F. A. TULP 50 JAAR Theo Groenhuizen 1884 1934 Taxidienst Buitenritteo6ct.perI.IH. N.V. Middenstands-Bank SCHRIJFMACIINELINTEN Fa. H. Elzenaar Bel dan op No. 42 Amersfoort, Kastoor es Drukkerij Langegraebt 28, Amersfoort DE EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag middag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden y per drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10, franco per post. Abonnementen kunnen eiken dag Ingaan. Uitgave van de Katholieke Stichting De Eembode, gevestigd te Amersfoort De €cmbo<k Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken 1 Dinsdag 13 Nov. 1934 ADVERTENTIE 29 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en n|vertieid b| geregeld adverteeren AdvertentiBn moeten Dinsdag en Vrqdag vóór 8 uur In den morgen z|n beiorgd. Telefoon 314 Acht en Veertigste Jaargang - No. 65 Rundvee - afslachting. II. De basis van de rundvee-afslachting is het teveel aan melk, De minister van economische Zaken heeft volgens een intervieuw van het Nederlandsche Correspondentiebureai, gezegd, dat het nemen van deze beslissing het slechts gedeeltelijk steunen van de melk, het afslachten van jong, drachtig vee en een straffere teeltbeperking tot de moeilijkste behoorde, waartoe hij tot dusver geroepen werd. „Intusschen ben ik met volle over tuiging ertoe overgegaan, omdat ik na rijp beraad en een zoo uitvoerig mo gelijke voorlichting tot de conclusie ben gekomen, dat het zóó moet en niet anders." Als motief van zijn daad zegt de minister, dat de exportvooruitzichten van de Nederlandsche zuivel door de maatregelen van verschillende landen om ons heen van dien aard zijn ge worden, dat het nemen van ingrijpende maatregelen noodzakelijk is, wil men voorkomen, dat onze zuivel- en vleesch- positie ineenstort. Hoewel zegt de minister verder door de in het af- geloopen jaar plaats gehad hebbende afslachting voorkomen werd, dat in dit jaar een belangrijke produclievergroo- ting van melk plaats had, is deze maat regel toch geenszins voldoende ge weest om te voorkomen, dat, bij achter wege blijven van verdere maatregelen in de toekomst opnieuw een nog aan zienlijker productievergrooting te wach ten staat. In deze woorden staan ten eerste begrippen, die met elkander in strijd zijn. De minister zegt, dat „een be langrijke productievergrooting van melk door de genomen maatregelen werd voorkomen", terwijl nij even verder spreekt van de noodzakelijkheid een nog „aanzienlijker" productievergroo ting tegen te gaan. Hij erkent dus, dat er dit jaar een „aanzienlijke" produc tievergrooting van melk heeft plaats gevonden en hij erkent daarmede tevens hetgeen trouwens algemeen bekend is dat de genomen zeer kostbare maatregelen noodeloos zijn genomen, dus dat in deze tijden van versobering „niet millioenen guldens gesmeten is" als gevolg van niet voldoende deskun digheid bij de „deskundigen." Dit kan den nieuwen minister niet euvel wor den geduid, want hij heeft met die maatregelen niet de minste bemoeienis gehad. Nu laadt hij echter een uiterst groote verantwoordelijkheid op zijn schouders. Hij gaat door in de onjuist gebleken richting en hij tracht slechts de tech nische fouten der oude regeling te ver mijden. De lijn echter is nog steeds dezelfde Doch de praemisse, waarvan de Mi nister uitgaat, zij het wellicht door onjuiste voorlichting, is o.i. niet goed, is foutief. Er is niet te veel melk ten behoeve van onze vetvoorziening. In tegendeel er is een tekort aan melk. een tekort aan vetten, want er moeten vetten worden ingevoerdDe grond stoffen voor de margarine-industrie, het substituut voor onze hoogwaardige boter komen van buiten, momenteel voor het grootste gedeelte walvisth- traan (omdat deze uiterst goedkoop geworden is) worden ingevoerd en het is deze margarine, die ons dwingt de boter naar Engeland voor f0.35 per kilo te exporteeren en onzen prachtigen De Amerafoortsche Tabakscultuur ln de 17e Eeuw, H. A. W. BEIJER. 