F. fl. TULP
Bouwplannen
KING
Bel dan op No. 42
N. V. Middenstands-Bank
„Snelwerk"
Fa. H. Elzenaar
r en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort
i—E EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag-
plddag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden
drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10. franco per
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan.
ilitgave van de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
De Eembode
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 6 Dec. 1932
ADVERTENT^ 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren
AdvertentlCn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur
in den morgen lijn bezofgd. Telefoon 3M
Zes en Veertigste Jaargang - No. 70
De openbare meening is vervelend
maar nuttig. Zij is als de mat naast
de voordeur, waarop voeten vegen"
De
.«onbekendearbeider'
Alom wordt hulde gebracht aan de
f nagedachtenis van den onbekenden
soldaat, die zijn leven offerde voor hel
Vaderland, maar overal leven „onbe-
ktnde arbeiders", die de zwaarste
j. offers brengen op het slagveld van
vdezen troosteloozen crisistijd.
I" een schrijven van Z. H. Pius XI
aan den aartsbisschop van Quebec bij
gelegenheid van de sociale week der
1 Canadeesche katholieken heeft de Paus
het treffend woord geschreven, dat,
gelijk er overal hulde wordt gebracht
aan de nagedachtenis van den onbe
kenden soldaat, die zijn leven offerde
voor het vaderland, er overal „onbe
kende arbeiders" leven, die de zwaar
ste offers brengen op het slagveld van
dezen troosteloozen crisistijd.
Deze „onbekende arbeiders" zijn de
werkloozen, die met droef gemoed de
handen moeten laten rusten, terwijl ze
zouden willen arbeiden.
Men mag niet over het hoofd zien,
zeide de Paus, dat deze onbekende
arbeiders een recht op Ioonenden arbeid
hebben en dat de staatslieden den
plicht hebben, middelen en wegen te
zoeken om al dien onbekenden arbei
ders werk en brood te verschaffen.
Dit treffend woord van den Vader der
christenheid, moge indruk maken niet
alleen in wetgevende kringen, waar
inderdaad de middelen moeten gezocht
om werk te scheppen, maar in alle
kringen, ook daar, waar lichtvaardig
over het lot der werkloozen wordt ge
oordeeld en soms wel averrechts be
slist.
Ieder zal het wel met Zijne Heilig
heid eens moeten zijn, dat deze „on-
bekenden" nog meer de aandacht ver-
dienen dan de onbekende soldaat. Het
'f gesol met dien onbekende heeft waar
lijk zijn tijd wel gehad. Het ging oor
spronkelijk uit van 'n mooie gedachte
maar na 14 jaren moest het toch maar
uit zijn. Dat het warm houden der
gedachte absoluut niets gebaat beeft
tot het verafschuwen van den oorlog
is wel heel duidelijk, in onze dagen,
waarop men nog steeds voortgaat de
voorbereiding voor een nieuwen oorlog
met verdubbelde energie te treffen, ja
waarop men dagelijks at praat over
den volgenden oorlog, alsof daardoor
Europa niet voorgoed ten onder zou
gaan. Het heeft er inderdaad veel van,
of het gesol met den onbekenden
soldaat de wonde open houdt en tot
Jljeuwen verdwaasden krijg aanport.
Ais men nu eens werkelijk naar den
Paus luisterde en in hoogere regionen
den „onbekenden arbeider" eens even
veel aandacht besteedde als aan den
onbekenden soldaat, dan was er zeker
kans, dat men de ongezonde zaken-
moraal overwon en wat rationeeler
Srenzenpolitiek ging invoeren, waar
oor vanzelf de werkeloosheid zou
overwonnen worden.
Helaas, men hoort in de hooge
regionen maar al te weinig 'sPausen
wenken en vermaningen. Of hij 't heeft
over onbekende arbeiders dan wel over
bekende waarheden men hoort hem
wel maar elk doet naar eigen be
krompen inzicht.
MUnhardt'9
Laxeer tabletten
r*4elen zonder Kramp of Pijn.
Doos 60 ct. Bij Apolh. en Drogisten
Groepen en Standen.
Gelijkheid van natuur sluit sociale
verscheidenheid niet uit.
