NIEUWE NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR Zaterdag 26 Februari 1881. t, Baarn, Bunsclioten, Eemnes, HamersyeM, HoevelaLen, Hoogland, Leusden, Soest, 1 HEERENDIENSTEN. No. 16. Tiende Jaargang. Uitgever: A. M. Slothouwer, Advertentiën kunnen inge zonden worden tot uiterlijk morgens 8V„ uur des Woens dags en Zaterdags. Eene viermaal geplaatste ad vertentie wordt slechts drie maal in rekening gebracht. FEUILLETON. De Toren van Treviso. AMERSFOORTSOÜE COURANT. Abonnementsprijs voor Amersfoort per S mssnden 1, Frsnco door het geheele Kijk Afzonderlijke nummers S Cent. Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags. TH AMBKSÏOORT. Advertentiën van 18 regels0,40. Voor het Buitenland0,07'. Iedere regel meer 0,05. Reclames per regel0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Directe belastingen zijn öf persoonlijk of zakelijk. Een voorbeeld van het eerste biedt ons personeel aandat geheven wordt van eiken ingezetene naar den maat staf van zijn vermoedelijke gegoedheid van het laatste de grondbelastingdie opgebracht wordt zonder rekening te houden wie de eigenaar van den grond is. Hetzelfde valt op te merken bij de belastingen in arbeid gelijk die in een vervlogen tijdperk in ons vaderland werden gehevenen thans in onze Oost-Indische bezittingen nog welig bloeienondanks de vele aansporingen om ze trapsgewijze te verminderen en eindelijk geheel te doen verdwijnen. De heerendiensten vormen een gewichtig bestanddeel van de Indische huishouding, zooals we in korte trekken zullen trachten te schetsen. In vroegere tijden hadden de vorsten de vrije beschikking over een deel van de werkkrachten hunner onderdanen. Het is niet waarschijnlijk dat zij daarvan misbruik maakten in die mate dat de akkers die de bevolking moesten voeden wegens gebrek aan handen onbebouwd moesten VII. Deze zwakheid was aan de vertrouwde vrienden van den wakkeren edelman zeer goed bekend, en zij lieten dan ook niet na om hem van tijd tot tijd hierin eenigszins tegemoet te komen. Zoo waren dan ook de meeste dergenen die zich niet op het plat form van den toren bevonden, reeds sedert lang bekend met het avontuur van den ouden heer, hetgeen in de nauwste betrekking stond tot de voorgenomene veranderingen aan den toren, maar om hem genoegen te doen, hiel den verscheidene hunner zich alsof zij er niets van wisten, toen de justitieraad hierop zinspeelde. //Wat, weet gij niets van hetgeen mij op mijne reis naar Italië overkomen is Al de nieuwsbladen hebben er toen toch van ge sproken," zeide de heer von Ehrenfels, zeer verwonderd. „Neen, neen," riep men overal, n wij weten er niets van en als wij er soms iets van mochten gehoord hebben, zijn het toch altijd maar onbestemde geruchten ge weest." Nu laat mij u dan kortelijk mijn onge luk nog maar eens vertellen. Ik bevond mij op zekeren dag in Treviso, het was drukkend heet en ik beslootflus nadat ik eenigen tijd blijveniets dat meermalen plaats had onder de heerschappij der Compagnie. Deze toch eischte in de contracten die zij met de vorsten sloot, zulke aanzienlijke leveringen van handels-artikelendat de uiterste krachten mpesten worden ingespan nen om daaraan te voldoen. In de dagen van het cultuurstelsel ging het niet beter: de vorstenvan lieverlede van hun politieken invloed verstoken moesten in de cultuur-procenten een middel vinden tot stijving hunner zeer geslonken inkomsten. Yoeg daarbij nog de werkzaamheden die de bevolking werden opgelegd ten behoeve van het gouvernement, aan openbare werken enz., en het zal niemand verwonderen dat de Javanen ijveriger in de weer moesten zijn voor anderen dan voor zichzelven. In den laatsten tijd|is dat beter geworden. De cultures zijn langzamerhand ingetrokken, te beginnen met de drukkendste. De