mmi
Wij kunnen het zorger
niet laten.
»t*n, Het noodzakelijke
oh bun lievelingskostje
t eten en drinken be-
voct, dat het niet meer
;n een diepe levenswijs-
;cHJkhedeu en vervult or
DE ROZENKRANS VAN DEN FRONTSOLDAAT
Herinneringen uit den Wereldoorlog 1914-1918
IN DE DUISTERE KERK
die zij b
Het is helaas «aar. dat er in de oorkz-vóuc
eht hij de eigenlijke frontlinie. - acinic te zien v.
oevend 'm. meelijwekkend en kwel end voor de ervoe
>c waarde hechten aan de christeHJIce beschaving.
He vernielde huizen, de verwoeste akker*, de over
n roef ronde* iemand welhaast
I zotgen.
niet bê-
allcn. die
Kn toch, midden In die chaos van
meting en vernietiging en temidden
ai die verwoesting, teweeggebracht door i
mcnschen ln de meest verdierlijkte
stemming, ontmoet men hier en
tafereeltje», die met één slag ons geloof
ln de menschheld schijnen te herstellen
schoon maakte, alsnog het waanzinnige
werk zal stuiten van den mensch. wiens
god enkel het druipend zwaard schijnt
zkin
Op een zeker punt aar. het front ligt
een dorp, waar de troepen van tüd tot
tild komen rusten en de kerk is daar
lederen avond stampvol met soldaten,
Helder stralende lampen zijn ln dit dorp
verboden, omdat het zoo dicht bij de
vuurlinie ligt, en hel is gebiedende plicht
T nachts geen enkel teeken op te rich
ten. dat de plaau uit een mikpunt zou
kunt
Vrouw van Smarten wordt de rozen
Het ls 'n vreemd schouwspel 's avonds
ln deze kerk. Ais men binnenkom
alles donker, behslve de paar fllkki
dc kaarsen op het altaar, waarvoor de
priester knielt om voor te bidden. Eerst
al* de mannen invallen, -ordt men
zich bewust, dat de kerk werkelijk vol
li en het ls onbeschrijfelijk plechtig en
aangrijpend, wanneer daar uit de don
kerte het machtige koor opklinkt van
honderden stemmen ln gebed. De dal;
lernls schijnt de indrukwekkendheid der
gateden nog te verhoogen, terwil) men
nen. 9oms wordt .ie kerk oen oogcnbllk
ka licht geset door de ontbranding der
kanennon en de ramen lichter, op ais
ld» riksen.
f er van deze regelen heeft vaak
en rrle Under, het indrukwekkend
en modernen oorlog hebben niets
Ir'ellende van zijn ongelukkige be-
sthouwspe! «ezieu van groote massa's
wijde kerken, maar nooit rag hij Iets.
dai zoo treilend, indrukwekkeud en
ontroerend was ais de duistere kerk
achter de linie, gevuld met troepen, die
vurig de tusschenkomst van Gods Moe
der inriepen, als het ware onder dc
vleugeischaduw van den meel des
Doods.
In Frankrijk en Belglc zijn de katho
lieke Engelse he troepen zoo gelukt j om
vele kerken van hun eigen geloof tot
hun beschikking te hebben en dit maakt
het voor de aalmoezeniers „(-makkelijk
hun schapen te verzamelen. Immers,
afwisselend zijn de bataljons dagen lang
lang In dc betrekkelijke veiligheid van
de kampementen in de dorpjes ergens
achter <lc vuurlinie.
Dc dag en de nacht, voordat een ba
taljon naar de loopgraven gaat. hebben
d. aalmoezeniers In dc kerken de han-
WÏe kan dc opbeuring berekenen,
ngen. ol wie kan dc troost en
beschrijven van den soldaat,
wiens oogon. alvorens zich voor Immer
te sluiten. In het gelaat rusten van den
priester van zijn eigen geloof? Indien de
priester 'reeds In vredestijd de steeds ge
zochte vertrooster ls van de bedroefden
en stervenden, hoe veel meer is hij het
in oorlogstijd en in dc gevecbtsilnle!
Van alle spelers in de groote tragedie
van den oorlog zijn er geen, die held
haftiger volhouden dan de aalmoezenier*,
geen die een grooter rol vervuilen op
wat den naam gekregen heeft van: het
oorlogstooneel. Geen wonder, dat zoo-
vclen onder hen gedecoreerd zijn en
geen wonder, dat de mannen buitenge
woon prijs stellen op de aanwezigheid en
dc vertroosting en de bemoediging van
den „Padre", zooals de orficieren ai de
bedienaren van den godsdienst noemen.