5) Het eerste bericht omtrent de techniek van de Aincrsfoortsche tabaks bouw is van 1636. In hun request aan de Staten van Utrecht, spreken de planters dan „van de sware oncosten ïj. eude arbeijtsloon die aen t' saijen, K verpoten, begieten, wijen, plucken, te V drogen hangen ende laten bereijden mitsgaders 't lant te huijren mesten ende jegens den wint met reijt ofte rijs te zoumen ende den vorderen aen- Ieleven vandicn moet worden geBxpen- deert ende dat den voortganck van 't i gewasch door ontijdighc regen wint hagel ende andere periculen (gevaren) seer kan mfslucken". Volgens hetzeltde stuk, werden de tabaksbladeren op zolders gedroogd en in kelders ge broeid. Tevens deelden de planters mee. „dat sij supplianten die tobacq niet veerder en brengen dan tot de twede broijinge". Omstreeks 1636 was i de techniek dus nog vrij eenvoudig, hoewel reeds hooger staande dan Stevens cn Libaut in 1588 berichtten. Reeds in 1637 bleek, dat de kennis NIFUW! -r Bouw- Vliogmachines doozen Auto's Matador ZIET OUE SPECIALE ETALAGES lil kantoorboekhandel! Langostr. 68 to. Krommostr. - TEL 926II veestapel af te slachten. Nemen wij het totale boter- en margarineverbruik de andere vetten zooals reuzel, oliën etc. laten wij buiten beschouwing in ons land, dan komen wij tot een totaal, dat door onze melk nimmer zou kunnen worden bereikt. indien de minister gedacht had aan de beperking van de margarine, dan zou hij niet van de praemisse zijn uitgegaan, dat er teveel melk in ons land bestaat. Indien de minister wél aan de margarine gedacht had, maar deze om de een of andere reden niet had willen of kunnen contingenteeren op straffere wijze dan tot dusver ge schiedt, dan had hij den volke kond moeten doen „Er is niet te veel melk, wanneer wij de margarine aan een sterkere beperking zouden onderwer pen, maar dit kunnen wij niet, omdat wij daartoe bepaalde redenen hebben, die wij in dit verband niet kunnen noemen. Daarom moet ik helaas tot krimping van de melkproductie over gaan en ik zie geen anderen uitweg dan het afslachten van jong vee." Maar dan was een storm van ontwaardiging opgegaan. Dan had men dringend rekenschap gevraagd en dan zou de afslachting geen feit zijn ge worden. Men moet de historie niet vergeten, Dit is helaas een gebrek, dat velen economen eigen is en waardoor waarde volle lessen uit het verleden ons voor bijgaan. Wat geschiedde er vroeger Vroeger was het welvaartspeil van ons volk lager dan het nu is. Men had per hoofd der bevolking zeer weinig vleesch, de melk- en boter- consumptie was laag. Men exporteerde de hoogwaardige zuivelproducten en ons goede vleesch, wij kregen daar voor behoorlijke prijzen en wij kochten margarine, buitenlandsch spek en bui- tenlandsche reuzel tegen lagere prijzen. Er bleef voor ons land, in het geheel genomen, een overschot in geld. (Slot volgt) v. Beginselen. Onze tijd is onuitputtelijk rijk aan beginselen. Zoo rijk, dat met hautaine minachting allen schijn van trouw eraan verwaarloosd wordt. Meesters in het hangen van de huik naar den wind zijn er, die zich van daag nog in beginsel tegen 'n beginsel verklaren, zijnde tegelijkertijd bereid, om morgen in beginsel zich op het standpunt van dat beginsel te plaaisen, of te wel hetzelve naar voren te bren gen; aldus in de stijl van hun origi- neele, bloemrijke taal, frisch als hunne beginselen zelf. Zoodat zelfs leuzen hebben wij het vertrouwen van het Amers- foortsc Publiek genoten. Uit erkentelijkheid bieden wK U, deze gehele naand, bij aan koop van een bril Gratis uw Brillen-Glazen aan. Uitgezonderd Luxe- ot Zelss-glazen. Leden van Ziekenfondsen genieten bij aanschaffing van een luxe bril, bij overgave van Ziekenfonds-recept 33'/» PROCENT KORTINO! PROFITEER VAN DFZE JUBILEUM-AANBIEDING Vak-Opticien Langestr. 