J*r „H. COMMUNIE"-! PRIMA TUINGRINT De Liberale Staatspartij STEMT DAN LIBERAAL, Stemt dan op LIJST 15 Nieuws- en Advertentieblad Verschijnt Woensdag en Zaterdag Europa op weg naar de eenheid. WILLEM VAN NASSAU Prins van Oranje. DE VRIJHEIDSBOND Jhr. Ir. 0. C. A. van Lidth de Jeude OPNAMEN Fotograaf Drost - Steenhofstraat 56 Wat is de „De Vrijheid" 1 No. 32 Een en Twintigste Jaargang Zaterdag 22 April 1933 UITQAVE: N.V. EERSTE SOESTER ELECTR. DRUKKERIJ v.h. B. d. BOVENKAMP REDACTIE- EN ADM.-ADRES: WEEDESTR. 7 - TEL. 2062 GIRO 161165 Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Eenheid GEZAG WENSCHT GIJ: ZOO JA, No. I van Lijst 15. De Liberale Staatspartij „De Vrijheidsbond" Levert U BETERE BRANDSTOFFEN en Goedkooper KANTOOR. KERKPAD 1A - SOEST - TELEF. 2180, HUIS 2186 EERSTE SOESTER BEGRAFENIS ONDERNEMING Begrafenissen - Transporten - Crematie's BUREAU VOOR ADMINISTRATIE: VAN WEEDESTRAAT7 - SOESTDIJK ADVERTENTIËN EN INGEZONDEN STUKKEN WORDEN INGEWACHT TOT UITERLIJK DINSDAGS- EN VRIJDAGSMORGENS 10 u.a. h. BUREAU ADVERTENTIËNVAN 1-5 REGELS 75 CTS., ELKE REGEL MEER 15 CTS. GROOTE LETTERS NAAR PLAATSRUIMTE, BIJ ABONNEM. KORTING ABONNEMENTSPRIJS f 1— PER DRIE MAANDEN. FRANCO PER POST HET AUTEURSRECHT VAN DIT BLAD WORDT UITDRUKKELIJK VOORBEHOUDEN OVEREENKOMSTIG ART. 15 VAN DE AUTEURSWET 1912- (STAATSBLAD No. 380) i. Juist in verbarnd met het feit, dat opnieuw ernstige pogingen worden gedaan om door den actieve santen werking in het bijzonder van Frankrijk, Duitschland en Italië den angel der onrust en kwade verwachting uit het Europeesche leven te nemen, as het van groot belang te bedenken, dat een dergelij ke ontwikkeling van zaken volkomen in de lijn Ji)gt van een noodzakelijke en nadteren- de mogelijkheid van een Europeesche een heid, de door vellen nog al te dikwijls uto piscih geaahte Vereeniigde Staten van Euro pa. De bezwaren en moeilijkheden, die een practische uitvoering van een Europeesche unie in den weg zouden staan, worden dik wijls zoo breed uitgemeten, en zoo buiten •de juiste verhouding zwaar voorgesteld, dat het niet anders dan verlichtend en buiten gewoon opbouwend kan zijn, een parallel te trekken met de totstandkoming van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. II. We zijn daartoe op uitnemende wijze in staat door een uitstekend artikel van Roger Shaw, dien bekenlden redacteur van 't groo- te Amerikaansche blad American Review •of Reviews, dat we onlangs in The Chris tian Science Monitor aantroffen, en waarin ideze begaafde en zeer practische idealist op onomstootelijike wijze uiteenzette, dat tot zekere hoogte een. „Vereenigde Staten van Europa" reeds bestaan heeft onder het Romeinsche keizerrijk, onder het christen dom van de middeleeuwen, alsmede onder den scepter van Napoleon Bonaparte. Duitschland streefde er in zijn vóór-oorlog- sche plannen van „Berlijn-tot-Bagdadi" naai en ook in zijn plannen voor een vereenigd Middel-Europa door middel van douane unies. De Volkenbond is in de oogen van critici te kort geschoten, evenals dat gezegd werd van de oorspronkelijke, Amerikaan sche „Artikelen der Confederatie", tenge volge van te losse organisatie en rivalitei ten. III. Een soort van organisch verband tus- schen d'e groote mogendheden op het Euro peesche continent is bijna een noodzakelijk heid om een nieuw wereld-conflict te voor komen. En de oplossing ligt in de eerste plaats in samenwerking tusschen Duitsch land en Frankrijk. Daarbij moet Italië ge voegd worden, waardoor een soort drie hoeks-overeenstemming wordt gevormd. Nederland, België, Polen en de kleine en tende zullen zeker spoedig volgen. En als de groote drie mogendheden het met elkaar eens zijn, :s het gevaar vrijwel bedwongen. Of Engeland zich daarbij aansluit is niet essentieel, dooh