele mis verklaren is natuur
lijk onmogelijk. Alleen zij even gewezen
op de heerlijke sequentia. Gedicht door
Thomas van Aquine en even meester
lijk gecomponeerd door Adam van St.
Viktor(pl.m. 1)92) is dit gezang altijd
het lied geweest door den zanger het
liefst gezongen, door het volk het liefst
gehoord. Het begin motif voor de me
lodie is ontleend aan het alleluja uit
de Mis van Kruisvinding op 3 Mei.
Aardig is het dit op die plaats even
na te gaan. (Het is de tweede alleluja)
voor het vers „Dulce lignum".
Interessant is het wellicht, (niet zoo
zeer nu aanstonds om een snelheids-
maat aan te geven) om te weten, dat
der paters Benedictijnen in Beuron de
geheele sequentia in 6 minuten zingen.
Vooreen vergelijking is het misschien
wel wetenswaard.
En dan maar weer klagen over die
vervloekte ontevredenheid, welke zoo
velen tot bolsjewisten maakt
Een ander staaltje van sportverdwa-
zing is de recordmanie, welke nu weer
een slachtoffer maakte in de persoon
van Sir jHenry Sedgrave, die bij een
motorbootrace verongelukte.
Hoezeer dergelijke menschen bezeten
zijn van dezen hartstocht, kon men
opmaken uit de woorden, welke de
racer vlak voor zijn overlijden nog
stamelde: „Heb ik het record ver
beterd?"
Zelfs voor de poort der eeuwigheid,
als alle aardsche dingen moeten weg-
schrompelen in onbeduidendheid voor
den al-beslissenden tocht, was dit
menschenhart nog vervuld met het
onbelangrijkste der onbeduidendheden,
of bij een kilometer meer of minder
ir uur had gemaakt.
Met huiveiing staren wij in de leegte
van zoo'n zieleleven.
Doch weten wij wel, dat alle over
dreven belangstelling voor record-eve
nementen mede schuldig staat aan het
aankweeken van een dergelijke men
taliteit.
Verdwazing.
We kunnen in de groote bladen,
aldus schreef De Morgen, weer ge
nieten van uitgebreide verslagen om
trent den bokswedstrijd tusschen den
Amerikaan Jack Sharkey en den Duit-
scher Max Schmeling.
De belangstelling daarvoor was eerst
kunstmatig opgevoerd door allerlei
voorbeschouwingen en door aandoen
lijke interviews met de moeder van
den Duitscher. Daardoor kwamen de
helden van de vuist voor ons te staan
als een soort supermenschen, welker
verrichtingen nauw verband houden
met den vooruitgang der beschaving
en het welzijn der volkeren.
Vijf-en-zeventigduizend toeschouwers
hebben aan de organisatoren van het
zaakje 750.000 dollar in den zak ge
speeld, waarvan de heeren spier-ge-
weldigen ieder 175.000 dollar mogen
opstrijken. Dit alles geschiedt dan in
een land, waar de economische de
pressie ook reeds haar intocht deed,
waar ontelbare scharen werkloozen
zelfs het allernoodzakelijkste niet ont
vangen.
Binnenland
WAARSCHUWING.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis, dat op de Leusden-
scheheide schietoefeningen met mitrail
leurs zullen worden gehouden op
Woensdag 25 Juni 1930 van 21.00 tot
24.00 uur.
Het onveilige terrein zal door vlag
gen worden aangegeven op dezelfde
punten als zulks reeds plaats heeft bij
schietoefeningen overdag, doch boven-
R. K. DRANKBESTRIJDING.
Wij herinneren de leden der R. K.
rankbestrijding aan de Novene ter
ire van den H. Joannes den Dooper,
patroon der Drankbestrijding. Zij begint
op 15 Juni en eindigt met een Alge
meene H. Communie op den feestdag
der geboorte van St. Jan, 24 Juni.
Noveengebed voor eiken dag.
Almachtige, algoede God, die ons
de liefde als hoogste wet gegeven hebt,
«e genadig neer op hel liefdewerk der
Katholieke drankbestrijding.