38, Amersfoort van de tabaksbouw te Amersfoort nam. Een brief van dc Raad aan de Staten van Utrecht, spreekt van aettwassch inde experientie van 't ma nieren en bereijden van selve tabac' In 1659 werd de tabak nog op zolders gedroogd. De Amersfoortsche Raad keurde toen af, dat er „buijten ordre ende consent toebaqs alhier opde solders vanden ïtadshuijse wert ge hangen". Een deurwaarder werd ge last „de toebaqstouwen ende spijlen binnen de tijt van een maent vande de solders te amoveren ende verbren- Voldoende droogruimte ontbrak tóen blijkbaar. De droogschuren, zoo karakteristiek voor de latere Holland- sche tabaksbouw, zijn in deze tijd ten tooneele verschenen. Reeds in 1666 werd melding gemaakt van het stelen van tabak uit de schuren. In 1668 werd aan Anlhonie van Dompselaai toegestaan een tabaksschuur te bouwen aan „de wall", en aan Camerbeecq een aan de „nachtcgaalsteegh". Het overzicht dat Scroon in 1692 van de Hollandsche tabaksbouw gaf. laat de groote vooruitgang in techniek duidelijk uitkomen. Daar Amersfoort in die tijd nog het centrum van de Hollandsche tabaksbouw was, is veilig aan te nemen, dat de beschrijving van NIC. BOVEE Teief. 1093 Tel. 1830 Vraagt prlja voor onze LUXE 6-PËRS. AUTO'S Hoofdkantoor: Kamp 49 aan alle ethiek zoo vreemd als een boterham, of zelfs eischen afgeleid uit een geheel anti-christelijke ethiek, hetzij nu reeds, hetzij straks zeker, als be ginselen worden aan den man gebracht. Weshalve het hoog tijd en verre van overbodig lijkt, eens te onderzoeken wat dan eigenlijk een beginsel zou kunnen zijn. Een beginsel is een waarheid, waar mee men begint, vanwaar men uitgaat irt zijn redeneering. Van zulk een be ginselwaarheid leidt men, redeneerend, andere waarheden af. doch zelve is zij niet afgeleid van eene nog méér algemeene waarheid in dezelfde orde. De beginselwaarheid, zelf niet concreet zijnde, vindt concrete toepassing in afgeleide waatheden. Het beginsel zeil is vaststaand, onveranderlijk en niet afhankelijk van omstandigheden. De afgeleide waarheid of de toepassing van het beginsel, daarentegen, wordt juist geheel door de omstandigheden bepaald. Om een voorbeeld te nemen uit de algemeen, dus niet specifiek christelijk, ethische of zedelijke orde: De wette lijke vaststelling van een achturigen werkdag is geen beginsel. Het is de toepassing van een beginsel. Het be ginsel hier toegepast, moet gevonden worden in den inhoud van het vijfde der tien geboden, dat ons verbiedt, onszelf of anderen lichamelijk letsel aan te doen. Dit is het beginsel, de algemeene waarheid, die in casu ten grondslag ligt. Men kan dan redenee ren door langer dan acht uren han denarbeid per dag doet men zich licha melijk letsel aan, zonder dat dit ge rechtvaardigd is om 'n hooger doel; dus niemand mag langer dan acht uren... enz. En dit, toch hoogstens maar algemeen ethisch-postulaat, wordt dan meteen tot katholiek beginsel ver heven I Zoo is de noodzakelijkheid van alge meen kiesrecht geen beginsel, en de eisch van algemeen kiesrecht is voor niemand een principiëele eisch. Het is slechts een toepassing van het begin sel, dat het volk moet geregeerd wor den in rechtvaardigheid en liefde. Waar uit volgt, dat de regeerders moeten rekening houden met de klachten, de bezwaren, de billijke verlangens, de behoeften en de rechten van hen over wie zij regeeren. Een der middelen waardoor men denkt te bereiken, dat hiermee zal rekening gehouden wor den, meent men te vinden in het alge meen kiesrecht. 