STEENKOOL: liet centrale probleem
in de Britsche bezettingszone
A s j e ei eli o m"
Op weg naar
een nieuwe literatuur
Radio-programma
door prof, dr. P. Geyl
VROUWENSPIEGEL
i-pak voor
de kleine
VARIATIES OP HET
THEMA VISCH
H
Engelsche lof
voor
Van Kleffens
99
Een
prachtgeschenk
met f
I Kerstmis:
PHILIPS
pmuShave
Tfloohd
onder getuige
TUINKALENDER
2
Dinsdag 17 December 1946
j\J IETS remt de productiemo
gelijkheden in de, Britsche
zone zoozeer als de geringe op
brengst van de steenkolenmijnen
in de Roerstreek. Engelsche cri-
tici, Duitschers en ook wel Ne
derlanders mogen klagen dat de
administratie zelf schuld is aan
de economische stagnatie, hetzij
omdat zij de Duitsche industrie
haar ontplooiing niet gunt of
enkel maar door de omslachtig
heid en onberekenbaarheid van
haar bureaucratische methoden;
de Engelsche ambtenaren bobben
het. wanneer eenmaal de ellcn-
de van de Russische non-coöpc
rntic als buiten hun competentie
liggende met een schouderopha
ling is afgedaan over niets an
ders dan over de steenkool.
Te weinig steenkool maakt het
onmogelijk om de machins te be
komen: bij gebrek waaraan het
'mijnbedrijf achterblijven moet;
ziedaar a| aanstonds een vicieu
ze cirkel, die men intusschen op
allerlei manieren zoekt te door
breken.
Wij kregen daarover te hooren
in Villa Hügel, dat befaamde
pracht verblijf van Krupp op een
heuveltop vlak bij bet grondig
verwoeste Essen; een kostelijk
staaltje van den wansmaak en
den praalzucht van het „Wilhcl-
minische Zei talter" is dat kolos
sale, vierkante gebouw dat ge
heel ongerept is gebleven; in de
reusachtige, overdadige opge
smukte hal, die men van het
monumentale portaal onmiddel
lijk betreedt, hangen de familie
portretten nog, en ook een por
tret van Hindenburg; nu huist
daar het Engelsche steenkolen-
beheer.
Maar niet daar alleen, overal,
ook in Lübbeckc, ook in Berlijn,
sprak men ons over steenkool
als de crux van heel de economi
sche situatie. En eon harde, on
handelbare crux vindt men bet.
In de Russische zóne. in het
steenkolenveld van Zwickau,
wordt 100 van de voor-oorlog-
sche productie bereikt. Vanwaar
dat verschil? De communisten
bazuinen het uit als een bewijs
dat de arbeiders onder het com
munistische stelsel zich moer in
spanning getroosten dan onder
het kapitalistische. Maar tegen
die simplistische beschouwing
valt wel iets in te brengen. Om
te beginnen zijn er mcnschon
dit hoorden we speciaal van
Duitsche zijde dio de Russi
sche cijfers eenvoudig niet ge-
looven en men zit natuurlijk al
tijd met do moeilijkheid, dat in
do Russische zóne gccnerlei on
afhankelijk onderzoek wordt toe
gelaten. Toch is het heel wel mo
gelijk. dat het verschil bestaat,
maar dat het uit een samenstel
van andero oorzaken verklaard
moet worden. Ton eerste laat zich
eon klein bedrijf als dat van
Zwickau met de omvangrijke
mijnen van de Ruhr slecht ver
gelijken. Dan zullen de Russen
een heel ernstige moeilijkheid
waarmee do Engelschen zitten,
niet hebben: het tekort aan ar
beidskrachten. Zij toch kunnen
hun krijgsgevangenen naar de
mijnen dirigeeren. De Engel
schen moeten met een zekere
spijtigheid aanzien, dat cr onge
veer 40.000 en 54.000 Duitfiche
krijgsgevangenen in de Belgische
en in dc Fransche mijnen te
werk gesteld zijn.
Arbeiders-tekort
J AT er voor de Roer
overschiet zijn
meest arbeiders van de minder
geschikte leeftijdklassen, te jong
of te oud; do oorlog heeft onder
de krachtigste groep opruiming
gehouden. Öp alle manieren zoe
ken de Engelschen ondertus-
schen aan te werven en aan te
moedigen. De slechte huisves
tingsmogelijkheden juist in het
zoo grondig verwoeste Roerge
bied vormen een ernstige belem
tnering; tekort aan kleeding
evenzeer. En ook hier zit men in
den vicieuzcn cirkel: productie
van textiel wordt weer door l.et
kulengebrok zelf tegengehouden
Voorts is er verminderd phveiek
vermogen. Men poogt aan dit al-
Jes tegemoet te komen door aan
de mijnwerkers prioriteit bij bet
reparceren van hun woningen te
verzekeren, en door extra-hooge
rantsoenen Terwijl de gewone
consument met 1550 calorieën te
vreden moet zijn als hij ze krij
gen kan. en daaraan heeft den
laatsten tijd in de Roerstreek
veel ontbroken: de lange queu*s
voor bakkerswinkels getuigden
daarvan krijgt de meerderheid
Wï
van de mijnwerkers er 4000. Het
gevolg van die en dergelijke be
gunstigingen is. dat de steenho
Icnproductlc, die in de zomer
maanden een daling vertoonde,
de laatste zes weken weer op
loopt on men hoopt nog hoogot
Ie komen.