Dat in concreto sommige fortuinen
of sociale situaties aan machtsmisbruik
te danken zijn, eerder dan aan talent
Kantoorboeken, Doorslagpapier
Carbonpapier, Inktlinten
KANTOORBOEKHANDEL
iMflMtr. 66 io. Krommtstr. TEL. 326
en deugd, neemt niet weg dat in ab
stracta de verscheidenheid van standen
gemakkelijk te rechtvaardigen en te
verdedigen is.
Economisch is het goed, dat de
mensch de begeerte en de mogelijk
heid heelt fortuin te verwerven en ge
leidelijk hooger te klimmen op de maat
schappelijke ladder, want zulks prikkelt
ten sterkste zijne activiteit.
Cultureel beschouwd, is het goed,
dat studie, wetenschap en kunst, zoo
noodig voor den vooruitgang der
menschheid, een zekeren welstand ver
schaffen of veronderstellen. Anders
are de beoefening ervan niet mogelijk.
Een argument van zedelijken aard
ware ongeveer aldus te construeeren
de beoefening van vele deugden, ge
hoorzaamheid, weldadigheid, onder
werping, zelfverzaking, nederigheid enz.
veronderstelt economische en sociale
ongelijkheid. Verscheidenheid van stan
den schept mogelijkheden tot deugd.
Het algemeen welzijn wordt door
verscheidenheid van stand gediend.
Maar dezelfde redenen die de stan
den rechtvaardigen, bepalen ook hunne
plichten: het leven eerbiedigen, het
leven ontplooien door recht en liefde,
want het algemeen welzijn wordt alleen
gediend door rijker leven van allen.
Dat elke stand zich organiseere, vas
ter aaneensluite; dat standgenooten
gezamenlijk naar rijker leven streven
't is het doel onzer standsorgani
saties Hoe gezonder, hoe steviger, hoe
levendiger de organen, hoe rijker het
geheele lichaam. Op ééne voorwaarde
echter, dat ze samen werken tot het
gemeenschappelijke doel, dat ze elkan
der dienen en aanvullen.
Van stand tot stand.
Geen klassenstrijd, geen burgerkrijg,
want wrok en haat, want geweld en
koppigheid, 't zijn alle factoren die
breken en verwoesten, geen levenbren
gende krachten. Een organisme dat
ziek is, maakt men niet dood om het
te genezen.
Geen zich terugtrekken. Geen zelf
genoegzaamheid. Geen kastegeest.
Niet in isolement ligt onze kracht.
In isolement ligt juist het groote
gevaar voor het sterker organiseeren
der standen. Als het deel ging heer-
schen over het geheel, kregen we anar
chie en tyrannie.
Niet om te overheerschen of te ver
dringen, moeten de slanden hun leven
concentreeren, verdiepen en verrijken,
maar om beier te dienen, om meer te
geven. Standsbewustzijn en standen
fierheid ondergeschikt aan gemeen
schapszin. Daarom bruggen gebouwd
en paden geëffend tusschen de standen
in het dagelijksche gewone leven
en alle onnoodige en onrechtvaardige
muren en prikkeldraadversperringen
afgebroken; als het maar eenigszins
kan, geen armen- en zondaarsbankjes
in onze kerken, geen standing-mono-
polie in onze liefdadige vereenigingen,
geen rijksdaalderafwegerij en stam
boomcriterium in den dienst der kunst
en der wetenschap.
In de openbare bestuurslichamen,
geen aprioristische selecties, geen
klasseprivilegies die niet geheid staan
in werkelijken dienst.
De doorvoering van het oergezonde
beginsel der ware democratie, n.l. dat
elke post, elk ambt toegankelijk zij
Landhuizen, Woonhuizen,
Bedrijfsgebouwen.
Begrootlngen, berekeningen.
Bewapend beton.
Adviezen kosteloos
P. Jos. Hak, A chitect
Timorstraat 17 - Amersfoor'
bÊchstÊi^ianÖ'sI
Het ideaal van den muziekliefhebber B
De verlegenwoordleer
fi B.DAN MHW-illHillll
voor allen, zonder andere voorwaarde
dan persoonlijke verdienste en capaci
teit, is van het allerhoogste belang,
om gezonde verhoudingen te scheppen
tusschen de verschillende standen.
