Dc €embo(te
(f)
F. fl. TULP
Taxidienst
N.V. Middenstands-Bank
Voor PARKER
Pennen en Potloden
Fa. H. Elzenaar
Bel dan op No. 42
Kantoor en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort
mLEEM??DE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag-
Der drie ma abonn«m.en,sP/!l« bedraagt één gulden
nnüt bu,len Amer»'«>orl 11.10, franco per
post. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan.
Uitgave VBO de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 16 Oct. 1934
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bq geregeld advertceren
Advertentlén moeten Dinsdag en Vrjfdag vóór 8 uur
In den morgen zqn bezorgd. Telefoon 314
Acht en Veertigste Jaargang - No. 57
De werkzaamheid is de moeder van
den voorspoed.
Kerknieuws
Na het Eucharistisch Congres.
Fater Martindale, de bekende Engel-
sclte kanselredenaar, die zich m Bue
nos Aires bevond, }gaf een kort ver
slag van het Eucharistisch Congres.
„Gij" hebt", aldus vangt hij aan, „de
echo's gehoord van de hymne van het
Eucharistisch Congres, welke hier
dagelijks door duizenden en tiendui
zenden mannen en vrouwen gezongen
wordt ter eerc van den Christus
Eucharisticus. Zij hebben geklonken in
de Verceitigdc Staten, in Parijs en in
bijna ieder belangrijk wereldcentrum.
Iedere twee jaar wordt een Eucharis
tisch Congres gehouden, om de ge
weldige beteekenis van de Eucharistie
de wereld levendig voor oogen te hou
den. Want de Eucharistie is belangrijk
voor de wereld, belangrijk niet alleen
in geestelijken, doch ook in meer al-
gemeenen, internationalen zin.
Uit alle deelen van Zuid-Amerika en
de Vereenigde Staten, uit Europa, uit
Hongeraije, Polen, Joego-Slavië en
Litauen, zijn vertegenwoordigers naar
Buenos Aires gekomen. Uit het katho
lieke Spanje en Oostenrijk zijn bijzon
der groote delegaties gearriveerd. Er
i-ijn bewoners van Zuid-Afrika, Arme
niërs, Zwitsers, Engelschen en een
Engelsch sprekende Amerikaansche
groep. Vele van de groepen zijn weder
verdeeld in seclies, zooals die der
kunstenaars en der pers.
„Door den legaat van den H. Vader
Z. H. Em. Pacelli is hel congres ge
opend. Donderdagmorgen, den morgen
van den „Kinderdag" hebben ruim
107.000 kinderen de H. Communie
ontvangen en naar schatting hebben
Zondag 1.500.000 menschen aan de
groote processie deelgenomen.
„Vijfhonderdd uizendjmannenhebben
de H. Mts bijgewoond en allen zijn
ter H. Tafel genaderd.
„Indrukwekkend was de begroeting
van het schip dat den Pauselijken
Legaat aan boord had. Temidden van
de snel opstoomende kruisers en tor
pedojagers begroet door tal van vlieg
tuigen. welke rond den Oceaanstoomer
cirkelden, liep de „Conté Grande" de
haven der congresstad binnen. De
geheele bevolking van de regccring,
het leger en de vertegenwoordigers der
universiteiten af, tot den eenvoudigen
burger toe, nam aan de plechtige
ontvangst deel.
Op dit Eucharistisch Congres werd
besproken Christus te doen regeeren
in het maatschappelijke leven der ge
heele menschheid. De mensch is geen
individueel, doch een sociaal wezen.
Indien Christus Koning is, moet Hij
ook heerschen in den wijdsten zin van
het woord over volken, landen en naties.
„Twee dingen werdenjop dit Eucha
ristisch Congres gepropageerd: de H.
Mis en de H. Communie.
„De H. Mis is offer. Christus wordt
daarin geofferd. De H. Communie is
liefde, eenheid en vrede. Woorden, die
in ieders mond liggen, doch niet in
ieders hart kan staan gegrift.
„God moet erkend worden. Christus
moet erkend worden. Christus alleen
kan de wereld van den ondergang
redden. Het Eucharistisch Congres
toonde de wereld Christus. De wereld
moet hernieuwd worden in Christus."