't Is dus een toepassing van een beginsel: een vermeende of een juiste toepassing, niet een beginsel op zichzelf. Zoo kunnen ook geen beginselen zijn in de eischen van Iconsverlaging, bezuiniging, belastingvermindering wel kan, als eisch van christelijk be ginsel, ook aan den staat worden voor gehouden gij zult niet stelenen de toepassing van dit beginsel kan soms verlichting vorderen van den belasting druk, of iets dergelijks. Verbijstering is er tallenkant, ook onder de menigte van katholieken, die onderling elkaar bestrijden met vijan dige „beginselen". Als gij zegt: „Katholieke Staatkunde", dan zijn uwe beginselen bekend; maar onze vraag is, of ze ook erkend zijn, eerlijk en ernstig. De beginselen der katholieke staat kunde zijn vanzelf de beginselen der kathotieke Kerk, d.i. de beginselen van het Christendom. De taak der katholieke staatkunde kan geen andere zijn, dan die der Kerk: alles herstellen in Christus en het Rijk Gods verbreiden en bevesti gen op aarde. Met minder directe mid delen weliswaar, maar dat verandert haar taak niet in wezen, wijl niet in doel. De christelijke beginselen zijn nood zakelijk de beginselen der katholieke staatkunde. En deze zijn saam te vatten in het beginsel van: rechtvaardigheid en liefde jegens God en de menschep. Zonder rechtvaardigheid is geen katho lieke staatkunde denkbaar. Maar ook niet zonder liefde. En liefde in de eerste plaats voor God en, onder de men- schen in de eerste plaats voor hen die in stilte lijden, voor hen die zwak zijn, of zelfs vervolging en haat moeien verduren. Rechtvaardigheid en liefde, over straald en bezield door een sterk levend bovennatuurlijk geloof en een dapper vertrouwen op Gods zegevierenden wil en nooit uitblijvende hulp voor den mensch die recht doet. 'tls zeker moeilijk, te midden de onrustige bedrijvigheid der practi- sche staatkunde, de christelijke begin selen voortdurend in het bewustzijn te houden en nog moeilijker, ze overal in toepassing te brengen. Volmaakt zal wel niemand hierin slagen. Zonder fouten gaat geen door het leven, ook de grootste christen staatsmn niet. Doch als het stteven maar eerlijk is en menschelijk machtig; d.w.z. uit gaande van menschen niet enkel goed maar ook machtig van wil, niet enkel groot in hun wil doch ook groot in hun vermogens. NA ons défilé voelt het Bestuur van „Katholiek Amers foort" het ais eene aangename plicht, langs dezen weg aan allen, die hebben meegeholpen om van het défilé te maken wat het is geweest, zijn hartelijken dank te beluigen. Schoon ook op Amersfoortsche tabaks cultuur betrekking heeft. Bovendien vermeldt Schoon zelf, dat hij van een geloofwaardigh persoon" te Amers foort berichten heeft gekregen. De tabak dan, werd in het begin van April gezaaid in houten broeibakken, die atgesloten waren met ramen van geolied papier en glas. Bij gunstig weer, werden deze ramen overdag open gezet, en 'savonds gesloten. Uil deze bakken werden de planten op het land uitgezet in bedden, die 1k 2 voeten hoog waren. Deze bedden vormden bij elkaar vakken van 60—80 voelen in het vierkant, die rondom met heggen van eist, peulen of boonen omheind waren, als afweer tegen de koude nooriierwinden. De grond was tevooren goed bewerkt met oude schapen-, koeien-, hoender- en duivenmest. Ëftide Mei vond het