NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
T, IMARN, BUNSCHOTEN, EEUES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSOEN, SOEST,
VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG,
No. 22.
Zaterdag 17 Maart 1883.
Twaalfde Jaargang.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
Gas-exploitatie.
Bunschoten. Aan het strand der
Zuiderzee onder het ressort dezer ge
meente is aangespoeld een schippersboot,
vermoedelijk met den storm van den 6e
dezer verloren van een praamschip.
AMERSFOORTSCHE
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Rijk1,10.
Afzonderlijke nummers3 Cent.
Bit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regelsf 0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenland0,07'
Reclames per regel0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen ingezon
den worden tot niterlijk 's mor
gens ÏO nur de* Woensdag» en
Zaterdag».
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts driemaal
ia rekening gebracht.
Schrijver van onderstaande regelen
stelt zich niet tot taak, de Amersfoort-
sche gas-quaestie op zichzelf te behandelen.
Slechts eenige algemeene beschouwingen
naar aanleiding van dit plaatselijk vraag
stuk wenscht hij te geven.
Verdient een gemeentelijke lichtfabriek
de voorkeur boven particulier exploitatie?
Wij gelooven deze vraag bevestigend
te moeten beantwoorden.
Het concessie-stelsel, gelijk het ten
opzichte van de gaslevering in toepassing
wordt gebrachtbiedt ernstige bezwaren
aan. Toen eerst de groote, later de klei
ner e gemeenten in het bezit van gasver
lichting geraakten, kon er uit den aard
der zaak van openbare mededinging geen
sprake zijn. Er vormde zich één enkele
maatschappij, of er trad een particulier
op die het monopolie der levering aan
vroeg: met wien onderhandelingen aan
geknoopt werdenen ten slottenadat
men het wederzijds over den duur en
de voorwaarden der concessie eens was
gewordende overeenkomst tot stand
kwam. Daardoor was men voor langen
tijd gebonden.
Intusschen zette de wetenschap haar
onderzoekingen ook op dit terrein voort.
Middelen werden gevonden om uit de
zelfde hoeveelheid grondstof meer en hel
derder brandend lichtgas te bereiden. De
uitbreiding der communicatiewegen was
oorzaak, dat de kolen goedkooper gele
verd konden worden ter plaatse waar
men ze noodig had. Daar, waar de be
staande contracten waren afgeloopenkon
die veranderde toestanden
van
gebruik
worden gemaakt om lagere prijzen voor
het gas te bedingen. Doch elders, waar
de concessie nog voortduurdeprofiteerde
de burgerij niets van de gunstiger ver
houdingen. De concessionaris behoeft al
leen te letten op zijn persoonlijke belan
gen of die van de aandeelhoudersen van
het monopofie de meeste voordeelen te
trekken. Van hoogerhand kan daaraan
niets worden veranderdomdat eenmaal
verkregen rechten onschendbaar waren.
Expireert een contract, nuja,dankan
uitbesteding plaats hebben en gunning
aan hem die de voordeeligste aanbieding
doet. Maar tegen een bestaande fabriek
concurreerengaat moeielijk, daar zij
reeds in het bezit is van de positie. In
den regel zal dus het getal mededingers
niet groot zijn, en is men wel genood
zaakt met dezelfden leverancier een nieuw
contract te sluiten dat misschien vooi
de gasverbruikers een weinig voordeeli-
ger ismaar toch opnieuw een toestand
van blijvenden aard in het leven roept.
Nu is het niet te ontkennendat ook
tegen gemeentelijke exploitatie beden
kingen zijn te maken. Men zegt, dat
productie van overheidswege in qualiteii
en in prijs niet altijd uitmunt. Doch wij
zouden vragen of dit kwaad gevonden
moet worden in het stelselof in de
wijze waarop het wordt toegepast. Als
controle en toezicht goed zijnwaar des
kundige en van plichtsgevoel doordrongen
personen ze uitoefenendaar kan van
gemeentewege minstens even goed en
even voordeelig worden gewerkt. Het valt
niet moeielijk den openbaren dienst door
gemeentelijke werklieden te doen ver
vullen: meestal zijn zij liever afhankelijk
van de gemeente dan van een particulier.
