Katholiek Orgaan voor
Amersfoort en Omstreken
N.V. Middenstands-Bank
Studieboeken
Fa. H. Elzenaar
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prjjs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
De €embo<k
Advertentiën 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver
teer en. Advertentièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Kantoor en Drokknrl] Langegracht 2) ta Amersfoort Telefoon 314
Vijf en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Post-giro no. 44234
Dinsdag 1 Sept. 1931 - No. 44.
Er Is nleis, waarop men met reden
trotsch kan zijn, dan een goed karakter,
maar, indien men er trotsch op is, ver
valt alle verdiensten er van. De pedante
man is trotsch op zijne kunde, zijnen
naam, zijnen titel, zijne beirekking, zijne
geboorte, zijne ouders, zijne voorouders,
zijn geld, zijne kennissen of zijn uiter
lijk, maar vergeet, dal dit alles met
zijne verdienste niets te maken heejt.
Het strijdlied der
Katholieke arbeiders.
Bernard Verhoeven maakle den lekst
en Hubert Cuypers verzorgde de muziek.
Broeders, onzen strijd gestreden
Voor ons heilig recht
Maar ons eenig doel is vrede
Die den strijd beslecht,
Niet de vrede, die verlaagt,
Niet de strijd, die alles vraagt,
Maar de liefde, die ons draagt
Christenstrijders vecht
Niet de haat heeft ons bevangen,
Die begeerig maakt:
Want, wie enkel stof verlangen
Hebben God verzaakt!
Heilig is ons mijn en dijn.
Maar ons wettig deel moet zijn
Recht om volop mensch te zijn I
Christenwerkers waakt 1
't Teeken, dat beziel
In het kruis ligt onze kracht,
In den Christus oppermacht:
Heil, wie hulp van God verwacht!
Mannenbroeders, knielt
daarop een gespecificeerde lijst bij het,
Hof van Utrecht ingeleverd, bedragende
de somma van 1168 gulden, in het
vertrouwen, dat die zouden vergoed
worden. Doch al zijn verzoeken zijn
vruchteloos gebleven.
„Thans is hij door het Voorloopig
Bestuur van Utrecht (Patriottisch ge
zind) opgeroepen om de geleden schade
op te gevenhij heeft daarom aan het
Hof van Utrecht de bedoelde lijst
terug verzocht. Maar hij ontving ten
antwoord, dat die lijst niet meer tc
vinden was, zoodat hij thans na 8 jaren
Een Baarnsche Patriot
in Amersfoort ge
vangen gezet.
Het was in den zomer van het jaar
1787, dat de onzalige twisten tusschen
de Patriotten (de vijanden van den
Prins) cn de Prinsgezinden hun maxi
mum van spanning bereikten. Vooral
in Holland en Utrecht, waar de Pa
triotten de overhand hadden, ging het
woelig toe. De laatstgenoemden onder
namen zelfs een (mislukten) aanval op
't Paleis Soestdijk, cn toen de Prinses
kort daarop van Gelderland uit, een
reis naar Den Haag wilde doen, werd
zij bij Gouda door de Patriotten ge
dwongen terug te keeren.
Voor dezen smaad riep zij de hulp
van haar broeder, den Koning van
Pruisen in, en niet lang duurde het nu,
of de Pruisen kwamen ons land bin
nen en herstelden de Oranje-partij.
Toen keerden zij weer huiswaarts,
maar, zooals alle geschiedschrijvers
meedeelen, „met grooten buit beladen".
Dien buit hadden de Pruisen ver
kregen door het plunderen van de
huizen der Patriolten.
Later in 1795 keerde de kans
en werden de Patriotten door Fransche
hulp weer meester. Toen liet de Re
geering nauwkeurig opgeven, hoeveel
schade men bij de plundering
1787 geleden had, om die dan uit de
openbare kas te vergoeden.