koffiecultuur kan eigenlijk niet als „heeren- dienst" worden aangemerktomdat de werkzaamheden in de koffietuinen betaald worden naar gelang van de opbrengst zij zal echter eerst dan volkomen buiten de termen vallen, als de arbeid geheel voldoende wordt beloondzoodat geen dwang meer behoeft aangewend te worden om dien te doen verrichten. De eigenlijk gezegde /heerendiensten" worden beheerscht door art. 57 van het Indisch Regeeringsreglement. //In elk gewest worden de aard en duur der persoonlijke dienstenwaartoe de inboorlingen verplicht zijnde gevallen waarin de wijze en de voorwaarden waarop zij kunnen worden gevorderd door den had rondgeslenterd, om de gloeiende straten met de koelheid die binnen de kerken ge woonlijk heerscht, te verwisselen. Ik treed dus binnen, keek eens om mij heen, en be merkte dat de kerk met eene groote menigte knielende menschen gevuld was, want het was toen juist de feestdag van den bescherm heilige der stad. Ik wilde zachtjes langs den muur voortsluipen om niemand te storen, en dan op die manier mij naar een der bijge welven beg.even, van waar ik alles nauw lettend zou kunnen gadeslaan, toen plotseling een man voor mij stond, zoo lang als een boom, hij droeg eene geruite kleeding, had den strooien hoed die met een' blauwen sluier omwonden was in de hand, en keek mij aan dat zij werkelijk goed in den kop van een stok- visch zouden gepast hebben." u Goddam kunt gij mij zeggen Sir, waar of ik den trap naar den toren zou kunnen vinden?" dit vroeg de man in het engelsch, en zoo hard mogelijk, zonder zich ook maar in het minst om de aandacht der geloovigen te bekommeren. Om maar van hem af te komen, wees ik hem naar een hoek, alwaar ik bij het binnentreden de bedoelde trap had opgemerkt. De lange man drong door de menigte heen zonder zich aan iets te storen de lieden gaven hunne ontevredenheid te kennen maar hij lette er niet eens op. Ik zag hem nog juist achter een pilaar verdwij nen, toen een kerkknecht naar mij toetrad, met een paar zulke akelige blauwe oogen, Gouverneur-generaal geregeldin over eenstemming met de bestaande gebruiken, instellingen en behoeften." De naam //persoonlijke diensten" is niet geheel juist.omdat deze diensten ook dikwijls zakelijk zijn, als rustende op de bevolking eener dessa(van een dorp) onverschillig hoe sterk zij is. Men onderscheidt de heerendiensten in gewone en buitengewone de eerste weder in algemeene en bijzondere. Algemeene heerendiensten worden ge vorderd naar gelang der behoeftewaar deze zich openbaart worden dagelijks een zeker aantal dienstplichtigen opgeroepen. Zij bestaan in het onderhoud van wegen bruggen dijken en andere waterkeeringen, loodsen op de marktplaatswachthuizen en mijlpalen voorloopig ook van district gevangenissen en van gouvernementswege op afgelegen plaatsen onderhouden van logementen voor reizende ambtenaren. Nog moet daartoe worden gerekend het be trekken der wachtposten een taak die de mannen bij beurten moeten verrichten. De bijzondere diensten worden gevorderd ten behoeve van inlandsche hoofdenen zijn van bloot huishoudelijken aard. Een regent heeft aanspraak op veertig dagdiensten per jaar en dit getal vermindert naar gelang men den ladder der inlandsche ambtenarij afdaaltzoodat een onderdis trictshoofd der tweede klasse er slechts vier mag vorderen. Deze diensten worden pantjèndiensten genoemdzij zijn van lieverlede tot hun tegenwoordig cijfer ingekrompenwaarbij men de inlandsche en mij verzocht om het godshuis te verlaten. Ik wilde mij hiertegen verzetten, maar de dienaar wilde naar niets luisteren, hij zeide dat hij mij met den engelschman had zien spreken, dien hij ook wel spoedig de deur zou.wijzen; wij hadden de aandacht der ge loovigen gestoord, hoe het zij, ik moest weg. z/In stilte