GROOTE SORTEERING
Blokken Postpapier
Enveloppen
Doozen Tariefpost
(100 VEL PAPIER EN 100 ENVELOPPEN)
f 0.70
I KANTOORBOEKHANDEL
Langestr. 65 t.o. Krommestr, - TEL. 326
De AmerBfoorfsche
Tabakscultuur in
de 17e Eeuw,
H. A. W. BEIJER.
I. Een en ander uil de geschiedenis
van het gebruiken van tabak en de
tabaksbouw in het algemeen.
Nadat Columbus in 1492 de reeds
lang bestaande vermoedens omtrent
land in het Westen tot zekerheid had
gemaakt, was liet voor de ontdekkers
der Nieuwe Wereld een teleurstelling,
de verwachte Indische specerijen niet
te} vinden. Wel leerde men in
het vermeende litdië planten kennen,
waarvan het bestaan in de Oude We
reld onbekend was. Naast mondelinge
berichten, kwamen er al spoedig ook
schriftelijke mededeelingen over de
zeden en gewoonten van de bewoners
der nieuw' ontdekte gebieden, lii
werd melding gemaakt van het gebruik
van tabaksbladeren als genees- en
genotmiddel,) terwijl tevens gewezen
werd op de rol, die de tabak speelde
in de Godsdienstige gebruiken der
Inboorlingen.
Heel langzaam - men kan veilig
aannemen, dat de gansche 16e eeuw
er mee gemoeid is geweest drong
NIC. BOVEE
Telef. 1093 Tel. 1830
Buitenritten 6 ct. per K.M.
Vraagt prijs voor onze
LUXE 6-PÈRS. AUTO'S
Hoofdkantoor: Kamp 49
Amersfoort voor een
Halve eeuw. 1884.
De sociëteit Amicitia, gelegen onder
het lommer der boomen aan den in
gang der stad. aan den grooten weg
van Utrecht en het station, was het
centrum waar het uitgaand publiek met
de societeitsleden de genoegens van
muziek, zang en tooneel genoot; zoo
als we al vroeger gezien hebben. 18
Febr. uitvoering der zangvereeniging,
met solisten.
19 Februari den verjaardag van Z.M.
den Koning, zou het garnizoen eene
parade houden op het veld bij den
Leusderweg. Storm en regen verhin
derden dit, maar de elementen konden
met al hun kracht de vroolijke klokken-
wijsjes niet temperen. De militairen
kregen als feestelijke maaltijd snij-
boonen met rookworst en de officieren
der schutterij in Amicitia een door den
majoor Tromp van Holst aangeboden
en betaald diner, waarbij menige vader
landslievende en manhatte speech afge
stoken werd en de moed nog eens
opgloeide.
10 Maart bezocht de Transvaal-de-
putatie, bestaande uit de heeren P.
Krüger, S. J. du Toit en de vechtge
neraal N. J. Smit. Amersfoort, Zij di
neerden ten stadhuize en maakten
daarna een rijtoer door de stad, waarbij
het volk zijn sympathie voordeTrans-
valers niet onder stoelen of banken stak.
Het front van Concordia werd ver
bouwd, men nam daar 111.000 hypo
theek op.
Mgr. H. Blom, R.K. Deken, Ridder
Ned. Leeuw, geheim Kamerheer en
Kanunnik en Pastoor der parochie Zand
nam ontslag.
De kapitein-kwartiermeesler van de
schutterij, H. Leinweber, trad af en
kreeg een zilveren inktkoker met in
scriptie ten geschenke voor zijn trouwe
diensten. Daar itoorde weer 'n diner bij.
De hoofdelijke omslag bedraagt over
zijn geheel f 42.000 Vergelijkt dit thans
eens met die som.
Er wordt bepaald, dat de hoofdagent
Velders op het bureau zal blijven en
een hoofdagent met 7 agenten afwis
selend op straat dienst zullen doen.
In Mei wordt de gasfabriek weer
uitgebre;d. Men werkl druk aan den
aanleg der lijn Amersfoort-Nijmegen.
Men voert eene hondenbelasting van
f3 per hond in.
In eene raadszitting worden de sala
rissen van de hoofden der scholen
geregeld van f 1100f 1S00. De geheele
begrooting kwam voor de gemeente in
uitgavenen inkomsten op f 160.473,78.
Er werd ook eene school voor huis
vlijt opgericht met de onderwijzeressen
Verweij en van Beek en de onderwijzers
Gelder en de Boode. Er werden
het gebruik van tabak in Europa door.
