Naar uitvoering van Linggadjati
Parlevinker en zandschipper
„Pensioen voor slachtoffers
van verzet is te laag"
Een „wandeling" van Nice
naar Marseille
Ka
Kadio-programma
2
TEKST VAN DE LAATSTE NOTA'S
3.
VAN MOOK:
SJARIFOEDDIN:
Vijf antwoorden
3.
4.
5
Kort bestek III
VARENDE WINKELS
Hoger vergoeding voor
Kamerleden
Beel zegt: „Het kan
niet hoger"
B. en W. verdelen
de woonruimte
Engelse Noordpool
expeditie vertrokken
Tactische zet van I van de gele trui Vietto.P
Fachleitner
De Verovering van het luchtruim
door Rinko Wiersma
Amerika stom verbaasd
over Tandbergs zege
Woensdag 9 Juli 1947
Hieronder volgen de teksten van de laatste nota's, gewisseld
tussen de Nederlandse en Indonesische delegatie. Men her-
innere zich de gang van zaken:
Op 27 Mei zond de commissie-generaal haar ..ultimatum", waarin de pun
ten werden samengevat die nu nog het onderwerp der onderhandelingen
uitmaken. De Republiek antwoordde met een nota op 9 Juni; hierop volgde
een brief van de C.-G. aan Sjahrir en Den Haag. en nota's van Borneo en
Oost-Indonesië aan Den Haag. waarmee de onderhandelingen practisch af
gebroken waren. Om nog een oplossing te vinden deed vervolgens de Ne
derlandse regering dr Van Mook een aide-dc-mémoire overhandigen waar
in de punten nogmaals werden opgesomd (23 Juni). Hierop volgden, na
Sjahrirs aftreden, snel achter elkaar, het antwoord van Soekarno (27 Juni),
een brief van Van Mook met verzoek om opheldering (29 Juni) het ant
woord van het inmiddels gereedgekomen kabinet-Sjarifoeddin (G Juli) en
de appendix op dit antwoord '8 Juli). Wij drukken hier een uittreksel af
van de laatste brief van Van Mook en de appendix.
Vijf vragen
Dr. VAN MOOK geeft in zijn
brief van 29 Juni een korte op
somming van de hoofdpunten
waar het om gaat, ongeacht wel
ke van deze punten reeds door de
Indonesische delegatie zijn tan-
voard. Zij zijn opgesteld aldus de
brief, om het de regering der Re
publiek mogelijk te maken, voor
de betrokken partijen en de »'e-
reld vast te stellen in welke mate
de voor de goede en redelijke uit
voering van Linggadjati noodza
kelijke overeenkomst bestaat.
1HET DIENT VAST TE STAAN.
dat de handhaving der Neder
landse souvereinitcit en verant
woordelijkheid gedurende de'over
gangsperiode wordt aanvaard en in
verband daarmede de in de Neder
landse voorstellen gestelde beslis
singsbevoegdheid de jure van de
vertegenwoordiger van de Kroon in
de federale raad wordt ond° schre
ven. evenals het beginsel van de
samenstelling van die federale raad
uit vertegenwoordigingen van de
verschillende staten.
2 HET DIENT VAST TE STAAN,
dat de regeling van de buiten
landse betrekkingen, in verband
met de hierboven vermelde Neder
landse souvereinitcit. gedurende de
overgangsperiode, geschiedt op de
voet van de voorstellen der commis
sie-generaal van 27 Mei en dat der
halve daarmede strijdige organsa-
ties of functies worden opgeheven.
ER DIENT GEEN TWIJFEL
over te blijven, dat. behoudcv*
nader overleg met vertegenwon' di-
gers van Oost-Indonesië en Borneo
de in die voorstellen genoemde fe
derale organen, met de hun toege
dachte taak en bevoegdheden, wor
den aanvaard, met inbegrip van de
gemeenschappelijke raad voor bui
tenlandse aangelegenheden, de go
mengde commissie voor de oplei
ding tot en de benoeming in de bui
tenlandse dienst en het gemeen
schappelijk directoraat voor de bin
nenlandse veiligheid.
4 HET MOET VASTSTAAN, dat
het herstel van met-Indonesi
sche rechthebbenden in hun bedrij
ven en bezittingen binnen republi
keins gebied zal plaats vinden op de
voet, aangegeven in de voorstellen
van de commissie-generaal.
5 MET BETREKKING tot de
binnenlandse veiligheid zal
duidelijk moeten zijn. dat de in te
stellen federale raad als ïnterimie-
gering, onverminderd de eigen ver
antwoordelijkheid van de verschil
lende staten, de uiteindelijke ver
antwoordelijkheid heeft voor orde.
veiligheid en politieke vrijheid, en
daartoe, onder leiding van het hiet-
1 boven genoemde directoraat de be
schikking zal moeten hebben over het
middel van een gemengde gendar
merie. teneinde overal voor het her
stel van die orde en veiligheid te
kunnen optreden, waar het gezag of
de krachten van de afzonderlijke
staten mochten tekort schieten.