Juist in de week van ons be
zoek werd de vermindering van
het uitvoer-quotum bekend ge
mankt. waarin ook ons land
moet deelon. Men betoogde tot
ons, dat die vermindering uitein
delijk ook in ons belang zal zijn
Het is do bedoclig meer steen
kool voor de Duitsche industrie
beschikbaar te stellen, en dan in
de eerste plaats voor het ver
vaardigen van die machines '.vel
ke de mijnen zoozeer behoeven.
Zoodra met behulp daarvan de
productie aanzienlijk boven het
huidige peil is opgevoerd, zal de
uitvoer niet slechts op de oude
hoeveelheid maar daarboven
kunnen worden teruggebracht.
Samenwerking
N D ERTUSSCHEN
^spreekt men ook
veel van psychologische facto
ren. Er gaat onder de Duitsche
mijnwerkers nog altijd een praat
je rond, dat het geheel van de
steenkool, die zij winnen buiten
lands gaat en bovendien dat wat
wat dat betreft, niet slecht te
spreken.
Denazificatie
Er wordt van communistische
zi'de veel geklaagd over de slap
heid van de donazificatie-metho-
den der Engelschen. Nu is het
bekend genoeg, dat de commu-
rrstcn de zuiverings-lcus op de
nicest demagogische wijze ge
bruiken en alles ondemocratisch
of fascistisch noemen wat niet
van hun gading is. De sociaal
democratische partijleiders, met
wie wij te Berlijn een gesprek
konden voeren, dreven den spot
met do gedachte, dat de Russen
in hun eigen zóne consequent
met de zuivering zouden te werk
gaan: ten deeie dient zij bun otn
menschel), die zij gebruiken kun
nen naar Rusland te sleepcn. cn
als zij een nazi op ccn bepaal
den post in do zone onmisbaar
achten, zien zij er volsterkt geen
been in hem daar te laten.
Wat du de methoden der En
gelschen betreft, ik heb den zeer
beslisten indruk, dat zij in deze
netelige materie (wij weten cr
zelf van mee te praten) ernstig
gestreefd hebben naar het schep
pen van voorwaarden waaron
der Duitschland zich in democra
tischer) zin zal kunnen ontwik
kelen, en dat zij niet meer dan
r.oodig maaar het i s soins
buitenlands gaat voor schade
vergoeding dient cn Duitschland
dus niets weerombrengt. Sommi
ge Engelschen meencn, dat die
waanvoorstellingen den arbeids
lijst verminderen, anderen hou
den het ervoor, dat de mijnwer
ker enkel gevoelig is voor wat
hemzelf onmiddellijk aangaat.
In ieder geval tracht men nu
stelselmatig die valsChe geruch
ten togen te gaan. Mij werd ver
zekerd dat men daarbij den steun
heeft van dc verkozen vertegen
woordigers der arbeiders, met
wie over bet algemeen de sa
menwerking goed is. Die verte
genwoordiging is natuurlijk iets
geheel nieuws. De Engelschen
hebben op alio gebieden de er\a-
ring opgedaan, dat het Duitsche
volk aan democratische metho
den ontwend was cn eenige lei
ding nocdig had bij het opbou
wen van vertegenwoordigende
organen. Maar over den practi-
schen gang van zaken zijn zij,
TLIIER, is nu een warm winter-
-*-* pak voor onzen bot/, qemak
kelijk te maken van een deken,
wanneer u er geen stof voor
hebt. Het is heel doelmatig, de
stof waterdicht te laten maken.
De broek heeft het gewone
skimodelHet voorpand van het
jasje is aan een stuk met een
schouder sluiting. De mouwen
zijn aangeknipt en van onder
nijd er dan van bovenals de be
kende blousemouw. Op het jasje
is een niet zeer practise lie zak
genaaidalleen te gebruiken
voor een zakdoekmaar door de
opgeborduurde letters is het een
aardige garnèering. De capu
chon is op het jasje vastge
knoopt en kan er dus afgeno
men worden.
Dit model is van een van de
bekendste Parijsche modeont
werpers, die, naar het blijktook
onze kinderen niet vergelen.