waarschijnlijk zou het zich bij de continentale mogendheden voegen, in de traditioneele rol van stabilisator. IV. Zooals tusschen de Vereenigde Staten van Amerika het geval is, zou vrijhandel een eerste vereischte zijn, omdat daardoor grensverschillen, en kapitalistische rivali teiten gebasseerd op de exploitatie van han delsbelangen, voorkomen zouden worden. Geschillen over den Poolschen corridor, de grens van Ulster, de Hongaarsche grenzen enz. zouden neiging vertoornen van zelf te verdwijnen, precies zooals de bittere inter- koloniale veeten, die bestonden vóór de aanneming van de Amerikaansche constitu tie. Zeer hevige en diepgewortelde twisten hebben tusschen de Amerikaansche staten geheerscht. ,En toch lijïlcen die thans zoo ge ring. Natuurlijk zegt de „practische" cri ticus dat de dertien Amerikaansche kolo nies door bloed en taaibanden vereenigd werden en geen duizend jaren van nationale veeten, zooals in Europa, achter zich heb ben. Ze waren niet zoo gedrenkt in onheil spellende traditie. Maar hier geven de cri tici juist hun volslagen onwetendheid om trent de werkelijke Europeesche geschiede nis bloot. Het nationalisme in zijn ver scherpten vorm dateert slechts van 1789, van de Fransche revolutie met haar leer van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Vóór dien hadden Franschen zich zelf nau welijks als Franschen beschouwd, of Duit- schers zich als Duitsohers. Ze hadden de band van ras en taal niet gevoeld. Van een natie hadden ze geen notie! Ze vochten vroeger tegen elkaar als protestanten en katholieken, als onderdanen van een Bour bon en onderdanen van een Habsburg! Italië was destijds geen natie, slechts een aardrijkskundige uitdrukking; m.a.w. de nationale haat in Europa is absoluut /an slechts zeer jongen datum en geenszins fundamenteel. V. In de zeventiende en achttiende eeuw speelden godsdiensttwisten dezelfde rol, als ras- (of nationale) twisten heden, en klasse- twisten wellicht morgen. De godsdienst twisten in Amerika waren minstens ander halve eeuw oud, onze huidige nationalisti sche twisten zijn niet oudier en zeker min der logisch. Wederkeerige verdraagzaam heid tusschen de godsdiensten schoot wor- tel in Amerika in de achttiende eeuw. VVaarom kan wederkeerige verdraagzaam heid tusschen rassen en talen niet op de zelfde wijze steun vinden in het door oor log verscheurde Europa? Het kan en het moet! VI. Laat iedere Europeesche staat zijn tradi tie, regeeringsvorm, parlementair of dicta toriaal régime behouden, laat desgewenscht afscheiding een gegarandeerd recht zijn. Maar er moet gemeenschappelijke bewape ning, gecentraliseerd, voornamelijk van luchtkrachten, bestaan. Toleenheid is ech ter het voornaamste en verder een minimum aan regeering door een opperste centrale raad van Pan-Europa. Het duurde bijna •een eeuw, aldus concludeerde Roger Shaw zeer terecht, vóór Amerikanen er aan ge wiegd waren om aan zich zelf te denken als Amerikanen en niet als New-Yorkers of Virgtiaii anten. We kunnen' hopen, dat onze kinderen of onze kleinkinderen, de vrienden ii'n Europa zich Europeanen zullen zien voe len. FLORIS C. (Nadruk verboden). Op 24 April a.s. zal het 400 jaar geleden zijn, dat Willem van Oranje, d,e grondleg ger van Neerlands onafhankelijkheid te Dil lenburg in 't Graatschap Nassau werd gebo ren. Zijn vader was Willem de Rijke, die echter alleen maar rijk was in kinderen, wamt hij had uit zijn huwelijk met Julaana van Stolberg, vijif zonen en zeven dochters. verwacht in het bezit was geraakt van zul ke uitgebreide eigendommen werd hij uit het ouderlijke huis te Dillenburg naar Brus sel gezonden om daar aan het Hof van Kei zer Karei V verder te worden opgevoedL Al spoedig werd hij de vertrouweling des keizers, die met zijne gewone scherpzinnig heid het