Katholiek Orgaan voor Amersfoort en
Omstreken
Het beste Adres
G Keuneke
Koopt iw Schfiifmacbiio
Prima Eiken Bureau Minister vanaf f45 -
Bureau-fauteuils vanaf f8.75
LII. l Hisiwkstk m.
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
De Gembode
Kantoor en Drukkerij Langegracht 28 te Amersfoort Telefoon 314
Vijf en veertigste Jaargang
Advertentfën 26 cent per regeL BUUjke tarieven
voor handel en nijverheid bi) geregeld adver-
teeren. Advertenlièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen z$n bezorgd.
Post-fllro no. 44234
No. 19
Vrijdag 5 Juni 1931
Karakter wekt vertrouwen en ach
Verstand kan met slechtheid samengaan.
Karakter en verstand staan niet op èéne
lijn. Goedheid staat hooger dan kunde.
Epistel en Evangelie.
2e Zondag na Pinksteren.
Les uit den eersten brief van den H.
apostel Joannes; lil, 13-18.
Zeer geliefden! Verwondert u niet,
zoo de wereld u haat. Wij weten, dat
wij uit den dood tot het leven zijn
overgebracht, dewijl wij de broeders
liefhebben. Die niet liefheeft, blijft in
den dood. Al wie zijnen broeder haat,
is een moordenaar; en gij weet, dat
geen moordenaar het eeuwig leven
beeft in hem blijvend. Hierin hebben
wij de liefde Oods gekend, dat Hij
zijn leven voor ons gegeven heeft; ook
wij moeten voor de broeders ons leven
Seven. Indien nu iemand de goederen
ezer wereld heeft en zijnen broeder
gebrek ziet hebben, en zijn hart voor
hem sluit, hoe blijft de liefde Gods in
hem? Mijne kinderkens! laat ons niet
liefhebben met woord of met de tong,
maar in daad en waarheid I
EVANGELIE
volgens den H. Lucas; XIV, 16—24.
In dien tijd sprak Jezus tot de Pha-
rizeën deze gelijkenis: Zeker man
rechtte een groot avondmaal aan en
noodigde velen. En tegen het uur des
avondmaals zond hij zijnen dienaar om
den genoodigden te zeggen dat zij zou
den komen, daar alles reeds toebereid
was. Doch zij begonnen zich allen ge
lijkelijk te verontschuldigen. De eerste
zeide tot hemIk heb eene landhoeve
gekocht en moet noodzakelijk uitgaan
om die te bezien; ik bid u. houd mij
voor verontschuldigd 1 Een ander zeide:
Ik heb vijf koppel ossen gekocht en
ga ze beproeven; ik bid u, houd mij
voor verontschuldigd! En een ander
zeide: Ik heb eene vrouw getrouwd,
en daarom kan ik niet komen.
De dienaar nu keerde terug en bood
schapte dit zijnen heer. Toen werd de
huisvader vertoornd en sprak tot zijnen
dienaar-: Ga haastig uit naar de straten
en wijken der stad, en breng de armen
en kranken en blinden en kreupelen
hier binnen 1 De dienaar nu zeide:
Heer! het is geschied gelijk gij bevo
len hebt, en er is nog plaats. En de
heer sprak tot den dienaar: Ga uit naar
de wegen en heggen, en dring hen
binnen te komen, opdat mijn huisvol
worde I Doch ik zeg u, dat geen van
die mannen, welke uitgenoodigd waren,
mijn avondmaal proeven zal.
Uturgische Kalender.
Week van 7—13 Juni.
N.B. Dagelijks Credo, tot en met Don
derdag Prefatie van Kerstmis.
Zondag 7. 'Zond. onder Octaaf v. H,
Sacramentsdag Tijdeigen, Mis Factus
est, 2e geb. v. h. Octaaf.
Maandag 8. Mis als H. Sacraments
dag, 2e geb. Concede, 3e voor Kerk
of Pi
Dinsdag 9. Mis als H. Sacraments
dag, 2e geb. H.H. Primus enz., 3e
Concede.
