sSsSSSggg School- F. A. TULP Taxidienst Nic. Bovee SPOED-COPIEERWERK? Allerlei Fa. H. Elzenaar a Awnfoort SfdSM5SDEJ""",°' tlto en ViMee- Uitgave va. de Katholieke Sticktij De Bembode, gevestigd te Amersfoort De Gembode Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Vrijdag 13 Sept. 1935 ADVERTENT1ÊN 25 cent per regel. Blll|fce tarieven voor lumde! en nflverhetd bfl geregeld adrerteeren en Vf|<ü|jgdr8 uur Negen en Veertigste Jaargang - No. 48 Om bondig Ie schrijven moet men over veel woorden beschikken. Sport ln Katholiek verband. Reeds twintig jaar lang bestaat er een eigen katholieke voetbalbeweging In ons land, die momenteel reeds on geveer 45.000 georganiseerde leden telt. Toch is er nog ste-ds niet genoeg belangstelling in het katholieke vo'ks- deel voor dezen lak van katholiek organisatieleven, toch meenen velen de Bisschoppelijke wenschen ten aanzien hiervan nog Ie mogen negeeren. In een groote rede, door den voor zitter der Federatie van R.K. Voetbal bonden dr. P. v. d. Heijde dezer dagen gehouden, is een lange klachtenlitanie te dezer zake gezongen. Blijkens een uitvoerig verslag in de Maasbode gaf hij de volgende voor beelden van wantoestanden: Als er nog leeraren aan R. K. H.B.S. Sevonden worden, die schoolwedstrij- en organlseeren tegen neutrale ver- eenigingen. Als patronaten medewer king weigeren op missiesportdager. Als het R.K. georganiseerde vereeniglngen verboden Is leden te werven onder de R. K. Patronaatsjongens. Als vooraan staande katholieken, w.o. 'n voorzitter der R. K. Werkgeversvereniging be stuursleden zijn, dus leidinggeven,bij neutrale eerste klassers. Als wij vele R. K. werkgevers en R. K. Lyceum- studenten zien spelen niet in onze organisatie. Als een Vborzitter van een R. K. raadsfractie er geen bezwaar in ziet tevens voorzitter te zijn van een neu tralen reglonairen voetbalbond. Als zonen van vrijgestelden van het R. K. Werkliedenverbond de hechte funda menten vormen van neutrale voetbal clubs. Als menige St. Jozefgezellen- vereeniging afwijzend staat tegenover onze beweging, een directeur van een R. K. Ambachtschool eveneens. A's de pupillen van R. K. verbeteringsge stichten en weesjongens van onye R.K. tehuizen de trouwe bezoekers zijn bij de neutrale de even trouwe wegblijven bij ons. Als R. K. wethouders van de eerste gemeenten van het land wel den eene Zondag gezamenlijk de eere- loge vullen op de neutrale interland maar de week daarop toevallig bij een groote eigen sportdemonstratie niet alleen allen verhinderd zijn, doch dit zelfs niet noodig vinden om mede te deeien. Als kerkbesturen, vincentianen, col lectanten 's morgens als één-uucs katho lieken het goede voorbeeld trachten te geven, 's middags onze breede schare den weg wijzen naar de neutrale vel den. Als het mogelijk is dat een af- deeling der R. K. Vakorganisatie rustig voetbalt in den neutraien bond. Als dat alles mogelijk is ook nu nog, na 20 jaren arbeid en zwoegen, na een mandement, dat zoo heel andere rich ting vroeg, dan moet dit alles maar eens van de daken af worden verkon digd. Zeker als men van onze sport- beweging wel die 100 pet. principieel blijft eischen, die verder nergens schijnt te zijn. Zielig noemde Spreker het, dat het bijna steeds opportuniteitsoverwegin- gen zijn die het principieele op het tweede plan schuiven. In dit verband werd de K. R. O. genoemd, die neu trale interlandwedstrijden uitzond, en ook 'i R. K. Werkliedenverbond, dat de consequentie van het Bisschoppe lijk mandement: het niet aannemen van nieuwe leden zoolang die nog in de neutrale bonden speelden, niet aan durfde. De Federatie-voorzitter had nog meer bezwaren op het hart. Hij