overplanten plaats. De jonge tabaksplanten werden geplant ongeveer 3 a 4 voeten van elkaar ver wijderd, zcodat bij het volwassen worden de bladeren elkaar niet kon den raken. De tabaksbedden waren 3 voet breed, en tusschea de bedden in maakte men „door-padt" van l1/, voet breedte, om de tabak te kunnen nade ren. Bij droog weer, moesten de tabaks planten besproeid worden. Het sproei- water behoorde „zon-lauw" te zijn, en niet versch. Verder mocht vooral niet besproeid worden met bedorven en stinkend water, daar dit ziekte, on kruid. wormen en schadelijke insecten op de akker veroorzaakte. Waren de planten ongeveer 1voet hoog. dan werden ze getopt, „dat is de doorbreeckende bloem wert afge- pluckt", „want indien men de bladeren in haare kracht ende vigeur houden wil, soo moet de Tabak geen bloemen sien laten, noch saat voortbrengen" Na het toppen werd „gesuijekert' „dat is, van sijn kleijne uijtspruijtende bladertjes, welcke in meenighte tus- schen de groote breede bladeren uijt- spruijien en voortkomen, door afplo- ckinge van deselve gesuijvert". Was het toppen en suijekeren ge beurd, dan werden de 2 k 3 onderste bladeren afgeplukt. Dit waren de z.g. aardbladeren (of aardgoed), die „heel scherp, bitter, en onaangenaam van geur, en swaar en reuck" waren. De aardbladeren werden daarom niet met de andere tabak vermengd, maar apart gedroogd en bereid. Het was de slechtste kwaliteit tabak. Na voorgaande bewerkingen, bleven nog 12 h 13 groote bladeren aan de tabaksstam zitten. In September, als voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 en 697 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips Safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 3 pet. BERICHTEN UIT AMERSFOORT CARBON Steeds het beste Kan'oorboek- en Schrijfmachine handel Langestraat 84 - Teief. 528 Amersloortse R. K. Spaarbank. Lid van de Nederlandsche Spaar- bankbond. In een der jongste nummers van de Eembode is een mededeling opgenomen, dat de Amersfoortse R. K. Spaarbank is toegelaten als lid van de Nederlandse Spaarbankbond, terwijl daarbij in het vooruitzicht werd gesteld, dat in een paar artikeltjes het belang van deze aansluiting voor de Spaarbank als zo danig (maar nog meer voor de spaar ders) zou worden aangetoond. Een har telijk woord van dank aan de redactie van de Eembode ga hier vooraf. Reeds meermalen mochten wij de gastvrijheid genieten van ons plaatselijk R.K. blad voor mededeliugen van elke aard. Wat is de Nederlandse Spaarbank- bond De Nederlandse Spaarbankbond is een bond van Nederlandse Spaarbanken. De vereniging is goedgekeurd bij K. B. van 15 Jan. 1908 No. 11. Het Secreta riaat is gevestigd in onze eigen stad in he'. gebouw Pieter Bothlaan 1 (hoek Utrechtse Weg). Bij de vereniging zijn ongeveer 180 Spaarbanken uit verschil lende delen van het land aangesloten. Dit feit alleen zou reeds voldoende zijn om de macht van de Nederlandse Spaar bankbond te bewijzen. De Spaarbank bond geeft een maandelijks orgaan uit (Vakblad voor Nederlandse Spaarban ken), dat onmisbaar is voor elke spaar bank. ln dat orgaan worden niet alleen allerlei interne inlichtingen gegeven voor de aangesloten leden, maar door spe cialiteiten op Spaarbankgebied worden geregeld artikelen geplaatst, waarvan kennisname voor besturen van Spaar banken noodzakelijk is, indien zij al thans op spaarbankgebied op de hoogte willen blijven van hun tijd. De grote kracht van de Spaarbank bond ligt echter in de onderlinge samen werking. Het Spaarbankbedrijf is nujeen- maal een bedrijf, waaraan grote risico verbonden kan zijn. Nu kan een Spaar bank zich wel verzekeren tegen deze