Woensdag 10. Mis als H. Sacraments
dag, 2e geb. H. Margarita, 3e Concede.
Donderdag 11. Octaafdag, Mis als
H. Sacramentsdag, 2e geb. H. Barnabas.
Vrijdag 12. Feest v. h. H. Hart van
Jezus met Octaaf. Nieuwe Mis Cogita-
tiones met eigen Prefatie.
4. Antoni
I. Hart, Pref. H. Hart.
E3van({elleverklarin£.
De zin of beteekenis der gelijkenis
van dezen Zondag is dezede man of
vader des huisgezins, die een groot
avondmaal aanrichtte, beteekent God.
Het avondmaal is een beeld van Jhet
eeuwig geluk des Hemels. De knecht,
dien de Vader des huisgezins gezonden
heeft om de genoodigden te roepen,
doelt op onzen Zaligmaker, die in zijne
menschwording de gedaante van een
dienstknecht had aangenomen. De eerst
genoodigden beduiden de Joden en wel
bijzonder de aanzienlijken onder hen:
de Schriftgeleerden en Farizeërs. De
verontschuldiging of voorgewende be
letselen om niet te komen beteekent de
JOH. DE HEER
VARKENSMARKT TEL. 1309
AMERSFOORT
Piano- en Orgelhandel
hoovaardigheid, de gierigheid en on-
kuischheid, de drie voorname begeer
lijkheden waarvan de Apostel Johannes
zegt: „al wat in de wereld is, is de
begeerlijkheid des vleesches, de begeer
lijkheid der oogen en de hoovaardigheid
des levens".. De armen en zieken, de
blinden en kreupelen'verbeelden het
eenvoudige en ongeletterde Joodsche
volk, waarvan velen in Christus geloofd
hebbenen de uitnoodiging aannamen:
aan de armen zal het Evangelie ver
kondigd worden. Wijl echter bet getal
dergenen, die uit de Joden geloofd
hebben, te klein is om de plaatsen van
het groote avondmaal der hemelsche
glorie te bezetten, zijn niet alleen de
genen die in de wijken en straten der
stad, d.i. binnen de grenzen van het
Joodsche land woonden, genoodigd ge
worden, maar ook die-langs wegen en
heggen d.i. buiten het Joodsche land:
de heidenen. Terwijl de Joden grooten-
deels weigerden, hebben de heidenen
groote getale gehoor gegeven aan
liefdevolle uitnoodiging.
In den toepasselijken zin kan de ge
lijkenis ook toegepast worden op het
groote avondmaal der H. Eucharistie.
Thans onder het octaaf van den feest
dag van het Allerheiligste Sacrament
wordt onze aandacht dan nogmaals
gevestigd op de gave des Hemels, die
ezus in zijn onbegrijpelijke liefde voor
ons bereid heeft. Hij noodigt zoo lief
derijk uit: „Neemt en eet, dit is Mijn
Lichaamdoe dit ter mijner gedach
tenis". „Komt allen tot Mij die belast
en beladen zijt en Ik zal u verkwikkvu".
Helaas ook onder ons zijn er zoovele!1
die onder allerlei voorwendselen getu
gehoor geven aan Zijne zoo dringende
uitnoodiging. Ondankbaren die wij zijn.
Hoevele anderen zijn er, die wanneer
zij werden genoodigd evenals wij, met
vreugde en blijdschap zouden komen
aanzitten.
Jezus heeft u tot dit groote Avond
maal genoodigd; tracht dan dikwijls
met godsvrucht tot de heilige Com
munie te naderen om uwe zielen met
dat hemelsche Brood der Engelen te
voeden. Daar aan dat Gastmaal schenkt
Hij ons sterkte in den strijd des levens,
troost in het lijden en het onderpand
eeuwige gelukzaligheid. „Wie
mijn Vleesch eet en Mijn bloed drinkt
blijft in Mij en Ik in hem en Ik zal
hem opwekken ten eeuwigen leven'
KANTOORBOEKHANDEL
■1 F. fl.TULPBi
langestr. 65 t.o. Kromnmtr. - TEL 326
Alle benoodigdheden
voor Vereeoigiogea
verkondigt„De goedheid endemensch-
lievendheid van God onzen Heiland is
is verschenen."