merkwaardig karakter van den knaap leerde kennen en waardeeren. Er schenen geene geheimen te zijn, welke de keizer te hoog schatte voor die bevatting of de stilzwijgendheid van zijn page. Van na ture bezat deze een( bijzonder scherp ver stand en helder oordeel, die op deze wijze al vroeg op 'n buitengewone wijze werden ontwikkeld. Zorgvuldig de handelingen der menschen waar te nemen en in stilte na te d(enken over hunne beweegredenen, was een der geldefste bezigheden van den jeugdi gen prins gedurende zijne Jeerjaren-aan het hof van den Keizer te Brussel. Toen deze in 1555 in genoemde stad, afstand, van de regeening deed ten behoeve van zijn zoon, Philips de Tweede, leunde hij gedurende de plechtigheid op den, schouder van den prins, terwijl dieze later de keizerlijke kroonsieraden van den ontkroonden vorst aan keizer Ferdinand aanbood. Met deze dienstbewijzen was de betrekking tot Karei geëindigd en diie tot Philips begonnen. Kort daarna brak er wederom oorlog uit tus schen Philips en den Koning van Frankrijk. De 1ste was zoo verlangend naar vrede, dat hij dezen tot eiken prijs wenschte tot stand fe brengenl Dit verlangen sproot echter niet voort uit een afkeer tot bloedvergieten, zooals we straks zullen zien. Door bemid deling van den Prins van Oranje kwam de vrede spoedig tot stónd en het pleit voor zijn staatkundig genie, dat Frankrijk daar bij als 'de overwonnen partij kapituleerde. H,ij was een dier gijzelaars, welke koning een krachtig staatsbestuur onverzwakte handhaving van het gezag de binnenlandsche orde te bewaren? vrijheid voor het individu de nationale eenheid te bevorderen? Hebt gij geen voorkeur voor één der andere candidaten van deze lijst met alleen Ulrechtsche namen, zoo stemt dan Woensdag 26 April op Bestuur der afdeeling Soest van de Liberale Staatspartij „De Vrijheidsbond" ORDE J. v. Oldenborgh, Voorzitter. C. Haver, Secr., Julianastr. 54 Vrijheid JullLana van Stolberg was eene hoogstaande vrouw, met oen voorbeeldig karakter be gaafd en van ongeveinsde godsvrucht. On der die moeders van groote mannjen ver dient zij eene eereplaats en het is geen, ge ringe lof, dat zij de moeder was van Wil- Lem van Oranje, en van Loidewijik, Adolf, Hendrik ent Jan van Nassau. Nu het grootste deel van het Nederland- sche voLk zich opmaakt om het vierde eeuw feest van de geboorte van Willem van Oranje te herdenken is het niet ondienstig om iets naders van dien merkwaardigen man mede te deelen, die dien bijnaam had van „die Zwijger" en later den eeretitel droeg van „Vader des Vaderlands". Hoe kwam die Duiitsche graaf in de Nederlan den, en welke oorzaken ontstonden er, dat zijne geschiedenis zoo nauw aan die van ons land werd verbondlen, en waarom droeg hjij den titel van Prins van Oranje? Zie daar eenige vragen, die zeer zeker door de meeste Netd'erlanders wel kunnen worden beantwoord, doch waarop een groot aantal het antwoord wel zal schuldig blij ven. Beginrten we, om de laatste vraag te beantwoorden. Het vorstteudom Oranje, een onafhankelijk staatje onder een één hoofdig bestuur, gelegen in Frankrijk, was door erfrecht overgegaan in het geslacht van Chalons. In 1544 sneuvelde zijn vorst Prins Réné dn de loopgraven van Saint-Di- ziier. Aangezien hij geene wettige kinderen naliet vervielen al zijne waardigheden en bezittingen bij testamentaire wilsbeschik king aan zijn vollen neef, Willem van Nas sau, zoon van zijn vaders broeder Willem, die op den leeftijd van 11 jaren Willem de Negende van Oranje werd. Nadat Willem op zoo'n jeugdigen leeftijd als het ware on- Henidrik van Frankrijk zich uitkoos voor de behoorlijke uitvoering van h$t gesloten verdrag en het was gedurende zijn verblijf in dat land, dat h|ij die merkwaardige ont dekking deed, waardloor de richting van zijn verder