Aanvankelijk werd de tabak bij de.Euro-
peesche volken bekend door de ge
neeskrachtige werking der bladeren, en
als sierplant. Vóór 1550 werden tabaks
bladeren niet of althans zeer weinig ir
Europa als genotmiddel gebruikt. De
uitbreiding als genotsmiddel valt in de
2e helft der 16e, en vooral in het be
gin der 17e eeuw. Het waren terug
gekeerde kolonisten en vooral de zee
lieden, die het rooken („drinken") en
kauwen („eten") van tabak in Europa
in zwang brachten.
Het snuiven van tabak, is waar
schijnlijk meer van de hoogere standen
uitgegaan en was tegen het einde der
16e eeuw reeds aan enkele vorsten
hoven in gebruik. Als genotmiddel
vond de tabak in de 2e helft der 16e
een grooterc uitbreiding in Spanje
en Portugal. Tegen 1600 vond het
gebruik ingang in Engeland, en van
daar brachten Engelsche zeelieden en
studenten het over naar Holland. Ook
in Zweden, Noorwegen en Rusland
werd 't gebruik omstreeks 1600 ver
breid, alweer door Engelsche zeelieden.
In Frankrijk raakte het rooken van
tabak in bet begin van de 17c eeuw
bekend en verspreid. In Duilscbland
werd het rooken vooral bekend tijdens
leerlingen ingeschreven. Als men
de leervakken eens bekijkt, figuurzagen,,
in karton werken, vlechten, bloemen
maken en boetseeren, dan had het
programma al veel van onze tegei
woordige handenarbeid.
Het 37e Nederl. Landhuishoudkundig
Congres zou van 24 lot 27 Juni hier
worden gehouden, maar door den dood
van den Kroonprins op 21 Juni werd
het uitgesteld tot 22—25 Juli. Op dit
Congres zouden zaken besproken wor
den van landbouwbelang, verder eene
tentoonstelling gehouden worden van
pluimgedierte en zoo voort.
De feestelijkheden begonnen Dinsdag
22 Juli met een concert op het terras
van Amicitia door het muziekkorps
het le Regt. Huzaren met gas-
illuminatie op het terras.
Woensdag volgde om 12 uur eene
harddraverij met „paarden van zessen
klaar" le prijs f 300, 2c prijs f 150
's avonds weer concert.
Donderdag wedstrijd met eggen bij
Leusden, Matinee musicale Amicitia,
avonds idem.
Vrijdag volksspelen in 't artillerie-
park aan de Leusderweg, middag- en
avondconcert Amicitia, 's avonds 10 uur
groot vuurwerk.
Zaterdag 9 uur rijtoer in de om
streken van Amersfoort. De feestbe-
zoekers hebben ruim kunnen genieten
van muziek. Er werden zware voor
drachten gehouden. Het slot zal wel
geweest zijn, dat er gezamenlijk gedi
neerd is en dc landbouwhuishoudkunde
weer een stuk vooruit gepraat is.
Er zal een adresboek verschijnen
en voortaan jaarlijks vernieuwd wor
den. Ook verscheen reeds 34 jaar bij
Slothouwer de Amersfoortsche schrijf-
Almanak.
Met 1 Juli werden zes van de zeven
brievenbestellers verblijd met een trac-
tementsvermeerdering van f50'sjaars,
wat in de couranten te lezen was,
evenals dat het Gymnasium 22 jonge
lieden in de le klasse opgenomen had.
De H.B.S. nam er 16 op.
Als men meent, dat er in dien be
trekkelijk rusligen tijd af en toe geen
gedwongen werkstakingen kwamen dan
heeft men 't mis; 1 Augustus werd
de fabriek ter verwerking van ruwe
garens, die 18 jaar bestaan had en
indertijd aan 150 personen werk gaf,
gesloten. Nu geraakten daardoor 40
huisvaders huiten arbeid. En toen be
stond er nog geen openbaren „steun".
In juli overleed Mgr. Blom en Prof.
C Karstens, v. h. Oud. Kath. Seminarie.
De Directeur der reiniging, die slechts
korten tijd geleden in betrekking ge
komen was overlijdt. Er komen 225
sollicitanten op. Benoemd werd B.
Jorissen van Bolsward, die het tonnen
stelsel, waarbij zich reeds 80 gezinnen
aangesloten hadden, verder in te voeren
had.
Aartsbisdom Utrecht.