Grootste belang
Het ligt voor de hand, dat de
in de hierboven met name on
der 3. 4 en 5 geformuleerde pun
ten van het grootste belang zijn
voor het verwezenlijken van die
politieke stabiliteit, welke onmis
baar is als grondslag voor reha
bilitatie en de credietwaardig-
heid van Indonesië cn voor zijn
wederopneming »n het verkeer
met de buitenwereld.
De Nederlandse regering moet met
nadruk verzoeken, dat de republi
keinse regering door enkele duide
lijke en openbare daden een einde
maakt aan enige toestanden en han
delingen. die op dit ogenblik oor
zaak zijn van een spanning en ge
brek aan vertrouwen. Zij heeft
daarbij, zoals in de mondelinge toe
lichting en de aide-mèmoire aan de
heer Sjahrir werd medegedeeld met
name voor ogen:
1. Een algemene staking van
vijandelijkheden, waarbij inbegre
pen de houw van stellingen, dc
voedselblokkade, de vernielingen, en
de actie tegen de bulten de Repu
bliek gelegen delen van Indonesië.
2. De staking van onderhandelin
gen betreffende buitenlandse betrek
kingen cn opheffing van de organi
saties en functies, die met het over-
eengekomene in strijd zijn.
3. De ontbinding van organisa
ties en het ontslag van functiona
rissen, die de schijn handhaven, als
TU/AA ALENDER
WOENSDAG 9 JULI. Boeren
kool gevoelt zich op iedere grond
soort thuis. Zowel c% de lichte
zandgronden als op stugge klei en
op de zwarte, vochtige veengron
den kan ze worden geteeld. In dit
opzicht is ze niet bepaald kieskeu
rig. Ze kun nog tot begin Augus
tus worden geplant, en blijft tot
laat in hei najaar doorgroeienHet
voornaamste is echter, dat ze een
zeer gewaardeerde wintergroente
levert, die van November tot Maart
kan worden geoogst. Zij is boven
dien een der sterkste groenteplan-
ten Om deze redenen is de boeren
kool uitermate geschikt voor na-
teelt. Ondanks haar weinig cisend
karakter is boet enkooi toch dank
baar voor wat mest. Stikstofmest of
volledige korrelmest kan de groei
wel versterkenSL.
zou de Republiek haar gezag ook
uitstrekken over buiten haar gebied
gelegen delen van Indonesië.
Mr. AMIR SJARIFOEDDIN
geeft in zijn brief, gedateerd 5
Juli, een nadere precisering van
het Indonesische standpunt, zoals
dat u'fls weergegeven in de nota
die Zondag was overhandigd.
Hij schrijft:
IDe republikeinse regering aan-
vaardt in de interim-regering
de vertegenwoordiger der Kroon
met beslissingsbevoegdheid de ïure.
binnen het raam van dc Nederland
se souvereinitcit de 1ure. gedurende
de overgangstijd. De republikeinse
regering stemt er voorts mede in.
dat de interim-regering wordt sa
mengesteld uit dc vertegenwoordi
ger der Kroon en dc vertegenwoor
digers der toekomstige deelstaten
van Indonesië.
2 De republikeinse regering
stemt er mcc in. dat. in ver
band met de Nederlandse souverei-
nitelt gedurende de overgangstijd,
de buitenlandse betrekkingen der
Republiek in overeenstemming wor
den gebracht met het voortbestaan
van voormelde souvereinitcit gedu
rende die overgangstijd, cn met het
bestaan der interim-regering. De
republikeinse regering spreekt de
wens uit. dat de bestaande betrek
kingen tussen de Republiek en het
buitenland worden ingepast in het
schema van de nota der Commissie-
Generaal van 27 Mei.
De republikeinse regering
stemt in met de vorming van
alle federale organen, zoals is voor-
gesteld in de nota van de Commis
sie-Generaal. cn met de functies die
zij zullen uitoefenen, terwijl hun
taak en bevoegdheden zullen wor-
deh vastgesteld tezamen met de ver
tegenwoordigers van Oost-Indone-
sie.
De rechten van vreemdelingen
op ondernemingen worden
erkend door de republikeinse rege
ring en onvoorwaardelijk terugge
geven overeenkomstig artikel 14
van de overeenkomst van Linggad
jati. Dc overdracht zal geschieden
met gelijktijdige Inventarisering.
Landsbedrijvcn. die zich in het ge
bied der republiek bevinden, vallen
de Republiek toe.
Met betrekking tot de inwen
dige veiligheid en orde hand
haaft de republikeinse regering
haar standpunt, zoals omschreven
in dc nota van de president der Re
publiek. Het is noodzakelijk hierbij
er de nadruk op te leggen, dat de
republikeinse regering instemt met
een gemeenschappelijk directoraat
voor de binnenlandse veiligheid,
waarin vertegenwoordigers van de
toekomstige deelstaten zitting zul
len hebben. Naar de mening van de
republikeinse regering zal het tc
bezigen apparaat zijn een gendar
merie van elk der deelstaten, die
uitsluitend door deze deelstaten af
zonderlijk zal kunnen worden aan
gewend. De samenwerking vindt
haar uitdrukking in oen gemeen
schappelijke centrale leiding.
Maatregelen
De republikeinse regering is
bereid alle functies en organi
saties op te heffen die strijdig
worden geacht met de overeen
komst van Linggadjati en
stemt mee in met een wapen
stilstand met alle gevolgen van
dien.