leven geheel bepaald werd. Bij gelegenheid van eene jachtpartij in 't bosch van Vincennes gehoudlen, geraakten de Priins en dien Koning van Frankrijk met eLkaaider alleen. De Fransche koning was geheel vervuld van het groote plan, dat hem van de zijde van Philips was voorgeslagen. Om geen andere reden dan om de ketterij met wortel en tak uit te roeien was de Spaansche Koning zoo uiterst verlangend geweest om den vrede en een openbaar verdrag met Frankrijk te sluiten. Eene ge heime overeenkomst zoude weldra volgen, waarbij de wederzijdsche monarchen zich plechtig zouden verbinden om al de aan hangers van den) nieuwen godsdienst in Frankrijk en in de Nederlanden om te brengen. De Fransche Koning verkeerde in dien waan, dat de Prins ook met dat ge heim bekend was en openbaarde hem de ge heelde zaak, zonder eenige terughouding. Voor de uitvoering van het plan in de Ne derlanden zouden de Spaansche krijgsbon- den, daarop rekendie Philips, uitstekende diensten bewijzen. De Prins, ofschoon in wendig diep verontwaardigd, zeide echter niets en liet ook niets blijken^ en de Koning van Frankrijk vermoedde in de verste verte niet, welk eene onschatbare waarschuwing hij aan den man had gegeven, wiens levens doel het zoude wordlen om zich met alle hem ten dienste staande middelen tegen de moordplannen van zijn vorst te verzetten. Willem van Oranje ontving den bijnaam van „dien Zwijger", door de wijze, waarop A.s. Zondag is ons Atelier tot 's avonds 8 uur geopend FlRMA JOH. TAK (voorheen Kleman en Berghuis) Kantoor Kerkpad la SOEST Telefoon 2180 Huis 2186 In Meterbak af te leveren tegen scherp concurreerende p r ij z e n hij de mededeelingen van den Koning van Frankrijk aanhoorde, zonder dezen Vorst door woord of blik te laten bemerken, welk een grooten misslag hij begaan had. Zijn voornemen om zooveel onschuldige men schen te behoeden voor e(en verschrikkelij- ken dood sproot echter niet voort uit over eenstemming met nne godsdienstige be grippen, maar enkt n alleen uit een edel- aardigen en mannel afkeer voor moord. Op 18-jarigen leefl .-as de Prins in het huwelijk getreden n.^, u>. v.vcuccils 18-jarige Anna van Egmont, gravin van Buren, een der rijkste erfgenamen in de Nederlanden. Na eene echtverbintenis van 7 jaar, overleed zijne echtgenoot in 1558, hem al hare rijke bezittingen nalatende. We moeten Willem van Oranje bij den aanvang van zijn groot- schen loopbaan niet beschouwen in het licht van een eenigszins later tijdperk. Bij geen historisch persoon is de wet van eene steeds toenemende ontwikkeling en vooruitgang dui "dijker zichtbaar dan bij hem. Op den leeftijd van 26 jaren is hij nog niet de „pa ter patriae"', de held, die met schier boven- menjschelijke kracht worstelend doordringt door een heir van vijanden en duizendtal moeilijkheden, langs een donker en gevaar vol pad, dat hem na aLlerlei strijd, ontbe ring en rusteloozen arbeid naar 't graf zal voeren. Zijn weg was thans nog met rozen bestrooid. Hij was rijk, machtig en van vor- stelijken) rang, doch hij bezat tevens de kiem van hetgeen later tot zedelijke en ver standelijke grootheid zoude rijpen. Hij was naar het uiterlijk Katholiek, doch volstrekt geen dweeper, zooals dat met Philips het geval was. Hij was niet zeer ingenomen met de godsdiensthervorming, waarvan hij later eten der voornaamste kampvechters zoude wonden. Behalve het opvolgen van kerk gewoonten en kerkvormer, voor zoo ver deze in die dagen voor iemand van zoo'n hoogen rang onmisbaar werden ge acht, bemoeide hij zich niet met godge leerdheid en hield hij zijne gedachten steeds zorgvuldig van geestelijke dingen afgewend. Hij hield van een gemakkelijk, vroolijk, prachtig vorstelijk leven, en zijne middelen steldten hem in staat deze levenswijze lan gen tijd vóórt te