Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken CON KLIN VULPENHOUDER Knpt uw SekrijfiKkM Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f1.10 De €embode iertentiün 26 cent per regel. Billijke Ut handel en nijverheid Mf geregeld m. Advertenlièn moeten Dinsdag en Vrijdag 8 uur m dm morgen tjjn bmargd. Kantoor en Drokkerl] Langegracht 28 to Amersfoort - Tolofoon 314 Vier en veertigste Jaargang Vrijdag 16 Jan. 1931 - Na «3 Goed en meer dan goed, noodzakelijk is het, nooit met zichzelf noch met hetgeen tot nu toe tot stand gebracht is, tevreden te zijn. Want, zoo luidt een llevelingswoord der oude Kerk vaders: zelfgenoegzaamheid is geeste lijke dood, en stilstand is achteruitgang. Epistel en Evangelie. Tweede Zondag na Driekoningen. Les uit den brie' van den H. apostel Paulus aan de Romeinen; XII, 6—16. Broeders 1 Daar wij gaven bezitten, verschillend naar de ons geschonkene genade, hetzij profetie-gave overeen komstig den regel des geloofs; hetzij een dienstambt in het dienen; hetzij iemand leeraar is In het leeraren; is hij vermaner in et vermanen; die uit deelt in eenvoudigheid; die overste is met ijver; die barmhartigheid doet met blijmoedigheid. De liefde zij ongeveinsd. Haat het kwaad, hecht u aan het goed bemint elkander met broederlijke liefde; voorkomt elkander in eerbetoon; zijt niet traag in den ijver; weest vurig in den geest; dient den Heer; ver blijdt u in de hoop; zijt geduldig in de verdrukking; volhardt in het gebed weest mededeelzaam voor de behoef ten der heiligen; oefent gaarne de gastvrijheid. Zegent die u vervolgen, zegent en vloekt niet! Verblijdt u met blijden, weent met weenenden; zijt eensgezind onder elkander; tracht niet naar het hooge, maar hebt smaak voor het nederige I EVANOELIE volgens den H. Joannes; II, 1—11. In dien tijd was er eene bruiloft te Kana in Galilea; en Jezus'Moeder was daar. En ook Jezus en zijne leerlingen werden ter bruiloft 'genoodigd. Toen er nu gebrek aan wijn was, zeide de Moeder van Jezus tot HemZij hebben geen wijn. Jezus zeide haar; Wat heb Ik met u, Vrouwe? Mijn uur is nog niet gekomen. Zijne moeder zeide tot de bedienden: Doet alles wat Hij u zeggen zal. Er stonden nu daar, inge volge de reiniging der Joden, zes stee- nen kruiken, houdende elk twee of drie maten. Jezus zeide hun: Vult de kruiken met water! En zij vulden ze tot boven toe. En Jezus sprak tot hen Schept nu en brengt het aan den hof meester! En zij brachten het. Als nu de hofmeester het water, dat wijn ge worden was, proefde, (hij toch wist niet van waar die was; doch de be dienden, die het water geschept had den, wisten hel); riep de hofmeester den bruidegom en zeide tot hemleder mensch stelt eerst den goeden wijn op, en wanneer men goed gedronken heefl, dan den minderendoch gij hebt den goeden wijn tot nu toe bewaard! Dit eerste der wonderteekenen deed Jezus te Kana van Galilea; en Hij open baarde zijne heerlijkheid, en zijne leer lingen geloofden in Hem. Liturgische Kalender. Week van 18—24 Januari. Zondag 18. 2e Zond. na Driekon. Tijdeigen. Mis Omnis terra, 2e geb. en laatste Evang. St. Petrus-Stoel te Rome, 3e H. Paulus, 4e H. Prisca (alles Feesteigen 18 Jan.) Pref. H. Driev. Maandag 19. H.H. Marius enz., 2e geb. H. Canutus, 3e Deus qui Salutis. Dinsdag 20. H.H. Fabianus en Se- bastianus. Woensdag 21. H. Agnes. Donderdag 22. H.H. Vincentius en Anastasius, 2e geb. Deus, qui Salutis, 3e voor Kerk of Paus. Vrijdag 23. H. Raymundus, 2e geb. H. Emerentiana, 3e Deus, qui Salutus. Zaterdag 24. H. Timotheus. Evangelie verkloring. 