Z. H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht
heeft benoemd tot Kanunnik van het
Metropolian Kapittel van het Aarts
bisdom Utrecht, den Hoogeerw. Heer
C. Hartman, Deken van het Dekenaat
Amersfoort en Pastoor der Parochie
den H. Franciscus Xaverius te
Amersfoort.
Ongetwijfeld zullen de Katholieken
van Amersfoort en omstreken zich
oprecht verheugen over de hooge on
derscheiding Deken Hartman te beurt
fevallen, nu hij wijlen Kanunnik Deken
Fock, ook in dit hoog kerkelijk ambt
gaat opvolgen.
Kath. Vrouwenbond.
Uitnoodiging voor de lezing te hou
den door Kapelaan Wanders op Don
derdag 18 October te 8.15 uur in het
St. Aechten 't Zand. Onderwerp: „De
vorming van het Kindergeweten".
Deze lezing wordt ten zeerste aan
bevolen.
Werkverruiming.
Door het Electriciteitsbedrijf van
Noord-Holland is aan de Amersfoort
sche Beton Maatschappij opgedragen
het bouwen van een Kabelloods te
Zandvourt voor <61.878.
Muziek.
Vrijdagavond openbare Orgelbespe
ling te geven door Gerrit van den Burg
met medewerking van Amersfoorts'
Mannenkoor in de St. Joriskerk.
Bij de politie.
Als opvolger van den politie-inspec-
teur Lr ;ekoot is benoemd de adjunct-
inspecteur Van Gorkum, en tot adjunct-
inspecteur de politieklerk H. E. Over-
beek.
de 30-jarige oorlog, door rondtrekkende
Engelsche en Hollandsche soldaten. De
uitbreiding van de tabak als genot
middel was eenvoudig verbluffend. De
leidende (actoren daarbij waren
le. De algemeen menschelijke
ging tot navolging:
2e. Het aantrekkelijke van het nieuwe;
3e. Het genot zelf van het rooken,
kauwen en snuiven van tabak;
4e. Meerdere gencesheeren en schrij
vers bevolen liet gebruik van tabak
n aan, als nuttig voor lichaam en
geest.
Daar stond tegenover, dat het nil
genotmiddel ook felle tegenstanders
vond. Diverse landsregecringen ston
den er afwijzend tegenover. Koning
lacobus t van Engeland, schreef pam
fletten tegen het gebruik [van tabak.
In 1635 werd de tabak in Frankrijk
alleen in apotheken als geneesmiddel
verkrijgbaar gesteld. Rusland verbood
in 1634 het gebruik van tabak, op
straffe van verbanning, knoetslagen en
opensplijting van de neust De tegen
stand der landsregeeringen verdween
vrij spoedig, vooral toen bleek, dat de
tabak een makkelijk en winstgevend
object voor belastingl was.
Ondanks verboden, bespottingen en
waarschuwingen, nam het gebruik van
BERICHTEN
UIT
AMER8FOO RT
Handelsregister.
Hollandia Expresse,
raat 10. E. Meirink.
H. J. Kok, Sigaren- en Wijnhandel,
Leusderweg 214. Eig. H. J. Kok.
H. Nieuwhuis, Kol.waren, Bisschop-
weg 101. Uittr. eig. H. Nieuwhuis.
Toetr. eig. L. Roersen.
Poffertjes-
De bekende pottertjes- en wafelbak
kerij van de firma Loggen, welke
telkenjare trouw in onze stad komt,
zal Woensdag voor het Amersfoortsche
publiek weer openen op hel terras
van Amicitia.
Gouden Collectant Jubileum.
Zondag werd in de Parochie St.
Franciscus Xaverius het (eit herdacht
dat dé heer A. de Vries 50 jaren als
collectant in functie was, Te half één
had aan de pastorie de huldiging plaats
van den jubilaris, die per auto van zijn
woning was afgehaald. Nadat alle
aanwezigen hadden plaats genomen
sprak de HoogEerw. Deken C. Hart
an den jubilaris als volgt toe:
Gouden jubilaris, het Kerk- en
Armbestuur, uw medebroeders collec
tanten, uw Pastoor en Kapelaans, allen
zijn bij elkaar gekomen om uw be
langrijk feest te. vieren. Dit gouden
feest, het 50 jaar collectant zijn, is
tabak geweldig toe, Deze toename bleef
het grootste deel vdn de 17e eeuw
voortduren. Ongetwijfeld is dit een fac
tor van groote beteekenis geweest, vooi
gebieden die tabak voortbrachten of
zouden gaan produceeren.