Hebt U een Taxi of auto noodijt risico. Maar wie een beetje levenser varing beeft, weet wel, dat aansluiting bij een of ander centraal lichaam de gevaren voor het lijden van risico veel minder maakt. Laten we dit met een enkel voor-I beeld toelichten. Elke Spaarbank be legt een gedeelte van haar spaargelden in hypotheken. Bij het afsluiten van een hypotheek moet natuurlijk ook worden overgelegd een polis van de Brandver zekering, ten einde de zekerheid te hebben, dal ingeval van vernietiging van het verhypotheekte pand door brand de schade door een verzekering gedekt wordt. Toch is dit nog niet altijd vol doende. Er zijn gevallen denkbaar, dat vooral bij een oud pand de uitkering niet in overeenstemming is met het ver wachte bedrag, .n jo'n geval zou de hypotheekgever de schade lijden. De leden van de Spaarbankbcnd nu zijn ook in dit geval gedekt door een col lectieve hypothecair-verzekering. Wat doel de Nederlandse Spaarbank bond voor zijn leden? We zullen hier een paar dingen noemen geregelde contröle, advies ge ven over geldbelegging, verzekering tegen inbraak, verlies, diefstal, brand, explosie, enz. Alle leden van de Nederlandse Spaar bankbond zijn onderworpen aan da contröle van de ambtenaren van de Bond. Na elk onderzoek wordt een rapport uitgebracht, dat zonder aan zien van personen of zaken wijst op gebreken in de administratie, op ver eenvoudigingen, die zouden kunnen worden aangebracht, op bezuinigingen, deze bladeren begonnen te geelen, werden ze blad voor blad geplukt, en manden naar de schuren vervoerd. Daar kregen de bladeren een mes- snede in het einde van de hoofdnerf. Vervolgens werden ze „legens den anderen slaande met de punten om hoog op de grondt beddensgewijse gestelt, en van boven met een wolle deecken wel toegedeckt, op datse door broeijenge souden geel werden welcke broeijenge bij de Tabakplanters swee ten genoemt wert, vermits de bladeren als dan, alsmede de deckkleeden ge heel nat werden". Het broeien duurde 8 a 10 dagen, al naargelang de weers gesteldheid van het seizoen was ge weest. Na het broeien werden di bladeren aan stokken o! touwen geregen en in de droogschuren opgehangen, echter zoodanig, dat ze elkaar niet raakten. Deze schuren waren meestal 90 4 100 voeten lang en 30 a 40 voe ten breed. De wanden wareo voorzie- van „lange vensters", die bij bepaalde weersgesteldheden geopend of gesloten werden, om een gunstige droging te verkrijgen. Overziet men de gegevens over de techniek der Amersfoortsche tabaks-1 ibouw in de 17e eeuw dan blijkt er duidelijk een opwaartsche lijn te be staan. Door kunstmatige middelen, hebben de planters de invloeden van enkele ongunstige physische factoren weten te beperken. Hiervan waren de bodemverbetering en de bescherming tegen de wind d. m. v. heggen wel het oudste. De belangrijkste technische verbetering was ongetwijfeld het ge bruik van broeibakken. Daardoor werd de zaaitijd en tevens de oogsttijd ver vroegd, hetgeen gezien het grootere risico van de weersgesteldheid in voor- en najaar, een aanmerkelijk voordeel was. Totaal geeft de l"e eeuw de indruk van een voortdurend streven verbeteringen in de techniek, waardoor het risico verminderd, en de kwaliteit en kwantiteit per eenheid opgevoerd werden. De 18e eeuw d. e. t, is voor de techniek van de Amers foortsche tabakscultuur een periode van stilstand geweest (vergelijk de stand der techniek omstreeks 1760, zooals van Bemmel die gaf). V. Zorg en bemoeiing van de Overheid. Het jaar 1637 een keerpunt in de geschiedenis van de Amersfoortsche tabakscultuur

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1934 | | pagina 1