Al deze maatregelen zijn geno
men en zullen worden voortgezet
met de verwachting, dat van Ne
derlandse zijde bijstand zal worden
verleend om een toestand en sfeer
te scheppen, die de republikeinse
regering in staat zullen stellen in
vrede te arbeiden.
De republikeinse regering houdt
zich overtuigd, dat hetgeen boven
is uiteengezet de beste weg is om
de doelstellingen te verwezenlijken,
welke in de overeenkomst van
Linggadjati besloten liggen.
Voorts spreekt de republikeinse
regering de hoop uit, dat de samen
werking tussen partijen zich bij
voortduring moge voltrekken op de
grondslagen van de overeenkomst
van Linggadjati.
Over lief en leed in de
Nederlandse sleepvaart
„Wat wil jc worden" vraagt men vaak aan een scholier, en dan
voegt men er lachend aan toe: „stratenmaker op zee?" Maar als men
een paar dagen vaart, klinkt dat zo heel gek niet meer. Want op het
water zijn er eigenaardige beroepen.
Daar zijn in de eerste plaats de
..parlevinkers" met hun kleine motor-
vletjes of roeiboten, die op de brede
rivieren rondzwermen om elk schip
te praaien. Haast even talrijk als de
kruideniers in een drukke winkel
straat. ziet men hen van verre aanko
men. in de kleine overbcladen boot
jes, met de groen-wit-geblokte band.
„Hé maat. pak effe mijn lijntje".
Dan zwaait de tros over en het wa-
renhuisje ligt langszij Er zijn er die
alleen aardappelen, groenten en ker
sen hebben, anderen brengen de
kruidenierswaren. derden hebben
weer een halve drogisterij aan boord
met borstels, sponzen en wat men
meer onder „de gaper" verkoopt Ket
is een typisch beroep, waarbij de ne
ringdoenden van 's ochtends vijf uur,
tot zonsondergang op de stroom zit
ten En als men er zo een kleine
honderd is gepasseerd tot aan de
grens, heeft de schipper zijn provi
siekast wel vol. met en zonder bon.
Natuurlijk worden de bonnen geho
noreerd tegen normale prijs, met
een kleine toeslag voor de kosten
van het drijvende winkeltje. Maar de
schipper die. lang boven" blijft cn
in het schrale Duitsland de hond in
de pot vindt, moet wel wat extra
inslaan. En dat kan hij krijgen, voor
goed geld en vriendelijke woorden:
kaas. eieren, vlees, tabak en Sigaret
ten. meel pudding, koffie, thee. ach,
wat niet.
Ruilhandel
De meester komt even op het dek
en snuffelt ook in de lading van de
parlevinker. „Geef mij wat boter".
Hij krijgt het Maar veel geld is er
niet. „Wil je het hiervoor doen?"
vraagt hij. Hij toont een zaag en een
boor. ..Ailright" de parlevinker
rekt zich uit cn pakt de gereedschap
pen aan. Die brengt hij weer elders
aan de man. Zo krijgt hij op de duur
een vreemdsoortige lading, waaruit
weer velen worden geholpen. Tot
slot neemt iedereen een flesje bier.
„Nog een flesje jenever schipper?"
Maar als de kapitein afwerend wuift,
pakt de handelsman zijn potlood en
telt de bedragen op. „Nee, niet pof
fen, maat", de stoker probeert het.
maar de parlevinker kent zijn pap
penheimers. Eerst voor een flinke
duit op de lat en dan afmonsteren.
Nee, dat gaat niet op. Boter bij de
vis, anders moet „kappie" het maar
„verschieten" en afhouden van de
gage.
Als de guldens van eigenaar zijn
verwisseld, gaat de tros los en zakt
de winkelier van „los en vast" weer
af naar andere kooplustigen. Dag in
dag uit. Zon- en werkdag, zijn ze in
de vaart, zoals hun vaders vader
deed. zoals hun zoons zullen doen.
zolang er geld zit bij de schipper en
Holland varen zal.
Zandbaggercn: zwaar
werk - karig loon
Een ander vreemdsoortig beroep is
dat van zandschipper. In de Waal
komt men er tientallen tegen, die te
gen de kribben aan het vletje voor
anker gooien en voor dag en dauw
het zandnet over de bodem schra
pen. Maar het is een zwaar werk.
waarbij de spieren zwellen en het
lichaam in zweet zich baadt. Onder
broken door korte schafttijden bag
geren zij de ganse dag het zand om
hoog. Vroeger ging dat helemaal met
de hand; het lichaam torste het min
stens 15 kilo zware net met zand en
bracht de bodemrjjkdom omhoog.
Tegenwoordig helpt oen liertje bij
het ophalen van do stok. terwijl
machtige machines thans het ..hand
werk" geheel overnemen. Velen van
hen. zijn dan ook te gronde gegaan,
maar na de oorlog, nu vele bagger
molens elders nodig zijn om dichtgc-
slikte havens uit te diepen en het
zand met een variatie op Heyer-
mans weer duur wordt betaald"
in het vernielde land. zijn ze met hun
vletten weer de Waal „opgeklom
men" om daar in lange dagen een
stukje brood te verdienen.