Het regende nu verzoekschriften
schadevergoeding. In het gewest
Utrecht alleen besloegen zij 5 boek-
deelcn vol. Daarin vond ik een interes
sante „Memorie" van een Baarnsch
ingezetene, waaraan ik het volgende
ontleen: (De betrokken persoon was
beurtschipper van Amersfoort, Baarn,
Amsterdam en had een woning aan
de Eembrug).
„De ondergcleekende Hans Udonis
Krigt, wonende onder het Gerecht van
Baarn, is bij de ongelukkige omwen
teling van het jaar 1787 (bedoeld
wordt de tusschenkomst der Pruisen)
door den Schout W. W. F. de Ranitz
op onrechtvaardige wijze beschuldigd
van briefwisseling met de Utrechtsche
Patriotten, zoodat genoemde Schout
hem en zijn gansche gezin heeft laten
arresteeren en naar Amersfoort voeren,
zonder dat ondergeteekende eenige
gelegenheid had orde op zijn woning
en zaken te stellen. Na geruimen tijd
daar te hebben gezeten, is hij, zonder
dat er eenig bewijs van schuld ge
vonden werd, weer losgelaten en heeft
hij zich naar zijn huis (aan de Eem
brug) begeven. Maar hij bevond tot
zijn allerbitterste teleurstelling, dat
tijdens zijn afwezigheid zijn huis door
eenige Pruisische soldaten en eenig
gemeen volk totaal was leeggeplunderd.
Van de geleden schade heeft hij kort
JOH. DE HEER
VARKEN8MARKT TEL, 1309
AMERSFOORT
Piano's - Orgels Radio
ALLEEN BETERE MERKEN.
neemt hij de vrijheid U te verzekeren,
dat het eindbedrag 1168 gulden be
loopt, waarvoor hij ten alle tijde be
reid is een solemneelen eed af te leggen.
.Actum Baarn, Mei 1795".
lij deze „Memorie" voegde hij nog
een andere, waaruit blijkt, wat hem
en zijn gezin in Amersfoort overko
men was.
„Nadat ik met mijn vrouw al ver
scheiden nachten uit mijn huis was
gevlucht, heeft de Schout van Baarn,
De Ranitz, ons op weg naar liet weer
naar huis gaan als een schelm of dief
door de politie laten vangen en ons
in Baarn door den bode (politie-agent)
van 't Gerecht in hechtenis doen nemen.
Ook mijn 3 kinderen werden gear
resteerd en wel op het schip, dat aan
de Eembrug lag (liet beurtschip); men
liet ons met dit schip door soldaten
naar Amersfoort overbrengen, waar men
ons aan de Staten overleverde, die ons
door hun bode opnieuw in civiel ar
rest namen.
(Destijds waren de Oranje-gezinde
leden van de Staten van Utrecht de
stad ontvlucht en hielden te Amers
foort hun vergaderingen.)
i„Wij werden daar (d.i. in Amers
foort) 54 dagen lang door een com
mando soldaten in het schip streng
bewaakt; mijn huis in Baarn liet
de Schout ledig staan en gaf het aan
plundering over.
„Wij bleven intusschen maar in het
schip, totdat ten laatste de Hoofdschout
van Amersfoort Nalewijs (lees: baron
Taets van Amerongen van Natewisch)
met de Schepenen bij ons kwam en
ons aldus aansprak:
„Het heeft ons benevens de Staten
en den Prins goedgedacht u weer te
laten gaan, mits gij dien lieer Brinken-
stcin de hand geeft en belooft, dat gij
voor ons zult verschijnen op wat tijd
wij u ontbieden, te weten: gij, uw
zoon en uw dochterbij gebreke daar
van zijt gij misschien des doods; maar
gij zijt in genadige cn barmhartige
handen."
Hierop vraagde mijn dochter: „Wat
is onze misdaad V" Wij weten van geen
genade of barmhartigheid."
„Zwijg, zwijg 1" zei Natewijs, „ik
heb hier meer te zeggen!" Hierop
zeide mijn dochter: „Ons huis is leeg
geplunderd zeggen de soldaten. Hoe
moet dat nu?"
.Zwijg", antwoordde Natewijs, „of
ik laat u opnieuw gevangen zetten!"