2e Zondag na Driekoningen. Het Evangelie van dezen Zondag toont ons den Christus zich openbarend aan het Joodsche volk door zijn eerste wonder. Sinds dien zou Hij zich nog 'door andere teekenen aan het Joodsche volk openbaren, daardoor zijn woorden bevestigend dat Hij was de Messias, de Zoon van God. Aangezien de won derbare verandering van water in wijn geschiedde op een bruiloftsfeest, biedt dit feit gelegenheid nog eens te wijzen op de verhevenheid en heiligheid van het huwelijk. De Katholieke Kerk leert dat het huwelijk is de overeenkomst waardoor man en vrouw zich vereenigen JOH. DE HEER VARKEN8MARKT TEL, 1309 AMERSFOORT Piano- en Orgelhandel KWALITEIT WINT ALTIJD in één ondeelbare levensgemeenschap tot voortplanting en opvoeding van het menschelijk geslacht. Toen God den mensch schiep, schiep Hij hen man en vrouw, gaf hun de neiging en het vermogen voort te blijven bestaan in een hun gelijkende nakomelingschap. Hoe zal echter de opvoeding der kinderen verzekerd zijn, wanneer man en vrouw vrijelijk ieder huns weegs kunnen gaan, zonder zich eerst door aen huwelijksband verbonden te hebben? Van den beginne af is de huwelijks- overeenkomst een natuurlijke instelling Oods geweest en volgens de overleve ring der H. Kerk heeft Christus de echtvereeniging verheven tot een Sa crament om de dikwijls zware en moei lijke plichten en offers aan de voort brenging en opvoeding der kinderen verbonden naar behooren te vervullen. Hoog en heilig is de taak der gehuw den wanneer ze, staande in den dienst van den Schepper, medewerken aan het voortbestaan van het menschelijk geslacht, om welk doel te bereiken God de Heer den mensch neigingen ter bevrediging heeft ingelegd. Helaas, welk een verkrachting van Gods ver ordening en ontheiliging van het ver heven doel des huwelijks is het der halve wanneer man en vrouw het huwelijk ingaan enkel aangedreven door de booze begeerlijkheid met uitsluiting van het eerste en voornaamste doel des huwelijks. In plaats van de poort des hemels wordt het huwelijk dan het voorportaal van de hel. Hoeveien zijn daardoor reeds naar lichqam en ziel ten onder gegaan. Het Neo-malthusia- nistne is volgens de leer der H. Kerk een zware, wraakroepende zonde, recht- sl reeks in strijd met het wezensdoel des huwelijks, een ramp waardoor ge- heele volkslammen dreigen ten onder te gaan. Geen staatsmacht en geen premiSn-stelsel is bij machte daarin verandering te brengen, doch slechts één middel is er: dat de echtgenooten een hooge opvatting hebben van het huwelijk overeenkomstig de leer der Kerk en derhalve het huwelijk beschou wen niet als een middel van zingenot maar als een middel tot voortbrenging van evenbeelden en kinderen Gods. Dat de Katholieken onzer dagen het woord van den H. Paulus „hel huwelijk zij in eere" wel behartigen, want reeds veel katholieke gezinnen schijnen door de besmetting van het Nieu-Malthu-: sianisme aangetast. Dat ze in hun moei lijkheden en zorgen vertrouwen op de genaden van bijstand van het Sacrament des huwelijks! niet binnen komt. Zij vormt het oordcel. Hare actie is te dieper, omdat ze niet zoo wordt opgemerkt. Hare leer is des te vruchtdragender omdat ze zich niet als leerares opdringt. Zij is niet pedant. Zij is niet schoolmeesterachtig in hare bedoelingen. Het woord is naar zijn wezen voedend en verkwikkend, leder, die een woord des levens heeft en het niet geeft, staat gelijk met een mensch, die tijdens een hongersnood brood op zijn zolder bewaart zonder het op te eten of weg te