De €embo(k Bel dan op No. 42 Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken en CONKLIN VULPENHOUDER H. ELZENAAR Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10 Kantoor en DrakkeriJ Langegracht 28 te Amersfoort Vier en veertigste Jaargang AdvertentiSn 26 cent per regel. Billijke tarieven voor kandel en nijverheid bij geregeld adver teer en. Advertentiên moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur in den morgen zij Telefoon S14 Varschllnt alfcan Dliudif- m Vrl|da«ml<MM fort-jlro no. 44154 Dinsdag 27 Jan. 1931 - No. 86 Zeker zijn er drie waarheden, die men zich niet genoeg kan inprenten. Ten eerste, dat de mensch zichzelf toe behoort; ten tweede, dat hij bij elke bemoeiing naar buiten, zichzelf niet uit het oog mag verliezen-, en ten derde, dat hij bij alle offers voor anderen en voor de gemeénschap gebracht, zich ook de vraag moet stellen of hij daarbij den tijd vindt voor zijn eerste en hoogste belangen zorg te dragen. Weelde We moeten niet denken, dat met wijzen naar de zeer betrekkelijke wel- siand in enkele arbeiders-gezinnen, juist is geteekend den toestand van het proletariaat in ons land. Deze be trekkelijke welstand geldtfeitelijk slechts een betrekkelijk kleine categorie van ongehuwden en van kleine gezinnen in bepaalde bedrijfstakken. Ze schildert bovendien slechls een materieelen buitenkant, van groote waarde onge twijfeld voor de verheffing van den vierden stand, maar waardoor hij echter niet ophoudt proletariaat te zijn. Een betrekkelijk kleine categorie. Want als we denken aan de breede scharen van land- en veenarbeiders, die in langen arbeidstijd een klein loon verdienen, als we bedenken, dat er nog fabrieken genoeg zijn, waar vaders van groote gezinnen met 20 gulden per week naar huis gaan. als we een blik slaan op het lot van vele handels- en kantoorbedienden, die salarissen krijgen, van welker schamelheid men schrikt, dan vreezen we dat we niet aan vijftig procent vandeloontrekkenden toekomen, „die zich in „weelde" ver heugen. ingrijpende verandering dier verhou dingen niet alleen niet in strijd is met het Christendom doch zelfs een eisch daarvan, zooals Z. H. de Paus nog onlangs in een schrijven aan de Katholieke Werkliedenvereenigingen in Duilschland te kennen gaf. Zwart en Rood. Alleen reeds een blik op het aan tal aanhangers van het Katholicisme eenerzijds en het socialisme anderzijds in de beschaafde landen van Europa en de overweging van de gevolgen, waartoe een strijd tusschen beide zou moeten leiden, is in staat ook den onverschilligste van deze waarheid te overtuigen: dat wien een verzoening ter harte gaat, het als een dure plicht moet beschouwen zich ter dege op de hoogte te stellen van de werkelijke strevingen en verlangens, welke leven onder degenen, die zich volgelingen van „het" socialisme noemen, zonder dat ook zij ook maar zouden kunnen weten wat vooreen ding dat eigenlijk is. Zijn er onder die groepen van men- schen, die zich socialisten noemen, bepaalde, gemeenschappelijke of wel haast gemeenschappelijke tendenzen te bespeuren; en hoe moeten wij, Katho lieken slaan, tegenover die tendenzen, als ze er zijn In hoeverre kunnen wij er aan tege moet komen; in hoeverre kunnen wij hen overtuigen, dat zij in het Chris- tandom, in het Katholicisme, in de Katholieke Kerk, kunnen vinden, wat zij, als aanhangers van een onzeker en verschillend uitgelegd stelsel, meenen te zullen bereiken? Want: De Katholieke Kerk als zoo danig, neemt geen stelling ten opzichte van tal van concrete sociaal-econo mische vraagstukken, waaromtrent bok de