Hoe lang nog zal dit beeld de wal
kanten flankeren, als de baggerem-
mers honderd maal zo gemakkelijk
en tien keer zo snel dit boinv- en we
genmateriaal van de bodem opvis
sen?
De Tweede Kamer heeft het wets
ontwerp aangenomen, dat de tege
moetkoming cn het pensioen der Ka
merleden verhoogt resp. van 5000
op /C000 en van ƒ150 op 187,50
(voor ieder zittingsjaar met een
maximum van 20). Alleen de commu
nisten stemden tegen; de vereiste
twee-derde meerderheid werd dus
ruim behaald.
Dr. ALl BOEDIJARDO, dc thans afgetreden secretaris-generaal van
de Indonesische delegatie, overhandigt/ dr. Van Mook het door Soe
karno opgestelde antwoord op dc aide-memoire.
Tweede Kamerleden zijn van oordeel:
(Van onze parlementaire redacteur)
Gistermorgen begon de Tweede
Kamer met dc behandeling van het
wetsontwerp tot invoering van een
buitengewoon pensioen voor slacht
offers van het verzet en hun nage
laten betrekkingen. Dc behandeling
werd in de avondvergadering voort
gezet.
De vele bezwaren tegen dit
wetsontwerp, waaraan buiten
de Kamer uiting is gegeven,
bleken in het parlement sterke
weerslag te vinden. Alle spre
kers, die in de ochtendzitting
aan het woorrl waren geweest,
v/aren de mening toegedaan,
dat het wetsontwerp duchtig
moest worden „bijgepleisterd".
Tn het bijzonder had men be
zwaar tegen het maximum be
drag der pensioengrondslag,
dat de regering heeft vastge
steld op 4500 en tegen de af
trek.
Kr is een eerbiedwaardige reeks
amendementen ingediend, voor vele
waarvan ongetwijfeld een meer
derheid in de Kamer aanwezig is.
Mr. R o o s 1 e n A R.betoogde,
dat vastgehouden dient te worden
aan het bestaan van een recht
op pensioen. „De premie daarvoor
is betaald in ..lijf en goed", zei hij.
De heer Koersen K.V.P.
hield de regering voor: ..behandel
de slachtoffers van het verzet, zo
als gtf zelf in dergelijke omstandig
heden behandeld zoudt willen wor
den."
De heer Scheps (Arb.) maak
te bezwaar tegen de opmerking in
de memorie van antwoord, dat ..in
generlei wijze een premie pp het
verzet die: te worden gesteld."
Een dergelijke opmerking doet niet
aangenaam aan. Bij de aftrek van
inkomsten door de weduwe genoten,
wilde h\j de eerste 1000 buiten
beschouwing laten.
Schrille tegenstelling
In de avondvergadering wees
mevr. Van den IMuyzcnberg-
Wlllemse (C.P.N.) op do schril
le tegenstelling tussen de behande
ling van weduwen van N.S.B.-ers
(Van onze parlementsredacteur)
Gistermiddag heeft de Tweede Ka
mer het wetsontwerp verdeling
woonruimte, zonder hoofdelijke
stemming aangenomen. Het is prin
cipieel gewijzigd, doordat het amen
dement Algera, dat zowel de woning
toewijzing als de woningvordering
niet in handen van de burgemeester,
maar in die van B. en W. legt, zon
der hoofdelijke stemming is aange
nomen. Minister Beel had daartegen
bezwaar, (Joch liet de beslissing aan
de Kamer over. Voordat het wetsont
werp werd aangenomen heeft d£ re
gering het artikel teruggenomen, dat
de gemeenteraden machtigde ver-
huurdwang in een verordening vast
te leggen.
en bunkerbouwers en de weduwen
van verzetslieden. De eersten blij
ven in het ongestoord bezit van
haar uitkeringen, de weduwen van
oorlogsslachtoffers worden gecon
troleerd.
Dc heer Van S 1 e e n Arb.de
goede wil der regering erkennend,
pleitte voor een pensioengrondslag
van 6000.Daardoor kan het
pensioen 4500 bedragen. Ook
mevr. F o r t a n i e rD e Wit
Vrjjh.) drong op verbeteringen
aan.
Nadat de heei Koenen CPN
het wetsontwerp als „schriel" had
gekarakteriseerd en een amende
ment had ingediend om de pensioen
grondslag tot 6000 te verhogen,
begon minister Beel de verdedi
ging van het wetsontwerp met een
woord van hulde aan dc Stichting
19401945. Hil meende, dat het
wetsontwerp niet beneden de maat
bleef, getoetst aan de financiële
mogelijkheden. De bewindsman ver
dedigde het verzorgingskarakter
van het wetsontwerp, dat aansluit
op de praktijk van de uitkeringen
der Stichting 1910—1945. In dit
verband moet ook de aftrek gezien
worden, die de consequentie is van
het meetellen van inkomsten voor
de pensioengrondslag.
Geen armenzorg
Voor het verwijt van armen
zorg is geen enkele grondslag
aanwezig. De regering maakt
overwegend bezwaar tegen ver
hoging van de pensiongrond
slag. De betreffende amende
menten ach' zjj onaanvaard
baar met het oog op de conse
quenties.