EEFT U v/el eens spreid daar de visch op
visch-coteletten ge- uit (een laagje van 3 4
cm. dikte) en laat deze
op een koele plaats
staan, tot de laa2 stevig
is geworden Neem dan
telkens een (linken lepel
vol er af. geef hier den
vorm aan van een cote-
lette. wentel deze in pa
neermeel en laat haar
geten? Die zijn lekker
en niet moeilijk ie be
reiden. Neem 250 gram
resten van gekookte
visch (zonder graat ge
wogen). een dl melk. 60
gram boter. 20 gram
bloem, v/at peper, zout,
nootmuscaat. panecr-
kaar gelegde tomaten-
schijfjes. met wat ge
hakte peterselie be
strooid.
En kent U vischbrood-
jes? Die maakt U van
200 giam vischresten,
een halven dl. melk of
overgebleven botersaus;
peper, zout, nootmuscaat,
een eetlepel gehakte pe
terselie. vier oude
broodjes (liefst harde)
en 60 gram boter.
Snij de bovenzijde van
de broodjes af; hol het
liuuilltuouaai, j.unvi;. - - - -.
meel een pannetje met gedurende een half uur- ondergedeelte uit cn bc-
ii.„i. U/,n.. A,»nn hmnon
frituurvet en 'n paar fris-
schc takjes krulpeter-
seïic. Maak de visch fijn
en kijk goed na. dat er
niet één graatje in blijft.
Verwarm al roerende
de boter met de bloem,
voeg daar langzaam de
melk bij. laat het meng
sel even doorkoken, roer
er dan de visch door
heen cn maak het geheel
op smaak af met peper,
zout en nootmuscaat.
Smeer den bodem van
een schotel met boter in.
tje opdrogen, bak haar
dan in het vet. tot zij
mooi bruin cn knappend
is geworden. Laat haar
even uitdruipen op
grauw papier en Schik
dan al de coteleRes rond
een stapel aardappelpu-
tée. Tenslotte versiert U
het smalle boveneinde
met een takje krulpeter-
selie. Hef staat, erg aar
dig. als U den schotel
afmaakt met kleine ge
stoofde tomaten of met
een rand van over el-
smeer dit van binnen
met een klein beetje van
de gesmolten boter. Vul
de broodjes met de ge
hakte vischresten. die
vermengd zijn met dc
kruiden en de helft van
het broodkruim, ge
weekt in de melk of de
saus. Leg er nu de kap
jes weer op, smeer den
buitenkant van de
broodjes ook met wat
boter in en leg ze dan
in den oven tot 2e licht
bruin en knappend zijn.
noodig rekening houden met
de behoeften van het bestuur of
van het bedrijfsleven, die door
een al te radicale opruiming in
het gedrang zouden geraken.
REEDS sedert gerui
me» tijd hebben zij
het zuiveringswerk in hoofdzaak
overgelaten aan speciaal daartoe
ingestelde Duitsche raden, sa
mengesteld uit betrouwbare ele
menten. bekend met de verhou
dingen Li den bepaalden tak die
aan hen werd opgedragen. Hun
ervaring is, volgens den Brit-
schen kolonel die met een staf
van Britsche politiemannen den
denazificatie-dienet beheert, dat
die Duitschers, onverdachte an-
ti-nationaal-socialisten dus. meer
geneigd zijn tot verdraagzaam
heid dan zijzelf. Met de Duitsche
politie stonden de Engelschen
aanvankelijk voor de grootste
moeilijkheden. Om het bewaren
van de ordo niet onmogelijk te
maken, zagen zij zich genood
zaakt nntionaal-socialisten te
handhaven, die inderdaad bij het
publiek een slechten naam had
den. Vooral te Hannover heeft
zich een veel aanstoot gevend
geval voorgedaan. Maar derge
lijke gevallen behooren, zoo werd
ons verzekerd, tot den eersten
moeilijken overgangstijd, en tot
het verleden. Over het geheel is
nu de toestand zooiU hierboven
aangeduid. Er is bijvoorbeeld
geen sprake van. dat Lij de mijn
werkers een grief in dit opzicht
zou bestaan: voorzoover oud-le
den van dc N.S.D.A.P. in techni
schc of beheerspoetcn in het
mijnbedrijf zijn gehandhaafd, ge
schiedt dit in overeenstemming
met hef inzicht van Duitsche
zuiveringsraden, waarin de ar-
heidersvertcgenwoordigers ruim
zitting hebben. Men is wel ge
noodzaakt onderscheid te maken
tusschen kwaadaardige of actie
vc Nazi's on „nominale Nazi's"
en inderdaad is dat, waar zoo-
\elen tot de partij toetraden on
der dwang of althans onder pres
sie, een reëel onderscheid al
valt natuurlijk in tallooze geval
len over de grenslijn te twisten.