vond het zoo tout, dat men op de Paedagogi- sche Week van 20 Augustus j.l. zelfs tegen een compeiitiestelsel nog weer eens flink ten strijde trok: .Daar werd het sportvraagsluk weer eens door een collectie schrijfbureau deskundigen (op dit gebied) niet onder zocht, maar afgestoft. En al blijft het eensdeels te betreuren, dat wij ook daar „quantité negligeable" waren, an derzijds behoeven we geen spijt te hebben dat we niet konden beluis teren de theorie van inleiders, die met de realiteit van de praktijk nooit in aanraking kwamen." Hoe men ook over de hier aange roerde kwesties wil denken, in ieder geval is het goed, dat deze grieven eens werden uitgestald. Deze rede dient aanleiding te geven tot inspectie van de bestaande onderlinge verhoudingen. Ons land mag zich nog Relukklg prijzen, dat onze organisatie zich in vrijheid mag bewegen en verder ont plooien. We moeten ons deze vrijheid waardig voor alle Inrichtingen van onderwijs te dezer stede kantoorboekhandel! UnflMtr. «8 to. KrommMtr. TEL 32«| toonen en alles trachten te verwijderen, wat de goede onderlinge verslandhou ding verstoort. Dit geldt ook voor het engere terrein der katholieke sport bonden. Het Belgisch Monu ment te Amersfoort. Wanneer .nen van Utrecht naar de stad Amersioort spoort, ziet men aan de halte Vlasakkers een oploopend heideveld met een achtergrond van groene bosschen. Achter dit effen op waarts glooiend terrein liggen hoogere heuvels. Een dezer is het punt van waar men het mooiste vergezicht heeft over het weidsche landschap in de verre verte begrensd door de zee. Men ziet er bosschen en heuvels naast groen opdoemend polderland en dorpen, waarvan torens, torentjes, molens en andere gebouwen, ook tal van villa's, een stadsgedeelte met felroodc daken, dooraderd met spoorweglijnen. Zoowel bij donkere luchten als op zonnedagen kan men zich vermeien in het schilderachtig rondgezicht. Die hooge heuvel ligt drie kwartier van de stad, bij den grooten, schaduw rijken heirweg naar Utrecht, sterk bezet met landhuizen. De Belgen ondervonden hier van de bevolking veel gastvrijheid en tege moetkoming. Zij werden op allerlei geschikte wijzen bezig gehouden, maak ten mooie wegen in de buurt van hun kamp, maar wilden ook een grootsch teeken van dankbaarheid achterlaten voor het nageslacht en voor de Belgen tot getuigenis hunner erkentelijkheid. Daarom richtte men met eigen krach ten en op eigen kosten aan de west zijde van den Berg een monument op, modern, zwaar als de oorlogsjaren zelf waren, sober van lijnen als hun leven moest gehouden worden, gloeiend van leed als de tijd hun gebracht had. Het monument is uit twee deelen samengesteld. Het onderste gedeelte zou eerst bestemd zijn voor een oor logsmuseum, om voorwerpen |te be vatten, die de lange interneering der Belgen in het geheugen zouden terug roepen. De hoofdmuur van eene zijde 20 bij 4 M. staat er, de drie andere muren zijn niet opgetrokken. Maar hooger op staat de hoofdbouw. Er be staat op het oogenblik weinig verband tusschen dezen hoofdbouw en de on dermuur. Het publiek, dat van de eer ste bedoeling der stichters niet gehoord heeft, staat er dus wat vreemd vóór en begrijpt het bouwen dier versierde voormuur niet. Wij kunnen geen belere beschrijving geven omtrent het ontstaan en het al gemeen uitzicht der belde deelen, dan die opgenomen is in La Cite jan.