Katholieke opinie verdeeld is; het geeft echter wel voor de sociaal- economische grondwaarheden vaste aanwijzingen „Hel" socialisme is geen vaststaand, welomschreven leerstelsel, dat ten op zichte van diezelfde sociaal-econo mische vraagstukken wèl afgewerkte oplossingen zou aanbieden. Terminologisch beschouwd, is het dan zinloos te spreken van een ver zoening tusschen „het" Christendom en „het" socialisme. Veel juister is het zich dc vraag te stellen of het mogelijk zou zijn socia listen weer voor het Christendom voor de Katholieke Kerk te winnen, door hen te doen zien, dat, het wezenlijke van hetgeen zij in „het" socialisme zoeken, alleen maar te bereiken is door een vollediger toepassing der Christelijke leer op de maatschappelijke verhoudingen dan tot nu toe werd bereikt en in ieder geval dan in het tijdsgewricht, dat wij beleven, is ver wezenlijkt. Paralel aan dit pogen moet dan natuurlijk loopen de leering der Christenen, dat de bestaande maat schappelijke verhoudingen geenszins strooken met de Leer van Christus, die zij belijden, dat een streven naar JOH. DE HEER VARKENSMARKT TEL. 1309 AMERSFOORT Piano- en Orgelhandel Vakkundig Stemmi Amersfoort In 1849 door A. F. VAN BEURDEN. Slot.' In het jaar 1849 werden door den Dec. 1848 A. D. Methorst, die op 2 Januari '49 eed aflegde. Het stadsbestuur was samengesteld als volgt: I. A. D. Methorst, burgemeester, O. Hondius en H. Q. van den Bergh, wethouders; W. van Assenraad, Dr. J. M. Weijl, mr. S. van Walcheren, C. C. Pull, mr. J. Scheltus van Leus- den, M. J. de Louter, M. Brouwer, W. P.J. Maas Oeesteranus, O. Nieuwland, raadsleden, M. A. G. Wijers, secretaris. De vergaderingen waren zeer ge moedelijk, Mr. Scheltus van Leusden was een der meest bedrijvige leden. Hij kwam in de 2e vergadering van 6 Maart met een zeer vooruitstrevend voorstel mi. om de gemeentevergade ring in het vervolg openbaar te doen zijn, wat in 't eerst verwondering en ispraak uitlokte en uitgesteld werd. wilde men de leden van den Raad gesloten oproepingsbriefjes zenden met vermelding der onderwerpen die be handeld zouden worden. Het voorstel Scheltus werd later ge weigerd, men had liever geen dwars kijkers. In de eerste vergadering van den Raad van 13 Febr. werd tot wethou der gekozen H. G. van den Bergh, terwijl tot Regent van het Weeshuis gekozen werd F. J. Hondius in plaats van wijlen van Lacum. In de tweede vergadering van 6 Maart was het behalve het besproken Scheltusvoorstel rustig, men benoemde enkele ondergeschikte commissies, praatte over den veerschipper, over 't brandgeld en het poortgeld en ver gaderde niet lang. De derde vergadering van 1 Juni et z'n dertienen, burgemeester en1 secretaris ingerekend gaf nog een na klank van het Scheltusvoorstel door adhaesiebetuiging van enkele in gezetenen, die met een zacht woordje en een belofte gekalmeerd werden. Men hield in dien tijd niet van veel bemoeiing van het publiek metregee- ringszaken. De autonomie van de raadsheeren zat er nog grondig in, al had het revolutiespook in aangrenzende landen ook tijdelijk de gemoederen beheerscht. Een sympathieke slichting de Room- sche Soli Deo Gloria had 25 Mei 1849 het huis op het Sluisje gekocht om daar een liefdehuis te stichten, wat ook tot stand kwam en vroeg nu een stukje van de oude, vervallen Bloemendaalsche poort voor een uit gang te mogen hebben, wat ook wel willend, gratis afgestaan werd. Dr. Leclerq, stadsdokter was over leden, ook de Conrecter J. LeinWeber. Men zou oproepingen doen maar knabbelde eerst van het Conrectors tractement nog wat af, zoodat het f600 werd, geen