Geen kunstmatige ordening, die eenige
levensbron tegenhoudt. Rijker leven zij
de hoogste wet.
Recht en liefde van stand tot stand.
Maar ook van mensch tot mensch.
In het leven, in het concrete, het
genuanceerde en complexe leven, heb
ben we zelden te doen met die of die
goep, maar met dien en dien mensch.
n even zoo goed als het ellendige
„ab uno disce omnes", waarmede we
door globaal en onrechtvaardig oordeel
de fouten van één overplanten op de
gansche groep, met een smalend „zoo
zijn nu de arbeiders", „dat doet nu
de kapitalist", „daar heb je den boer"
etc., vele schrijnende wonden heeft
geslagen en heel vaak de verhoudin
gen tusschen de standen heeft ver
prutst, evenzoo wordt omgekeerd veel
onrecht en veel liefdeloosheid ver
spreid door het geen rekening houden
met de eigenaardige persoonlijkheid
van ieder mensch, met zijne actueele
gemoedsgesteltenis, met zijne speciale
levensomstandigheden.
O, die algemeene formules, die
globale benaderingen, wat een kost
baar fijne zieleweefsels hebben ze stuk
gebrutaliseerd en wat een verwoestin
gen hebben ze aangericht in de
simplistisch-romantische volksziel 1
A.s. Woensdag 12—4 uur wederom
VOLKSVISCHDAG
4 en 5 mooie gebakken visschen
voor 1 kwartje
IJMUIDERVISCHHANDEL
UTRECHTSCHESTRAAT 40
Het gesprek van den dag.
Amersfoort'»
Oldenbarnevelt
en de Tempel
door A. F. van Beurden.
Een van Amersfoori's beroemde man-
in is de Staatsman Johan van Olden
barnevelt. Naijver, jaloersheid, mis
kenning zijner groote verdiensten moest
hij ondervinden en op 72 jarigen leef
tijd op het schavoi zijn leven laten.
De geschiedenis heeft hem in eere
hersteld. In zijne geboorteplaats Amers
foort staat zijn borstbeeld op het plein
vóór het Station, een straatnaam her
innert aan hem, in het Museum hangt
zijn portret, een afzonderlijke kamer
bevat zijne geschrilten en de werken
over hem uitgegeven, een enkele par
ticulier is troisch op het bezit van|een
origineel portret. Er is eene tentoon
stelling gehouden, waarbij zijne beel
tenis eene eereplaats innam, terwijl
PEPERMUNT
Met de heerlijke, opwekkende
eigenschappen van het edele
natuurproduct en onder controle
van het laboratorium: Dr. van
Hamel Rops Harmens, A'dain
daarnaast het portret zijner dappere
vrouw Maria van Utrecht hing. Dapper
was ze, want toen haar man onder
beulshand gevallen was en gevaar
dreigde voor haar zpon, die van za-
menzwering tegen den Staat beschul
digd was, waarop ook de dood stand,
begaf ze zich naar Prins Maurits en
bad geknield, om genade voor haar
zoon. Het harde gemoed van Maurits
zag in haar toen niet de moeder van
een schuldigen zoon, maar de weduwe
van zijn tegenstander en hij vroeg haar
verwijtendwaarom ze voor haar zoon
gratie vroeg en destijds voor haar man
liet. Hier bruiste het rechtvaardigheids
gevoel van Maria op en antwoordde
zij terecht dat zij dat voor haar man
niet gedaan had, omdat hij onschuldig
was, maar dat haar zoon schuldig kon
zijn. Hiermede kon de Prins gaan en
verdween zij ook, in een donkere toe
komst schouwend en met angt de
komende tijden verbeidend.
Jan van Oldenbarnevelt was Heer
van Berkel en Rodenrijs bij Rotterdam,
dat hij in 1600 van de graven van
Egmond verwierf. Maar hij scheef zich
ook wel h£er van den Tempel, een
heerlijkheid met hoog en laag rechts
gebied bij Berkel gelegen. Maar dat
kon' hij doen door zijn huwelijk met
de afstammelinge uit het geslacht van
Utrecht, welke heerlijkheid 16 Oef.