Middelpunt en doel der Christelijke
maatschappij is niet het geld, maar
de menschheid.
De mensch is hoofdzaak! Het geld
bijzaak 1
Christus kwam om wille van den
mensch; God schiep de aarde en al
les, wat daarin is omwille van alle
menschen. Om wille van den mensch
bestaat de Kerk met haar heilige Sa
cramenten, met haar altaar en taber
nakel, met haar doopvont en haar
preekstoel-
Alles is er omwille van den mensch.
Maar bestaat alles omwille van den
mensch, dit wil zeggen, omwille van
alle menschen; dan kan ook het geld
voor niets anders bestaan dan omwille
van alle menschen.
En zijn doel is en moet zijn: aan
allen een menschwaardig bestaan te
geven.
Wat de enkeling teveel heeft, moet
hij weer ten goede laten komen aan
de maatschappij. Dus aalmoezen ge-
"in is plicht.
Is het Christendom de godsdienst
in de geheele menschheid, dan is het
ook de godsdienst van het geven.
Wie geven kan en niet geven wil,
is geen Christen.
Hij heeft er geen recht op
Kerstnacht, het hoogfeest van de god
delijke vrijgevigheid, mee te vieren.
Hij begrijpt niets van de wonderbare
wijsheid en van het Evangelie: Het is
zaliger te geven, dan te ontvangen.
Zoo iemand behoort niet thuis in
het doop-boek!
Pachtwet.
Zal de Eerste Kamer het aandurven
de Pachtwet, die een eerste stap zet
tot het wegnemen van veel schromelijk
pachtonrecht, te verwerpen?
Wieft onderstaande aandachtig leest,
kan daaromtrent maar weinig hoop
meer koesteren en betreurt bij voorbaat
hoe onnoemelijk veel kwaad deze ver
werping weer doen zal aan de katho
lieke zaak, omdat de katholieken het
in de hand hebben ze te redden.
„Ons Noorden" heeft de vraag aan
iemand voorgelegd, die geacht kan
worden de stemming der Eerste Ka
merleden in dit vraagstuk goed te ken
nen, maar deze gaf weinig hoop. Hij
verklaarde, dat de heele anti-revolu-
tionnaire en christelijk-historische Ka
merfractie, op een enkele uitzondering
na, tegen de wet zal stemmen. De libe
rale fractie zal dit voorbeeld volgen
en van de katholieken zijn er maar
enkelen die vóór stemmen.
Geven.
Het Christendom is de godsdienst van
het geven.
Het materialisme zegt: geven is on
zin. Geven maakt arm. Zie te krijgen,
wat je kunt, dat is zijn wijsheid.
Maar dat is een onmenschelijk en
harteloos heidendom, aldus „De Kan
delaar".
Het Christendom heeft een heel an
dere maatschappij-leer dan dit modern
materialisme. Haar eerste princiep is
de boodschap, die Paulus jubelend
De oudste oorkonde
over Baarn.
Hoewel Baarn blijkens het gevonden
fragment van een oud doopvont en de
duidelijke sporen van een zeer oud,
reeds lang vergeten kerkhof 'al om
streeks 900 een christenkerk bezat,
wordt het dorp eerst betrekkelijk laat
in de oorkonde genoemd. De oudere
stukken zullen dus wel verloren ge
raakt zijn.
Toen ik nu ruim dertig jaar geleden
mij met de geschiedenis van Baarn
ging bezighouden, stond het ouderdoms-
record het oudste bericht over
Baarn op 1390. In dat jaar zou het,
volgens de geschiedschrijvers, van den
Bisschop stadsrechten hebben ontvan
gen. Dat bleek mij later onjuist, de
stadsrechten moesten al omstreeks
1350 verleend zijn (de brief zelf is
door brand verloren gegaan). Wel is
de oorkonde van 1390 het oudste stuk,
dat bewaard is gebleven, waarin Baarn
met zijn stadszegel zegelt. Later vond
ik reeds in 1360 Baarn genoemd en
wel in een brief van Bisschop Jan van
Arkel betreffende den tol over de Eem-
brug. Dat was dus 30 jaar gewonnen.