Toen wij thuis kwamen, vonden wij
alles weggeplunderd, zoodat er niets
meer van over was. Daarom hebben
wij een gespecificeerde rekening van
't geplunderde met een request aan
de Stalen van Utrecht gezonden, waar
van het eindbedrag 1168 gld. beliep,
maar waarop ik geen antwoord heb
gehad.
H. Ad. Krijt."
UitEemnes vond ik verscheidene op
gaven van geleden schade; o.a.
I. „Vooreerst aan geld 98 gld. Een
witte doek van 2 gld. 10 st. Een dito
van 1 gld. 10 st. Een servet van 25
st. Een paar gespen vau 6 gld. Totaal
de somma van 108 gld. 15 st.
Emenes, den 22 April 1795.
Aart Jansen Kuijer."
II. „Aan geld 26 gld. Een paar
[gouden knoopen 10 gld. Een gouden
harkje 9 gld. Totaal de somma van
45 gld.
Emenes-Buijten, 4 Mei 1795.
Willem Schothorst."
Dit zijn betrekkelijk kleine bedragen
in vergelijking wat meer gegoeden
moesten lijdenzoo werd bijv. uit het
huis van den heer J. van Lidth de
Jeude in de Muntstraat te Utrecht voor
een bedrag van 3626 gld. 15 st. ge
plunderd.
Men staat versteld, als men leest,
wat de Pruisen zooal meenamen; bijv.
een paar kousen, een blauwe jas, een
waschtob, een vet schaap, 1 wafelijzer,
I zilveren snuifdoos, 6 witte zakdoeken,
1 manshoed, een paard, kindergoed,
3 paar schaatsen, een klok, een scheer
mes, vier gordijnen, aardewerk, koffie
en suiker, enz. enz.
't Is er al weer een bewijs voor,
welk een ellende binnenlandsche twis
ten na zich sleepen.
T. PLUIM.
KANTOORBOEKHANDEL
41 F. fl.TULPiü
Lingestr. 65 Lo. Krommestr. - TEL 526
Wij leveren U:
Studieboeken, Cahiers, Tee-
kenbenoodigdheden enz. voor
alle inrichtingen van onderwijs
te dezer stede.
Binnenland
ONDERSCHEIDINGEN.
Benoemd tot Ridder in de orde van
den Ncd. Leeuwmr. Triezenberg,
president der arrondissements-recht-
bank te Utrecht en Mgr. J. H. G.Jansen,
aartsbisschop van Utrecht.
Ridder in de orde van den Ned.
LeeuwKettlitz, lid van Gedep. Staten
te Utrechtprof. dr. E. Reinders, hoog
leeraar aan de Landbouw-Hoogeschool
te Wageningen.
Ridder in de orde van Oranje-Nassau:
F. Kroon, referendaris bij het provin
ciaal bestuur te UtrechtL. v. Giers-
bergen, rijksbijenteelt-consulent te Wa
geningen.
Ridder in de orde van den Ned.
Leeuw: dr. K. Oestreich, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht.
Officier in de orde van Oranje-Nas
sau dr. J. F. J. ten Berge te Utrecht
J. F. A. van Riessen, ingenieur-verifi
cateur van het kadaster te Utrecht.
Ridder in de orde van den Ned.
Leeuw: ir. W. Hupkcs te Bilthoven,
hoofdingenieur bij de Ned. Spoorwegen.
Officier in de orde van Oranje-Nas-
iu ir. N. M. de Kanter te Utrecht,
chef bij de Ned. Spoorwegen.
Ridder in de orde van Oranje-Nassau
J. P. C. Leinweber, directeur der N.V.
Veenendaalsche Sajetfabriekmej. C.
M. Haspels, besturend zuster van het
Diaconessenhuis te Utrecht.
toegekendeere-medaille van
Oranje-Nassau: in goud aan N.J.van
Garderen, rijks-zuivelvisiteur-dienst-
leider te Utrechtin brons aan H. J.