1512 door Jan van Kralingen aan Mr.
Jan Jacob van Utrecht verkocht was.
Üe minderjarige zoon uit Jan van 01-
denbarneveits huwelijk kreeg in 1592
den Tempel en zijn vader beheerde
het. In 1608 aanvaardde Reinier zelf
het bestuur der heerlijkheid.
De Tempel bestaat nog als groot
omsingeld heerenhuis met park. In de
middeleeuwen stond er een ridderslot,
te midden van den polder, dat later
vervangen werd door een ridderhofstad
de Tempel. Het wapen was een veld
van groen, waarop een zilveren tempel.
Het was en is nog een sieraad van
Schieland.
Hier placht de groote Staatsman zich
terug te trekken uit de vermoeiende
werkzaamheden van het Staatsleven en
overdacht hij de maatregelen, te nemen
voor het heil van het vaderland. Helaas
den 13e Mei 1619 viel zijn hoofd on
der den zwaardslag van den beul, ter
wijl vijanden als rechters uit de kleine
raampjes op den gerechtelijken moord
toekeken. Zijn stoffelijk overschot werd
voorloopig in een gewelf der Hofkapel
neergezet. In den heerlijken lichtenden
Meinacht is het naar den Tempel ge
voerd. En dan waarheen? Wie kan
deze vraag metzekerheid beantwoorden?
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304 en 697
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips Safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Inctuweeringen
Spaar-deposito's rente 3'/» pet.
BERICHTEN
UIT
AMER8FO ORT
In donkere dagen.
Onderstaand Comité, deel uitmakend
van die groepeering onzer Katholieke
liefdadigheid, welke zich speciaal het
lot der blinden aantrekt, weet velen
„werkeloos" tijdens de lange winter
avonden. Weten zij, dat zij zonder
kosten hunnerzijds deze vrije avon
den nuttig kunnen maken ten bate der
blinden?Door het prikken in „braille
schrift" door het drukken eigenhandig
der blinden-boeken, voor hen, die voort
durend in donkere licbt-looze dagen
leven
Dat z)j die zich op deze wijze ge
roepen gevoelen, èn een liefdewerk te
verrichten, èn hun tijd op interessante
en vruchtbare wijze door te brengen
zich in verbinding stellen met het
Comité, vertegenwoordigd door Mevr.
J. VAN WAYENBURG-
VAN SONSBEEK,
H.v. Viandenstr. 35, A'foort.
—ooo—
Recollectie.
De recollectie voor oud-retraitanten
i leden van de Retraitepenning zal
worden gehouden Vrijdag 9 December
a.s. te half 8 in de parochiekerk St.
Fianciscus Xaverius aan 't Zand.
Gemeenteraad.
Dinsdag 13 December 's avonds om
ven uur vergadert de gemeenteraad.
1. Ingekomen stukken.
2. Benoeming Raadscommissies.
3. Benoemingonderwijs-commissies.
4. Benoeming onderwijzeres aan
school 6, Puntenburgerlaan.
5. Voorstel ziekteverlof onderwijzend
personeel.
6. Pensioensgrondslagen.
7. Toekenning der vergoeding ex art.
100 der L O. wet (boventallige leer
krachten) over 1931 ten behoeve van
eenige bijzondere scholen.
8. Aanleggen zwembad in Birkhoven.
9.Wijziginggemeentebegrootingl932.
10. Aanvullingskohieren schoolgeld.
Men wordt gewaarschuwd voor de
zoogenaamde Spaansche schatgraver.
Verschillende ingezetenen hebben een
brief ontvangen, waarin deze mede
deelt 1.800.000 francs te zijn kwijt ge
raakt op een Fransch station. De man,
die in gevangenschap vertoeft, vraagt
wie hem hieraan kan helpen, daar hij
geld noodig heeft om zich vrij te koopen.
Verzocht wordt aan een in den brief
vermeld adres een telegram te zenden,
waarna ve.dere mededeelingen zullen
volgen. Door de politie wordt aange
raden alles voor kennisgeving aan te
nemen en er niet op in fe gaan.