Voorts wijst reeds het feit, dat voor den
aanleg van het buizennet gebruik moet
worden gemaakt van openbaren eigendom,
den gemeentegrondop de omstandigheid
dat exploitatie van overheidswege ernstig
in aanmerking dient genomen te worden.
Afstand van dien grond ter wille van
particulieren is onafscheidelijk van den
eischdat de belangen van de ingezete
nen zoo goed mogelijk behartigd moeten
wordenen wie kan daaraan beter
voldoen dan het gemeentebestuur, met
hetwelk de vertegenwoordigers der bur
gerij in voortdurende aanraking zijn?
Als alle andere gegevens gelijk zijn
kan de gemeente goedkooper leveren dan
een bijzondere maatschappij omdat eerst
genoemde geen winst behoeft te maken.
Zij mag zich niet plaatsen op het stand
punt van den industrieel, die iets ver
koopt tegen den hoogst te bedingen prijs
alleen haar uitgaven voor de zaak zelve
moeten worden gedektonder voorbehoud
van eenige waarborgen dat bij stijging
der prijzen van grondstoffen of andere
min gunstige veranderingen niet terstond
tot verhooging behoeft te worden over
gegaan.
Indien we alzoo van meening zijn, dat
gemeentelijke exploitatie het meest strookt
met de belangen van de burgerij dan
wenschen we die niet te zien behandeld
als een gewonen post op de begrooting
van inkomsten en uitgaven. Degenen
die geen gas gebruiken moeten geen stui
ver meer of minder belasting betalen.
We pleiten voor een afzonderlijke dienst,
met een op zichzelf staand fondswelks
baten en lasten jaarlijks aan den Raad
verantwoord worden maar zonder ver
menging met andere takken van dienst.
De gemeente moet de directie in staat
stellende exploitatie gelijken tred te
doen houden me. de wetenschappelijke
ivorderingen. Nieuwe machinerieën, die
elders proefhoudend en voordeelig blijken,
moeten aangeschaft kunnen worden zon
der de gewone middelen der gemeente
aan te spreken. De leening, wellicht voor
overneming en verbetering eener gasfa
briek te sluitenkan door het gemeen
telijk crediet gegarandeerdop naam der
gemeente doch met aanwijzing van de
bestemming aangegaan worden, doch uit
de opbrengst der fabriek zelve behooren
rente en aflossing te worden bestreden
Ook lette rnen daarbij op de mogelijk
heid dat binnen korter of langer tijd het
electrisch licht misschien voor een deel
in de behoefte zal kunnen voorzien. De
directie der gemeentelijke fabriek kan
op haar qui-vive zijnen zelvewaar de
mogelijkheid bestaat, de invoering ter
hand nemen en ter gelegener tijd be
vorderen. Een particulier concessionaris
moet wel in het licht der toekomst zijn
vijand zienen er voor bedanken zijn
eigen glazen in te gooien.
Wordt, voor het administratievegedeelte
der gas-exploitatievah de hulp der ge
wone gemeente-ambtenaren gebruik ge
maakt, dan moet bepaald worden welke
bijdrage het fonds der fabriek aan de
gemeentekas behoort uit te keeren. Want
evenmin als de gasverbruikers een deel
der plaatselijke belastingen opzich te ne
men hebbendoor voor het gas meer te
betalen dan den kostenden prijs en hun
aandeel in het vaste fonds der fabriek
het reserve-kapitaal voor onvoorziene
uitgaven of tot dekking van eventueele
verliezen, evenmin mogen speciale
diensten voor hen uit de beurzen der
gezamenlijke burgers betaald worden.
Het voornaamste bezwaar, dat tegen
de gemeentelijke gas-exploitatie wordt
ingebracht, is juist gelegen in de om
standigheid dat veelal het behalen van
winst ten bate der gemeentekas te veel
op den voorgiond wordt geplaatst. Een
regeling gelijk we in hoofdtrekken heb
ben pogen te schetsenzou deze beden
king doen vervallenen in geen enkel
opzicht met de billijkheid in strijd zijn.
Ameisfoort, 17 Maart 1883.
Ten behoeve van de 200 weduwen en
weezen in het visschersdorp Moddergat
is bij ons ontvangen:
Van A. C. f 10.