De kerken werden genoemd als
organisaties die tegenover hun
predikanten en priesters (elke
kerk verricht de zuivering onder
Britsch oppertoezicht door eigen
raden) al bijzonder tot zachtzin
nigheid geneigd zijn.
Onderwijs
"CM«IN van de meest he-
'moedigende gesprek
ken, en dat tevens de Engelsche
administratie van den aantrek-
lulijkstcn kant te zien gaf. was
rnct den Engelschen directeur
van het onderwijs in dc Britsche
zóne. De moeilijkheden zijn ook
daar formidabel. Vijftienduizend
leerkrachten moesten ontslagen
worden; het onderwijzend perso
neel was natuurlijk in het bij
zonder gecompromitteerd. Men
zit nu ook hier met een over
schot, Waarin de middelste leef
tijdsklasse heel zwak vertegen
woordigd is. Om in bet tekort
zoo snel (mogelijk te voorzien,
tracht men juist uit de leeftijd
groep van 2518 jaar geschikt»
«nen6chcn voor bet onderwijs op
te leiden in noodcursusscn van
een jaar, gegeven in inwonende
colleges. De bedoeling is, tevens
een loopbaan te openen voor
zpovelen die geen enkele be
staansmogelijkheid zien en
typisch Engelsch dc al te
theoretische cn academische
geesteshouding van het Duitsche
onderwijs te verbeteren. Onze
zegsman was zeer goed te spre
ken over het succes van deze on
derneming, over den geest van
de kweekscholen, over de kwali
teit en den ijver van de Duitsche
lieders, dio men ervoor gezon
den heeft.
Tekort aan schoolgebouwen,
ongeschikte leerboeken dat
zijn nog een paap problemen,
waarmee men te kampen heeft.
Zelfs do wiskundeboeken bleken
tot verbazing van de Engelschen
vol te zitten met nationaal socia
listische propaganda, anti-seini-
tisme on oorlogsverheerlijking.
Dt moeilijkheid is niet om be
tere boeken geschreven te krij
gen al9 schrijvers van geschie
denisboeken voor de scholen wer
den mij zeer bekende mannen
genoemd als Franz Schanbei en
Fritz Wuezing maar om ze te
doen drukken: de papiernood
laat hoogstenR oplagen van een
paar duizend exemplaren toe.
Dan is cr het beklemmend ver
schijnsel van de volslagen ver-
veemding van wat er in de laat
ste twaalf jaar in do wereld aan
nieuwe stroomingen en denk
beelden is omgegaan, waaraan
zelfs do bestgezinde en geestelijk
actiefste ondenvijsmenschen Jij
den. Hieraan trachten de Engel
schen tegemoet te komen door
boeken cn tijdschriften te ver
spreiden; giften van andere lan
den worden aangemoedigd. Lx
vroeg naar het prachtige en met
dc oude Pruisische traditie radi
caal brekende werk van Eyck
over Bismarck. Dit was nog vrij
wel onbekend, ofschoon ik in
Berlijn later vernam, dat men
tracht Eyck, een uitgeweken
Duitscher, die in Zwitserland
vertoeft, voor een leerstoel in
Marburg te krijgen. Zijn boek
bleek in een zending uit Zwitser
land voor te komen. Voorts or
ganiseert. men („Anglo-German
discussion-groups", waar geleer
den cn onderwijsmannen uit En
geland dc problemen van het
vak met Duitsche collega's be
spreken. Ook wij men een proef
gaan nemen met soortgelijke bij
eenkomsten va» jongere 'men-
schen tusschen 18 en 30 jaar.
Vertrouwen
Ï-TR sprak uit dit al-
les de oprechte
wènsch om de Duitschers te hel
pen, zich weer in West Europa
in tc schakelen en niet door
dwang, noch zelfs door propa
ganda. maar door hot opwekken
van hun eigen kracht; en tevens
het vertrouwen dat daartoe on
der hen de wil en het vermogen
aanwezig zijn. Onwillekeurig
kwam bij de Nederlanders, die
deze uiteenzetting aanhoorden
t verlangen op. dat ook in ons
land aan dien bij uitstek opbou-
w en dep arbeid meegewerkt mocht
worden. Dat denkbeeld werd met
sympathie Ontvangen en het zou
de moeite loonen als bet van
onzen kant meer opzettelijk cn
in uitgewerkte» vorm met mede
werking van onze regeering
werd aangedrongen.
De geruchten dat dr. Van
Kleffens zich op 1 Januari uit
de Nederlandsche regeering
terug zal trekken blijken zon
der grond te zijn, zoo schrijft
do Daily Telegraph and Mor
ning Post. Zij vinden zonder
twijfel hun grond in het feit
dat Van Kleffens als minister
zonder portefeuille in het ka
binet is opgenomen om Ne
derland in den Veiligheids
raad te vertegenwoordigen on
het land met ingang van dien
datun» geen deel meer uit
maakt van den raad.