De minister bleek bereid om
van de inkomsten 500.vrij
te stellen van aftrek.
Na replieken ging de Kamer over
tot behandeling der araendementen.
De eerste Noordpoolcxpeditie
sinds de oorlog heeft Engeland ver
laten. Op het eiland Jan Mayen ten
Oosten van Groenland, zullen films
worden opgenomen en hoopt men
de wetenschappcliike' instrumenten
terug te vinden, die er tien jaar ge
leden werden achtergelaten.
De expeditie omvat ongeveer 12
onderzoekers en een filmsectie, die
geen van allen ervaring hebben op
het gebied van onderzoekingstoch
ten naar de Noordpool. Het leven
der planten en dieren en de meteo
rologie zal tot studieobject worden
genomen. De instrumenten, die in
1938 op de rand van fle Bccrenberg
een uitgebluste vulkaan zijn achter
gelaten, dienden tot het registreren
van de uitwerking der kosmische
stralen.
De leden van de expeditie komen
te Aalsund (Noorwegen) bijeen,
waar het schip „Polar Bear" op hen
wacht.
Behalve het maken van documen
taires stelt de expeditie zich ten
doel de geleerden op te leiden tot
toekomstige leiders van Noordpool
expedities. Leider is de Australiër
A. J. Marshall van de Zoölogische
afdeling aan de universiteit te Ox
ford.
TOUR DE FRANCE
De etappe NiceMarseille Is er
bijna nooit een waarop belangrijke
dingen gebeuren. De renners heb
ben dan de zware Alpentrajecten
net achter de rug en de geduchte
Pyreneeën nog voor de boeg. Ze
plegen de rit langs de Middellandse
Zee als een gezondheidswanclelin-
getje te beschouwen, waarbij zij hun
krachten sparen voor wat nog ko
men gaat. Bovendien leent het par
cours zich niet tot bijzondere pres
tatie, want er zitten slechts enkele
hellingen in, die niet hoger clan een
goede 300 m. stijgen, al hebben ze
Alpen-allures met hun slingerwegen
en haarspeldbochten. Voor cie reuzen
van de weg is het kinderspel ver
geleken bij de Galibier, Isóard en
de Tour Malais om slechts enkele
van de werkeliik gevreesde passen
te noemen.
De candidatcn van de eerste
plaats, tc weten Vietto, Camellini,
Brambilla en Ronconi, bleven dan
ook de gehele dag braaf bij elkaar.
Het hele pelcton ging met een vaar
tje van dertig km. langs de Grande
Bleu die Dinsdag echter meer
grijs dan blauw was via Cannes
de schrale heuvels van het Esterel
op en vervolgens door Frejus en
St. Maxime over de Col de Gratte-
loup (200 meter) in de richting van
Hyeres, dat 142 km. van dc start
ligt.
Ontsnapt!
Toch gebeurde er wel iets, zij het
dan niet van rechtstreeks belang
voor de eerste vier plaatsen in de
algemene rangschikking. Want de
Franse équipe-leider Venon deed
een zeer tactische zet. welke tot
doel had de politie van de ploeg
in het landenklassement te verbete
ren. Hij gaf aan Fachleitner op
dracht een ontsnappingspoging te
wagen, erop speculerend, dat de
Italianen angstvallig bij Ronconi
zouden blijven, die wel veel van
Vietto en Camellini. maar op dat
moment weinig of niets van de la
ger geplaatste F. te vrezen had. De
berekening kwam uit. De Italianen
lieten Fachleitner gaan. En zo kon
hij rijdend alsof zijn leven er vanaf
hing. arriveren Via de Col de Car-
pinagne op 327 meter, waar duizen
den kijkers hem hartelijk toejuich
ten. als eerste op de Marseiïlanse
wielerbaan met niet minder dan 18
minuten op het hoofdpeleton van
een vijftigtal renners.
Dit betekende ten eerste dat de
Franse ploeg 18 min. inliep op de
leidende Italiaanse équipe en ten
tweede dat Fachleitner zelf steeg
tot de vijfde plaats van het per
soonlijk klassement met slechts zes
Tussen Sluis en Delfzijl
Ten Cate opnieuw voor
Mr. Udink ten Cate, ex-hoófd
Reconstruction Command Nether
lands, heeft opnieuw cassatie aan
gevraagd tegen vonnis, nu van
Haagse rechtbank.
Motorrijder uit Venlo botste te
gen een truc en werd vrijwel op
slag gedood.
Dorpje Reuver (L.) verkocht ge
meentelijk clectriciteitsbedrijf aan
Prov. Lim. El. Mij. voor 160.000.
Schoenmaker Jetses, ex-wethou
der en verrader uit Stadskanaal,
hoorde 10 jaar R.W.I. tegen zich
eisen.
Jodenmlshandelaar G. Klut uit
Rotterdam: doodstraf geëist.
Prof. Einstein is ter gelegenheid
van zjjn 68-stc verjaardag benoemd
tot erelid van het Spinozahuis te
Den Haag.
Gebrandschilderd raam ter nage
dachtenis van gevallen personeel
leden is aangebracht in laborato
rium van Bataafse Petroleummaat,-
schappij te Amsterdam.