verwenschte ik den langen knaap, maar wat hielp dit? ik moest gehoorzamen en ging naar de kerkdeur, terwijl ik nog maar altijd heel voorzichtig voortliep en er mij wel voor wachtte om het ongenoegen nog meer gaande temaken. Buiten gekomen zijnde bleef ik een oogenblik stil staande zonnestralen verblindden mij. Yoor mij zag ik niets dan marmeren zuilen, waarlangs de stralen bijna loodrecht nedervielen, en in de verte eene straat met sneeuwwitte huizen. Juist wilde ik mij naar eene laan van pla- taanboomen begeven die ik in mijne nabij heid bemerkte, toen het mij toescheen alsof er eensklaps eene zware donkere schaduw over mij heen op den grond viel, ik wilde naar omhoog kijken, toen ik eensklaps een dreun op mijn hoofd en mijne schouders voel de zoo dat ik, als door den bliksem getroffen, bedwelmd nederviel. z/Ik had veel pijn op de borst toen ik ein delijk weer tot bewustzijn gekomen was, ik kon zelfs bijna geen adem halen. Het eerste voorwerp dat ik zag was de lange gestalte van den Engelschman. //Goddam! hij leeft! ambtenaren naar gelang van hun rang voor hun gemis schadeloos stelde door verhooging van bezoldiging. De heerendiensten zijn zoodanig gere geld dat de gewone(algemeene en bij zondere te zamen van (eiken inlander slechts één van de zes werkdagen in be slag nemen iedere werkdag is gerekend op twaalf urenwaaronder ook begrepen is de tijd dien de man noodig heeft om naar het werk en vandaar naar huis te gaan tevens wordt er voor gezorgd dat hij niet te ver van zijn woning ten arbeid wordt gesteld. Alleen voor de buitengewone heeren diensten gelden deze regels niet. Zij kunnen gevorderd worden in tijd van oorlogbij overstroomingen en andere volksrampen. Er kan dan ook slechts worden toegezien, dat de last zoo billijk mogelijk wordt verdeeld zoodat niet de een dubbel wordt bezwaard de ander geheel vrijblijft. Sommige diensten worden door de be volking -eener dessa aan vaste personen tegen betaling opgedragen. Inzonderheid is dit het geval met het betrekken der wachtpostenin een aantal dorpen heeft men onder goedkeuring van het dessa- hoofd bepaalde wachters aangesteld die in de gardoe's dienstdoen. Op het papier ziet die regeling er nog zoo heel kwaad niet uiten werd boven dien de hand gehouden aan het bestaande voorschriftdat de verordeningende persoonlijke diensten betreffendeom de vijf jaren door den Gouverneur-generaal worden herzien met het doel om daarin Excuse Sir! Het doet mij leed, het zal niet meer gebeuren. Daarop nam de kerel zeer beleefd den hoed met den blauwen sluier voor mij af, en ging heen." ,/Was de klok op uw hoofd gevallen?" al dus viel een der grondeigenaars den ouden man in de rede, ofschoon hij de geschiedenis zeker wel reeds een dozijn malen gehoord had." Denkt gij dat dewijl het in mijn hoofd klopte alsof al de kerstmisklokken er te ge lijker tijd in luiden en daarmede wees de verteller naar zijn hoofd. //Ba, de Engelsch man was uit verveling van den toren afge sprongen en kwam op mijn lichaam terecht. De beenderen van dien vent zijn zeker uit gomelastiek vervaardigd geweest, want hij liep gezond en wel weg, terwijl ik met mijn gebrokeffsleutelbeen nog drie maanden lang in dat ellendige Treviso moest blijven ver toeven." Een algemeen gelach volgde op die laatste woorden, waarna de heer van Ehrenfels haas tig voortging „Ik merk dat gij er nog wel om lacht! denkt gij misschien dat ik u een sprookje verteld heb op mijn eerewoord de zaak is juist zoo gebeurd als ik u verhaald heb. Het ellendigste was nog, dat toen ik weer t'huis kwam; de drukpers er zich reeds mede bemoeid had. Ik was nu dadelijk een be roemd man gewordenmaar heeren, opdat de herinnering aan mijn wonderbaar ongeluk

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1881 | | pagina 1