Dr. Van Kleffens heeft zich
in den Veiligheidsraad een
reputatie opgebouwd, zoo gaat
het blad verder, door zijn
werk voort to zetten, dat hij
begon als minister van Bui-
tenlandsche Zaken in Londen
tijdens den oorlog. Wij hopen
dat zijn scherp intellect, dat
zich in den raad de6 te meer
heeft bewezen door zijn be-
heersching van een helder
Engelsch, niet voor do Ver-
eenigdo Staten verloren zal
gaan cn dat hij de leiding
zal krijgen van de Nederland
sche delegatie in de Alge-
mcene Vergadering.
de tijdschriften
Prof. van Loon
komt voor
Naar het A.N.P. van bevoegde zijde
verneemt, zal de oud-prerident van
den Hoogen Raad, prof mr, J. van
Loon, over eenigen tijd terechtstaan
voor het Tribunaal te 's-Gravenhagc.
KORT VERHAAL
door HANS KIEVID
Het mannetje slifferde behoed
zaam met stafsteun over het
smalle trottroir. Aan zijn door de
kou paarsgekleurd neusje pin
kelde een kleine zilveren druppel,
die indien hij te groot werd met de
Jasmouw werd wegeveögd. Zijn
nauwe pijpen omvatten de ver-
knokkelde spillebeentjes slechts
tot hoven dc enkels daaronder
slobberden lila kousen cn daaron
der een paar afgestofte gerimpelde
schoenen.
Op zijn geplooide bol stond een
viezig hoedje gedrukt, welks ont
werper reeds lang ter ziele moet
zijn geweest.
1-Iet manneke keek behoedzaam
links, daarna recht dan weer
links en stak dc straat over, naar
een winkel met antiquiteiten. Het
derde been hielp hem de stoep op
cn voor dc etalage kwamen de
voeten tot rust. Het mannetje keek
naar binnen cn zocht in de win
kelschab Eerst links, toen in hot
midden en toen rechts. En plotse-
link klaarde zijn gezicht op: „As-
je-me-nou."
Geen oógenblik bedacht dit
mannetje zich en met oen voort*
barendheid, die enkele voorbijgan
gers deed omzien stokboendc hij
het portiek in. de winkeldeur door,
recht op een stoel aan. Daar zakte
hij steunend op neer, ontdeed zijn
neus van het groeiende pareltje
en wachtte, terwijl zijn oogen
dwaalden langs de kostbaarheden
op toonbank en winkelplanken.
De winkelier kwam binnen en
ondervroeg den klant naar de be
langstelling voor zijn zaak.
„Dat zal ik U zeggen", repli
ceerde het mannetje.
„Ik heb een dienstmeisje, en dal
is nogal nonchelant cn nu heeft
ze eergisteren per ongeluk mijn
stoof kapot gehakt om de kachel
aan te maken. U snapt, ik heb
haar een stevig standje gegeven
en gezegd, dat ze van mijn meu
bels moest afblijven. Maar met
dat al, zit ik zonder sloof. Nu
sprak ik gisteren mijn maat op
de bank aan den singel en die
zei, dat U nog een stoof bezat. Nu
zou ik U willen vragen, kan ik die
koopon!"
„Zeer zeker," antwoordde de
antiquar, die met verholen belang
stelling hot manneke had aange
hoord en hij schoof de vitrinegor
dijnen opzij om het oude vergeten
meubelstuk uit de kast op te die
pen- „Hier is er een."
...Juist," sprak het oudje, „zoo
een had ik." „Ik wil hom hebben,
pakt U hem maar in
De winkelier, cenigszins ver
baasd over den vlotten verkoop,
pakte een stuk papier cn wikkelde
de stoof erin, terwijl het mannetje
uit zijn jaszak een groezeligen
geldbuidel op diepte cn in de cen
ten vingerde.
„Hoeveel kost me dat," vroeg
het mannetje.
„Dat kost f 14-75. alstublieft."
„As-jé-tnc-nou, wat zegt U
14.75. Maar man, toen ik die
stoof kocht, kostte die mij 25
stuivers, en nou 14.75- Dat meent
U niet."
„Hcusch meneer, ik houd U niet
voor den mal. U koopt tenslotte
een stuk antiek en antiek is geld
waard, dat weet U."
Neen, het mannetje wist van
niets, hij kon niet begrijpen, dat
zoo'n prul zoo'n houten tcst-
houdcr zoo in waarde was geste
gen, terwijl hij zelf, nog ouder dan
zoo'n Voorwerp in waarde was ge
daald. „As-jc-me-nou", prevelde
hij cn vouwde zijn beduimeld bui
deltje weer dicht
„Dan moet ik hem niet
„Zooals U wilt, meneer," sprak
de antiquair die dc verbazing van
hef mannetje wildé begrijpen. Het
mannetje steunde zich overeind,
grabbelde zijn wandelstok weer op
cn strompelde naar de deur.