Eerste school, herbouwd, is ln de
Wieringermeer in gebruik geno
men.
Onwel geworden: de 48-jarige J.
A. uit Ridderkerk a.b.v. „Van der
Wijck" en even later overleden.
Deense esperantisten bezochten
geestverwanten in Hilversum.
Kindje viel uit raam in de Gouds
bloemstraat te Amsterdam en is
overleden.
Wegenwacht thans ook in Zee
land ingesteld.
Ir. Van Sclierpenberg. directeur
der Zuiderzeewerken, is te Over-
veen overleden.
(Slot)
Triomf der Zeppelins
In Duitsland trad in die tijd dc
graaf Von Zeppelin reeds op als
de kampioen van het stijve systeem
voor luchtschepen.
Graaf Ferdinand Von Zeppelin
(18381917), een oud cavalerie-
officier, had reeds in 1873 een lucht
schip geconstrueerd, maar pas in
1892 had hij zijn plannen met kracht
kunnen aanvatten. Hij koppelde
een aantal „gewone" ballons op een
raamwerk, deze omgaf hij vervol
gens door een licht ..geraamte", dat
wederom met sterk katoen of lin
nen werd bespannen. Zo ontstond
'n langwerpig ballonlichaam, waar
onder de gondels werden bevestigd.
In 1895 had hij zyn eerste ontwerp
gereed, maar het nadeel van het
stijve systeem is het vele „dood ge
wicht" en het was op grond van dit
nadeel, dat de' commissie, die door
Keizer Wilhelm II was ingesteld om
de plannen van graaf Zeppelin te
onderzoeken, het ontwerp afkeurde.
Dat was een harde slag voor de
graaf, want dit betekende, dat hij
zelf zou moeten trachten, het beno
digde kapitaal bijeen te brengen.
En zo moest het nog tot 1900 duren
eer heel de wereld over graaf Zep
pelin zou spreken. In dat jaar on
dernam dc graaf drie proefvaarten
met zijn luchtschip „Lenkbau" ge
naamd, waardoor hij de juistheid
zijner denkbeelden bewees. De eer
ste vaart werd 2 Juli 1900 onderno
men; het luchtschip weerstond een
windsnelheid van 5j£ m. per secon
de Tijdens de tweede vaart op 17
Juli werd een snelheid van 32,4 k.m.
per uur bereikt. 21 October leed de
Lenkbau Zeppelin, de „L.Z. I",
schipbreuk. Dadelijk werd de „L.Z.
II" op stapel gezet, een gevaarte van
126 m. lengte, met ccn middellijn
van 11 m., dat 10.400 kubieke meter
waterstofgas kon vergen. Twee
Daimler-motoren (Daimler en Benz
.brachten dc lichte explosie-motcr
tot volmaking) van 85 P.K. leverden
de stuwkracht, het gevaarte woog
in totaal 9000 k g. Op 30 November
1905 zou de proefvaart worden ge
houden. maar het schip werd door
een rukwind zijdelings gegrepen,
toen het uit dc hangar werd ge
sleept. Zeven weken duurden cie
reparaties van de aanzienlijke
averij, di^ het schip had opgelopen.
Maar op 17 Januari 1906 steeg do
L.Z. II statig op en alles beloofde
een groot succes voor de grijze pio
nier Zeppelin, helaas echter ging
het trotse luchtschip bij een nood
landing door storm te gronde
Dit was de moeilijkste tijd voor
de graaf Von Zeppelin; zijn finan
ciële kracht was uitgeput, op steun
van de regering behoefde hij na al
deze mislukkingen niet meer te re
kenen. Toen bracht een rijke boter -
handelaar, zekere Max Dobert, red
ding in de nood. Hij verstrekte de
graaf Von Zeppelin een renteloos
voorschot van 600.000 mark en een
nieuwe Zeppelin was weldra ge
bouwd. Dit nieuwe luchtschip ver
wekte door zijn prestaties zulk een
enorme geestdrift dat, toen ook dit
luchtschip bij Echterdingen veron
gelukte. een nationale inschrijving
zes millioen mark opbracht. Van nu
af aan kon de graaf Von Zeppelin
onbelemmerd door financiële zor
gen, zijn luchtschepen telkens ver
beteren en vergroten en hun bruik
baarheid in vele opzichten bewijzen
Op het einde van 1912 beschikte
Duitsland over 7 Zeppelins
Gedurende de wereldoorlog 1914-
1918 werd het bouwen van Zeppe
lins met grote kracht ter hand ge
nomen. maar aan hooggespannen
verwachtingen hebben ze niet vol
daan. Ze zouden als verkenners ter
zee goede diensten hebben kunnen
doen, want ze konden tot meer dan
2500 m. stijgen In de grote zeeslag
bij Jutland echter faalden dc vijf
hierbij opererende Zeppelins in hun
taak, ze konden niets dan mist rap
porteren cn een zicht dat nergens
de zes zeemijlen of ongeveer 11 k.m.
te boven ging. De Zeppelins konden
aanzienlijke hoeveelheden spring
stoffen meevoeren, maar het nadeel
was. dat ze bij stormweer vrijwel
hulpeloos aan de elementen waren
overgeleverd In het algemeen is
van het nut der Zeppelins als ver
kenners boven de Noordzee weinig
gebleken. De bombardementen dooi
de Zeppelins ten uitvoer gelegd,
blijken in hun uitwerking schrome
lijk overdreven te zijn voorgesteld.