geven. (Naar Ernest Hello) Volks Selling- De Gemeentebesturen herinneren hen, die bij de Volkstelling zijn over geslagen, aan hun verplichting om van dit verzuim kennis te geven op het bureau Bevolking van 't Gemeentehuis vóór 1 Februari 1931. Voor de leden van huisgezinnen st de verplichting tot kennisgeving van het verzuim op het hoofd van elk huisgezin. De Baarnache School meester, De Liefdadigheid van het verstand. Er gaat geen Zondag voorbij of in de stadskerken wordt ten behoeve van een of ander liefdadigheidswerk ge predikt en daarna met de schaal rond gegaan. Door zooveel lieden als in de kerk komen, door zooveel ware katho lieken als er zijn, wordt regelmatig dus de liefdadigheid der aalmoes beoefend. Er is zeker geen geloofsgemeenschap, die deze liefdadigheid zoo algemeen en in zoo ruime mate beoefent. De mensch heeft echter niet alleen stoffelijke behoeften. Er zijn er, die behoefte hebben aan het woord. In dien zin is ook het letterkundig werk beoefening van een liefdadigheid, niet van het verstand alleen, maar van ver stand en gemoed te zamen. Elk ge schreven woord is een daad van lief dadigheid. Liefdadigheid van het ver stand. Het geschreven wooid is eer. daad van geweldige liefdadigheid en de verspreiding ervan is, als het schoon en goed is, bij uitstek de lief dadigheid van dezen tijd. In het diepst van vele zielen leeft een verslindende honger en dorst, die roepen om het geschreven woord. Tussche,n schrijvers en lezers moet een stroom van ver heven liefdadigheid ontstaan, waarallen geven en allen ontvangen. KANTOORBOEKHANDEL «F. él. TULP Bi Langgitr. 66 to. Krommeitr.TEL Ml Q ENDURA Onbeperkte en voortdurende garantie Dat zou natuurlijk nu niet meer kunnen, maar vroeger had men allerlei vreemde dingen, die thans wel sprook jes lijken. Voordat ik met mijn onder werp begin, merk ik even op, dat tijdens ons verhaal (1778) prins Willem V Hooge Ambachtsheer van Baarn, Soest, Eembrugge en Eemncs was en als zoodanig alle regeeringspersonen en ambtenaren benoemde (dus ook de schoolmeesters), Voor hen, die mochten vreezen.dat ik al te veel fantaseer in mijn verhaal, moge tot geruststelling dienen, dat ik de stof in ons gemeente-archief heb opgediept. Ter zake dus. Het was op den 28e Januari 1778 (ik volg de spelling van Minister Terpstra), dat een 25-jarige jonge man reeds vroeg in de frissche winter morgen het stadje Naarden verliet en de hard-bevroren, hobbelige zandweg over Laren en Eemnes insloeg. De kou deerde hem niet en ook niet zijn lange „loop naar Baarn", alleen ging het hem wel wat al te langzaam af. Het was n.l. een gewichtige dag voor hemimmers straks zou in Baarn een stille wensch van hem vervuld worden. Af en toe klopte hij eens tegen de binnenzak van zijn mantel, of er het gewichtige document nog zat. Zoo naderde hij eindelijk tegen 11 uur het „Rechthuis" van Baarn, het jebouw dat Prins Willem III als eerste looge Ambachtsheer van Baarn, Soest, Eembrugge en Eemnes voor zijn eigen „Hooge Gericht van Baarn en aan- hoorige dorpen" in 1674 aan de Brink had laten bouwen (Thans hotel Central). Nadat onze reiziger zich in de ge lagkamer wat versterkt had, hoorde hij de klok op de Brink elf uur slaan, en volgens de aanschrijving klopte hij op de secretarie van Zijn Hoogheid aan om binnen gelaten te worden. Lang behoefde hij J niet te wachten. De gerechtsbode deed open en geleide hem naar den gevolmach tigden van den Hoogen Ambachtsheer, die met den secretaris A. Ardesch achter de groene tafel zat. Na een diepe buiging van den