Zegen de pogingen, welke wij tot
Uwe glorie en tot heil van den even-
mensch aanwenden om het veelvuldig
gebruik van bedwelmende dranken, de
oorzaak van zooveel zonden en ellende,
uil te roeien; en verleen goedgunstig,
dat mede door ons voorbeeld de Chris
telijke matigheid in eere hersteld worde,
door Christus onzen Heer. Amen.
Onze Vader Wees gegroet.
H. Joannes de Dooper, bid voor ons,
CHARITATIEVE VEREENIGING
VOOR
GEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID.
Te Utrecht werd de stichtingsver
gadering van bovengenoemde vereeni
ging gehouden.
Mgr. Hoogveld opende deze bijeen
komst, en herinnerde aan de voorge
schiedenis dezer vereeniging. Het stre
ven naar stelselmatige verzorging der
geestelijke volksgezondheid is reeds
een wereldbeweging geworden. Door
de verschillende Katholieke organisa
ties wordt reeds uitstekend werk ver
richt, federatieve samenwerking is
echter uoodig om in onderling overleg
nog vruchtbaarder arbeid te kunnen
leveren, en nieuwe initiatieven te nemen.
De ontwerp-statuten werden vastge
steld, een twaalftal vcreenigingen ver
klaarde zich bereid tot de federatie
toe te treden, waarna tot definitieve
oprichting werd besloten. De contri
butie werd voorloopig vastgesteld op
10.— per jaar.
In het voorloopig bestuur, dat o.a.
tot taak heeft een centrale commissie
te vormen, werden gekozen: Prof.
Roels, Mr. L. Smit, Breda; Mr. Um-
inels, Den Bosch; C. Terwisscha van
Scheltinga, Utrecht; Prof. W. Pompe,
Utrecht en Dr. C. Kortenhorst, Vught,
welke laatste tot secretaris werd be
noemd.
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Dinsdag 24 Juni zal de gemeente
raad een vergadering houden.
Van de eerste groep candidaten
eind-examen Gymnasium zijn alsnog
geslaagd voor diploma A: Mej. J. T.
v. Hoogevest en voor diploma B: S.
S. J. F. Hinderdaal uit Soest.
SHet getal werkloozen ingeschreven
bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs was
dezer dagen 175. Op denzelfden datum
van het vorig jaar waren er 95.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Oracht no. 4 Telefoon no. 304 cn 697
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 8'/i pet.
twee vuurballen rood licht gevende
lantaarns worden geplaatst.
Het plaatsen der lantaarns zal zoo
.dig geschieden, dat iedereen de ge
legenheid heeft het onveilige terrein
nog bij daglicht te verlaten.
A. P. V. „de Luchtpost".
Uitslag wedvlucht gehouden vanuit
Vlissingen, afstand 1442 K.K. opZon-
inl 1930. In concours 104
'eder ongunstig, wind Noord-
Oost. Duiven los 8 uur 30 min.
Aangewezen duif 10 ct. D. Hofland,
met no. 3. Aangewezen duif 25 ct. H.
J. Hol met no. 4.
Aankomst eerste duif II u. 5 min.
22 sec., aankomst laatste duif 12 uur
30 min. 10 sec.
De prijzen werden behaald als volgt
D. Hofland I, 3, 10. G. Koppen 2,
5, 6. H. J. Hol 4, 12, 13, 20, 22, 23.
B. v. Plateringen 7. F. Rekers 8, 24.
N. H. Egink 9. D. Tuithof 11. A.
Meskes 14. W. v. d. Linden Sr. 15,
16, 17, 21. J. Lablans 18, 25, 26. J.
Maassen 19.
Uitslag Kampioenschap oude dui-
:n tot en met Orleans.
No. 1. H. J. Hol met X3-29B. 6678,
121 punten, no. 2 H. J. Hol met X3-
22B 6673, 120 punten, no. 3 J. La
blans met X3-29B. 6746, 84 punten,
no. 4 J. Lablans met X3-24B. 357,
76 punten, no. 5. W. v. d. Riet met
Holl. 1-26-45897, 57 punten.
Dank zij de offervaardigheid van
velen en den steun van de gemeente
en van het Museum zelf, aldus lezen
we in het Amersfoortsche Dagblad,
zal Flehite binnenkort in het bezit
komen van een zeer belangrijk schil
derij in olieverf, voorstellend Johan van
Oldenbarnevcld, geschilderd door Mi
chel Mierevelt.