Hibbel, kantoorknecht bij het Staats
bedrijf der P.T.T. te Baarn J. L. Kwak,
besteller bij den P.T.T. dienst te Soest
goud aan F. Klein te Soestin zilver
a mej. H. Voskuilen, huishoudster
bij den heer P. van Hofslot te Stou-
tenburg.
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING.
Bij koninklijk besluit is de Zeereerw.
Heer C. Hartman, pastoor der parochie
St. Franciscus Xaverius te dezer stede
onderscheiden als ridder in de Orde
van Oranje Nassau.
De Oranje-buurtverceniging „Klein
maar Dapper", inde Scliimmelpenninck-
wijk heeft haar jaarfeest gevierd.
Aan de Schimmelpenninckkade wer
den kinderspelen gehouden, waaraan
aardige prijzen verbonden waren.
's Avonds had een gecostumeerd
voetbalspel plaats, en gaf het filmspel
„De Faam" een openluchtbioscoop
voorstelling. Het programma gaf mooie
films welke zeer in de smaak vielen.
De belangstelling was zeer groot.
- Men schrijft ons
Zoo is dan de oude gemeenteraad
uiteengegaan na een vier-jarige periode
met veel belangrijk werk op gemeente
lijk terrein.
De burgemeester nam hartelijk af
scheid van hen, die straks niet terug
keken en wist voor elk hunner een
passend en pakkend woordje te vinden.
Zulks geschiedde met aller instemming.
Ingenieur Verhey, een der scheidende
raadsleden, had gelegenheid er op te
wijzen, dat in den Amersfoortschen
raad steeds kon worden gewerkt aan
de vooruitgang der gemeente zonder
dat pdMtïeke verwikkelingen de zaken
vertroebelden.
Ook wij kunnen dit een gelukkige
omstandigheid noemen, vooral omdat
zulks hier niet beteekent eene ver
vlakking of negatie van hoogere be
ginselen, maar een bewijs van gezond
verstand bij onze vroede vaderen, die
toonden wel te begrijpen dat de raads
zaal niet bestemd is voor groot politiek
tournooi, maar voor het behartigen van
het gemeentebelang De meeningen om
trent de wijze waarop zulks moet ge
schieden konden varieeren, maar voor
de meeste beslissingen van belang was
nagenoeg altijd een groote meerderheid
te vinden los van alle partij-stelling.
Zóó had het gemeente-belang hier
niette lijden van allerlei klein getwist
en krakeel, zooals menige gemeente
raad met een samenstelling als de
Amersfoortsche elders te zien geeft.
Dat er veel is tot stand gebracht,
kunnen wij als belangstellend toe
schouwer grif toegeven.
De financieele toestand baart momen
teel geen zorg. Aan woningbouw en
krotten-opruiming is heel wat gedaan.
Ook aan de verbetering van het onder
wijs over de gehecle linie werd veel
ten koste gelegd.
T>at de gemeenteraad in zijn
samenstelling met succes moge werken
is de oprechte wensch van
EEN AMERSFOORTER.
GEMEENTEBEGROOTING
VOOR 1932.
Verschenen is het ontwerp Gemeente-
begrooting voor 1932 met memorie van
toelichting en een serie bijlagen. Zonder
belastingverhooging is deze begrooting
sluitend gemaakt met een totaal aan
inkomsten en uitgaven voor den ge
wonen dienst van bijna vier millioen
gulden met een post voor onvoorzien
van ruim 26 duizend gulden.
In de begrooting is verwerkt een
gasprijsverlaging en een beduidende
uitbreiding der gemeente-reiniging.
Ook de rioleering der straten en
wegen wordt ter hand genomen. De
kosten hiervan worden bestreden uit
herziening der rioolbelasting. De
lasten van het tonnenstelsel zullen
hierdoor sterk verminderen.
Aan de voorbereiding van den aan
leg van een haven bij de Eem zal
worden doorgewerkt, terwijl wordt
voorgesteld de besprekingen over den
aanleg van een tunnel als verbinding
van het Soesterkwartier met.de stad,
met de Ned. Spoorwegen te openen.