— Febr. 1924. Het volgt hier vrij vertaald i weergegeven. De tijden van den oorlog waren tijden van onevenwichtigheid. Bij de volkeren die verloren en het gedwongen uitwijken van groote scharen uit eigen land was daarvan het bewijs. Daarom moet het niemand verwonderen, dat de bouwmeester zich moeite gegeven heeft in dit monument de groote idee van het herstelde evenwicht weer uit te drukken naast al hel geleden leed. Hij heeft zijn bouwwerk als 't ware vast tn den grond verankerd, alle groote bewegingen in de bouwlijnen verme den, het vierkant gehouden. De beelden kunnen dit toonen. Ook in de versiering der vlakke muren, die feheel uit klinkers opgetrokken zijn. rans Oos heeft de groote vlakken doen leven door zijn basreliëfs van 15 centimer dikte. De voormuur, die wij eerst in bijzonderheden zullen be-i schrijven, draagt een triptiek van een Ncderlandsche kunstenaar Krop uit Amsterdam, die het lijdende België in in beeld bracht. Het rechterstuk Bel gië vóór.Jverrast door den Oorlog; men ziet de bajonetten gericht op een groep soldaten en burgers, dtege'rof- fen werden, sneven en ten onder gaan. Het middenstnk toont de gruwelen van den oorlog en laat zien den uittocht voor het geweld. In den uitersten rech terhoek springt een bom, die dood en verderf zaait; vluchtende vrouwen en kinderen vallen. Als door het noodlot voortgedreven en terneergeslagen ont rolt zich de tragische stoet, Vóór den Telef. 1830 heeft zUn prijzen sterk VERLAAGD VRAAGT PRIJS! t Valt altijd i KON. WILHELMIN ASTRAAT 10 Standplaats naast Hotel Monopole. Kantoor: Kamp 41 Telef. 1093 Tel. 1830 grenspaal geelt een figuur het teeken, dat het Nederlandsche gebied eindelijk bereikt is. Nederland wordt verzinnebeeld door de figuren van de gastvrijheid en de verrtoosting. In den linkerhoek luidt een mande oorlogsklok, welker galmen over ge heel België golven. Het is de oude Roelandklok. Het llnkerstuk vertoont de interneering Gebroken ligt een sol daat onder een bladerioozen boom, beeld van het stilstaande leven, maar de zon rijst en brengt nieuw leven. De visioenen van den soldaat rijzen in beeld op naast den door rook en smook schrijdenden Dood. Op de achterzijde staan de woorden Gastvrijheid, Opbeuring en Onderwijs, in twee talen. Wenden wij ons nu tot het hooger opgelegen deel. Wij komen er langs een boogvormig pad. Midden in rijst een breede vierkante zuil ophoog, verbonden door een be- muurde galerij dragend trapgebouw met twee zware pylonen, die echter iets lager gehouden zijn dan de mid denzuil. De achterzijde is gedeeltelijk open gehouden. Op dit gedeelte van het monument is het vrede; Francois Oos kapte hier de reliefs, plaatste er rechts de in dustrie, in het midden de leeuw van sterkte, en links de arbeid, In het midden de werken des vredes, aan de achterzijde een Vredesfiguur. Bloem bakken versieren den voet der drie zuilen. het bestijgen der trappen aan de achterzijde zullen ieder vakkundige de bouwdetails, de gewelven en trappen opvallen. De cel op de eerste verdieping is gewijd aan de In Nederland gestorven geïnterneerden. Er zijn er 176. Op een gedenkplaat leest men de namen der bestuursleden en den datum van den bouw van het gedenkteeken (3 Oct. 1916). Het zaaltje is gewijd aan H. M. de Koningin Wilhelmina en aan Z. M. Koning Albert van België, wier por tretten aangebracht zijn met die van Oeneraats«en overheden. Het panorama op de galerij is ver rukkend. ledereen uit het kamp heeft aan de oprichting medegewerkt. Monumenten wegen worden door de goede zorgen der gemeente onderhouden en door een stadsopzichter beschermd. Het is een gedenkteeken, dat na eeuwen nog zal getuigen van den nood dezer tijden, maar ook van de groote dankbaarheid der vervolgde en zwaar getroffen Belgen en van de hen door Amersfoort verleende hulp. Binnenland W aarschu wing. Het Centraal Archief- en Inlichtingen bureau inzake maatschappelijk hulp betoon heeft een circulaire gericht tot de