salaris om groote sprongen van te maken. Men legde de weduwe van den Conrector later een pensioentje toe van f 100 'sjaars, begrijpelijk voor onze toestanden. In de vierde vergadering van 12 Ju met 12 leden meldden Dr. L C. E. I Fock en A. van der Leeuw, dat ze hun ontslag als stadsdoctoren genomen hadden en werden na herhaalde stem mingen Dr. Arnold de Jong voor de Zuidzij der stad en Dr. Petrus Smits voor de Noordzij benoemd, terwijl Dr. Fock tot secretaris der geneeskundige commissie benoemd werd en Dr.J. M. KANTOORBOEKHANDEL «F. 11. TULP H Ungestr. 68 to. Krommwtr.TEL 826 ENDURA Onbeperkte en voortdurende garantie Weijll ter oorzake zijner vele diensten als dr. en lid van den Raad f200 per jaar met den titel van consuleerend geneesheer ontving. In de vijfde vergadering op 13 Au gustus met 11 leden besprak men een ernstig onderwerp begrafenisrechten, ook de rekeningen en benoemde de Cand. litt. F. A. Heckmeijer, van Utrecht op het verminderde tractement van f600 en besloot om de heer- schende cholera geen kermis te houden. Directeur van het Postkantoor te Amersfoort was de heer Eekhout, vroeger controleur der posterijen te Zwolle. Buiten de Utrechtsche poort stond een runmolen. Bij den storm in den nacht van 22 op 23 Januari sloeg er onder geraas een wiek af. 17 Maart 1849 overleed Z. M. Willem II; de klokken werden met tusschen- poozen geluid. In de kerken werden lijkdiensten gevierd. De Schuttersofficieren zwoeren den eed van trouw aan den nieuwen Koning Willem III. 19 Mei overlijdt de heer J. A. Lein- weber, 40 jaar lang conrector aan het Gymnasium; hij was ook lid van het Zetterscollege, belast met de uitgifte der patenten, plaatsvervangend Kan tonrechter enz, 24 Mei overlijdt Dr. H. P. Ie Clercq med. et chir.. doctor, stadsdokter enz. 2 Juli op den algemeenen wedstrijd der schutterijen op het Loo was van de Amersfoortsche Handboogschutterij St. Joris maar een lid aanwezig, D. Steinbuch, die nog een derden prijs behaalde. 10 Juli. Het Gymnasium telt 21 leerlingen. 19 Juli. Van Hensbergen, koster van St. Joris, verdrinkt bij het visschen in de Beek. 7 Aug. Tot bewaarder der hypothe ken van het Kadaster en de scheeps- bewijzen alhier benoemd J.J.M.Gordon. Benoemd tot Conrector Hekmeijer. 25 Sept. Tot Ontvanger der Regis tratie en domeinen benoemd Jhr. H. J. M. Barchman Wuijters, thans te Harderwijk. In Amersfoort bestonden de vol gende officieel erkende Weldadigheids instellingen Burgerweeshuis en Stadskinderhuis 52 weeskinderen. St. Pieter en Bloklandsgasthuis oude lieden. St. Elisabethsgasthuis met wisselende bevolking. De Poth, deelde aan 100 gezinnen uit. Diaconiehuis der Herv. Gemeente, 50 oude vrouwen. Liefdehuis der R. K. Gemeente wordt grooter gebouwd, 50 arme lieden. De openbare inzamelingen voor al die gestichten brachten op f25496,81. Alleen de hoofden der gezinnen werden bedeeld, ondersteund werden in 't totaal 4675 personen, bijna een derde der geheele bevolking. De toestand verbeterde echter lang zamerhand. Daarbij kwam, dat de schrik voor de cholera er in zat. In 1849 werden 195 personen daardoor aangetast, 121 stierven er; het eerste geval kwam 8 Juni voor, in Augustus nam de ziekte toe, 14 October kwam het laatste ge val voor. Genesheeren waren Dr. H. P. Ie Clercq, Dr. J. C. Klaverweide, die echter de stad verliet, Dr. Fock, A. van der Leeuw, Dr. J." M. Weijll, ter wijl zich nog vestigdenA. de jongh, P. Smits en L. de Roock. Er bestond nog geen bijzondere reinigingsdienst. Het schoonhouden der straten was opgedragen aan den pachter van de haardasch en hét straat- vuil. De