Ook de stichting van een gemeente
lijk bureau voor beroepskeuze wordt
voorgesteld.
In het Amersfoortsch Dagblad werd
aangekondigd: Dr. Schoonhoven van
Beurden houdt Maandag a.s. geen
spreekuur.
Wij werden niet in de gelegenheid
gesteld onze lezers hiervan tijdig kennis
te geven.
In den nacht is ingebroken
huis aan de Anna Pauwlonalaan, door
hel verbreken van twee ruitjes uit het
keukenraam. Verder dan de keuken
heeft men het niet weten te brengen.
De bewoners waren afwezig.
Een arbeider werkzaam bij het weg
werken van den plantsoenwal bij
Rommelenburg werd onder het zand
Men meldt dat er even over de
grens eind September kermis zal wor
den gehouden. Op het terrein, waar
het circus Gleich stond, zal Hommer-
son uit Ginneken een Lunapark exploi-
teeren.
Naar wij vernemen zal in de maand
September a.s. het Kruisverbond en de
Mariavereeniging haar zilveren jubi
leum vieren. Het jubileum zal kerkelijk
worden herdacht met een H. Mis,
waaronder drankbestrijders-predikatie
in beide parochiekerken, op een nader
te bepalen datum in September.
De feestelijke viering is bepaald op
14 November. Op dezen feestavond
zullen tevens de jubileerende bestuurs
leden worden gehuldigd terwijl verder
het R. K. Gemengd Tooneel-Ensemble
onder leiding van den heer Jan Tromp
een opvoering zal geven van diens
Indisch tooneelspel „De Schaduw van
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Teleföon no. 304 en 697
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips Safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 3'/i pet.
zoodra de boekenlijst In Uw bezit Is
Bestelt ze bij onsl
Langestraat 84 Telef- 528
het Oosten".
Burgemeester en Wethouders m
bedolven. Nagenoeg tot den hals kwam
de grondwerker onder het zand. De
andere arbeiders konden er spoedig
in slagen het slachtoffer te bevrijden.
De repetilie's van Amersfoorts Man
nenkoor nemen op Vrijdag 4 Septem
ber een aanvang.
In het nieuwe seizoen gaat de ver-
eeniging haar 25-jarig jubileum tege
moet. Op het winterprogramma komen
de koorwerken: 1. Requiem. 2. Tene-
brae facia sunt. 3. Morgenlied. 4. Broe
derschap. 5. De Gypten. 6. Stündchen
(nieuw) en 7. Sommernacht (nieuw).
bekend, dat ter gemeente-secretarie tot
en met den 29en September ter visie
zal worden gelegd een teekening, aan
gevend in ontwerp de rooilijnen voor
de wegen in het perceel tegenover
het Borneo-Plein vast ie stellen,
en dat voor belanghebbenden gedu
rende dien tijd de gelegenheid open
staat bij hun College eventueel be
zwaren tegen die geprojecteerde lijnen
schriftelijk in te dienen.
Bij den gemeenteraad is ingekomen
een adres van A. Kok en anderen, allen
huurders van hooi- en weiland in de
polders onder Hoogland en Baarn,
houdende verzoek de pacht met 50 pet.
te verlagen of de huurovereenkomst
op 24 December e.k. te beëindigen.
De propaganda-optocht der Amers
foortsche gymnastiek-vereenigingen,
welke al tweemaal moest worden uit
gesteld wegens het ongunstige weer,
zal thans worden gehouden op Don-
dardag 10 September. Het vertrek vanaf
de Hoogere Burgerschool is bepaald
op 7 uur.
GEMEENTERAAD.
In de Vrijdagavond gehouden ge
meenteraadsvergadering werd na me-
dedeeling van ingekomen stukken het
voorstel van Burgemeester en Wet
houders betreffende uitvoering van art.
125 der Ambtenarenwet aanvaard.
Tot toekenning der vergoeding boven
tallige leerkrachten ten behoeve der
R. K. Meisjesschool Muurhuizen 49b
werd besloten.