bin nenkomende werd hem het woord ver leend. Triumfantelijk haalde hij het gewichtige document voor den dag en verzocht inschrijving van het stuk in de registers. De secretaris nam het aan en las het voorhet was zijn be noeming (van onzen wandelaar n.l.) vanwege den Prins tot koster en school meester van Baarn. Die benoeming moest hij toonen, om daarna de voor- 0.geschreven eed af te leggen. de®'| het geestelijke brood Plechtig deed onze jonge man dat, uit. Zij dringt binnen waar het boek [waarna de voorzitter hem verzocht te wihten op de aanstelllngsbrief zelf. Naaat de secretaris met dat werk ge reed was, reikte hij den jongen man de (volgende oorkonde over: nOp den 28cn January 1778 com pareerde ter secretarie van de Hooge leerlijkheid Baarn Nicolaas Naman, iijpvertoonde ons de volgende aan- If.lhigsbrief, verzoekende dat dezelve alhier mocht worden gereglstreert. Luidende aldus„Wij Willem (V), j de Gratie Gods prince van Oranje en Nassau (er staat door een schrijf fout prima van Nassau en Nassau), etc., etc., etc. (alle titels beslaan een groote folio-bladzijde) alle degeene die deeze zullen zien of hooren lezen, salut! Doen te weeten, alzoo door de bc- lepfngen en het vertrek van Jacobus Spoor na Utrecht de Costers-, School meesters- en Voorzangers-ampten van onzen Dorpe en Hooge Heerlijkheid Baarn zijn koomen te vaceeren, en daarbij noodig is, dat daartoe wederom een ander nut en bekwaam persoon werde aangesteld, soo Is 't dat wij, overeenkomstig het goede rapport aan ons gedaan van de igetrouwheid, waardigheid en be kwaamheid van den persoon Nicolaus Numan, ondermeester te Naarden, ifcnzelve hebben aangesteld en ge- committeert tot coster en voorzanger der kerke van Baarn, mitsgaders tot schoolmeester aldaar, hem gevende volkomen magt, auctoriteit en sonder- ling (in het bijzonder) bevel dezelve bedieningen uit onze naame ie aan vaarden, om die wel neerstelljk en getrouwelijk waar te nemen en te be dienen, en zulks doende op zoodanige Tractementen, Emolumenten en Pro fijten als daartoe zijn staande en be horende, mits dat hij gehouden zal zijp ter camere van onze secretarie te doen den behoorlijken eed van zuive- ringe, welke eed gedaan zijnde, wij lasten en ordonneeren onzen schout en andere officieren en justicieren, magistraten en gemeene ingesetenen aldaar, dat zij den voornoemden Ni colaas Numan voor Coster en voor zanger mitsgaders voor schoolmeester voorzegd hebben te houden en te er kennen, en hem deselve bedieningen rustelijk en vredelijk doen en laten genieten en encerceeren, zonder hem daarin te doen off laten geschieden eenige hinder off empeohement ter contrarien en dit alles bij provisie en t'onsen wederroepen (d.i. tot opzegging toe). Actum op ons Hoff in 'sQravenhage den 9 Jan. 1778. (w.g.) Willem van Oranje. En er onder stond: „Op huyden den 28 January 1778 heeft Nicolaas Numan in de boven staande acte ter camere van den Rade van Zijne Hoogheid den Heere Prince van Oranje en de Nassau, etc. etc. etc. gedaan den behoorlijken eedt van zuyveringe. (get.) A. Ardesch.' Toen dus onze vroege wandelaar uit Naarden in het gerechtshuis zijn gewichtig document liet voorlezen, en de gevorderde eed had gedaan, was hij koster, voorlezer en schoolmeester van Baarn geworden. De jonge man van 25 jaren, de „on dermeester" van Naarden, nam spoe dig de terugtocht aan en tegen het vallen van den avond toonde hij triom fantelijk aan zijn verloofde Jacoba Teering te Naarden zijn aanstellings- brief. Op 27 Mei 1778 trad hij aldaar met haar