stadsverlichting geschiedde met olielampende levering van de daartoe benoodlgde olie bij Inschrijving. Het brandbluschmateriaal was voor :en kleine provinciestad betrekkelijk goed in orde. Door de vroegere grootere branden had men geleerd. Men bezat 5 groote slangbrandspuiten, een mid delbare en 5 handbrandspuiten. Het personeel werd twee maal 's jaars ge oefend. In 1849 kwam geen brand- ongeluk voor. De politie bestond uit een commis saris, drie agenten van politie en twee veldwachters. Men moet hierbij in aan merking nemen, dat Amersfoort nog niet de talrijke wijken en honderde villa's buiten de muren kende. Behalve de verschillende wagenver bindingen had men nog een schippers- veer op Amsterdam en een op de verschillende Hollandsche steden. De tabaksbouw werd nog bedreven, echter meer in de ordinaire soorten. Men had nog eene broodzetting, Tarwebrood kostte f 0.15 per 5 ons, "-rood f 0 07 '/a per 5 ons, vleesch per pond, aardappelen 3 cent per kilo. H. J. Leinweber was controleur der belastingen van stadswege. Hij werd tasslsteerd door vier commiezen Ie as op een tractement van f300 en commiezen 2e klas op f 250 's jaars. De waagmeester kreeg de helft der waagloonen. Het garnizoen bestond uit het depöt der artillerie van 350 manschappen. Militaire gebouwen waren de volgende 2 kazernes, met een lokaal van de Poth, 2 infirmeriën, 1 bibliotheek, 2 stallen voor 568 paarden, 1 zieken- jtal, 1 woning, I magazijn van fourage, 1 van kleeding, I gymnastieklokaal en 1 bakkerij. Er waren in den loop des jaars 47 manschappen afgegaan. De bevolking bedroeg einde des aars 1849 12723 zielen, van welke 1459 buiten de kom gevestigd. Het aantal schoolgaande kinderen bedroeg 1701. Zooals men uit dit alles ziet, was de eigenlijke welvaart van Amersfoort te dien tijde niet groot. De groote winsten uit de tabak in vorige tijden behaald waren moeielijk meer te krijgen. Uit de Amerikaansche en Indische streken kwam overvloed van betere tabak op de markt. De weverij was geheel op den achtergrond geraakten ook de handel ging niet vlot. De gronden waren nog geen object van bouwoverweglngen en het bevol kingscijfer was slechts zeer matig vooruitgaande. De klepperman ging 's nachts no( rond in de rustende stad en de kei. het groote monument, sluimerde nog onder het slechte plaveisel van de Varkensmarkt. Maar de uitvindingen kwamen en drongen ook door tot hetJSticht; de nieuwe geest vervulde de luchten en omvatte het volk. Geleidelijk groeide Amersfoort naar buiten den Berg op en de oude Mathe in en kwam weer tot bloei, werd grooter en aanzienlijker en driemaal zoo groot en zoo volkrijk als in het jaar 1849, waarover wij schreven. werkeloosheid is de Gemeente toegf treden tot het werkloosheidsbeslu 1927. Dit Koninklijk bestuit regelt de werkloosheidsverzekering der vakbon- len. Rijk en gemeenten geven een iljdragc, ieder van de helft der op gebrachte contributies der verzekerde leden. Onze Gemeente subsidieerde voor dit doel met ruim f14000.— over 1929. Voorts heeft de Gemeente werken in uitvoering genomen ter bestrijding der werklooshefd tot een totaal bedrog van f558.000.