Goedgekeurd werd het plan
den bouw van 58 woningen op het
terrein „aankoop Oskam".
Tot beëindiging van de huur van de
boerderij „het Nieuwe Land" door M.
G. Wijntjes met ingang van 1 Novem
ber a.s. werd besloten.
Aan v. Eijkelenburg werd verkocht
__in perceel bouwterrein aan de Timor-
straat hoek Bankastraat groot pl.m.
625 M2. voor f 3500.-.
Voorts bouwlterrein en tuingrond
aan het Thorbeckeplein, groot in totaal
pl.m. 1373 M2. voor f6300,— aan de
Firma Gebr. Jansen.
Besloten werd verder tot verkoop
van strooken grond aan den Ouden
Soesterweg ter gezamenlijke grootte
van pl.m. 2281 MJ. voor f 10500
aan A. v. d. Vijzel en tot aankoop
van A. v. d. Vijzel van grond nabij
den Planlsoengordel, groot pl.m. 140
M2. voor f350.
Voor garnizoensbureau werd gehuurd
het perceel H. v. Viandenstraat 15.
Tot wijziging van het uitbreidings
plan van de terreinen tegenover het
Borneoplein werd besloten.
Na een geheime zitting werd aan
genomen een voorstel van Burge
meester en Wethouders om een ere-
Hebt U een
Taxi ot auto noodig
Amersfoort
diet te verlcenen voor ophooging van
de terreinen ten oosten van de Ver-
meerstraat. De heer Noordman ver
klaarde zich tegen.
Benoeming van twee regenten en
drie regentessen van het Burger Wees
huis.
De heer van Beurden wees er op
dat er thans slechts 3 weezen zijn,
van welke er een nog spoedig gaat
verdwijnen. Deze worden verzorgd en
bestuurd door 8 regentessen, 8 regen
ten, 'n bezoldigden vader en een secre
taris voor het schrijfwerk. Het heeft
wel iets van het oude Portugeesche
leger, waar men meer officieren dan
soldaten had.
Economischer zou het zijn iu over
weging te geven het Weeshuis op te
heffen. Bovendien kunnen katholieken
en gereformeerden er geen gebruik
m maken.
De heer Overeem mérkt hierbij op
dat nooit katholiek of gereformeerd is
geweigerd.
De heer Spiekermann deelde mede,
dat regenten en regentessen reeds be
sloten hebben voorstellen tot reorga
nisatie te overwegen.
Tot verlenging van de overeenkomst
betreffende het tandheelkundig toezicht
op de schoolkinderen werd besloten.
Goedgevonden werd aan te koopen
van de N.V. Bouwmaatschappij „Con-
stantijn" te Amsterdam strookjes grond
aan de Torenstraat en St. Jorisstraat.
Besloten werd tot aankoop van pcr-
ceelen aan het Monnikenpad van J.
Heilygers.
Het voorstel om het aantal leden
van de Commissies van bijstand voor
Openbare Werken en voor het Bouw
en Woningtoezicht enz. te bepalen op
vier, werd aangenomen.
Toen de behandeling der agenda
was afgeloopen nam de Voorzitter het
woord om afscheid te nemen van de
raadsleden wier mandaat is beëindigd
en die in den nieuwen raad dus geen
zitting zullen nemen.
Allereerst richtte hij zich tot den
heer Overeem, die na 15 jaar dienst
ons gaat verlaten. Hij heelt zijn fractie
zien groeien. Het spijt ons dat hij ons
gaat verlaten en we hopen dat hij in
andere kwaliteit voor de gemeente zal
werken.
De heer Baan is kort lid van den
Raad geweest, maar als secretaris van
Vreemdelingenverkeer kenden we hem
reeds als een ijverig werker.
De heer Rekké is 12 jaar lid geweest
en we weten als er over bier of ster
ken drank werd gesproken, dan stond
hij op de bres. Hij zal nu als kant
lid bij ons blijven.
De heer van Beurden, bekend door
zijn historische studie, heeft ons niet
altijd somber gestemd, maar hij heeft