Lijst van brieven geadresseerd aan on
bekenden verzonden van het postkantoor
te Amersfoort over de le helft der maand
Februari 1883.
1 Jaan,
2 J. Meurs
3 J. Tukes,
4 Mej. A. Mulder,
5 Ruis,
Amsterdam.
Delft.
's Gravenhage.
Zuilichem.
Briefkaarten.
1 Mej. M. Singewold, Amsterdam.
Frankrijk.
1 Mad. Apeldoorn, Paris.
Te Kuilenburg hebben zich in een
woning twee gevallen van pokken voor
gedaan.
Daar er nog groote behoefte aan kor
poraals is bij de regimenten infanterie,
zal het instructie-bataljon er tegen het
begin der volgende maand een vrij groot
aantal afleveren. Meer dan 100 jonge
lingen zijn nu tegen 4 April tot dienst
neming opgeroepen een aantal dat mis
schien nog niet is voorgekomen.
Door den Gemeenteraad van Hoorn is
o. a. besloten tot geheele verbouwing en
verbetering der gemeente-gasfabriek
waarvoor een leening zal worden geslo
ten groot f 150.000
BINNENLAND.
Naar wij vernemen heeft het Centraal
comité voor de inzameling van liefde
giften ten behoeve der nagelaten betrek
kingen van de bemanning dei' monitor
Adder besloten een som van ruim f20,000,
die nog van de ingekomen gelden be
schikbaar is, aan te wenden, om eene
Vereeniging te stichten, ten doel heb
bende het stichten van een fonds tot
ondersteuning lo. van de nagelaten be
trekkingen van hendie in 's lands zee
dienst door eenig ongeval, aan een van
's Rijks marineschepen overkomen, het
leven hebben verloren, en 2o. van hen
die in 's lands zeedienst door eene der
gelijke oorzaak voor den dienst ongeschikt
zijn geworden en buiten staat zijn in
hun onderhoud te voorzien.
GEMENGDE BERICHTEN.
Donderdag is het stoffelijk overschot
van Vorst Gortschakoff in de Russische
kapel te Baden-Baden bijgezetin tegen
woordigheid van een aantal autoriteiten
en de Russische gezanten uit de naastbij
gelegen residenties.
Naar het schijnt evenwel houden de
geneeskundigen zich nog steeds bezig met
een onderzoek naar eene vermoedelijke
vergiftiging en zijn te dien einde de or
ganen welke daartoe nader moeten wor
den nagezien, door hen behouden.
De eigenaardige vrouwelijke relaties
van den overleden staatsman schijnen
zekere spanning met zijn volwassen zoons
tengevolge gehad te hebben, en dit is
oorzaak dat in deze veel is behandeld
op eene wijzewelke met onze begrip
pen van kieschheid en de eischen der
waardigheid moeielijk zijn overeen te
brengen. Het klinkt hard om het te zeg
gen maar niet alleen als Staatsman
heeft Gortschakoff eigenlijk te lang ge
leefd.
Dezer dagen vierde de Heer C. G.
Groeneboom zijn 25-jarig jubileum als
geneesheer te Echten (Friesland), onder
talrijke blijken van belangstelling. Van
verschillende zijden werden hem geschen
ken aangeboden, o. a. een van de be
woners der plaats en der naburige plaat
sen Oosterzee en Delfstrahuizen.
Het komt ons dringend noodig voor
dat een algemeene commissie voor de
noodlijdenden door den jongsten storm
gevormd worde. De zee heeft op meer
dan eene plaats slachtoffers geeischt,
doch de grootste ramp dreigt de andere
geheel te overschaduwen. Naast Modder
gat vraagt ook Scheveningen ondersteu
ning en niet minder het eiland Urk
misschien zijn er nog meer behoeftigen
door dezelfde oorzaak. Het zou aan het
publiek een groote geruststelling en aan
de liefdadigheid een krachtige aansporing
gevenindien men overtuigd kon zijn
dat de verdeeling der gaven, na nauw
gezet onderzoek, naar billijkheid geschie
den zal. N. v. d. D.
De te Weenen verschijnende Allgemeine
Zeitung mag, volgens een decreet van
den Rijkskanselier, gedurende twee jaren
niet in het Duitsche Rijk erspreid worden.