politie-autoriteiten, waarin, volgens de Telegraaf, het de aandacht vestigt op de aanwezigheid of waarschijnlijke komst in ons land van een internatio nale bende oplichters, welke in tal van landen onder valsche voorwendsels ten eigen bate Inzameiingen hebben ge houden. Het gaat hier om leden der z.g. As- syro Chaldean Union", een in werke lijkheid niet bestaande instelling. De werkwijze van de leden dezer bende is als volgt: men wendt zich tot de R. K. kerkelijke overheid, soms ook tot Protestantsche predikanten vraagt vergunning om binnen hun r VITESSE helpt U billijk en vlug sort een Inzameling van gelden te mogen houden ten bate der vervolgde Assyro-Chaldeensche of Orieksch-Ka- tholleke vluchtelingen uit Turkije en Irak, In ballingschap levende in Syrië, bij den berg Libanon enz. Zij toonen hierbij papieren, z.g. van hooge kerkelijke autoriteiten In het Oosten, waarin zij zelf worden aan geduid als geestelijken (.priests" en .deacons") en zelfs als afgevaardig den naar den Volkenbond, bevoegd gelden in te zamelen voor bovenge noemd doel. Tegelijk met het collecteeren trach ten zij op onwettige wijze verdoovende middelen aan den man te brengen en maken zij Bolsjewistische propaganda. Alles wat met de inzamelingen en den smokkelhandel we rdt .verdiend", wordt onder de leden der bende en hun leiders verdeeld. Aan vluchtelin- passen, die zij op onrechtmatige wijze zich hebben weten te verschaffen, doch schijnen ook passen van andere landen te bezitten, zonder daarop recht te hebben. Herwonnen Levenskracht. Men meldt ons, dat de trekking der 3e Nationale Loterij van .Herwonnen Levenskracht" plaats zal hebben op 28 November a.s. onder toezicht van Notaris Warren te Utrecht. ln deze loterij, die georganiseerd is ten bate van de bouw van het Sana torium .Berg en Bosch" te Blllhoven, worden uitgeloofd 1500 fraaie prijzen waaronder 100 hoofdprijzen ter waarde van negen duizend gulden en een prijs ter waarde van vijf duizend gulden. Lolen k f 0.50 per stuk zijn nog ver krijgbaar bij de verkopers of recht streeks aan het kantoor van .Herwon nen Levenskracht" Drift 12 Utrecht, Postrekening 27418. sche manier lot spijs bereid. Maar. ook toen reeds gold de regelhoe zeldzamer, hoe duurder en hoe duurder, hoe mooier. Men verkocht In die tijd in Engeland de aardappelen voor f 1.20 het pond. En eerst In 1728 was er In het Noorden van Qroot-Brlttanië een landbouwer zoo ondernemend van geest dat hij op 't stukje land naast zijn huis aardappels verbouwde. Hoe was het ondertusschen bij ons Omstreeks de Jaren 1732 tot 1735 Is de aardappel van Engeland uit naar Frankrijk en daarna naar ons land ge komen. Er wordt echter melding ge maakt dat een Leidsch botanicus, Cluslus geheeten.al In 1589 aardappels in zijn bezit had en die gebruikte als geneesmiddel I Aarzelend begon men in de 18e eeqw de plant van bloem tot voedsel te Eimoveeren. Herman Knoop, tiortu- us van prinses Maria Louisa, ver meldt In zijn aanteekeningen, als een roemrijk feil, dat er, 13 December 1742, toen deze vorstin prins Willem IV cn zijn vrouw op het middagmaal genoodigd hadaardappelen op de discb verschenen. Friesland is jn dit opzicht misschien wel de meest vooruitstrevende provin cie geweest. In 1761 immers was er een aardappelveld tusschen de dorpen Tjummarum en Flrdgum.De menschen sloegen de handen in elkaar van ver- Aardappelen. In het woordenboek staat 't zoo deftig.Aardappel, onderaardsche, eet bare stengelknol van de aardappel plant, behoorende tot de familie der nachtschaden." In onze gedachten neemt de aard appel heelemaal niet de plaats van eetbare stengelknol in. Eigenlijk den- :n we nooit over aardappelen. Een aardappel is iets dat iedereen kent en iedereen eet. Daarmee afge- loopen I Daarom zullen veel menschen vreemd opkijken, wanneer ze hooren dat de aardappel 250 jaar geleden in ons land ternauwernood bekend was en 100 jaar geleden nog lang niet overal en iedere dag gegelen werd. 