Voor de katholieke Engclscbe solda
ten echter blijft de priester „Father", en
het doet goed hen te zien glimlachen,
als hij nadert en het klankvolle geluid
van het oude geloof in hun stemmen te
hooren. wanneer zij zijn groet beant
woorden en hem altijd toespreken als
„Father". De H. Mis Is gelezen ln de
werkelijke loopgraven en schrijver heeft
c!e Mis b.Jgewoond In menige verwoeste
nlelde schuilplaatEn steeds on overal
ernstig, en hoe ellendiger hun omgeving,
hoe vuriger zij zijn.
dringen voor ,lcn biechtstoel; en het is
een wonderlijk schouwspel, dat ons ge
loof ten zeerste versterkt, om hen b0
honderden tot de H Tafel te zien na
deren voor rij afmarcheeren naar het
gevaar en in vele gevallen naar den
dood zelf.
Al* dc beurt van de loopgraven voor
bij ls en de mannen 's avonds hun ro
zenkrans weer ter hand nemen in de
duistere kerk, zijn er altijd eenigen af
wezig, die er een week vroeger nog wa
ren. Juist om deze reden misschien
om de kameraden, die nimmer meer
naast hen zullen neerknielen bidden
de mannen des te vuriger en zeggen
met steeds Stijgenden ernst. „Dat de
zielen der overleden geloovlgen door de
barmhartigheid Gods ln vrede rusten!"
Terwijl sommige aalmoezeniers de
mannen verzorgen, die ln de dorpen ach
terblijven, volgen andere de soldaten ln
de linie en daar in een stukgeschoten
huls In de buart, of in een schuilplaats 1
n in de
t plaatse
11 den aischuwelijken oorlogschaos.
en aile vertwijfeling uit, schijnt ten-
iste het vaste en eenvoudige gelooi
ede baan, die verkwikkend oplicht te
aden van dc algemeene ruïne en ver
taling. En van ai dc symbolen van
i geloof staat de rozenkrans van den
soldaat vooraan.
De kracht, die de mannen uit hun
geloof putten, ls groot en onmisken
baar. De man, die bij zijn aalmoezenier
is geweest en die zicli heeft voorbereid
leder lot en toont dit in zUn houding.
Vaak heeft schrijver officieren hun ln-
jstemming hooren betuigen met de ge
hechtheid der mannen aan hun gods
dienst. en dikwijls waren deze officie
ren zelf van een anderen godsdienst
iEon hooge Overste verklaarde eens, dal
goede aalmoezeniers even noodzakelijk
zijn als goede commandanten. De goe
de aalmoezeniers zUn sleed* aan he!
ront onverdachte getuigen en zi zijn de
getuigenis af te leggen. Beiden, katho-
j hebben een prachtig aandeel ln den
>g van vandaag, en als hun staat
dienst wordt vastgesteld,
rerhl trotscli kan zijn. Wat de
priesters doen voor de katholieken, doen
andere geestelijken voor dc mannen van
ander geloof. De Padres" van alle
soort kunnen werkelijk de stut en de
kracht genoemd worden van het leger
set front.
MAJOOR WILLIAM REDMOND
De heer Hitier
spreekt over Polen
Naast de vele schoone woorden, dl
oc stichter van het nieuwe Dultschland
gesproken en geschreven heeft over Rus
land en waarvan wij elders In dit num-
een en ander aanhalen, heelt
leennolen treffende gedachten
- verhoudt jg tol
gewijd aan I
aardiger dan dc
- soldaat aan zijn
dingen te loor
vonden, l-gl men «Iele vaak. Ja ge
woonlijk. met eerbied om Oen hals
van den óo«de. ai voren* bu te zijn
deken gehuld wordt voor de be gr*
fente. „Ik terd» 4Jn rozenkrans on
zijn hak. Mr", rapporteert de roode-
kruit-stedaai dik w ijl* aan den
riev. wanneer «en man kn bet graf
i* gelegd. 11 oe veel katholieke sol
dalen liggen ia hun sombere graven
.Het Boolsch—Dullsch accoord van
1934 zullen wij absoluut rcspccteereu.
Meer nog, wij verlangen, dat het voort-
- rend zal worden verlengd en dat de
endschappelijke betrekkingen tus-
„_.ien Polen en het Rijk steeds beier
mogen worden."
20 Februari 1938:
zou willen, dat de Dultschc na
andere naties historische realltcl-
eerde zien, die zich niet laten on
derdrukken Ik zou willen, dat zij
Js een verderfelijke zaak beschouw-
■mdat hel eenvoudig onmogelijk ls,
*11 natie van 33 inllUoen zielen c.:u
toegang tot de zee te weigeren. Sinds de
inbond heeft opgehouden in Dant-
_-oebelen te verwekken, heelt dit on
rustige punt z.ijn dreigend karakter ten
opzichte van den vrede verloren. Dc
Fonische staat eerbiedigt de nationale
voorwaarden van Dantzlg, en hunner
zijds eerbiedigen dc DuIUchers de rech
ten van Po'en. Op deze wilze is men
erin geslaagd den weg te openen v—g
gangspunt
van Dantzlg het u
overeenkomst, dl* voorloopig t-
BHKlvoor den duur van tien jaar
sluit in beginsel het gevaar van een
plotselinge verandering uit. Wij zijn er
allen van overtuigd, dat deze overeen
komt zal bijdragen tol een duurzamen
vrede. Een staat, die 35 mlllloen Inwoners
telt, «al altijd een toegang tot de zee
Wijven zoeken De weg der overeenkom
moest gevonden worden J*'l n-vii
34 Janan 1699
«Over brt verdrag van Duiteclilano en
Poten. dat vijf Jaar tevoren gesloten
werd): „Alle vrienden van den vrede
zijn het ongetwijfeld eens over de waard'
van dit accoord. Het ls reeds voldoend
zich af te vragen, waar Europa nu ml'
schien zou Zijn, Indien men Vllf
geleden deze waarlijk heüitunc overt*
u hebben be-clkl
OHó KORTE M RW/AL
opgevoeden vlegel noemde. Maar 11
zwijgen: ik wilde niet tegenspreken, niet s
I probc-eren mij te verdedigen. Het was r
beter een onopgevoed harteloos mensch v
j te zijn, dan afstand te doen vai
groote vreugde, waarvan ik den k
tnurlljk wil ik het jc graag vertellei
bent mijn oudste vriend, daarom kun je
een zeker recht doen gelden op den toe
gang lot heel intieme binnenkamers.