Tot in het begin der 17e eeuw werd
de tabak, benoodigd voor bovengemeld
verbruik, grootendeels uit Amerika aan
gevoerd, v.n. uit Venezuela, Guyana,
Virginiö, en de W.-lndische eilanden. De
aanvoer was aanvankelijk in handen
van de Spanjaarden. Omstreeks 1600
begonnen de Engelschen en Hollan
ders een gewichtige rol te spelen ir
de tabaksleveranties van Amerika ami
Europa. De Hollanders ruilden neger
slaven tegen Amerikaansche tabak!
Men moet echter niet meenen. dat
er vóór lb'oO in Europa geen tabak
werd verbouwd. Omstreeks het midden
der 16e eeuw, werd er tabakszaad naar
Spanje gezonden en in 1560 groeiden
er reeds tabaksplanten in Spanje en
Portugal. Het was van deze planten,
dat Jean Nicot, Fransch gezant in Por
tugal, er naar hel Franschc hof zond.
Zijn bemoeiing gaf aan de plant de
naam „Tabaco Nicotiane".
De bekende 16e eeuwsche plant
kundigen Clusius en De Lobel, deel
den in 1574, 1575 en 1581 mede, dat
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 en 697
Deskundige voorlichting b{j den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips Safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 3 pet.
bijzonder, dat dit zeker genoteerd zal
worden in het gedenkboek der parochie.
Uw functie is zeer zeker een belang
rijke functie uw functie is een belang
voor de Kerk, voor de Armen, zelfs
het Bisdom indien de Aartsbis
schop een collecte voorschrijft en een
belang voor de geheele Kerk als er
fecollecteerd wordt voor Z. H. den
aus. De armen en de kerk hebben
de geregelde gaven der geloovigen
noodlg en daarom isjhet zoo mooihet
werk van den collectant, het vragen
en ontvangen van de gaven der ge
loovigen. De collectant brengt offers
van tijd en moeite, zijn gezin moet
dikwijls geregeld worden naar de
diensten in de kerk. En dal hebt ge
50 jaren lang gedaan. Ge hebt uw
functie vervuld als een godsdienstige
plicht ter eere Gods, doch dat ont
slaat ons niet van de plicht van dank
baarheid. Met hartelijke woorden van
gelukwensch overhandigde de Hoog
Eerw. Deken den jubilaris een gouden
horloge met inscriptie. Daarna bleef
men nog eenigen tijd gezellig bijeen.
R. K, Tooneel ver. „Euripide«".
Zondag 21 en 28 October zal de
R. K. Tooneelvereeniging „Euripides"
in St. Aechten opvoeren het groot
tooneelspel in 3 bedrijven „Heb ik mijn
kind gedood" bewerkt door Frits van
Duinen. Aanvang half 8.
De bate komen ten goede aan het
jeugdwerk. Dit mooie stuk en het
bekende spel van de Euripides too-
neelisten zal zeker weer voor een
uitverkochte zaal worden opgevoerd.
Armoede brengt ten val.
Een zekere R. uit Nijmegen, werk
loos en vader van een groot gezin,
heelt zich te dezer slede schuldig ge
maakt aan diefstal van een rijwiel. Het
rijwiel, dat hij aan de eene kant der
stad had meegenomen, trachtte hij aan
den anderen kant te gelde te maken.
Doordat de aspirantkooper^de politie
opbelde is hij aangehouden |en gear
resteerd. Nadat procesverbaal is op-1
gemaakt is de man weer op vrije
voeten gesteld.
Herfsttentoonstelling in St. Aechten.
Zondag werd in het gebouw „St.
Aechten" een herfsttentoonstelling ge
houden, georganiseerd door de ver
kenneren K.J.C. van de parochie St.
Franciscus Xaveiius onder leiding van
de Eerw. Fraters.
Waren vorig jaar 120 verschillende
soorten paddestoelen ot zwammen
bijeen gebracht, thans was dit aantal
gestegen tot 175, waaronder zeer zeld
zame exemplaren werden aangetroffen.
naar Kantoorboek- en
Schrfjtmachlnehandel
Langestraat 84 Telef. 528
Hebt U een
Taxi of aulo noodig
Amersfoort.