„Dan zal ik die meid van me,
nog een extra standje geven
f 14.75. as-je-me-nou."
De deur sloeg toe. Nog eenmaal
keek hij naar de plaats waar het
hegeerde voorwerp had gestaan cn
slofte toon langzaam heen, niets
begrijpend van deze maatschappij,
waarin oudheden zoo verschillend
gawaardeerd worden.
DE redactie van het maandblad
„Criterium" (uitg. J. M. Meu-
lcnhoff. Amsterdam) is met in
gang van het laatst verschenen
nummer sterk gewijzigd. Zoowel
W. S. A. Coleilbrander. H. Drion
als R. van Lier zijn er uitgetre
den wegens vei trek naar het. bui
tenland. Zij blijven echter vaste
medewerkers, evenals Bertu» Aat
jes die ziin redacteurschap heeft
neergelegd omdat hij reeds deel
uitmaakte van een ander literair
blad. dat naar hij meent, zijn
steun het meeste noodig heeft.
Hun plaatsen worden ingenomen
door Maurico Gilliams. waarmee
het contact wordt gelegd niet
Zuid-Ncdcrland cn waardoor men
hoopt bij te dragen tot do ophef
fing van de cultureelo grens tus
schen Noord cn Zuid, W. F. Her
mans en Adr. van der Veen.
Het nummer is voor een be
langrijk gedeelte gewijd aan Ar
thur van Schendel. liet opent met
een verhaal van den overleden
schrijver uit een eerlang tc ver
schijnen bundel. Voorts zijn dc
inleidingen opgenomen door
Adriaan Morriën, Adriaan van
der Veen cn W. F. Hermans bij dc
Van Schendel-hcrdenking in den
Boekhandel Brocso te Utrecht ge
houden. Vooral Morriën geeft ccn
belangwekkend overzicht van het
werk van dezen meester, die veel
van den Middeleeuwschen zwer
ver Tamalone in zich had cn met
de oogen en het gemoed van een
dichter door dc landschappen van
ons werelddeel is gegaan, met een
voorkeur voor het Zuiden en in
een verwantschap met al wat
leeft, die soms het karakter aan
neemt van een religieus geloof"-
van den meester „die met ziin
Hollandscho romans ziin werk
ziin bekroning heeft gegeven, en
die hem tot een met recht natio
naal schrijver hebben gemaakt,
onaantastbaar verheven boven de
wisselvalligheden van den litte-
rairen dag."
Er is poëzie van Leo Woman,
S. Vestdijk (een fragment uit
Mnemosyne). Jan van Nijlen
Adriaan Morriën. Adriaan van
der Veen draagt een fragment
van een roman bij.
Het simultaneïsme
U ET Novembernummer van A d
A Interim (uitg. A. W.
Bruna en Zoon. Utrecht) opent
met een artikel von Emmy van
Lokhorst „Het masker van den
tijd". Ze wijdt daarbij een be
schouwing aan het „simultaneïs
me". een strooming die haar voor
loopster had in het. unanisme van
Jules Romains en die zij weer ziet
als een voorJoópér van het exis
tentialisme. Aan het slot van
haar artikel zegt de schrijfster
o.m.: „Wij staan aan den voor
avond van een nieuw tijdperk.
Onze gcheele samenleving is be
zig, een anderen vorm aan te ne
men, naar andere structuur te
zoeken. Losgeslagen van onze an
kers van traditie en normen,
schijnen wij in een chaos rond te
dolen, maar toch veronderstellen
wij, dat de wereld krachten aan
het verzamelen is. om tot een
nieuwen communicatievel! vorm
te komen... Wellicht, gaan we
een tijdperk van hardheid tege
moet. waarin, zooals Cocteau het
reeds vroeger voorspelde: „Le
coeur nc se porie pas Van hard
heid cn afkeer van het leven, van
wanhoop cn walging. Maar het
zou niet dc eerste maal zijn, dat
de mcnsch en daarmee de
litteratuur, zich van een zware
ziekte herstelt, om des te krach
tiger, gezuiverd van beklem-
(Ingezonden mededeeling)
Verkrijgbaar bij eiken
PhltiShavchandelaar
W*i
HET IDEALE
ELECTRISCH ORDOGSCHEÈH-APPARAAT
NV PHIUPS vfRX00P-MU VQ0R NE0ERUN0 EINDHOVEN
Feuilleton
door Anthony Berkely
INDIEN U het aan mÜ over
laten, zal ik er voor zorgen, dat
men in Muchford tijdig bericht
krijgt", zei de butler.
„Uitstekend, Wilkinson. Dank je
v/el".
De butler verdween en de jonge
man klopte zijn pijp leeg tegen den
muur \an het paviljoentje.