—, waarbij momenteel 80 arbeiders tewerkgesteld zijn. Boven dien zijn er plannen voor school- en woningbouw, welke nog niet door Gedeputeerde Staten zijn goedgekeurd, tot een bedrag van pl.m. f833.000. voor uitvoering gereed. De genoemde werken zijn bestemd om uitgevoerd te worden door vak arbeiders. Voor de werkloozen die niet bij dc werkverruiming geplaatst kunnen den, is een werkverschaffing seerd bestaande in werkzaamheden ten behoeve van aanleg van den soengordel, het aanleggen van fiels- laden, verbeteren van landw :loppen enz. Than3 is bij de van 1931 een bedrag van f toegestaan, dat allicht verhoogd moeten worden. Er zijn nu 65 arbeiders bij deze werkverschaffing tewerkgesteld, volgende week zal dit aantal op pl.m. 90 gebracht worden. De vakbekwame arbeiders, werkzaam bij de werken die als werkverruiming worden uitgevoerd, werken ondernor- male arbeidsvoorwaarden, zooals die zijn volgens collectief contract lrljv i w> verschaffing, wetken onder "de bepa lingen voorgeschreven door den Min. van Binnenlandsche Zaken en Land- BERICHTEN UIT AMERSFOORT MIJNHARDT's Hoof dpijn-T, abletten 60 ct. Laxeer-Tabletten 60ct. Zenuw-Tabletten75 ct. Staal-Tabletten 90 ct. Maag-Tabletten 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten In de Raadsvergadering van 30 Sept. werd machtiging verleend over te gaan tot den aanleg van het 3e gedeelte van den plantsoengordel in het Soesterkwarlier ter afscheiding van het industrieterrein van het woning- bouwtetrein. Thans zijn de werkzaamheden, welke bij wijze van werkverschaffing worden uitgevoerd, zoover gevorderd, dat een aanvang kan worden gemaakt met den aanleg van het 4e gedeelte eveneens bij wijze van werkverschaffing. Het aan te leggen gedeelte is een laag gelegen terrein; ten einde grond beschikbaar te krijgen voor het op hoogen van de aangrenzende geprojec teerde wegen, bestaat het voornemen in dit gedeelte van den gordel vijvers te graven- Door de lage ligging van den grond zal het gemakkelijk zijn spoedig water te krijger, en het water Kantoorboekhandel Langestraat 84 - Telef. 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- cn Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau bouw. Er moet op deze werken 50 uur per week gewerkt worden in ac- coordloon. Het gemiddelde uurloon ag niet mf idragen. Nevens deze maatregelen worden de arbeiders werkzaam in de beroepen, waarin crisis heerscht, d.w.z. beroepen waarin meer dan lOpCt. werkloosheid voorkomt, gesteund volgens een door den Gemeenteraad goedgekeurde en door het Burgerlijk Armbestuur gefinan cierde steunregeling. Krachtens deze regeling worden momenteel ongeveer 50 werkloozen gesteund. B.enW zijn van meening dat het schep pen van werkgelegenheid de beste be- strijdingsmethode van werkloosheid is. Uit het voorgaande kan blijken dat het gemeentebestuur het mogelijke doet om zoo goed mogelijk door de moei lijkheden heen te komen. Het zou daarbij gaarne hulp ont vangen van de burgerij en het doet daarom een beroep op allen die werk zaamheden hebben te verrichten, deze niet uit te stellen, doch zoo spoedig mogelijk te laten uitvoeren. Concert op 22 en 23 Januari 1931 in Amicitia door Amersfoorts Mannen koor en Orkestvereeniging Amersfoort. Van deze beide concerten, gegeven in Amicitia, woonden we het tweede bij. Naar gewoonte was de groote (I) zaal van ons concertgebouw geheel met belangstellenden gevuld, die het na elk der zes nummers van het prof niet aan applaus lieten ontbrel Het orkest, onder leiding van zijn directeur Willem Meijer had no. 2 van het programma Symphonie no. 13 in O van Jos. Haydn en in no. 3 Psalm 126 van Giovanni Le^renzi een deel Hebt U een Taxi of aufo noodlg Amersfoort. „Eind goed, al goed". No. 6 van het irogramma „De Broederschap" van J. Wlerts, op een moolen tekst van oard Verhoeven, was het Rlanspunt den heelen avond, wat zoowel als een verdienste van den componist, als van het Mannenkoor dien» te worden aangemerkt. Met no. I, het Vcni Creator van dr. Alphons Dlepenbrock was het koor nu niet zoo