In ons land zijn 1600 soorten bekend,
zoodat dit aantal door de speurders
in bosch en weide nog al wat kan
worden vergroot in de toekomst.
Voor 't eerst is in Amersfoort In
Birkhoven aangetroffen de „Lepelzwam"
en de Dietyslus libatus te Hamersveld.
Sterk vertegenwoordigd waren de
Pezisa's, witte en zwarte klapjeszwam.
groene glibberzwam. gesteelde beker-
zwam, de rupsendooder, geweizwam,
papagaaienzwam, scharlakenzwam en
bielstukzwam. Onder de melkzwammen
viel op de „Lectarium controversus".
Als bijzonderheid werd ook gewezen
op de verkleurzwammetjes, gevonden
in den tuin van het St. Jorishuis. Ook
waren er vele exemplaren welke niet
met naam genoemd konden worden.
Daarnaast waren vele heester-;en struik
gewassen bijeen verzameld en gaf het
geheel een beeld van de ijver der vcr-
aamelaars en tevens van de liefde voor
het mooie in de natuur.
Veel medewerking hebben de orga
nisatoren ontvangen van den heer
Joman, waarvoor men dankbaar ge
stemd was.
Verloting Hulp in Nood.
Zondag a.s. heeft te 12 uur de ver
loting plaats van „Hulp in Nood" in
de bestuurskamer van het gebouw
St. |ozef. Zondag waren de prijzen
aldaar tentoongesteld. De hoofdprijs
bestaat uit een prachtig dressoir, ter
wijl ook de overige prijzen zeer mooi
zijn en stuk voor stuk de prijs van
de tabaksplanten toen ook reeds groei
den in Frankrijk, Engeland en de Zuide
lijke Nederlanden, Deze 16e eeuwsche
tabaksbouw betrof slechts kleine hoe-
eelheden voor geneeskundige doel
einden en als sierplanten.
Ongetwijfeld is deze tabaksbouw in
het klein, de basis geweest voor de
latere groote Europeesche cultuur
tabak als handelsgewas.
Op welke wijze dan. bestaat cr ver
band tusschen de 16e eeuwsche tabaks
bouw in de genoemde landen,
Amersfoortsche tabakscultuur van de
17e eeuw?
II. Dc vestiging van de tabakscultnur
bij Amcrs/oort.
Zooals we gezien hebben, werd ii
de 2e helft der 16e eeuw reeds op
meerdere plaatsen in Europa tabak
verbouwd. De berichten spreken ech
ter niet van 16e eeuwsche tabaksbouw
in de Noordelijke Nederlanden. Wan
neer en op welke wijze dan, heeft de
tabaksbouw zich bij Amersfoort ge
vestigd?
Vrijwel alle auteurs over de ge
schiedenis der tabaksbouw in Europa,
nemen 1615 aan als beginjaar der
Amersfoortsche tabakscultuur- Bij na
dere beschouwing blijkt de bewijs
voering bij deze auteurs uitermate zwak
te zijn. Er worden geen bronnen ver
meld. ot men steunt op elkander. Alle
berichten omtrent 1615 als aanvangs
jaar der Amersfoortsche tabaksbouw,
berusten waarschijnlijk op een mede-
deeling van Van Bemmel, de bekende
geschiedschrijver van Amersfoort, die
luidt als volgt: „Vervolgens zijn de
.Inwoonders dezer Stad omtrent den
..Jaare 1615 overgegaan tot het teelen
„en planten van Tabak, welken handel
„van tijd tot tijd zodanig heelt toege-
ruimen, dat niet alleen in't laatst van
„de voorgaande Eeuw het welvaren
„van de Stad daarvan heeft afgehangen,
„maar moeten de meeste Inwoondcrcn
„voor tegenwoordig zig met de Tabaks-
„planterije als noch geneeren; alhoe-
„wcl merkelijk min voordeelig als in
„vroeger tijden." Overigens geelt Van
Bemmel geen aanwijzingen op directe
bronnen, die deze meening zouden
kunnen staven. In hoeverre wordt dit
bericht van Van Bemmel nu gesteund
door de oudste directe gegevens?
Het oudste bericht omtrent tabak ui
de provincie Utrecht is van 1624. In
dal jaar verscheen er een ordonnantie
van de Staten van Utrecht, waarbij een
impost op de ingevoerde buitenlandse!:':
tabak werd ingesteld. (Wordt vervolgd)