zeten. Daarbij was hij een ervaren edelman in den echten zin van het woord. Tijidgemooten van alle kleur, van hoog tot laag, roemen om strijd de voorko mendheid en de beschaafde manieren van den prins. Nooit, zoo zegt 'n zeker Kath. schrijver, kwam een trotsch of onbeschei den woord over zijne lippen. Nooit liet hij tegenover zijne dienaren of ondergeschik ten eenige toorn blijken, wat zij ook moch ten hebben misdaan, doch hij vergenoegde zich er mede om hen met zachtheid te ver manen, zonder te dreigen of te beleedigen. Vriendelijk en minzaam in zijn spreken, wist hij door zijn aangenamen omgang al de edelen van het hof tot zich te trekken. Hij was bemind en geëerd bij het gansche volk. Zijne manierten waren innemend, on gedwongen, doch niettemin vol waardig heid. Hij bezat de natuurlijke wellevendheid van het hart, doch deze had bij hem een hoogst behagelijken vorm aangenomen, door dagelijkschen, omgang met menschen van allerlei rang en stand. Wordt vervolgd. In dit nummer hebben wij met wehvil- ltenlde toestemming kunnen overnemen en kele teekeningen van Ton van Tast met ge dichtjes van Observator, eerder afgedrukt in „De Vrijheid". Wat is „De Vrijheid"? „De Vrijheid is een staatkundig week blad, dat tevens de officieele mededeelingen Wijze: „Ment gij die mannen van den Vrijstaat niet". Kent gij de mannen van den „Vrijheids bond"? Die steeds de zijde van „het Recht" vóór- stond; Die steeds is: Liberaal; Die steeds verstond: 't belang van 't al gemeen; Die eerbied heeft: ook anders richting heen, Mits: eerlijk' mannen-taal, Mits: eerlijk' mannen-taal! Kent gij de Liberale Staats-partij? Vrijgevig, onbekrompen, mild en vrij; In, haar program bepleit: „Geen politiek in dien Gemeenteraad"; „Voor beter Winkelsluitings-wet paraat", Die niet tot armoe leidt, Die niet tot armoe leidt. Kent gij die Staats-partij, steeds Liberaal? Steeds tegen dwang 't zij van dien Cleri- caal Of Socialen kant; Die steeds een vóór-recht voor den één verfoeit, Wa rdoor een ander in zijn brood be snoeit Vervailt tot pauper-stand, Vervalt tot pauper-stand, Kent gij de Liberale Staats-partij? Die steeds wenscht waór dan ook de weg steeds vrij, Voor wien naar voren wil; Die oog en oor heeft voor den Middenstand, Aan „dwangziek sectarisme" heeft het land, land, Dat hatelijk paskwil, Dat hatelijk paskwil; Daarom: Hij leve hoog! De Vrijheids bond! Die steeds weer als bekend 't belang voorstond, Van 't groote algemeen! Die haat des werkloozen wanhoops-stiijd, Die 't land slechts naar de grootste armoe leidt; Die wil: naar voorspoed heen! Die wil: naar voorspoed h-en! ALzoo, het zij, met nadruk, weer gezegd: Zij, Hij, die - vóór het stemmen - overlegt, Kiest: onze Staatspartij; Die werkt opdat in ons Gemeenebest, Het hoogst word' orde, recht en wet ge- vesd, Van 's-Werelds Staten-rij, Van 's-Werelds Staten-rij! AD REM. bevat van de Liberale Staatspartij „De Vrij heidsbond". Het weekblad wordt uitgege ven door de N.V. Drukkerij en Uitgevers maatschappij „De Vlijt", Koningsstraat 1415 te Arnhem en staat onder Hoofdre dactie van Mr. J. J. van Bolhuis. Naast Vele anderen, behooren tot de geregelde mede werkers Mr. J. H. Belinfante en den heef G. Polak Daniëls. De abonnementsprijs be draagt f 6.per jaar bij vooruitbetaling. Abonnementen kunnen worden opgegeven bij de uitgeefster en ook door bemiddeling van den secretaris der Afdeeling Soest van de Liberale Staatspartij „De Vrijheidsbond", Juilanastraat 54, wordten doorgestuurd. Gaarne wekken wij onze lezers op om eens nader met „De Vrijheid" kennis te ma ken en zich daarop te abonoeeren. v.h. Kleman en Berghuis Fa. M. HAKS en WED. D. HAKS. Opgericht 1890 TELEFOON 2146, 2037, 2002 D. HOOLWERF, Dir., Heuvelweg 18

Historische kranten - Archief Eemland

De Soester | 1933 | | pagina 1