„Bent U Bent U een
bracht mijnheer Chitterwick er vol
verbazing uit.
„Ja, ik kan er ook mets aan doen",
zei de jongeman, bijna verontschul
digend.
„Ik had er geen flauw vermoeden
van", zei mijnheer Chitterwick.
„Agatha was altijd een beetje slor
dig in hel voorstellen", viel de jeug
dige hertog hem bij.
Het is opmerkelijk, da) mijnheer
Chitterwick's eerste geaachte was,
hoeveel plezier dit ziJn tante zou
doen.
HOOFDSTUK VIII
Mijnheer Chitterwick contra
juffrouw Goole
Na de lunch, waarbij bleek, dat de
oude dame Riversmead verlaten had,
nam mijnheer Chitterwick mevrouw
Sinclair mee ,naar het terras, zooge
naamd om met haar dc planten te
bekijken, maar inderdaad om haar
eenige vragen over haar huwelijk te
stellen,
Judith was volkomen eerlijk tegen
over hem. „Ik was var. het begin af
aan tegen die geheimzinnigheid. Maar
hoewel Lynn beweerde, dat hij niet
bang voor zijn tante was. zag hij er
erg tegen op. haar kwaad te maken".
„En wat dat dreigement met ont
erving betreft?" vroeg mijnheer Chit
terwick.
..Oh. dat nam hij nooit serieus. Ik
weet wel, dat de politie dit een zeer
belangrijk pun» vindt, maar hef was
werkelijk niet meer dan een grap
tusschen hem en juffrouw Sinclair.
Zij was een wat bazige vrouw, die
graag haar wil doorzette en het drei
gement. hem te zullen onterven,
kwam haar natuurlijk go^d van pas.
Maar Lynn wist zeer goed, dat nie
mand anders dan hij de erfgenaam
zou zijn. wat ZÜ °°k mocht zeggen.
En wat dien neef in Amerika betreft,
die niet eens Sinclair heet
Neen, het was enkel en alleen, omdat
Lynn veel van zijn tante hield en ru
zie met baar wilde voorkomen, dat
hij ons huwelijk geheim hield", zei
Judith ernstig.
„Haar secretaresse schijnt te den
ken. dat juffrouw Sinclair he> drei
gement werkelijk meende", merkte
mijnheer Chitterwick op
„Juffrouw Goole?" vroeg Judith,
nie» zonder een zekere geringschat
ting, „oh, die heeft geen gevoel voor
humor".
Mijnheer Chitterwick sneed een
ander onderwerp aan. ..Ik veronder
stel. dat er n°S niets aan het licht is
gekomen over dien Amerikaanschen
neef?"
Mevrouw Sinclair keek waf ver
rast. „Ja, inderdaad, juist, vanmorgen
kreeg ik een brief van Lynn - advo
caat. dat hij gevonden is en met de
eerste boot zal komen"
„Komt hij hier?" Mijnheer Chitter
wick voelde zich geschokt, De aas
gieren schenen op den bui f af te ko
men, nog voor het slachtoffer goed
en wel aood was.
Wordt vervolgd)
mende angsten en doodsverlan
gens, tot nieuw leven tc komen."
Do dichter Bloem schrijft over
Clare I.ennart. er is proza van
M. Mok en poëzie van Gabriel
Smit. Karei Meeuwesso en Alfred
Kossrnann. Van Meeuwesse ci-
tèeren wij „Utrecht", een vers
waarin hij bepaalde aspecten van
dc stad raak heeft getroffen:
Rond de rijzige naald van de
Domtoren
zijf gij mij, oud, grijs Utrecht lief,
ik raakte langzaam tot over mijn oren
op uw eender grijze droefenis
verliefd
Voetstappen aarzelen, gaan dan en
keren,
cn blijven stilstaan op de blinde steen
Waarom, denk ik, mij langer nog
verweren:
wie komt er ooit over zijn droefenis
heen?
Maar verderop legt ffO Uw
bloemfestoenent
bolwerkensingels, droomstille
plantsoenen,
waar k theedrink, wandel en
gedichten lees.
Zo zift gij. stad, mijn eigen evenbeeld,
over grauwte cn arcadia verdeeld,
tweevoudig als he[ hart, dat nooit
geneest.
Een nieuwe taak
II) IJ het ingaan van den nieu-
wen jaargang treedt voor 't lit
teraire maandblad Columbus
(uitg. A. A. M. Stols. 's-Graven
hagc) een nieuwe redactie op,
bestaande uit: Jan Praas, Paul
Rodenko, Hans van Straten en
Jan Vermeulen. In een verklaring
wijst zij cr op, daat het haar, nu
men een beeld heeft van de situa
tie „een beeld dat, voor zoover
het het binnenland, en met name
dc jongeren, betreft, van een be
angstigende kleurloosheid is"
duidelijk is. dat alleen door een
scherp en onvoorwaardelijk posi
tie-kiezen de jonge Nederland
sche litteratuur uit het drijfzand
van provincialisme en onbelang
rijkheid. waarin zij meer en meer
dreigt te verzinken, is te redden.