De bedoeling was echter om het
..moreel" der burgerbevolking te
knakken, meer dan zuiver militaire
doelen te treffen.
Het meest bekend is nog wel de
tocht van de luchtkruiser L.Z. 104,
een luchtschip van 226,5 m. lengte,
gedreven door motoren, die 1200
P K. ontwikkelden. Deze Zeppelin
kreeg op 21 November 1917 bevel
naar Duits Oost-Afrika te vertrek
ken om 20 ton verbandstoffen cn
geneesmiddelen naar de verdedi
gers der kolonie te brengen. Als het
schip via Adrianopel. Smyrna en de
Middellandse Zee. het Nijldal be
reikt en in de morgen van 23 No
vember boven Chartoum vaart,
krijgt de commandant draadloos be
vel terug te keren: Oost-Afrika is
al door de Engelsen bezet. Het
luchtschip keerde behouden terug,
na vier etmalen onafgebroken in de
lucht te zijn geweest. Later hebben
Zeppelins met succes nóg grotere
tochten, ja een reis om de wereld,
glansrijk volbracht.
Zou dan toch het principe „lich-
ter-dan-de-lucht" zegevieren?
Neen, want ondanks de schitte
rende prestaties der bestuurbare
luchtschepen bleken weldra de
vliegmachines verre in het voordeel
te zijn. Een aantal catastrophen ge
tuigde van de grotere gevaren, die
er aan de vaart met luchtschépen
verbonden waren. Voorshands lijkt
de wedkamp tussen luchtschip en
vliegtuig in 't voordeel van 't laat
ste beslist. Mogelijkerwijs wordt die
wedkamp te enigertijd nog wel her
vat, maar dan zullen de luchtsche
pen wellicht tweemaal zo groot
worden gemaakt sinds de waterstof
gasvulling werd vervangen door het
onbrandbare, maar veel zwaardere
helium
Maar laten wc ons nu tot de over
winnaar wenden, het vliegtuig.
Beheerser der hemelen
Nadat Orville Wright er in ge
slaagd was 12 seconden in de lucht
te blijven, maakte Wilbur Wright
op 5 October 1905 met zijn telkens
weer verbeterde apparaat een
vlucht van 38 minuten, 3 seconden,
in welke tijd hij een afstand afleg
de van 38 k.m. 956 m. Het probleem
was opgelost: de mens kon vliegen!
Het is natuurlijk in ons verhaal
van de verovering van het lucht
ruim niet mogelijk de Jongste,
adembenemende vooruitgang der
vliegtuigtechniek te beschrijven. Al
stond het vliegtuig gedurende de
achter ons liggende oorlogsjaren in
hoofdzaak ln dienst van het vernie
lend krijgsbedrijf en al worden de
ervaringen ook met de dood van
tallozen gekocht, toch is twijfel aan
de grote toekomst van het vliegtuig
ongerechtvaardigd. Het verkeer
door het luchtruim is reeds van we-
reldomwcntelcnde betekenis gewor
den. Talloze historische afstands-
vluchten, naar Indië. naar Australië
rondom de wereld, van Rusland
over de Noordpool naar Amerika,
zijn als zovele mijlpalen op de glo
rieuze weg. die de mens na tiental
len eeuwen van dromen, denken en
doen. tenslotte tot de hoogte heeft
gebracht, waar hij gelden kan als
de trotse veroveraar van de onme
telijke ruimte der hemelen.
do drager
Rust, roest
Wat onze landgenoot Janssen be
treft: rustdagen schijnen hem nooit
goed te doen. Ook Dinsdag draaide
hij niet goed. Hij ging stroef, het
wilde niet en toen het tempo na
Toulon opgevoerd werd want de
ontsnapping van Fachleitner had
nog enig effect gehad raakte
Janssen in moeilijkheden, hij moest
lossen, waarbij zijn taak nog ver
zwaard werd doordat zijn derailleur
niet behoorlijk werkte. Hij kwam
als twee en viiftigstc binnen. Negen
minuten na het hoofdpeleton en 7
minuten na drie en veertig.
-—De overwinning van Tandberg
op Baksi heeft in dc Amerikaanse
bokswcreld grote opschudding te
weeg gebracht. Jo; Louis heeft ver
klaard dat hij cr niet aan dacht dit
jaar zijn titel van wereldkampioen
zwaargewicht tc verdedigen. „Ik
vs eet niets van Tandberg af en ik
geloof, dat het publick meer dan
ccn paar centen zal willen geven
om een dergelijke wedstrijd bij tc
wonen". De promotor Niederrciter
heeft Tandberg een aanbod getele
grafeerd om tegen dc winnaar van
de wedstrijd tussen de halfzv aarge
wicht kampioen Gus Lcsnevitch en
de zwaargewicht Tami Mauricllo,
welke wedstrijd op 30 Juli wordt
gehouden, uit tc komen.