Maar toen ik in de Rijksarchieven
te Utrecht ging snuffelen en wel in
het Bisschoppelijk Archief, vond ik
een charter of oorkonde uit 1310,
waarin de naam van Baarn reeds
voorkomt
Voor ik een afschrift van dat charter
laat volgen, ga tot beter begrip een
kleine inleiding vooraf.
Uit de oorkonde van 1310 blijkt,
dat heer Everard van Stoutenburg
korter of langer tijd vóór dat jaar aan
den Bisschop van Utrecht verkocht
hadde tienden onder Baarn, benevens
de tienden van de Haar (thans een
deel der gemeente Hoogland) en het
Gericht aldaar. Wanneer,en op welke
wijze den heer van Stoutenburg in het
bezit van die tienden was gekomen,
weten wij niet, en ook het contract
van verkoop zelf is verloren gegaan.
Maar bewaard zijn gebleven drie kwi
tanties (kort na elkander) waaruit blijkt
dat de Bisschop door zijn rentmeester
heer Steven Adamszoon van der Riet,
deken van het kapittel van St. Jan te
Utrecht, de koopsom in eenige ter
mijnen voldeed. De laatste kwitantie
noemt tevens nog het totale bedrag
i, n.l. 604 pond zwarte j
tournooizen. Een gewoon pond tour-
noois (zegt, Hofdijk) was 6 gulden,1
doch een pond „zwarte" maar net 16e
deel, dus 37 '/a cent. De geheele koop-
sonw bedroeg alzoo eén kleine 250 gtd.
waf voor dien tijd een aardig bedrag
mocht heeten.
Er zijn zoo ik reeds zeide
van 't ontvangen bedrag drie kwitanties
overgebleven, n.l. van 6 Juni, 13 Juni
en 9 Juli 1310, maar in de eerste is
bij ongeluk vergeten in te vullen de
namenBaarn en de Haar. In de kwi
tantie van 13 Juni komen ze wèlvoor.
dus: dit is onze oudste Baarnsche
oorkonde.
Uit den aard der zaak is zij als
kwitantie maar klein, oms'reeks 15 cM.
lang en 6 cM. breed, natuurlijk van
perkament. De letters zijn na 600 jaar
i duidelijk te lezen.
)e tekst dan luidt
„Al den ghenen die desen brief zien
soelen (zullen) of horen lesen, ic Eve
rard van Stoutenbergh, ridder, maken
kont, dat ic ontfaen (ontvangen) hebbe
van den deken van Sente Johan t'
Utrecht Steven Adaems soene van der
Rift, tien pont suarte (zwarte) tornoysen
des Saterdages na Pinksteren dach,
als van den tiende tot Barne ende
van den tiende op den Hare ende van
den gherichte aldaar, die ic vercoft
hebbe minen here den biscop van
Utrecht. In orconde (d.w.z. ten bewijze
der echtheid) desen brieve beseghelt
mit minen seghele. Qhegeven in'tjair
ons Heren dusent-driehondert-ende-
tienen, des Saterdaghes voornoemt".
Het zegel van den heer Van Stouten
burg hangt er nog aan in groene was.
Het bestaat uit 6 zwaardlelies, geplaatst
3, 2, 1 (d.w.z. bovenaan drie, in het
midden twee en onderaan 1).
Opmerkelijk is het, dat vele oude
adellijke geslachten uit Amersfoort of
omgeving zulke lelies in hun wapen
voerden: bijv. Van Lielaar, Botter,
Poeyt, Van Weede, Van Gheyn, Soes,
enz. Het zijn niet onze gewone witte
lelies, maar zoo veronderstelt men
de zwaardlelies of irissen, waarop
zij meer lijken dan op'de gewone lelies.