Het merkwaardigste is dat mij liet
grootste geluk van mijn leven niet te
beurt gevallen is door de liefde van een
vrouw: verwacht dus geen roman. Ook
kwam het niet door een groot succes in
zaken of door een bereikt doel. dat met
veel moeite en pijn was nagestreefd.
Neen, het was een toeval, eigenlijk
niets anders dan een treurig misver
stand en daaraan dank ik dat groote ge
luk waarvan ik Je wil vertellen. Het ls
waar. dat het maar een oogenbllk duur
de doch het was intenser en dieper dan
het geluk van veel jaren, waaraan uien
Bewoon raakt en dat men ten laatste
ais oen recht gaat beschouwen-
een blinde binnengeleid. Ik keek den an
deren kant op. want het leed van den
oorlog gaat mij eiken keer opnieuw dooi
•lukklt
oude dm
u« .«I.
oorlogsin vi
op. omdat het grootendeels
kien. Plotseling drong zich
iemand door het publiek heen. Hel was
een oude heer. goed gekleed en mei
strenge gelaatstrekken. Hij kwam op mij
toe en zei beleefd, maar koel: „Mijnheer,
ziet u niet. dat liier een blinde staat?
Wilt u hem uw plaats niet afstaan. Een
jonge en gezonde man zooals u. kan wc!
Ik wilde opstaan maar toen ik dc laat
ste woorden hoorde, was er plotseling
iets, dat mij terughield. Ik bleer
Ik ving een verwonderden blik op van
het meisje, maar Ik bleef zitten. Waar
om ik dat deed?
„Het is ongehoord, deze onopgevoede
harteloosheid. Schaamt u u niet?" sc
d>' oude lieer .net de strenge trekken
gebrekkige ol oorlogsinvalide
een gezonde sterke man- I" Er stond
die den blinde
plaats leidde. Ik zweeg. Een Innerlijke
ontroering, grooter nog en geweldiger
dan liet verlangen
Pr/*,
A!
Op een gewonen werkdag, ongeveer
jaar geleden, stapte Ik ln de tram,
inlju dagelljkschcii rit te maken
kantoor naar huls. Het war de tijd
magazijnen gesloten werden. De wagen
was overvol en ik slaagde er nog juist
ln dicht bij den uitging een plaats te
bemachtigen. Ik ging snel zitten.
„Klaar?" Dc conducteur beide af en de
tram zette alch ln beweging, Weet je
Frits, er zijn dagen dat Je zoo zonder bij
zondere reden blij en opgewekt kan zijn.
Op zulke dagen zie Je er beter uit dan
anders en het lijkt wei of Je een zon
ln Je draagt, die alles wat in Je nabijheid
komt ln een gouden llclit zet en ln
ker stralen ook Je omgeving zich
verwannen. Die gewone werkdag w;
zoo een Ik ben nog Jong. nauwelijks vijl
en dertig, Als ik er ouder uitzie, dan
kooit liet door den oorlog, die mij zoo U
pakken heeft gehad.
Een meisje, dal voor mij in den door
gang lu&sciten de banken stond, scheen
iets te merken van mijn Innerlijke
vreugde. Ik bekeek haar aandachtig en
toeu onze blikken elkaar toevallig k
ten. scheen 't mij toe. alsof zij mij Iets
wilde zeggen. ZIJ glimlachte en lk wist.
dat het mijn eigen glimlach, mijn
vreugde was die uit heel mijn v
straalde en die zich ln het meisje
spiegelde Toen werd ik Ineens aange
grepen door het verlangen om geheel
mijn intiemste weien begrepen te w<
den. een verlangen mutr liefde en ieedt
en zoo ovcrhoernchcnd ln mi) gewei
als juist op dien dag. Als ik je dat zeg.
geloof mij dan. gelooi een mensch.
zijn leven lang nooit een woord van U
ér gehoord heeft, alleen woorden i
medelijden, spot ol kalme sympathie.
Nog oen paar halte* verder was
tram propvol Op dat moment werd