't Geboorteland van de aardappel is niet bepaald naast de deur. Het is in het Westen van Zuid-Anierika. In Chili en Peru. Daar groeit hij in 't wild, tusschen-rotsen en op afgelegen plaat sen, waar geen menschenhand zaait ol poot. Een slavenhandelaar misschien as het ook wel een kaper vlootvoogd, zeker weten we dat niet bracht in 1565 de eerste aardappel planten naar Ierland. Men beschouwde ze toen als bloemen, op zijn hoogst als kruidkundige bijzonderheden. Een pientere bol kwam een jaar oi wat daarna op 't idee, om zoo'n aardappel eens te eten. Reken maar, dat dal geen lekkernij geweest 1s. De plant werd niet alleen op een averechtsche manier gekweekt, maar óók op een averecht- Door onzo groote sorteering Vulpennen vind U bij ons altijd DE PEN welke het meest geschikt Is voor uw hand en in de prijs zooals U die zich gedacht hebt KANTOORBOEKHANDEL Langestraat 101 Tele». 528 niets anders dan aardappelenWaar moest dat heen I Zelfs twintig jaar later verwekte het nog beroering in Am sterdam toen de eigenaar van een groentenkelder Vijzelstraat, hoek Reguliersdwarsstraat zijn zaak uit sluitend tot aardappelkelder maakte. Voor 1773 verscheen de aardappel alleen maar op de tafel van burgers en gegoede lieden, bij vlschgerechten. Voor de arme menschen waren aard appels toen al Jang een dagelijksche kost geworden. In een dik boek over de Natuurlijke historie van Holland lezen we: „Men vindt er, die een ganscb jaar door schier niets o( een weinig anders nuttigen dan gekookte aardappels met vet of azijn. En nu moeten we aan de anecdote denken die in Haarlem nog steeds is blijven leven. De vrouw van den burgemeester Ouldewagen joeg omstreeks het jaar 1750 een keukenmeid weg, omdat ze buiten mevrouws medeweten, aard appelen in huis gebracht had. Varkensvoer noemde die lieftallige dame onze kostelijke aardappels. Neen, dan had een zekere dominee Martinet te Zutphen daar een andere kijk op. Hoor maar, wat hij in 1780 aan zijn leerlingen vertelt: „Aanbidt den goeden Regeerder der waereld, die ons ook, voor eenige jaren, de aardappelen uit Engeland deedt toekomen eene gilt, ln mijne jeugd, van aanzienlijke lieden meteen versmaadend oog aangezien, als een siegte kost op hunne tafel niet geduld, en niet, dan lang daarna, met een klein plaatsje daarop verwaardigdtoen de kinders die ze heimelijk in de keuken bij de dienstboden geproefd hadden, zoodanig daar op verzot werden, dat ze telkens om deeze spijze schreeuw- :n of anders steelsgewijze aten." Volgens Martinet is „het gemeene volk" door de hongersnood van het jaar 1775 heen gekomen dank zij de hulp van de aardappelen. Na die Jtijd is de aardappel in en aanzien en veelvuldig gebruik stegen en wij zouden de dampende aardappelschaal met haar bleek-geien inhoud zeker niet graag op onze tafel missen. Een Engelsche uitvinder heeft een nieuwe doodende straal, „straal Z" uitgevonden en aan de regeering aan geboden. „Straal Z" zou boven steden van vijandelijk gebied een dergelijke atmosferische toestand kunnen schep pen, dat alle Inwoners omkwamen. Te Hazerswoude stak een veehou der met een stier een weilandspoor wegovergang over, juist toen de mo- tortrefn naderde. Plotseling bleef het beest onwrikbaar midden op den over weg staan en werd door den trein gegrepen en vermorzeld, terwijl de man nog juist op tijd opzij kon springen. Ongeveer 75 mijl ten Zuiden van