In het interessante boek: „Het Sint
Elisabeths-Gasthuis te Amersfoort"
geschreven door den historicus, den
heer A. F. van Beurden aldaar, komen
de wapens van de genoemde geslach
ten voor. (Uitgave van De Eembode,
Amersfoort).
De laatste der drie samenhoorige
vitanties, n.l. van 9 Juli 131P
dat met den laatsten termijn,
pond, 5 schillingen, 8 penningen, de
geheele koopsom van 604 pond zwarte
tournooisen is voldaan.
De kwitantie van 13 Juni 1310 is
een nóg oudere aan den dag komt;
men is op 't Rijksarchief nog altijd
bezig met 't rangschikken en beschrij
ven der oude archieven.
Dit is dus zeker: dat Baarn al veel
vroeger dan 1390 genoemd wordt,
zooals de geschiedschrijvers ons wil
len doen gelooven. T. PLUIM.
Uit den Omtrek
Baarn
Burgerlijke Stand.
Geboren: Hermina Maria, d. v. H.
van Diermen en J. M. P. Mooren
Gerrit, z. v. E. Nagel en J. van Ger-
deren Jansje, d. v. A. Mar
'v°d:
«oor Dameslasschtn.
Koffers en alle eoar-
ten fijne Led r weren
LANGESTRAATIOS-AMER8FOOBT
uw schrijfmachine bij
h. ELZET7AAR
KANTOORBOEKHANDEL
TEL. 628
LANGESTRAAT 84
C. Blankestijn en M. P. van Ee.
A. A. S. Dijkman en J. M. v. Asch.
Gehuwd: J. F. Mulder en A. v. d.
Burg.
W. H. v. Zanten en E. G. Lancee.
G. A. Kirchner en W. E. v. Baten
burg.
Overleden: Adriana M. Erkelens,82
ongehuwd.
Soestdlik
De Koninklijke familie zal, na haar
verblijf te Parijs, Elzas en Lotharingen
bezoeken en vervolgens nog een reis
maken door Tirol.
Alvorens in 't begin van Augustus
het paleis Het Loo te betrekken, zal
eerst nog eenige dagen worden ver
toefd ten paleise van H. M. de Konin
gin-Moeder te Soestdljk.
Soestdulnen
Nabij het station Soestduinen hee't
een ernstige aanrijding plaats gehad.
Terwijl de heer van B. uit Amersfoort
met zijn auto terzijde van den weg
stilstond, gaf hij aan den mede inzitten
den heer M. eveneens woonachtig te
Amersfoort, onderricht in het aanzetten
en in beweging brengen van den moter.
Op een gegeven oogenblik en zonder
dat één van beiden hierop verdacht
waren, schoot de auto vooruit en nam
n voor hen niet gewilde richting.
Een juist passeerende wielrijdster,
Mej. M. uit Amersfoort, werd door de
auto gegrepen en viel met haar rijwiel.
Een der voorwielen van de auto ging
over haar rechter been, zoodat dit in
wendig zwaar werd gekneusd.
Na ter plaatse door Dr. Donker, die
de eerste hulp verleende, Se zijn ver
bonden, is zij per auto door den heer
Van B. naar hare woning te Amerfoorl
vervoerd.
Het rijwiel werd totaal vernield.
studenten, met de voor het onderwijs
noodige priesters, alsmede een kapel
zusterhuis gebouwd worden.
Gemengde Berichten
Kerknieuws.
AARTSBISDOM UTRECHT,
alle kerken van het Aartsbisdom
Utrecht is Zondag eenj schrijven
voorgelezen van den Aartsbisschop
Mgr. J. H. G. Jansen in verband met
de vestiging van een Seminarie in de
omgeving van Apeldoorn.
Tuininga Brunis Gustaf, z.
Kooij en E. R. Plachetzky. Ondertr.
D. J. Korts en D. A. Boelens U.
Pylman en F. Batavier M. L. van
Tol en M. E. de Ruig. Gehuwd: J.