In een bakkerij viel een bakkers
jongen met een mes. Hij is naar het
St. Elizabeth's gasthuis vervoerd.
LAAT AL UW
Copieërwerk
MAKEN DOOR
Copieërin richting
Langastriat 84 - Talef. 528
Reclame heeft vaak iets banaals,
daarom is des te grooter de voldoening
wanneer een uiting van kunstzin, als
middel wordt benut. Zulks geschiedde
door de firma Vroom en Dreesmann
die voor 'n paar dagen het Marionetten
theater van Bert Brugman's engageerde
om haar cliéntële aangenaam bezig te
houden. Brugman's marionetten zijn
uitstekende imitaties van bekende per
sonen van wie wij hier noemenSint
Nicolaas en zijn knecht, Koos Speenhoff
en Dr. Willem Mengelberg.
Brugman en zijn helper laten een
knap nagebootste Speenhoff-figuur, met
de onafscheidenlijke guitaar ten too-
neele verschijnen en deze het bekende
„O, Marietje" zingen. Aardig is 'l wan
neer de pseudo Dr. Willem Mengelberg
een dansmop dirigeert.
Zwarte Plet was de dienstbare die
het reclamedeel van de voorstelling
verzorgde.
WELKOM VREEMDELING.
Gevestigd in Amersfoort.
W. Krüppel, Beekenst.I. 23a, glazenw.
Emilie Simon geb. Sonnenschein, D.E.,
Heiligenb.w. 171, naaister.
H. Kok, C.G., Leusderw. 8, slager.
Rijntje v. d. Beek, geh. met H. Th.
Hasebos, O. Soesterweg 161.
M. Kotting, Huygenslaan 18.
Maria v. Veen, geh. met J. v. Putten,
N.H., P. Potterstraat 10.
Laar, N.H., Randenbr.weg 36,
Rij. N.H., J. v. Oldenb.v.l. 19.
M. Bikkers, N.H., 2e lnf.kar.str. 4c, kok
Maria Grol, geh. met J. ten Borge,
R.K., Utr.weg 116.
Emma Kreyfelt, R.K., Stationsstr. 42,
dienstb.
Heintje Verdick, N.H., v. Lennepl. 17,
dienstb.
Julia v. d. Wolk, Dillenburgl. 6.
H. Stomphorst, N.H., Resedastr. 18,
schoenm.
J. Jordans, N.H., Pasteurstr.
M. Ipema, N.H., Lobeliastr. 12, slager.
P. v. 't Riet geb. v. d. Lugt, R.K.,
Methorststr. 27.
A. v. d. Horst, R.K.. Aldegondestr. 55,
reiziger.
Gerritje Groen.nstijn, R.K., Langestr.
43, dienstb.
Auguste Nies, R.K., St. Ansfridusstr. 57,
dienstb.
T. Tielens, v. Marnixl. 25.
J. Alders, Rijnstraat, wegw. N.S.
Scheltema de Heere, Utr.weg
144.
I. v. Buuren, G.K., Schimm.p.str. 8,
kant.bed.
H. Heideveld, N.H., Soesterweg 433.
j-
De organisatie van de
3 Duitsche spionnage.
Een derde geval is dat van den
-.Pranschman. die een groote liefde had
opgevat voor een meisje in Düren. en die
niet alleen haar geld en mooie dingen
f" zond. meat ook voldeed aan alle hare
wenschen die zij uitte. Nu was zij erg
r belangstellend naar de clectrificatie-
plannen van de Compagnie P.O.. en de
wijzigingen, die deze plannen konden
t brengen in het transport der troepen in
I geval van mobilisatie. Zij wilde ook
graag wat weten van de bruggen, door
f de genie gebouwd, en van het nieuwe
L stations van Sens en de daBr uitgevoer-
de kustwerken. Zelfs was haar het leer-
t' boek. dat gebruikt wordt voor den hoog-
sten graad der militaire luchtvaart-
school. niet onwelkom, en evenmin en
kele bijzonderheden over gassen, die
voor eventueele gevechtsdoeleinden
worden gefabriceerd. Dat deze minnaar,
hij moge dan door zijn liefde nog zoo
alles hebben vergeten wat hij maar den
ken kon. bij al deze vragen niet achter-
1 dochtig werd. is moeilijk aan te nemen.