Mexico-City slipte een dicht bezette autobus, die met groote snelheid reed, waardoor de zware wagen In een ravijn langs den weg terecht kwam. Vijf per sonen, n.l. een man, twee vrouwen cn twee kinderen werden gedood, terwijl 15 andere passagiers ernstig gewond werden. In het Verzorgingshuis te Amster dam werd reeds vele jaren een vrouw verpleegd, die vermoedelijk wel de zwaarste van de geheelc stad was. Zij woog niet minder dan 500 pond. Dezer dagen Is zij overleden. ZIJ had den leeftijd van 76 jaar bereikt. Ambtenaren van den Landbouw- Crlsis-ContrOledienst hebben een Inval en in een perceel in Amsterdam- en daar een clandestiene bereid- plaats van margarine ontdekt. In het huls werd op groote schaal margarine vervaardigd, die, in valsche wikkel- papieren verpakt, aan verschillende winkeliers werd afgeleverd. Het watersccap Eelder- en Peizer- diep vroeg dezer dagen een machinist op een salaris van f 750 per jaar met vrij wonen. Hiervoor kwamen niet minder dan pl.m, driehonderd sollici tatiebrieven binnen. R. K. Voetbal. Naar aanleiding van het vermeldde van de wedstrijd van de R. K. V.V. „Amersfoort" tegen L.V.V. te Laren, deelen wij nog mede, dat niet slechts het eerste elftal, doch ook het tweede a.s. Zondag de gast van L.V.V. zal zijn. Door notaris te Leuken werd ge veild Perc. I winkelhuis Arahemsche- straat 31, M. v. Hoogevest voor f 11600. Pcrc. II woonhuis Kruiskamp 76, W. d. Lagemaat, Utrecht f2050. Commissie voor Ontwikkeling ea Amersfoort Woensdagavond had in het gebouw van de Oem. Arbeidsbeurs een pers conferentie plaats belegd door de Commissie voor Ontwikkeling en Ont spanning van werkloozcn onder leiding van den lieer J. Hovens Qreve. Door dc Commissie is overwogen of er redan Is om af te wijken van het oorspronkelijk werkplan, andere cur sussen te organiseeren. Eenstemmig was de commissie van meening dat dit niet het geval is. Ondanks het feil dat nog geen propaganda is gevoerd voor de cursussen is dc aanmelding toch voor verschillende al groot te noemen. Voor Stenografie hebben zich 25 personen gemeld, voor Machine- schrijven 28, Fransch 8, Duitsch 6, Engelsch 14 en Boekhouden 10. Ten aanzien van cursussen is de Commissie zeer sterk afhankelijk van de leer krachten en van de aanmeldingen. Vorig jaar Is de cursus E.H.B.O. niet geslaagd. De cursus electrlsch lasscher is een succes geweest waardoor 10 cursisten geplaatst konden worden aan Werkspoor. Cursussen zullen worden gegeven In Electrotcchnlek, Autotechniek, Algcm. Onderwijs, Mcubelmakcn, Meubcltcc- kenen, Machlneschrtjvcn, Stenografie. Boekhouden, Talen, en de cursus van de P.BN.A. Theor. techn., welke laatste door de Commissie sterk wordt aanbevolen. Deze cursus worden 5 dagen gegeven in de week van 9—12 uur en ook nog wel In de middag uren, zoodat hooge eischen worden gesteld aan het vothoudingsvermogen van de cursisten. Voor machineschrljven doet de Com missie een beroep op hen die even tueel een schrijfmachine In bruikleen kunnen geven, opdat alle aanmeldin gen geplaatst kunnen worden. Met talen is de moeilijkheid dat er personen zl:h melden die in het ge heel nog niets aan vreemde talen heb ben gedaan en ook meer gevorderden. Zeer gaarne zag de Commissie aan meldingen van personen die bevoegd zijn taalles te geven, om een kleine club voor rekening te nemen of pri vaatles te willen geven. Vergoeding kan daarvoor echter niei worden ge geven. Alles bij elkaar genomen moeten de werkloozcn beseffen dat elke bevor dering cn vermeerdering van vakkennis grooter kans geeft om te werk gesteld te worden. De bekwaamste worden op

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1935 | | pagina 1