Hiertoe zal men zoo vervolgt
zij moeten breken met de
kiein-gel.uk- en dichters-in-een-
windstilte traditie. De waarlijk
levende dichter zal een dichtcr-
in-ccn-storm zijn, Zii wil in de lit
teratuur den afdruk van een
compleet mensch zien, de reactie
van een vitaal-gestuwde intelli
gentie op de concrete situatie,
waarin zij geplaatst is. Voor al
les ziet zij in de litteratuur een
wapen, een werktuig om dc situa
tie om te hoot sen naar ónzen wil".
Dc zin dien de redactie aan Co-
iumbus wil geven is: te strijden'
vóór de elementaire levenswaar
den. vóór de realiseering en zelf
bevestiging van onze diepste men-
schclijkheid, vóór de intellec-
tueele volwaardigheid tégen
den alom veldwinnende» geest
van verslapping cn vervlakking,
tegen de vervalsching van men-
schelijko waarden, tégen de natio
nale domheid, in welken vorm
deze verschijnselen zich ook aan
dienen. Met belangstelling zullen
wij de redactie en haar medewer
kers volgen bij de pogingen tot
verwerkelijking van haar in d.e,
wat als een legerorder klinkende,
verklaring gegeven doelstellingen.
Moge daarbij de parodistische
snakerij van Kees Stip, die dit
.keer o.a. bij Vondel fe gast ging,
niet te vaak ontbreken!
WOENSDAG 18 DECEMBER
HILVERSUM I 301,5 M. 7.30
Muziek bij het ontbijt. 9.00 Gramo-
foonmuziek. 10.20 Voor de vrouw.
„Onze keuken". 10.35 Lida Langeveld,
viool, cn Herman Kruyt, piano. 11.00
Populair non stop programma. 11.45
Familieberichten uit Indonesië. 12j00
Orkest Carlo Carcassola. 12.35 Nieu-
\vp Belgische gromofoonplaten, 13.15
Dansorkest „The Ramblers". 13.45
Chansons van Vincent Scottó. 14.00
Boekbespreking. 14.15 Gevarieerd
Joodsch programma. 15.00 Voor de
jeugd. 15.45 Op bezoek bij zieken.
16.15 Voor de jeugd 17.15 Musette-
klanken. 17.30 Nederlandsch Volks
herstel. 17.35 Orgelspel. 18 15 Fran
cisco Canaro en zijn Argentijnsch Ti-
pica-orkest. 19.00 Bekende walsen v.
Johann Strauss 19.15 „Herstel van de
Volkswelvaart". 20.20 Operette „Pri
ma Donna". 21.20 „De Herberg Hal
verwege". 21.55 Chanoeka-ultzending.
22.30 De mensch als doel cn middel."
23.15 Op Vleug'len van muziek. 23.30
24.00 Boyd Bachman.
HILVERSUM II 415,5 M. 7.30
Het Boyd Neel Strijkorkest, 8.15
BBC-koor zingt met orkest- en orgel
begeleiding. 9.50 Berl. Philharm. Or
kest 11.00 Pianorecital. 11.45 The
band of the Cold stream Guards.
12.15 N.C.R.V -koor. 12.40 „Advenis-
dienst". 13.15 Giaconda ensemble.
14.00 Vioolrecital. 14.50 Gramofoon-
muziek. 15.00 Kamerorkest „Ars nova
et antiqua". 16.00 Kerstcantate „Oni
het kindeke". 17.30 Afredo Campoli.
17.45 Rijk over zee. 18.00 Canadeesche
muziek. 18.15 Orgelbespeling. 19.15
Hef nieuws uit Indië, 20 05 Reforma
torisch appel. 2215 Grensland. 22,35
Sylvia Marlowe. 23.0023.57 Avond
concert.
17 DECEMBER. Jn den winter
verschijnen als bloeiende kamerplant
wederom dP Azalea's i?» hun rose,
roode, witle, zalmrose. lila en andere
kleuren. Wanneer men een Azalea
henft gekochf of ten geschenke ge
kregen. dan houde men er wel reke
ning mede, rfnf die plant tijdens haar
bloei veel water noodig heeft. Indien
de aarde uitdroogt, laat ze reeds
spoedig haar blaadjes vallen Men
houdt cle aarde dus goed vochtig en
zet de plant in het volle hcht. Na
den bloei worden de bloemrcstea ver
wijderd en plaatse men de Azalea in
een koele kamer
S L.
De Engelsche Louis Dellu^
prijs voor do beste Fransche film
van het jaar is aan Jean Coc-
toau's „La Belle ct la Béte" toe
gekend.