Gevallen van zoodanige spionnage zijn
dan ook daarom weinig aantrekkelijk,
wijl zij elk element van zelfopoffering en
verwaarloozing missen. De spion, die in
vollen oorlogstijd zich in het hol van den
leeuw waagt, hij moge naar algemeene
militaire begrippen een minder verheven
zending vervullen niets is er in hem
te veroordeelen althans meer dan
nu eenmaal door den oorlog moet
schieden. De militair of de vaderlands
lievende die dit beroep
vredestijd, gedreven door patriotische
overwegingen, moge in veler oogen dwa
len. te veroordeelen is hij niet. Maar zij.
die dit beroep ter hand 'nemen om daar
mede materieel voordeel, op welke wijze
ook te verkrijgen, hij of zij kan niet
scherp genoeg worden veroordeeld, en
met zulke personen worden in den regel
korte metten gemaakt. Geen doodstraf
als in oorlogstijd, maar langdurige ge
vangenisstraf. verbanning en schande,
die niet minder tellen.
Het is nog niet zoo heel lang geleden,
dat de aandacht van een cenvoudigcn
tuinman te Parijs viel op het huis. waar
in zijn meester woonde. Een mooi hotel
in de onmiddellijke nabijheid van het
Bois de Boulogne, omgeven door een
grooten tuin, die het geheel van den weg
afsloot. Eens gebeurde het. dat de
man. uit eigen liefhebberij, later bleef
dan gewoonlijk, zoo iaat. dat de duister
nis reeds ënviel. Toen zag hij een aantal
mannen en vrouwen zich aan de deur
aanmelden, gedeeltelijk van den weg,
gedeeltelijk ook van de achterzijde geko
men. Nieuwsgierig geworden, vroeg hij
daarover den volgenden dag aan den
knecht, die beweerde niets te weten. Het
oude soldaten-instinkt ontwaakte in de-
zen man; hij had vier jaren in de loop
graven medegemaakt en daar meer dar
ee.is gehoord van de geheimen, die op
allerlei ondergrondsche wijzen werden
verraden. Vanaf dat oogenblik was hij
eiken nacht op post en zag ook eiken
nacht mannen en vrouwen binnengaan
en het huis eerst na geruimen tijd ver
laten. Hij deed aangifte ervan bij de po
litie. die, zonder hem dit mede te deelen.
het huis reeds geruimen tijd in het oog
hield. Een bankier van middelmatige re
putatie woonde er; de bank deed geen
groote zaken cn veroorloofde geenszins
de gedachte, dat winsten werden ge
maakt, evenredig aan de levenswijze var
den directeur. Elke week verliet een lu-
xueuse auto het hotel, zgn. met bestem-
ming naar het kasteel van den bankier
in het Oosten van het land. Eenmaal
werd deze auto achterhaald, maa
ontwikkelde een plotselinge snelheid, die
niet kon worden overtroffen. Een
deren keer was men voorzichtiger;
een panne werd gebruik gemaakt om de
auto te onderzoeken en toen vond men
een groot aantal belangrijke gegevens.
Het waren zgn. blauwtjes, copieën van
aanteekeningen. aan bet Ministerie van
Oorlog ontstolen, die hun belang verlo
ren, nu men ze in andere handen wist.
Zorgvuldig werden zij weer op de oudé
plaats gelégd, en vermoedelijk nog lan
gen tijd is de zgn. bankier met zijn spion
nage doorgegaan, zonder dat het hem
mogelijk zal zijn geweest belangrijke ge-
neimen te ontdekken. Daarvoor was bij.
ook ai bemerkte bij dit niet. te goed be-
Spionnage van dezen aard zal door
gaan zoolang, ondanks alle overeenkom
sten, die gesloten rijn of worden op het
gebied van wederzijdsche mededeeling
van legergeheimen. de oorlog als een
middel tot berechting van geschillen
blijft bestaan. De ontwapening zal ook
deze spionnage treffen!