J. Donath en J. H. C. Kroon - W.
Pater en C. van der Woord.
Soest
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: Wilhelmina Maria, d. v.
G. Kaper en M. H. v. Maastricht.
Gerardus Johannes, z. v. J. Kaatee
en Vos.
Gozewijn Gerhard, z. v. E. J. Veenen-
daal en S. M. Meerdink.
Bernardus Andries Baltus, z. v. H.
v. d. Pol en de R. A. Hekkers.
Gerardus, z. v. G. Timmer en E.
M. A. J. Kleton.
OndertrouwdK. Pater en A. Dorre-
steijn.
Het aantal Missionarissen op het
oogenblik in de Missies werkzaam is
8389. De meeste Missionarissen levert
Frankrijk 3100, dan volgt België met
815, Italië met 784, Dultschland met
612, Nederland met 606, Spanje met
604, Amerika met 274, Engeland met
167, Ierland met 124, Canada met 123,
Polen met 13 Missionarissen.
Weenen is een groote stad van
1.850.000 inwoners. In den .loop van
't jaar 1929, werden daar UI moor
den bedreven. In 1913 waren er in
die stad 200.000 inwoners meer dan
thans, en toen werden er slechts 21
moorden bedreven.
In Londen daarentegen, waar 7 mill.
500.000 inwoners zijn werden 10 moor
den bedreven in het afgeloopen jaar.
Een merkwaardige traditie houden
de ongehuwde meisjes uit Ecaussinnes
in België er op na. Ieder jaar op
Pinkster-Maandag richten zij in de
openlucht een groot gastmaal aan,
waarop zij ongehuwde jongemannen
uit den wijden omtrek uitnoodigen.
Een groot aantal huwelijksaanzoeken
is het resultaat van deze unieke ge
woonte.
Een Fransch militair vliegtuig is
tusschen Henry en Vatimont neergestort.
De vier inzittenden werden gedood.
Op een afgesloten gedeelte van het
exercee-terrein Ie Kaschau, dat voor
het oefenen met handgranaten gereser
veerd is, heeft een vreeseiijk ongeluk
plaats gehad. Zestien jongens waren
onder de afrastering doorgekropen.
Een hunner vond in een sloot een
handgranaat, dien hij zijn kameraad
toonde. Plotseling ontplofte de granaat
en de vinder werd in stukken gereten.
De overige vijftien jongens werden
gewond. Drie hunner zijn in het zie-
tenhuis aan de bekomen verwondingen
bezweken, terwijl de toestand van an
deren levensgevaarlijk is.
iminarie kuilenburg bleek te
klein. Velen, die zich voor opname
aanmeldden, moesten wegens plaats
gebrek worden afgewezen,terwijl,door-
dat het Seminarie geheel tusschen
andere gebouwen ingesloten ligt, aan t
verdere uitbreiding dan die welke reeds s
heeft plaats gehad, niet gedacht kon
worden.
Het eenige wat oplossing brengen
kan is de stichting van een nieuw -
Seminarie, en voor dit doel is reeds
in de boschrijke omgeving van Apel-
doorn in het centrum van het Aarts- l
diocees een stuk grond aangekocht.
Hier zal een naar de eischen des tijds - Door het ontijdig ontploffen van een
ingericht seminarie, dat plaats biedt bom zijn te Damascus 7 Fransche sol
voor huisvesting van tenminste 3001 daten gedood en 3 zwaar gewond.
In de haven van Oran is een sloep,
waarin elf Marokkanen gezeten waren
door een binnenkomend Nederlandsch
stoomschip geramd en tegen een steiger
gedrukt. Twee Marokkanen werden,
gedood en drie anderen zwaar gewond
Een 13-jarige herdersknaap, die le
Colroy (Elzas) een kudde koeien be
waakte, is met alle dieren door den
bliksem gedood.
Beekensteinsche Lian
Telefoon 543
Korte Beekstraat
Complete Woning-Inrichting