Tussen Noord- en Zuidpool
Tijdens een campagne tegen de
zwarte handel heeft de Japanse re
gering ongeveer 200.000 restaurants
gesloten. 480.000 personen zfcjn door
deze drastische maatregel werkloos
geworden.
Amerika lokt! Drie ionge Zwe
den zijn er in geslaagd aan boord
van een vliegtuig als verstekeling
de Atlantische Oceaan over te ste
ken en New-York te bereiken. De
jongelui zijn 17, 19 en 21 jaar oud.
Een van hen is door de politie inge
rekend.
Een Engelse dame is in de express
ParijsMarseille bevallen van een
dochter. Een merkwaardige bizon-
derheid is, dat de moeder zelf ook
in een trein geboren is.
Vfjftig personen zoeken bij Casa-
le in Noord Italië dë oever van de
Po af naar... ccn vinger. Dit
lichaamsdeel behoort aan een schat
rijke Italiaan, die aldaar veronge
lukte. Hij droeg een gouden met
diamanten bezette ring. die een
waarde van enige millioenen lire
heeft.
Veldmaarschalk Montgomery is in
Tasmanië aangekomen. Hij zal de
plaatsen bezoeken, waar hij ziin
jeugd doorbracht. Zijn vader was
Anglicaans bisschop op het eiland.
Acht en twintig „leeuwmensen**
en medicijnmannen in Tanganyika
zijn ter dood veroordeeld wegens
moord op zestien personen.
(Ingezonden mededeling
„Geacht publiek, sprak
een gooch'laar te
Rhencn.
deze hoed Is er eentje
als gene.
'k haal er uit in een wip
let U opl ccn
fles TIP
't Publiek riep ..Mag 'k
die hoed van U lenen?"
Inz. de Hr A. N. te A'dam ontv. een
fl. Tip.
(Ingezonden mededeling)
Niet alleen 't chagrijn van de pijn
Uw rheumatlschc pijnen met alle ge
volgen slopen voortdurend aan Uw
hele gestel. Daarom moet ge U cr te
gen te weer stellen. Met Kroschen Salts.
Duizenden deden dat vóór U en zij zijn
trots op de heilzame resultaten die
Kruschcn hun gaf. Iedere morgen de
kleine dosis Kruschcn maakt een ander
mens van U. De aansporende werking
van Kruschen doet Uw bloed sneller
stromen; de schadelijke zuren, die zich
anders gaan vastzetten, worden mede
genomen en verwijderd langs natuur
lijke weg. Dat is het geheim van
Kruschen cn daarom is het ook voor U
de remedie om weer helemaal de oude
te worden, vief cn fit cn vrij van pijn.
Vraag Kruschen Salts bij Uw Apotheker
of Drogist.
WOENSDAG 9 JULI
Avondprogramma
HILVERSUM II: 19.15 Nieuws
uit Indonesië. 19.30 „Ons leven en
ons geloof". 20.00 Nieuws. 20.05
Dingen van de dag. 20.15 Residen
tie-orkest. 21.15 De man die zijn
eigen moordenaar was. Hoorspel.
21.55 „The Ramblers". 22.30 Viool
cn piano. 22.45 Sport: Voetballen.
23.00 Nieuws.
HILVERSUM I: 19.00 Nieuws.
19.30 Het actueel geluid. 20.00
Nieuws. 20.05 Programma-proloog.
20.15 Bondsdag Oranjeverenigin-
fen. 21.15 „Feestelijke klanken".
2.00 Zwitserse organist. 22.30
Nieuws. 23.00 Klassiek avondcon
cert.
DONDERDAG 10 JULI
Ochtend- en middagprogramma
HILVERSUM II: 7.00 Nieuws.
7.15 Gymnastiek. 7.30 „Ochtend-
rhythme". 8.00 Nieuws. 8.45 Sym
phonic in Es gr. t. op. 82. 9.15 Mor
genwijding. 9.35 „Arbeidsvitami
nen". 10.30 Van vrouw tot vrouw.
11.20 Zang en piano. 11.50 Franz
Liszt concert. 12.30 In 't spionnetje.
13.00 Nieuws. 13.15 Hongaarse mu
ziek. 14.00 De vrouw binnen en bul
ten haar huis. 14.20 De kwintetspe
lers. 15.00 „Voor zieken en gezon
den". 16.00 „U kunt het geloven of
riiet". 16.05 „Reprises". 17.00 Ka-
leidoscoop. 17.20 De vacantie komt
in zicht! 17.50 Rijk over zee. 18.00
Nieuws. 18.15 „The Skymasters".
18.45 Sportpraatje.
"HILVERSUM I: 7.00 Nieuws.
7.45 Gram.muz. 8.00 Nieuws. 8.30
Hoogmis. 10.15 Morgendienst. 10.45
Orgelspel. 11.45 Familieberichten,
12.03 Metropole-ork. 13.00 Nieuws.
13.20 Welk boek? 13.25 Motropole-
orkest. 13.45 Vrouwenvaria. 14.00
Cinderella-ensemble. 14.40 Voor de
vrouw. 15.00 Clarinet-recital. 15.30
Engels programma. 16.00 Bijbelle
zing. 16.45 Franse pianiste. *17.15
Kamerorkest. 18.00 ZangrecitaL
18.30 Strijdkrachten.