in het huwelijk en 1 Juni aan vaardde hij te Baarn zijn nieuwe functie. - Weinig heeft hij in 't begin kunnen vermoeden, welk een vreugde en welk een eer hem in Baarn zouden wachten, in de lange tijd, dat hij daar de school meesterlijke plak hanteerde, maar ook werd hem, helaas, grievend verdriet niet gespaard. Veel vreugde! Reeds op6 April 1779 schreef hij als koster in het doopboek met eigen hand, dat op die dag ge boren was: „Een kind van mij,gehee- ten Christina". En op 28 Mei van 't volgende jaar was het wéér een doch tertje, Gezina Johanna. Veel eerl In 1792 verliet hij de ne derige dorpsschool om een nieuw ge bouw te betrekken, dat de rijke Schee- renberg (bouwer van Peking en Canton) aan de gemeente schonk. En kort daarop werd hij bovendien nogMaire (burgemeester) van Baarn, hoewel hij toch schoolmeester bleef. En In 1811, toen hij lid van de Gemeenteraad wu (dat kon toen ook al i) had hij de bij zondere eer keizer Napoleon te helpen verwelkomen op diens doortocht door Baarn, nl. van Amsterdam naar Amers foort, om op de Uusderhetde de revue bil te wonen. Am m zal in zijn lang leven van 89 jaren oog vaak gedacht hebben. Maar ook veel verdriet f Reeds op 24 Sept. 1782 verlor» hij zijn vrouw, de moeder van twee jonge kinderen. En toen hij in ondertrouw Voor zijn tweede huwelijk was opgenomen (15 Nov. 1784), stierven zijn belde 'doch tertjes kort- na elkander. Toen hij In 1829 na ruim 51-Jarlge dienst in Baarn, de ouderdom van 78 jaar bereikt had, nam hij ontslag. Nog 12 Jaar heeft hij In Baarn van zijn pensioen genoten. De gemeenlekende hem jaarlijks f250 toe. In 1841 Is hij als weduwnaar ovcr- den op de Ie wogen jaren. Kort vdór zijn ontslagneming (nl. in 1826) genoot hij als schoolmeester 185 frulden vast traktement, als koster al- cen „emolumenten", d.w.z. plaatsen- geld, stovengeld, douceurs bij doopen en trouwen, en als doodgraver (want dat was hij ookl), 12 gla. 14 stuiver, behalve een deel der begrafenisgelden. Als schoolgeld ontving hij (voor zij' eigen profljt) van eiken leerling, dl waarvan 39kerkélljk werdcWb gezegend. Ingeschreven werdén 4 echtschei dingen. BURGERLIJKE STA^D, .SPE§T, Geboren: Johannes, z. €1. O. v. d. Vaart en J. Oeutskens. Johannes, z. v.- J. v. Huljk en-J. v. Jacobus Leendert Pletcr, z. v. L L. P. Beeklnk en H. Q. M. Bouman. Maria, d. v. W. Wlclbouwer en J. leeftijd van 89 veelbe- i. v. J. J. Vit v. Bocljen, 6 Als schoolgeld ontving hij (voor zijn eigen profljt) van eiken leerling, die alleen maar leerde lezen, 4 gld. per jaar; van elk die schrijven en lezen leerde 6 gld. en van een leerling, die leerde lezen, schrijven en rekenen 12 gld. per jaar. Van de „lezers" had hij er 6, van de lezers en schrijvers 8 en van de lezers, schrijvers en rekenaars 36; in 't geheel ontving hij dus aan schoolgeld 504 gld. Alles te zamen genomen kon meester Number op te minste 900 gld. rekenen, voor die li een goed salaris. Baarn. T. PLUIM. H. Nr., wed. v, Barend v. I J. Vlaas. Alclda Boersen, 77 jr., echtg. v. H. Laar. Jacobus H. Batenburg, 83 jr., wtdr. v. D. J. M. v. Kemenade. BURGERLIJKE STAND, BAARN. GeborenAart Johannes, z. v. A. J. Oosterbroek en C. E. Rodrieio Maria, d.v.J.C.v.DIJken H. Pelt - Wiebe, z. v. W. Prinsen en E. E. Odekerkeu Aaltje Johanna, d. v. J. v. Oostrum en F. Vpma. Binnenland AARTSBISDOM UTRECHT. Z. D. H. de Aartsbisschop van Utrecht heeft aan den weleerw. heer Ch. Th. J. Kars op verzoek om gezondheids redenen eervol ontslag verleend als pastoor te Etten en heeft benoemd tot E astoor aldaar den zeereerw. heer 'eken A. B. A. Derksen; pastoor te Terborg den weleerw. heer E. Th. J. Hol en tot pastoor te Zuidhorn den wel eerw. heer G. W. M. Wiegerlnk, die kapelaan was te Groningen. PROV. STATEN VAN UTRECHT. De Provisciale Staten kwamen bijeen, onder voorzitterschap van dr. H. Th. 