Het museum heeft een zeerbelang-
rijkeOldenbarneveldt-verzameling, mis
schien wel de belangrijkste van ons
land. Doch het miste zijn geschilderd
portret. En niet alleen dat het museum
dat miste, ook in de andere openbare
gebouwen van de stad zou men er
vergeefs naar zoeken.
De beroemdste Amersfoorter, die ooit
geleefd heeft, was daar niet vertegen
woordigd
Indezen tijd valt er nieuw licht op
de beteekenis van dezen grooten staats
man, die in zeer moeilijke tijden niet
alleen uitmuntte door bekwaamheid,
doch ook door zijn onkreukbare trouw
en eerlijkheid.
Het is daarom een verheugend feit,
it ons Museum spoedig in het bezit
zal komen van een portret, hem waar
dig. Hoewel de gelden, voor den aan
koop noodig.nog niet alle bijeen zijn,
is toch tot aankoop besloten: Een zoo
belangrijk stuk mocht Amersfoort niet
ontgaan.
Het portret, dat aangekocht werd is
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telel- 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
daarom van bizondere beteekenis, om
dat het gedateerd is 1617, toen van
Oldenbarneveldt 70 jaar was. Immers
na zijn dood in 1619 hebben een groot
aantal van zijn vereerders geschilderde
poYtretten nabesteld. Zooals van zelf
spreekt, zijn deze laatste van veel
minder waarde dan het thans aange
kochte, dat naar het leven is ge
schilderd en altijd in de familie is
geweest.
Naar verluidt zal het museum deze
te gelegener tijd een van Oldenbarne-
veldt-ten toonstelling te organiseeren.
Zaterdagavond werden de bezoekers
der algemeene jaarvergadering van den
Nederlandschen Vegetarilrsbond ten
Raadhuize door het Amersf. gemeente
bestuur ontvangen Burgemeester Van
Randwijck verwelkomde de gasten in
het scltoone Amersfoort, waarop de
Voorzitter dank betuigde voor de
vriendelijke ontvangst, erop wijzende
dat 't de eerste maal was, dat dc Vcgc-
tariërsbond hier te lande door een
Openbaar bestuurslichaam officieel
werd ontvangen.
De jaarvergadering werd gehouden
tn het gebouw der Internationale
School voor Wijsbegeerte aan den
Doodenweg.
De Vereeniging van Onderofficie
ren „Ons Belang" heeft te Utrecht In
geheime zitting behandeld de kwestie
met de Amersfoortsche afdecling. De
geschorste leden van het hooldbcatuur
werden uitgeworpen, daar de verga
dering met algemeene stemmen van
oordeel was, dat dergelijke onderoffi
cieren in „Ons Belang" niet kunnen
worden gehandhaafd.
De acte Lager Onderwijs werd be
haald aan de St. Agnes-kweckschool
der Zusters van O. L. Vrouw door de
dames D. de Haas, Amsterdam; R.
Hegge, HaarlemG. Hoge, Emmen, F.
Hüsken, Wierden G. Koolman, Klarcn-
beekT. Nijhuis, dc Lutte; R. Coencn,
Amersfoort; D. Deullng, Utrecht; L.
Dohle, Stadskanaal; C. Dohle, ld.; A.
Engels, Nijmegen, J. Haarsma, A'foort.
Afgewezen geen.
Te dezer stede heeft zich een co
mité van actie gevormd tegen het
zendtijdbesluit, met het doel de Alg.
Ver. Radio Omroep te steunen in haar
pogingen om alsnog meer zendtijd te
verkrijgen.
In het comité hebben zitting Dr. L.
Leopold, onder-directeur der R.H.B.S.
alhier; J. Spaander, fabrikant; R. v.d.
WaalE. Jans en P. Kortland.
oksels en voeten
bchsntJele men met Putolpoeder. Dit Is het
meest afdoende middel daarvoor. Het kost
45 ,"1, cl: „P*/ bM «n I* «venals Purol,
verkrijgbaar bij Apoth. tn Drogisten.