gelukkig. Dlepenbrock stelt den zangers heel zware elschen en wc hebben respect voor den durf van G. v. d. Burg om met A'foorts Mannenkoor zich aan soortgelijk werk tc wagen. Voor een gave vertolking moeten zelfs mcer- geschoolde krachten zich nog ter dege inspannende tijd en de zorgen echter aan de studie van dergelijk werk be steed, zullen Immer het koor ten goede komen. Van de vier vocale nummers waren er drie met Latijnschen tekst, vrij nauwkeurig in de Romeinsche uit spraak, zooais aie ook in onze kerken wordt gegeven. Heeft geen onzer kerk zangers tijdig op de al te scherpe «-uit spraak kunnen wijzen in het begin woord Nisi bij Psalm 126? HetSanctus (met Benedictus) van B. Diamant kreeg als le nummer na de pauze een goede vertolking, behoudens enkele wankele inzetten bij de tweede tenoren. De orgelbegeleiding op het mooie instrument uit R. v. d. Burg's magazijn, was in handen van Henk Ramselaar. Kon hij de directie zoo moeielijk zien, of is er niet voldoende samen gere peteerd, dat het invallen vaak niet op »im gegchledde? B. De afd. Amersfoort van den R. K. Bond van Handels-, Kantoor- en Win kelbedienden, hield eene ledenverga dering, welke ditmaal een bijzonder karakter aannam. Immers de zaal was lmen feestelijk versierd en na- gewone zaken waren afgehan deld vroeg de voorzitter aan een der aanwezige leden om te verklaren waarom deze versiering was aange bracht. Deze het woord nemend, me moreerde in het kort het feit, dat de afd. in het laatst van het vorig jaar haar 12'/»-jarig bestaan met een feest- vergadering had gevierd. Er waren echter onder de veteranen twee, die wel heel in het bijzonder genoemd mochten worden en men was onder elkaar tot de conclusie gekomen om deze beiden in eenj intieme gewone 'ledenvergadering een kleine hulde te brengen. Het waren n.l. de Zeereerw. Heer Pastoor Sandkuyl en de penningm. mej. v. Hamersveld, die gedurende al der begeleiding voor z n rekening. Ondanks de versterking mei eenige U.S.O.-leden, kon ons vóór de pauze het gepresteerde door W. Meijers ge zelschap maar matig bekoren, tiet rechte contact tusschen dirigent en spelers was dikwijls hopeloos zoek, ondanks bewegingen en mimiek van den eerste. De frissche, speelsche mu ziek van Haydn, vooral in het Me- nuetto, kwam daarom niet voldoende tot haar recht. Gemakkelijker lag het orkest de Ouverture in D van Joh. Seb. Bach no. 5, waarbij de dirigent, zelfs door meeneurieën, vergeefs probeerde de aandacht der executanten te trekken. Dat men bij repetities dergelijke mid delen aanwendt is tot daarentoe, doch op een uitvoering 1 hinderlijk. Het mannenkoor heeft blijkbaar aan gestuurd op het van ouds beproefde: de 12 'It jaar hun beste krachten aan de aldeeling hadden gewijd. Spontaan waren alle leden, zonder uitzondering, bereid geweest deze jubilarissen een klein blijk te schenken van de dank baarheid, die men voor deze beiden koesterde. Den Heer Pastoor werd een keurig theeservice aangeboden, terwijl mej. v. H. een klokstel had in ontvangst te nemen, met daarnaast een prachtige bloemenmand van het bondsbestuur. In hun dankwoord zeiden de begif tigden, dat dit voorwaar een reusach tige verrassing was, waarop zij in het Seheel niet bedacht waren geweest en un dubbel dierbaar omdat het idee hiervoor gekomen was en gesteund is geweest door èlie leden. Na een smakelijk kopje thee genoten te hebben en daar de stemming er vrij aardig in zat, mede door medewerking van ons lid Pijpers, bleven de aanwe zigen nog een tijdje gezellig bijeen.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1931 | | pagina 1