's Jacob. In de vacature van J. H. v. d. Meidente Amersfoort werd benoemd mevr. de Wed. E. J. Kappeyne v. d. Coppello, geb. Wijchers te Loosdrecht. Conform het voorstel van Ged. Staten werd besloten een commissie van on derzoek te benoemen vanwege dc provincies Utrecht en Gelderland in zake de verbetering van den Water staatkundigen toestand der Qeldersche Vallei. BEVOLKING VAN BAARN. Debevolkingdezer gemeente bestond ultimo 1922 uit 5524 mannen en 6533 vrouwen. Tezamen 12057. Vermeerdering in 1930 door geboorte met 91 mannen en 111 vrouwen, to taal 202. en door vestiging met 456 mannen en 731 vrouwen, totaal 1187. Dus een totale vermeerdering met 547 mannen en 842vrouwen. Het totaal aantal zielen dus 1389. Vermindering in 1930 door overlijden met 50 mannen en 48 vrouwen, totaal 98 en door vertrek met 485 mannen en 753 vrouwen, totaal 1218. Dus een totale vermindering met 535 mannen cn 781 vrouwen. Het totaal aantal zielen dus 1316. Vermeerdering in 1930 met 547 mannen en 8-12 vrouwen, totaal 1389. Vermindering in 1930 met 535 mannen en 781 vrouwen, totaal 1316. Dus een vermeerdering met 12 mannen en 61 vrouwen. Het totaal aantal zielen dus73. Bevolking op 31 December 1929 was 5524 mannen en 6533 vrouwen, totaal 12057 zielen. Zij werd vermeer derd me» 12 mannen en 61 vrouwen, totaal 73 zielen. De bevolking op 31 December 1930 is dus 5536 mannen en 6594 vrouwen In totaal dus 12130 zielen. Gesloten werden 85 huwelijken, Ge mengde Berichten - De 19-Jarlge B. N-, was te Oro- ilngen op de Veemarkt bezig met het errichten van werkzaamheden aan een in aanbouw zijnd transformatoren huisje. Op een gegeven oogenblik viel N. van het dak. De jongemam kwam terecht op de punten van een IJzeren hek en was op slag dood. De landbouwer J. B. te Roggel werd aangevallen door een losgekomen stier, die hem op zijn horens nam en '^e meters in de hoogte slingerde, at hij terecht kwam op het dak van den stal. Toen B. van het dak afviel en de woedende stier hem weer wilde aanvallen, werd het beest door B's broer vastgegrepen cn naar den stal gedreven. BERICHTEN UIT Wij vestigen nogmaals de aandacht op het Concert, dat Zondagavond 7 uur precies gegeven wordt, door de Allen dien avond naar St. Acchten. SINT PETRUS LIEFDEWERK Dit jaar is, waarschijnlijk tengevolge van de heerschende malaise, fle op brengst van de contributie voor S. P. L. veel minder dan het vorig jaar, zooals onderstaand lijstje aantoont. 1929 1930 St. Henricuspar. f 48.60 f 48.— St. Ansfriduspar. f 125— f 87.55 L. Vr. Hemelvaart f 250.— f 170.— St. Franc. Xaveriua f300.— f260.— Toch zijn er velen, die met 'n ge ringe opoffering lid konden zijn van dit groote Pauselijk Liefdewerk. De minimum contributie bedraagt immers slechts 50 ct. per jaar. DcTheresiabeurs (opbrengst van de kaarsen bij het St. Theresiabeeld in de kerk van 0. L. Vr.) bedraagt thans f 1537 en de Sint Wille- brordsbeurs f608.25. Wie helpt door giften deze laatste beurs, waar f2500 voor noodig is, volstorten Giften worden gaarne hiervoor aan vaard, door Mevrouw Jansen—Bolle SoesterwegMejuffrouw Lammerts Utrechtscheweg 131Mejuffrouw B. v. 't Wel BeekestelnschelaanMcjuf. G. Kuntz 'I Zand 10.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1931 | | pagina 1